KARTA KURSU Kierunek: ARCHIWISTYKA, ZARZĄDZANIE DOKUMENTACJĄ I INFOBROKERSTWO Studia stacjonarne I stopnia (licencjat) Rok I, semestr 1 Nazwa Nazwa w j. ang. Historia Polski w średniowieczu History of Poland in the Middle Ages Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Dorota Żurek Zespół dydaktyczny Opis kursu (cele kształcenia) Celem kursu jest przedstawienie najważniejszych problemów historii Polski w średniowieczu, skupionych wokół takich zagadnień jak: Kościół, kultura, nauczanie, rozwój piśmiennictwa. Studenci poznają okoliczności formowania się państwa polskiego w średniowieczu, jego organizację, ze szczególnym uwzględnieniem instytucji odpowiedzialnych za rozwój kulturalny kraju i jego mieszkańców. Warunki wstępne Wiedza Umiejętności Kursy Podstawowa wiedza z zakresu historii średniowiecznej Polski wyniesiona z liceum. Umiejętność zdobywania i porządkowania informacji i wykorzystania ich w praktyce. Brak 1
Efekty kształcenia Wiedza Efekt kształcenia dla kursu W01 Student zna rodzaje źródeł w oparciu o które historyk bada dzieje Polski w średniowieczu W02 Student posiada wiedzę na temat organizacji Kościoła i klasztorów w Polsce średniowiecznej i ich roli w rozwoju państwa W03 Student zna główne miejsca, instytucje wokół których ogniskowało się życie intelektualne i kulturalne w średniowieczu Odniesienie do efektów kierunkowych K_W02, K_W04 K_W03 K_W03 Umiejętności Efekt kształcenia dla kursu U01, Student potrafi wyszukiwać, analizować i interpretować źródła historyczne z wykorzystaniem najnowszych systemów informacyjnowyszukiwawczych U02 Student potrafi wyszukiwać, gromadzić, selekcjonować i prezentować informacje na wybrane tematy z dziejów Polski U03 Student analizuje i ocenia zmiany zachodzące w procesie historycznym, dostrzega kierunki tych zmian i ich następstwa Odniesienie do efektów kierunkowych K_U05, K_U06, K_W07 K_U05, K_U06 K_U05 Kompetencje społeczne Efekt kształcenia dla kursu K01 Student ma poczucie odpowiedzialności za ochronę dziedzictwa kulturowego K02 Student kieruje się zasadami etyki, szanuje poglądy innych Odniesienie do efektów kierunkowych K_K02 K_K01, K_K03 2
E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Egzamin pisemny Inne (praca ze źródłami) Forma zajęć Wykład (W) Organizacja Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin 20 Opis metod prowadzenia zajęć Zajęcia w formie ćwiczeń w łącznej liczbie 20 godz. dydaktycznych, prowadzone są w jednej grupie audytoryjnej. Studenci zobowiązani są do przygotowywania materiału do zadanego tematu w oparciu o podaną literaturę. Wyniki swojej pracy prezentują na forum grupy w trakcie dyskusji. Wykorzystane zostaną także inne metody jak burza mózgów, rozmowa nauczająca, praca w grupach (z tekstami źródłowymi). Pojawią się elementy metody wykładowej. Formy sprawdzania efektów kształcenia W01 W02 W03 U01 U02 U03 K01 K02 Kryteria oceny Zajęcia kończą się zaliczeniem. Zaliczenie następuje na podstawie obecności (dozwolona 1 nieobecność) i aktywnego udziału w dyskusji nad wybranymi tematami. Aktywność oceniana jest po każdych zajęciach. Sposób oceny: 1) obecność na zajęciach (50% oceny) 3
2) aktywność na zajęciach (50% oceny) Uwagi Treści merytoryczne (wykaz tematów) 1. Zajęcia organizacyjne. 2. 3. Zarys dziejów politycznych Polski średniowiecznej. 4. -5. Kościół w Polsce. 6. Klasztory na ziemiach polskich. 7. Dwory ośrodki życia kulturalnego. 8. Ośrodki życia intelektualnego uniwersytety i szkoły. 9. Od pamięci do zapisu - słowo i pismo w średniowieczu. 10. Podróże średniowiecznego człowieka. Wykaz literatury podstawowej 1. Baczkowski K., Dzieje Polski późnośredniowiecznej (1370 1506), t. 3, Kraków 1999. 2. Nowak A., Dzieje Polski, t.1-2. Kraków 2014-2015. 3. Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Kraków 2007. 