RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ W ROKU SZKOLNYM 2013/ 2014 WYMAGANIE 5 Respektowane są normy społeczne DATA SPORZĄDZENIA RAPORTU: 6 czerwca 2014 r. NAZWISKA AUTORÓW: Karina Zielonka, Izabela Kloskowska RAPORT PRZEZNACZONY JEST DLA: 1. Dyrektora szkoły 2. Rady Pedagogicznej 3. Rady Rodziców 4. Opublikowany na stronie internetowej szkoły www.soswkartuzy.cba.pl I. OPIS PRZEDMIOTU ORAZ SPOSOBÓW PRZEPROWADZENIA EWALUACJI Do ewaluacji wewnętrznej w bieżącym roku szkolnym wybrano wymaganie 5 Respektowane są normy społeczne. Wymaganie to odnosi się do kilku istotnych wymiarów funkcjonowania szkoły. Przede wszystkim do poczucia bezpieczeństwa uczniów, a więc obowiązku szkoły wobec ucznia i jednocześnie obowiązku ucznia wobec szkoły, jakim jest znajomość oczekiwanych od niego/niej zachowań. Kolejnym wymiarem jest prowadzenie działań wychowawczych mających na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, które są standardowymi narzędziami dyscyplinowania uczniów. Dalej szkoła ma nie tylko prowadzić te działania, ale również dokonywać ich analizy, oceniać ich skuteczność oraz w razie potrzeb modyfikować je, przy tym uwzględniać również inicjatywy uczniów w modyfikacji wspomnianych działań. Wymaganie Respektowane są normy społeczne odnosi się zatem i do pozycji ucznia w szkole i do jego funkcjonowania w niej, jak również do zdolności szkół do autoanalizy. W niniejszym raporcie postaramy się odpowiedzieć na pytanie o stopień spełniania tego wymagania celem podniesienia poziomu pracy dydaktyczno-wychowawczej naszej placówki poprzez wdrożenie wyciągniętych wniosków.
Badania ewaluacyjne obejmowały: a) analizę dokumentacji tj.: program oddziaływań wychowawczych, program profilaktyki, WSO, plany wychowawców klas i grup internackich, plan pracy pedagoga i psychologa szkolnego, program wychowawczy MOS, dzienniki lekcyjne wybranych klas, plan pracy SU, zapisy kroniki szkolnej, gazet lokalnych i na stronie www szkoły, dotyczące udziału wychowanków w życiu społeczności lokalnej, sprawozdania z posiedzeń zespołu samokształceniowego, protokoły RP, b) wywiad przeprowadzony z p. dyrektor oraz p. kierownik internatu, c) badania kwestionariuszowe ankieta dla uczniów gimnazjum i szkoły zawodowej (82% ogółu), ankieta dla nauczycieli gimnazjum i szkoły zawodowej (88% ogółu), ankieta dla rodziców uczniów gimnazjum i szkoły zawodowej ( 26% ogółu), d) obserwację działań podejmowanych w szkole, zwłaszcza uroczystości i imprez szkolnych. Na podstawie przeprowadzonych analiz, badań i obserwacji członkowie Zespołu ds. ewaluacji uzyskali pełną informację zwrotną, która pozwala na wyciągnięcie wniosków i sformułowanie zaleceń do dalszej pracy w ZPS. II. PREZENTACJA WYNIKÓW PRZEPROWADZONYCH DZIAŁAŃ Wyniki ewaluacji w zakresie wymagania 5 Respektowane są normy społeczne przedstawiamy w formie odpowiedzi na pytania kluczowe. 1. W jakim stopniu wychowankowie czują się w szkole bezpiecznie? Z analizy ankiety przeznaczonej dla uczniów gimnazjum i szkoły zawodowej wynika, iż wychowankowie czują się w szkole bezpiecznie. Na wysokie poczucie bezpieczeństwa w szkole wskazuje aż 60,6% uczniów, tylko 1,3% ma poczucie zagrożenia. W pytaniu: Jakie zachowania innych osób mają wpływ na zmniejszone poczucie bezpieczeństwa uczniowie najczęściej wymieniali: przezywanie (44,7%), wyśmiewanie (39,5%), obgadywanie (30,3%) oraz obrażanie (28,9%). Takie zachowania jak okradanie, wymuszanie pieniędzy oraz izolowanie w klasie lub grupie zdarzają się sporadycznie. Powyższe obserwacje na temat szkoły potwierdzają rodzice. W 100% oświadczyli, iż ich 2
