Program profilaktyki Samorządowego Gimnazjum w Podgajach przyjęty do realizacji w roku szkolnym 2010/2011 po uchwaleniu przez Radę Rodziców w porozumieniu z Radą Pedagogiczną,,Bycie dobrym nie polega na tym, Ŝe nie popełnia się Ŝadnego błędu: bycie dobrym polega na posiadaniu woli poprawy. /Jan Bosko/ Program opracowano na podstawie: 1. Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (art. 72) 2. Konwencji o prawach dziecka (art. 3, 19, 33) 3. Ustawy o systemie oświaty 4. Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego 5. Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 6. Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii 7. Ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami uŝywania tytoniu i wyrobów tytoniowych 8. Rozporządzenia MEN w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego 9. Diagnozy sytuacji szkolnej
I. Wstęp W rozumieniu potocznym profilaktyka oznacza zapobieganie występowaniu zjawisk niepoŝądanych. Rozwinięta i dobrze realizowana profilaktyka powinna uprzedzać stany zagroŝenia moralnego, zdrowotnego, kulturalnego, społecznego, aby uchronić jednostki i grupy danej populacji przed niepoŝądanymi odchyleniami od stanów normalnych. Niniejszy program jest istotnym elementem działalności edukacyjnej i wychowawczej szkoły. Zawiera systemowe działania, które uzupełniają i wspomagają proces wychowania, przede wszystkim wspierają młodego człowieka w jego rozwoju poprzez ochronę przed pojawiającymi się zagroŝeniami i pomoc w usuwaniu ewentualnych nieprawidłowości. Program koncentruje się przede wszystkim na redukcji i eliminacji czynników ryzyka (m.in. osobowościowych, rodzinnych i środowiskowych) oraz wzmacnianiu czynników chroniących (m.in. zainteresowanie nauką szkolną, poszanowanie norm i autorytetów, wzmacnianie więzi emocjonalnej z rodziną, działalność w konstruktywnych grupach rówieśniczych) przed występowaniem wśród młodzieŝy zachowań ryzykownych (alkoholizm, narkomania, nikotynizm, przemoc, wagary). Program jest dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb środowiska. Opisuje treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. II. Diagnoza sytuacji szkolnej Uczniowie Samorządowego Gimnazjum w Podgajach znajdują się w okresie dorastania (rozpiętość wiekowa 14-16 lat). Jest to czas dokonywania się wielu zmian psychicznych oraz okres kształtowania się osobowości młodych ludzi. Proces ten przebiega czasami gwałtownie i nie zawsze harmonijnie. Zmiany, prowokowane intensywnym rozwojem biologicznym, mają swój wyraz w emocjonalności i duchowości, od dąŝenia do większej samodzielności aŝ po określenie własnej toŝsamości. Dojrzewanie to czas szczególnie podatny na podejmowanie zachowań ryzykownych, które zaburzają prawidłowy rozwój młodego człowieka. Dlatego teŝ oddziaływanie profilaktyczne, w odniesieniu do uczniów w wieku gimnazjalnym, ma szczególne znaczenie. MłodzieŜ naszej szkoły wywodzi się ze środowiska wiejskiego. Bezrobocie, trudna sytuacja socjalno-bytowa, coraz niŝszy status materialny to aktualne problemy wielu rodzin. Niektórzy uczniowie pochodzą z rodzin dysfunkcyjnych i niewydolnych wychowawczo. Wśród społeczności uczniowskiej daje się zauwaŝyć uczniów, którzy mają skłonność do zachowań ryzykownych i mogą mieć niekorzystne oddziaływanie na rówieśników, dlatego tak waŝne są działania profilaktyczne, szczególnie o charakterze wzmacniającym poŝądane społecznie postawy. III. Ogólne załoŝenia programu Szkolny program profilaktyki na celu ochronę ucznia przed zagroŝeniami a takŝe zaspokajanie jego potrzeb psychicznych oraz pomoc w realizowaniu celów rozwojowych i uczenie umiejętności radzenia sobie z trudnościami w Ŝyciu. Do jego wytycznych zaliczamy: stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły, tworzenie przyjaznego klimatu, opracowanie bieŝącego algorytmu działania dopasowanego do określonych przypadków
