Globalne perspektywy ekonomiczne

Transkrypt

1 Aktualny komentarz zespołu inwestycyjnego Grudzień PERSPEKTYWY WG ZESPOŁU FRANKLIN TEMPLETON FIXED INCOME GROUP Christopher Molumphy Michael Materasso Roger Bayston John Beck David Zahn W TYM NUMERZE: Wynik wyborów w Stanach Zjednoczonych ma wpływ na rynki, a Rezerwa Federalna USA (Fed) podnosi stopy zgodnie z oczekiwaniami Niekorzystne konsekwencje rosnącej rentowności obligacji w Stanach Zjednoczonych oraz mocnego kursu dolara dla rynków wschodzących Europejski Bank Centralny (EBC) wydłuża luzowanie ilościowe po ogłoszeniu wyniku referendum we Włoszech Wynik wyborów w Stanach Zjednoczonych ma wpływ na rynki, a Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) podnosi stopy zgodnie z oczekiwaniami Perspektywa prezydentury Trumpa wywołała ostre wahania na światowych rynkach finansowych; spekulacje na temat potencjalnie znaczącej stymulacji budżetowej skłoniły inwestorów do przeszacowania prognoz wzrostu gospodarczego, inflacji i stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych. Napawające optymizmem dane ekonomiczne tworzyły korzystne warunki, a nastroje inwestorów poprawiło wyważone podejście nowej administracji do zmiany w gabinecie prezydenckim. Podczas grudniowego posiedzenia Fed, zgodnie z oczekiwaniami, zareagował na poprawę danych podniesieniem stóp procentowych; była to dopiero druga podwyżka stóp na przestrzeni ostatniej dekady. Sądzimy jednak, że należy z pewną ostrożnością podchodzić do założenia, że bardziej ekspansywna polityka budżetowa nowej administracji szybko przełoży się na długofalowe przyspieszenie wzrostu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych. Wprawdzie sektor prywatny za Oceanem może skorzystać na przyszłych cięciach podatków, niekorzystny wpływ na amerykańskie przedsiębiorstwa mogą mieć inne działania ograniczające wymianę handlową For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution lub imigrację. Znaczące podniesienie linii trendu wzrostu gospodarczego w Stanach Zjednoczonych z oscylującego wokół poziomu notowanego po kryzysie finansowym będzie prawdopodobnie wymagało kompleksowych rozwiązań legislacyjnych, skoncentrowanych w szczególności na poprawie kwalifikacji amerykańskiej siły roboczej mającej na celu rozwiązanie problemu niskiej produktywności, a osiągnięcie politycznego konsensusu niezbędnego do podjęcia działań w tym kierunku będzie niezwykle trudne. Jedną z najbardziej widocznych zmian danych w listopadzie była korekta stopy wzrostu produktu krajowego brutto (PKB) za trzeci kwartał w górę z 2,9% do 3,. Kluczowym czynnikiem mającym wpływ na ten wzrost były wydatki na konsumpcję, których kwartalny wzrost oszacowano na 2,, w porównaniu z poprzednio szacowanym poziomem 2,. Ponieważ ogromny wpływ na wstępne dane o PKB miały czynniki tymczasowe, takie jak eksport soi czy odbudowywanie zapasów, większy udział konsumpcji w Stanach Zjednoczonych we wzroście PKB został oceniony pozytywnie jako sygnał poszerzenia struktury wzrostu. Wprawdzie sektor prywatny w Stanach Zjednoczonych może skorzystać na przyszłych cięciach podatków, niekorzystny wpływ na amerykańskie przedsiębiorstwa mogą mieć inne działania ograniczające wymianę handlową lub imigrację.