dzieci czują się w szkole bezpiecznie. Na wysoki stopień poczucia bezpieczeństwa wskazało 78% badanych rodziców. Jeśli chodzi o topografię bezpieczeństwa, badania pokazują, że w ocenie uczniów miejscami, gdzie częściej niż zwykle zdarzają się niewłaściwe zachowania, są korytarze, toalety i szatnie. W szkole istnieje zestaw metod dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa. Wśród tych działań najczęściej wymieniane to: działania profilaktyczne, spotkania z policją, pedagogiem i psychologiem, działania prewencyjne w postaci między innymi dyżurów, monitoringu, ograniczenia dostępu osób postronnych, dobra współpraca w zespole pracowników szkolnych (pedagogicznych i niepedagogicznych) i szybka reakcja, dbałość o infrastrukturę szkolną i eliminacja wszelkich potencjalnych zagrożeń. 2. Jaka jest znajomość praw i obowiązków wśród wychowanków? Wyniki ankiet skierowanych do uczniów, ich rodziców oraz nauczycieli potwierdzają, iż wychowankowie znają swoje prawa i obowiązki, wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje i jakie są konsekwencje nieprzestrzegania norm i zasad bezpieczeństwa w placówce. Wszyscy badani zgodnie wskazują, że uczniowie znają obowiązujące w szkole normy. Nauczyciele i rodzice oceniają sytuację nieznacznie lepiej niż uczniowie (tylko 7,9% uczniów przyznaje się do nieznajomości norm). Poziom wiedzy na temat tego, jak się zachowywać, a jak nie, jest więc wysoki. Z badań wynika również, iż nauczyciele w 100% komunikują uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje. Robią to najczęściej podczas godzin wychowawczych, podczas comiesięcznej analizy zachowania, w trakcie zajęć socjoterapeutycznych, w trakcie indywidualnych spotkań z uczniami, omawiając bieżące sprawy, omawiając regulamin klasowy, prezentując arkusz zachowania. Kształtowaniu właściwych postaw społecznych, wskazywaniu wartości sprzyjają także wszelkie szkolne imprezy, uroczystości i apele. 3. Jakie działania wychowawcze podejmuje placówka? Bezpieczeństwo i zdrowie uczniów i wychowanków jest jednym ze statutowych celów i zadań szkoły. Dyrektor szkoły dba o bezpieczny i zdrowy pobyt oraz funkcjonowanie wychowanków w szkole. Analiza dokumentów, takich jak: dzienniki lekcyjne wybranych klas, plan pracy SU, zapisy kroniki szkolnej, gazetki szkolnej i gazet lokalnych oraz na stronie www szkoły, a także analiza rozmów z dyrekcją i kierownikiem internatu oraz analiza ankiety przeprowadzonej wśród nauczycieli daje obraz działań wychowawczych podejmowanych w szkole, a mających na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań. Opisywane działania układają się w pewien katalog. Najczęściej wymienia się: 3
kary (punkty ujemne w systemie oceniania zachowania), nagrody: wyróżnienia, pochwały, gablotki na korytarzu itp., interwencje dyrektora, pedagoga, psychologa czy nauczycieli, rozmowy ostrzegawczo-wyjaśniające. W trosce o bezpieczeństwo uczniów w szkole podjęto następujące działania: zainstalowano monitoring, dzięki któremu wychwytywane jest zachowanie uczniów niezgodne z przyjętymi normami społecznymi, podczas przerw na korytarz pełnione są dyżury nauczycieli, uczniowie dojeżdżający, po skończonych lekcjach, mają zapewnioną opiekę w świetlicy szkolnej, realizowane są programy wychowawcze i profilaktyczne. Nauczyciele realizują zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa uczniów w różnych formach. Najczęściej są to zajęcia lekcyjne, zabawy tematyczne, współpraca z odpowiednimi instytucjami, spotkania z pracownikami Policji, Straży Pożarnej. Zdaniem większości rodziców nauczyciele wnikliwie obserwują zachowania i postawy uczniów, szybko reagują na niepożądane postępowanie, odwołują się do ustalonych zasad, rozmawiają z rodzicami, konsultują się z pedagogiem i psychologiem szkolnym, szukając sposobu rozwiązania problemu. Badani rodzice w 100% uznali, iż podejmowane przez nauczycieli działania są skuteczne. W tej kwestii ankietowani nauczyciele są mniej optymistyczni. Większość nauczycieli podkreśla fakt, iż podejmowane przez nich działania przynoszą pozytywną zmianę zachowań uczniów, jednak zmiana ta jest zwykle okresowa i krótkotrwała. 