występowania zdarzeń przestępczych na terenie placówki, zapobieganie poprzez odpowiednią działalność profilaktyczną takim uzaleŝnieniom jak: alkoholizm, narkomania, nikotynizm, lekomania; informowanie o zagroŝeniach m.in. HIV i AIDS, promocję zdrowego stylu Ŝycia, kształtowanie właściwego zachowania uczniów, utrwalenie postaw i zachowań społecznych warunkujących prawidłowy rozwój, zmiana obiegowych przekonań na temat stosowania środków psychoaktywnych IV. Szczegółowe cele i zadania programu w odniesieniu do uczniów, rodziców i nauczycieli Uczniowie: nabywają praktyczne umiejętności umoŝliwiające samostanowienie i obronę własnych praw, ze szczególnym uwzględnieniem asertywności, posiadają umiejętność podejmowania i realizacji własnych pomysłów oraz trenowanie samodzielności, zdobywają umiejętność efektywnej komunikacji, podejmowania decyzji oraz radzenia sobie ze stresem, potrafią budować pozytywny obraz własnej osoby, pogłębiają i wzmacniają naturalne systemy wsparcia tj.: koleŝeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość, zdobywają wiedzę i nabywają umiejętności dotyczące zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego. wykształcają postawy sprzyjające podejmowaniu racjonalnych decyzji związanych z zaŝywaniem alkoholu, środków odurzających, i paleniem papierosów Rodzice: na spotkaniach wychowawcami poznają motywy sięgania młodzieŝy po środki uzaleŝniające, dostają rzetelne informacje i wiedzę od pedagogów (wychowawców, specjalistów) o uzaleŝnieniach i ich wpływie na funkcjonowanie organizmu, poznają moŝliwości rozpoznawania czy ich dziecko zaŝywa środki psychoaktywne, poznają moŝliwości i miejsca pomocy dla osób uzaleŝnionych, są wspomagani przez wychowawców i pozostałych nauczycieli w procesie wychowania dzieci Nauczyciele: stanowią swoją osobą przykład dla uczniów, potrafią rozpoznawać wczesne objawy uzaleŝnienia, poznają sposoby interwencji w sytuacjach spoŝywania przez uczniów alkoholu czy zaŝywania narkotyków, potrafią postępować w kontaktach z uczniami w taki sposób, aby nie wyzwalać w nich złości, przekory i bezradności, podejmują działania wobec uczniów, których rodzice przebywają za granicą, integrują społeczność szkolną oraz stwarzają system wsparcia dla młodzieŝy, który promowałby działania związane ze zdrowym stylem Ŝycia
V. Szczegółowy plan ogólnoszkolnych działań profilaktycznych Lp. Cel operacyjny 1. 2. 3. Uczeń zna własne prawa, potrafi ich bronić. Uczeń potrafi skutecznie odmawiać (asertywność). Uczeń potrafi współdziałać w zespole. Zadania do realizowania 1.Poszerzenie wiedzy uczniów na temat własnych praw i obowiązków. 2.Wprowadzenie fragmentów waŝnych dokumentów opisujących prawa człowieka. 1.Promowanie postaw asertywnych w stosunkach międzyludzkich. 2.Wyrabianie nawyku poszukiwania kompromisu w sytuacjach gorących tematów (kształcenie postaw asertywnych). 1.Organizowanie imprez szkolnych, zajęć sportowych, wycieczek międzyowych i owych, rajdów. 2.Przygotowywanie przez uczniów materiałów pomocniczych do lekcji.. Realizacja zadań Zaznajomienie uczniów z Prawami i Obowiązkami Ucznia, elementami Statutu. Praca z tekstem przewodnim (Konstytucja RP, Prawa Człowieka, Prawa Dziecka, itp.) Przeprowadzenie zajęć na godzinie wychowawczej Zajęcia na lekcjach wychowawczych; drama, burza mózgów, dyskusje. Wycieczki, konkursy, imprezy Tworzenie materiałów według pomysłów uczniów. Osoba odpowiedzialna Nauczyciele historii, WOS-u, wychowawcy języka polskiego, wf-u, organizatorzy wycieczek., Samorząd Uczniowski. przedmiotu nauczyciel świetlicy szkolnej Ewaluacja/informacja zwrotna Rozmowa z uczniami. Sprawdzenie wiedzy uczniów (forma dowolna) Obserwacja Rozmowy z uczniami Rozmowy z uczniami, wyłonienie laureatów w konkursach i zawodach. Prezentacja dzieła końcowego.