4. Wyrozumski J., Dzieje Polski Piastowskiej (VIII w. 1320), t. 2, Kraków 1999. Wykaz literatury uzupełniającej (do wyboru) Abraham W., Organizacja kościoła w Polsce do poł. II w., wyd. 3, Poznań 1962. Adamska A., Średniowiecze na nowo odczytane. O badaniach nad kulturą pisma, Roczniki Historyczne, 65, 1999, 129 154. Banaszkiewicz J., Gall jako historyk poważny, czyli dlaczego dzieje i Bolesława Chrobrego, i Bolesława Krzywoustego są prawdziwe i niegroteskowe, Przegląd Historyczny, t. 99, 2008, z. 3, s. 399 410. Bartoszewicz A., Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012. Bieniak J., Rody rycerskie jako czynnik struktury społecznej w Polsce III-IV w., w: Polska w okresie rozdrobnienia feudalnego, red. H. Łowmiański, 1973. Bobowski K., Kancelaria i dokument średniowieczny jako przedmiot badań, w: Kultura ludowa a pismo, s. 143-149. Bylina S., Kultura ludowa a pismo w Polsce średniowiecznej, w: Kultura piśmienna średniowiecza i czasów nowożytnych. Problemy i konteksty badawcze. Konferencja "Nauki 4
pomocnicze historii a badania w kręgu pisma". Zakład Nauk Pomocniczych Historii i Bibliotekoznawstwa UMCS, 24-26 I 1994 Kazimierz Dolny, Red. Piotr Dymmel, Barbara Trelińska, Res Historica, Z. 3: 1998, s. 23-36. Chorążyczewski W., Nowożytny dokument królewski. Możliwości badawcze, w: Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych, Toruń 2003, s. 27 48. Chorążyczewski W., Polska kancelaria królewska w VI w. jako problem badawczy, Archeion, t. 101, 2000, s. 36 60 (dostęp online) Chorążyczewski W., Próba rekonstrukcji organizacji polskiej kancelarii królewskiej w 1. połowie VI wieku, w: Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych między władzą a społeczeństwem. Materiały konferencji naukowej, Kraków 14 kwietnia 2004. Cz. 2, Kraków 2006, s. 9 50. Derwich M., Kościół polski na przełomie IV i V w., w: Polska około roku 1400, Warszawa 2001, s. 41 81. Dobosz J., Skibiński E., Kościół w "Kronice" Anonima zw. Gallem - Gall w Kościele, w: Polska - Francja - Europa. Studia z dziejów Polski i stosunków międzynarodowych, Poznań 2011, s. 755-771. Dunin Wąsowicz T., Średniowieczne znaki pielgrzymie w Polsce, w: Peregrinationes, s. 328 331. Dyplomatyka wieków średnich, oprac. K. Maleczyński, M. Bielińska, A. Gąsiorowski, Warszawa 1971, s. 201 229. Elementy historii oralnej w kronikach Galla Anonima i Wincentego Kadłubka, w: Kultura piśmienna średniowiecza i czasów, s. 63-72. Gawlas S., Monarchia Kazimierza Wielkiego a społeczeństwo., w: Genealogia władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, Toruń 1999, s. 197 235. Historia Kościoła w Polsce, red. B Kumor, t. 1, Poznań 1974. J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław 1964. J. Wyrozumski, Dzieje Polski Piastowskiej (VIII w. 1320), t. 2, Kraków 1999, s. 18 46. Kętrzyński S., Uwagi o początkach Metryki Koronnej i jej charakterze w V w., Archeion, t. 2, 1927, s. 1 30. Kłoczowski J., Zakony na ziemiach polskich w wiekach średnich w: Kościół w Polsce, t. 1. Kowalczyk E., Pielgrzymki pokutne we wczesnym średniowieczu: Bolesław Krzywousty i Piotr Włostowic, w: Peregrinationes, s. 157 159. Krzyżaniakowa J., Kultura umysłowa w czasach przełomu. Ośrodki ludzie dokonania, w: Polska około roku 1300, s. 73 120. Krzyżanowska J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły. Studium z dziejów kultury politycznej w V wieku, cz. 1-2, Poznań 1972-79 Kuczyński S., Znaki pielgrzymie, w: Peregrinationes, s. 321 327. Kurbis B., Jak Mistrz Wincenty pisał historię Polski, w: Mistrz Wincenty Kadłubek [1150-1223]. Człowiek i dzieło, pośmiertny kult i legenda. Materiały sesji naukowej, Kraków 10 marca 2000, Kraków 2001, s. 59-78. Labuda G., Pierwsze wieki monarchii piastowskiej, Poznań 2012. Łosowski J., Dokument i księga wpisów w społecznościach małych miast okresu staropolskiego. Problem funkcji, w: Kultura ludowa a pismo, s. 151-164. Malec D., Dzieje notariatu polskiego, Kraków 2007. Moulin L., Średniowieczni szkolarze i ich mistrzowie, Gdańsk-Warszawa 2002. Noga Z., Ratusz archiwum pamięci, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 2014, t. 74, s. 173 184. Ożóg K., Intelektualiści w służbie Królestwa Polskiego w latach 1306 1382, Kraków 1995, Palik H., Kancelaria królewska w systemie politycznym Rzeczypospolitej. Problem analizy źródeł masowych, w: Polska kancelaria królewska czasów nowożytnych. Między władzą a społeczeństwem, red. W. Chorążyczewski, W. Krawczuk, Toruń 2003, s. 71-88. 5
Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Warszawa 1984. Potkowski E., Pisarze ksiąg w Polsce późnego średniowiecza, w: Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, Warszawa 2010, s. 299 316. Przybyszewski B., Kapituła krakowska za kanonikatu Jana Długosza (1436 1480), w: Dlugossiana. Studia historyczne w pięćsetlecie śmierci Jana Długosza, Warszawa 1980, s. 25 82. Radzimiński A., Kościół w Polsce wokół 1300 r., w: Polska około roku 1300, Warszawa 2003, s. 121 153. Ryś J., Szkoły kolegiackie w nauczaniu kościelnym w Małopolsce w okresie średniowiecza w: Nauczanie w dawnych wiekach. Edukacja w średniowieczu i u progu ery nowożytnej. Polska na tle Europy, Kielce 1997. Samsonowicz H., Środowiska społeczne piszące w Polsce u schyłku średniowiecza, w: Pogranicza i konteksty literatury polskiego średniowiecza, red. T. Michałowska, Wrocław Warszawa 1989. Skibiński E., Źródła erudycji Kadłubka, Roczniki Historyczne, 60, 1994, s. 163 172. Skierska I., Obowiązek mszalny w średniowiecznej Polsce, Warszawa 2003, s. 20 42. Skierska I., Pleban w późnośredniowiecznej Polsce w: Kolory i struktury średniowiecza, red. W.Fałkowski, Warszawa 2004. Skupieński K., Na opieczętowanym pergaminie, w pamięci, przez posłańca. Dokument jako forma komunikowania w Polsce średniowiecznej w: Kolory i struktury średniowiecza, Warszawa 2004, s. 25 38. Skupieński K., Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 1997. Stopka K., De disordine et disoboedientia. Nieobyczajność studencka na Uniwersytecie Krakowskim w dawnych wiekach, Alma Mater, 2007, nr 95. Stopka K., Szkoły katedralne metropolii gnieźnieńskiej w średniowieczu. Studia nad kształceniem kleru polskiego w wiekach średnich, Kraków 1994. Sułkowska Kurasiowa I., Księgi wpisów Metryki Koronnej (1447 1794) w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie, Archeion, t. 44, 1966. Sułkowska-Kurasiowa I., Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967 Tandecki J., Średniowieczne księgi wielkich miast pruskich jako źródła historyczne i zabytki kultury mieszczańskiej. (Organizacja władz, zachowane archiwalia, działalność kancelarii), Warszawa 1990. Trawkowski S., Pielgrzymka Ottona III do Gniezna, w: Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, Warszawa 1972, s. 107-124. Turoń W., Zarys dziejów kancelarii Henryka Probusa (1270 1290), Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, 19, 1964, s. 39 54. Urban J., Biskup krakowski Maur (1110-1118), Studia Waweliana, t. II, 1993, s. 5-11. Wiesiołowski J., Pielgrzymowanie Polaków do Rzymu na przełomie V i VI w. (1478 1526), w: Peregrinationes, s. 160 164. Wiesiołowski J., Środowiska kościelne i kultura, w: Kultura Polski średniowiecznej IV-V wieku, red. B.Geremek, Warszawa 1997 Wilska M., Pielgrzymim szlakiem z Mazowsza do Composteli, w: Peregrinationes, s. 165 172. Wiśniowski E., Parafie w średniowiecznej Polsce. Struktura i funkcje społeczne, Lublin 2004 Wyrozumska B., Drogi w ziemi krakowskiej do k. VI w., Wrocław 1977. Wyrozumski J., Z najstarszych dziejów Uniwersytetu Krakowskiego. Szkice, Kraków 1996. Zaremska H., Pielgrzymka jako kara za zabójstwo: Europa Środkowa III V w., w: Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy. Warszawa 1995, s. 147 156. 6
Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Ilość godzin w kontakcie z prowadzącymi Wykład Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.) 20 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym 2 Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Lektura w ramach przygotowania do zajęć 40 Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) Przygotowanie do egzaminu Ogółem bilans czasu pracy 62 Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 2 7