4. Jaki wpływ na działania wychowawcze placówki mają rodzice? Rodzice mają niewielki wpływ na działania wychowawcze placówki, co potwierdzają: rozmowy z dyrekcją i wychowawcami klas gimnazjalnych oraz zawodowych, analiza listy obecności na zebraniach z rodzicami, a także niewielka liczba osób, które odpowiedziały na ankietę skierowaną do rodziców (26%). Tak ograniczony wpływ rodziców na działania wychowawcze na pewno nie jest spowodowany brakiem dostępu do szkoły i nauczycieli. Szkoła ze swej strony robi wszystko, aby ułatwić kontakt rodzicom. Systematycznie, w dogodnych terminach i porach organizowane są wywiadówki, w każdy pierwszy czwartek miesiąca odbywają się dyżury nauczycieli tzw. konsultacje dla rodziców, wielu nauczycieli udostępnia swoje telefony, wszystko po to, aby kontakt rodziców ze szkołą był łatwy. Rodzice naszych uczniów najczęściej korzystają z porad szkolnego pedagoga i psychologa, zgłaszają trudności jakie mają z dzieckiem. Niekiedy ich wynikiem jest umieszczenie dziecka w internacie. Ponadto często rodzice z wychowawcą ustalają tok postępowania z dzieckiem dla zmiany bądź poprawy istniejącej sytuacji. W wyniku analizy dokumentacji, rozmów z nauczycielami i dyrekcją można stwierdzić, iż rodzice są systematycznie informowani o sytuacjach dotyczących bezpieczeństwa ich dzieci na terenie szkoły. Wypowiedzi świadczą także o tym, że w opinii rodziców działania 4
podejmowane przez szkołę są wystarczające. Jednak, aby zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej, nie tylko nauczyciele, ale także rodzice powinni zwiększyć dyscyplinę wobec dzieci szczególnie niegrzecznych, aroganckich, sprawiających problemy. 5. W jaki sposób działania wychowawcze placówki są analizowane i ewentualnie modyfikowane? Działania wychowawcze ZPS są analizowane i modyfikowane. Wyróżnić można dwa typy analizy analizy podejmowane przez specjalistów, zespoły oraz prowadzone indywidualnie przez nauczycieli. Ten drugi typ działań podejmują w zasadzie wyłącznie wychowawcy. Każdy wychowawca prowadzi teczkę wychowawcy, sam analizuje własne działania i opracowuje sprawozdania. Specjalistami prowadzącymi różnorodne analizy w warunkach naszej placówki są szkolny pedagog, psycholog, socjoterapeuci, a także dyrekcja. Osiągnięciem naszej szkoły jest sprawne przechodzenie pomiędzy analizami specjalistów i zespołów a nauczycielami. Wychowawcy klas działają we współpracy z p. pedagog i p. psycholog, instytucjami wspierającymi, wychowawcami internatu. Również zespół nauczycielski analizuje swoje działania. Analiza działań podejmowanych w szkole w celu eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań jest dokonywana także na spotkaniach rad pedagogicznych i zespołów wychowawczych, a także na spotkaniach z rodzicami. Wszelkie prowadzone analizy służą wyciąganiu wniosków i wprowadzaniu ich do działania w formie modyfikacji. Modyfikacjom podlegają zatem: Szkolny Program Wychowawczy, Szkolny Program Profilaktyki, klasowe plany wychowawcze, WSO, szczególnie w zakresie punktowego systemu oceniania zachowania uczniów, który jak potwierdzają nauczyciele i rodzice przyczynił się do bardziej obiektywnego traktowania uczniów i w pewnym stopniu zmotywował ich do poprawy zachowania w szkole, metody pracy wychowawczej. Modyfikacja działań wychowawczych jest więc zaplanowana, ale dokonuje się również na bieżąco, w zależności od potrzeb. 6. W jakim stopniu wychowankowie prezentują zachowania zgodne z wymaganiami? Wychowankowie znają wymagania naszej placówki, co potwierdzają nauczyciele, jak i rodzice. Jednak znajomość norm społecznych nie zawsze idzie w parze z prezentowaniem zachowań zgodnych z tymi normami. Wskazują na to wyniki semestralnej klasyfikacji, gdzie 5