3. Popularyzowanie i wspieranie pomocy koleŝeńskiej. Tworzenie systemu pomocy koleŝeńskiej. przedmiotu. Sprawdzenie wyników uczniów kontrola dziennika lekcyjnego. 4. Uczeń potrafi realizować własne pomysły i być samodzielnym. 1.Przygotowanie uroczystości owych i szkolnych. 2.Pełnienie funkcji w samorządzie owym lub szkolnym. Tworzenie uroczystości według pomysłów uczniów. Pełnienie funkcji. organizatorzy uroczystości, nauczyciel świetlicy szkolnej. opiekun Samorządu Uczniowskiego Prezentacja dzieła końcowego. 5. Uczeń potrafi efektywnie komunikować się, podejmować decyzje, radzić sobie ze stresem. 1.Doskonalenie umiejętności rozwiązywania konfliktów, komunikacji (sztuka negocjacji i prowadzenia rozmów). 2.Planowanie przyszłości dotyczącej dalszego kształcenia, wyboru zawodu. wychowawcze, lekcje językowe. wychowawcze i charakterystyka zawodów. języków (polskiego i obcych). trzecich SondaŜe 3.Stosowanie ćwiczeń ułatwiających radzenie sobie ze stresem. Zajęcia w zespołach. 6. Uczeń zna konsekwencje opuszczania zajęć szkolnych, umie właściwie planować pracę w krótkim i długim przedziale czasowym 1. Zapoznanie uczniów ze Statutem Szkoły, regulaminem yfikowania i oceniania, programem wychowawczym szkoły. 2. Kształtowanie umiejętności planowania i organizowania czasu wychowawcze wychowawcze Rozmowa Rozmowa
układanie planów pracy: tygodniowego, miesięcznego okresowego. 3. Zachęcanie uczniów do udziału w kółkach zainteresowań, zawodach, konkursach, olimpiadach. Zajęcia pozalekcyjne róŝnych przedmiotów Pogadanka 7. Uczeń pogłębia i wzmacnia naturalne systemy wsparcia: koleŝeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość. 1.Przedstawienie pozytywnych i negatywnych postaci. 2.Stosowanie wartości moralnych zgodnie z obowiązującymi prawami i tradycją. Charakterystyka postaci : lekcje wychowawcze, przedmiotowe. wychowawcze, przedmiotowe. : języka polskiego, historii. : religii, historii, WOS-u. 8. Uczeń prowadzi zdrowy i higieniczny styl Ŝycia. 1.Wzbogacenie wiedzy na tematy związane z higieną pracy i nauki, higieną psychiczną i osobistą. lekcje wychowawcze, przedmiotowe. : techniki, biologii, przygotowania do Ŝycia w rodzinie, wf-u. Ankiety, rozmowy z uczniami. 2.Promowanie aktywnych form wypoczynku. Wycieczki, sport Nauczyciele wf-u
9. Uczeń potrafi podejmować racjonalne decyzje związane a zaŝywaniem alkoholu, narkotyków i środków odurzających. 1.Wprowadzenie zasad obowiązujących w szkole dotyczących zaŝywania alkoholu, narkotyków i nikotyny. 2.Poszerzanie wiedzy o środkach psychoaktywnych przy pomocy mediów (TV, radio, Internet, prasa, itp.). Zapoznanie uczniów z dokumentami szkoły (m.in. statut, pr. wychowawczy). Podanie ciekawych pozycji, programów, stron w Internecie, itp. Wychowawca y. Wychowawca y, nauczyciel biologii i informatyki. Obserwacja zachowania ucznia. 3. Zapoznanie z formami pomocy osobom uzaleŝnionym i zagroŝonym uzaleŝnieniami. wychowawcze. Wychowawca y. Pogadanka. 10. Uczeń wie, gdzie znajdzie pomoc, jeśli ma kłopoty z adaptacją w nowej sytuacji Ŝyciowej problem,,eurosierot 1.Pozyskanie informacji o uczniach, których rodzice przebywają za granicą. 2. Ocena wpływu przebywania rodziców za granicą na postawę i rozwój ucznia rozpoznanie problemu i zorganizowanie pomocy. Ankiety, rozmowy indywidualne. Rozmowy indywidualne, rozmowy z pracownikami OPS., dyrektor. Wyniki ankiet. SondaŜ VI. Współpraca ze środowiskiem lokalnym Działalność profilaktyczna szkoły pozostaje w ścisłym związku z działalnością profilaktyczną w środowisku lokalnym, nasze gimnazjum współpracuje z takimi instytucjami jak: placówki kulturalno - oświatowe > uczestnictwo w spektaklach teatralnych o charakterze profilaktycznym, > udział w konkursach organizowanych przez placówki kulturalno-oświatowe, > uczestnictwo w seansach filmowych o charakterze profilaktycznym placówki oświatowo - opiekuńcze (Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej) > pomoc uczniom przejawiającym trudności w zachowaniu i nauce, > pomoc dzieciom z rodzin uzaleŝnionych i patologicznych, > udzielanie pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej
VII. Ewaluacja Szkolny program profilaktyki podlega systematycznemu monitoringowi i ewaluacji w celu oceny rezultatów i podniesienia efektywności podjętych działań. Wnioski z realizacji działań ustalane są na podstawie informacji zbieranych od wychowawców i zostaną przedstawiane w formie sprawozdania na posiedzeniu rady pedagogicznej. VIII. Uwagi końcowe Załącznikiem do programu profilaktyki są materiały szkoleniowe na temat uzaleŝnień wśród dzieci i młodzieŝy do wykorzystania na lekcjach wychowawczych.