zdecydowana większość uczniów gimnazjum i szkoły zawodowej, otrzymała oceny pozytywne 86% (od poprawnej wzwyż), ale 14% uczniów prezentuje zachowania nieakceptowane w społeczności szkolnej i nie poddaje się procesowi socjalizacji. Uczniowie sami wypowiadają się (w ankiecie), iż mają problem z wystrzeganiem się agresywnych zachowań takich jak: wulgaryzmy, bicie oraz dbanie o wspólne dobro. Stąd też otrzymują, w co miesięcznych analizach, negatywne oceny zachowania. Przyczyny takich nagannych zachowań są złożone, ale można ich upatrywać m.in. w braku krytycyzmu wobec własnej osoby, a tym samym zawyżonej samoocenie oraz we wzorcach wyniesionych z domów rodzinnych (często patologicznych). 7. Poprzez jakie działania wychowankowie biorą udział w procesie podejmowania decyzji dotyczących zadań placówki? Wychowankowie biorą udział w procesie podejmowania decyzji dotyczących zadań placówki. Mają oni możliwość zgłaszania swoich propozycji np. za pośrednictwem szkolnego samorządu, ale też bezpośrednio nauczycielom czy wychowawcom. Jednak dzieje się tak bardzo rzadko, co jest być może związane ze specyfiką naszej placówki. Uczniowie są mało kreatywni, nie wykazują się pomysłowością i innowacyjnością. Mimo tego możemy wymienić działania, przy których modyfikacji uwzględnia się opinie uczniów. Są to: tworzenie Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania, szkolnego systemu oceniania zachowania, sposobu wybierania samorządu klasowego, ustalanie kontraktu, ustalanie wyglądu uczniów (strój, fryzura, makijaż), wspólne działania dotyczące poprawy bezpieczeństwa tj. dyżury uczniowskie, działania związane z rozrywką/czasem wolnym propozycje wycieczek, wyjść, kultywacja tradycji i obrzędów internackich (np. urodziny, imieniny kolegów), oferta szkoły (zajęcia pozalekcyjne) w miarę możliwości dostosowana do zgłaszanych przez uczniów potrzeb i zainteresowań. Uczniowie naszej placówki w większości nie wskazują na potrzebę zmiany rzeczywistości szkolnej, a raczej na jej akceptację. III. WNIOSKI I ZALECENIA DO DALSZEJ PRACY DOBRZE WYKONUJEMY (MOCNE STRONY): 1. Szkoła jest postrzegana jako miejsce bezpieczne. 2. Szkoła realizuje szereg działań mających zapewnić bezpieczeństwo. 3. Wychowankowie znają swoje prawa i obowiązki oraz wiedzą, jakie są konsekwencje nieprzestrzegania norm i zasad bezpieczeństwa. 6
4. Nauczyciele komunikują uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje. 5. Placówka podejmuje szereg działań wychowawczych mających na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie pozytywnych zachowań. 6. Nauczyciele wnikliwie obserwują zachowania i postawy uczniów i szybko reagują na niepożądane postępowanie. 7. Działania wychowawcze placówki są analizowane i w razie potrzeby modyfikowane. POPRAWY WYMAGAJĄ (SŁABE STRONY): 1. Są uczniowie (znikomy procent), którzy mają poczucie zagrożenia w szkole. 2. Na zmniejszone poczucie bezpieczeństwa uczniów mają wpływ: przezywanie, wyśmiewanie, obgadywanie oraz obrażanie. 3. Miejscami, gdzie częściej niż zwykle zdarzają się niewłaściwe zachowania są korytarze, toalety i szatnie. 4. Podejmowane działania wychowawcze przynoszą pozytywną zmianę zachowania uczniów, jednak zmiana ta jest zwykle okresowa i krótkotrwała. 5. Rodzice mają niewielki wpływ na działania wychowawcze placówki. 6. Istnieje rozbieżność między wiedzą na temat zasad zachowania a ich internalizacją, co pozwala wyróżnić grupę uczniów, która nie poddaje się socjalizacji w szkole. 7. Uczniowie mają problem z wystrzeganiem się agresywnych zachowań takich jak: wulgaryzmy, bicie oraz dbanie o wspólne dobro. Problemem jest również palenie papierosów i ucieczki w czasie przerw do sklepu. 8. Wychowankowie biorą udział w procesie podejmowania decyzji dotyczących zadań placówki tylko w niewielkim stopniu. Wskazują raczej na akceptację, niż na potrzebę zmiany rzeczywistości szkolnej. REKOMENDACJE DO DALSZEJ PRACY I PROPOZYCJE DO PLANU DZIAŁAŃ 1. Kontynuacja dotychczasowych działań takich jak: - wnikliwe obserwacje zachowań i postaw uczniów oraz szybkie reagowanie na niepożądane postępowanie, - komunikowanie uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje, - analizowanie i w razie potrzeby modyfikowanie działań wychowawczych placówki, - dbałość o infrastrukturę szkolną i eliminacja wszelkich potencjalnych zagrożeń, - działania prewencyjne w postaci dyżurów nauczycieli i uczniów, monitoringu (być może zwiększenie liczby kamer), ograniczenie dostępu osób postronnych, - współpraca z p. pedagog, p. psycholog oraz z dyrekcją. 7
2. Podczas omawiania praw i obowiązków ucznia na godzinach wychowawczych należy upewnić się, czy uczniowie dobrze rozróżniają swoje prawa od obowiązków oraz czy je rozumieją. 3. Podjąć próbę identyfikacji uczniów wykazujących poczucie zagrożenia oraz zaoferować im pomoc. 4. Reagować konsekwentnie na wszelkie niewłaściwe zachowania takie jak: przezywanie, wyśmiewanie, obgadywanie, obrażanie, które znacząco obniżają poczucie bezpieczeństwa uczniów. 5. Zaostrzyć dyscyplinę, konsekwencje wobec przemocy uczniów. 6. Zachęcać rodziców do szerszej współpracy ze szkołą, w tym do korzystania z dyżurów nauczycielskich. 7. Wytypować spośród społeczności szkolnej uczniów, którzy nie poddają się socjalizacji w szkole i utworzyć grupę socjoterapeutyczną z dostosowanym dla niej programem. 8. Zaktywizować środowisko uczniowskie poprzez wdrażanie do pracy w samorządzie szkolnym, ukazywać możliwości i kierunki działania, angażować uczniów do współtworzenia regulaminów pracowni, zasad zachowania poprzez spisywanie kontraktów klasowych, zachęcać do wykazywania inicjatyw i szukania pomysłów. 9. Przeprowadzać akcje profilaktyczne w sposób bardziej widoczny i zaakcentowany. 10. Wzmacniać pozytywne zachowania np. poprzez comiesięczne apele porządkowe, pochwały za najlepszą frekwencję, wyróżnianie uczniów z największą liczbą punktów w szkolnym systemie oceniania zachowania, ogłoszenie konkursu o tytuł Najbardziej kulturalnego ucznia szkoły. 11. Opracować plan działań, które pozwoliłyby na długofalową, a nie tylko chwilową zmianę zachowania uczniów np. ściślejsza współpraca z wychowawcami internatu i rodzicami, z instytucjami wspierającymi. 12. Rozwinąć akcję informacyjną na temat przeciwdziałania przemocy i skutków jej stosowania prowadzoną przez pedagoga szkolnego, wychowawców i podmioty zewnętrzne (policja, straż miejska, poradnia psychologiczno-pedagogiczna i inne). Załączniki: 1. Analiza ankiety dla nauczycieli 2. Analiza ankiety dla uczniów 3. Analiza ankiety dla rodziców 4. Arkusz wywiadu z Dyrekcją Ośrodka 5. Arkusz wywiadu z kierownikiem i wychowawcami internatu 6. Analiza ocen zachowania za I semestr roku szkolnego 2013/2014. 7. Analiza dokumentacji szkolnej (zapisy dotyczące działań dydaktyczno-wychowawczych) 8