2 Choć październikowe dane o wydatkach na konsumpcję nie dorównały powszechnym oczekiwaniom, dobrą dynamikę na rynku konsumenckim sygnalizowały wyniki listopadowych badań przeprowadzonych przez Conference Board, według których nastroje wśród konsumentów były najlepsze od lipca 2007 r. Pojawiły się także pierwsze sygnały świadczące o dobrym początku okresu świątecznego w sektorze sprzedaży detalicznej; wyniki niektórych badań sugerowały rosnący popyt na towary luksusowe wynikający z nadziei najzamożniejszych konsumentów na cięcia podatków. W gospodarce Stanów Zjednoczonych utworzono w listopadzie 178 tys. nowych miejsc pracy, co było zgodne z powszechnymi oczekiwaniami, ale na większą uwagę zasługiwały inne miesięczne dane z rynku pracy. Ostry spadek stopy bezrobocia o 0,3% do najniższego od sierpnia 2007 r. poziomu 4,6% był uzasadniony przede wszystkim kolejnym spadkiem wciąż niskiego wskaźnika aktywności zawodowej. Po solidnym październikowym wzroście płac dane za listopad nie dorównywały oczekiwaniom; średnie zarobki godzinowe spadły o 0, w porównaniu z miesiącem poprzednim, korygując stopę rocznego wzrostu z 2, do 2,5%. Trend związany z ograniczoną presją inflacyjną wciąż odbijał się na miesięcznych danych o inflacji. Bazowy indeks wzrostu cen w wydatkach na konsumpcję osobistą (PCE) był w październiku statyczny i utrzymał się na poziomie 0, miesiąc do miesiąca i 1,7% rok do roku, natomiast wyższe ceny energii podwyższyły zasadniczy wskaźnik PCE (uwzględniający ceny energii i żywności) do najwyższego od dwóch lat rocznego poziomu 1,. Zgodnie z kierunkiem zmian na innych rynkach po ogłoszeniu wyniku wyborów w Stanach Zjednoczonych oczekiwania inflacyjne zanotowały jednak mocny wzrost, co przełożyło się na najwyższy od 2014 r. poziom wskaźnika rynkowych prognoz inflacyjnych na 10 najbliższych lat. Ostatnie notowania publikowanych przez Instytut Zarządzania Podażą indeksów odzwierciedlających nastroje wśród menedżerów odpowiedzialnych za zakupy (PMI) w sektorach produkcji i usług przyniosły kolejną porcję dobrych wieści dla gospodarki. Indeks PMI dla sektora wytwórczego wzrósł w listopadzie do poziomu 53,2; dane dotyczące produkcji były wyjątkowo solidne i odzwierciedlały mocniejszy trend widoczny w wynikach innych regionalnych badań w sektorach produkcji, m.in. publikowanych przez Bank Rezerwy Federalnej w Filadelfii. Indeks PMI dla sektora usług za ten sam miesiąc przewyższył powszechne oczekiwania i sięgnął najwyższego od października 2015 r. poziomu 57,2, natomiast komponent indeksu związany z dynamiką biznesową w tym dominującym w gospodarce obszarze zanotował jeszcze lepszy wynik 61,7. Po szczegółowej analizie solidnych danych uczestnicy rynków nabrali pewności, że Fed podniesie stopy procentowe przed końcem, a bank centralny rzeczywiście ogłosił taki krok podczas grudniowego posiedzenia. Autorzy polityki pieniężnej z Fedu przedstawili także oczekiwania dalszego przyspieszenia wzrostu, sygnalizując prawdopodobieństwo trzech kolejnych podwyżek stóp w 2017 r., co oznaczałoby szybsze tempo zaostrzania polityki pieniężnej niż poprzednio szacowano. Choć powyborczy wzrost rentowności papierów skarbowych oraz kursu dolara amerykańskiego w praktyce oznaczał, że warunki w obszarze polityki pieniężnej już się zaostrzyły, wysoki rangą przedstawiciel Fedu stwierdził, że należy dokonać rozróżnienia pomiędzy zaostrzaniem będącym wynikiem awersji do ryzyka (z jakim mieliśmy do czynienia na początku ) a naturalną konsekwencją poprawy kondycji gospodarki. For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution Nagły wzrost rentowności papierów skarbowych po ogłoszeniu wyniku wyborów w Stanach Zjednoczonych Wykres nr 1: Rentowność 10-letnich papierów skarbowych ze Stanów Zjednoczonych 1 stycznia 15 grudnia % % % grudnia Źródło: FactSet. Uważamy, że ostatnia korekta na rynku papierów skarbowych była po części spóźnionym powrotem do normalnej sytuacji i odzwierciedleniem solidnych fundamentów gospodarki Stanów Zjednoczonych. Zmiana nastąpiła po dłuższym okresie zaniżonej rentowności pod wpływem słabych warunków globalnych i związanej z nimi rozluźnionej polityki pieniężnej innych banków centralnych w różnych częściach świata. Prawdopodobieństwo bardziej ekspansywnej polityki budżetowej także ma pewien wpływ na wyprzedaż papierów skarbowych, ale nie jesteśmy przekonani, czy należy przywiązywać większą wagę do prognoz znacząco wyższego wzrostu w Stanach Zjednoczonych. Biorąc pod uwagę zaawansowany etap cyklu, do jakiego dotarła już amerykańska gospodarka, odkrywanie źródeł dodatkowego popytu może okazać się trudnym przedsięwzięciem. Niekorzystne konsekwencje rosnącej rentowności obligacji w Stanach Zjednoczonych oraz mocnego kursu dolara dla rynków wschodzących Połączenie wyższej rentowności papierów skarbowych ze Stanów Zjednoczonych oraz mocnego kursu dolara amerykańskiego wywiera większą presję na aktywa z rynków wschodzących. Powszechne osłabienie walut z krajów zaliczanych do rynków wschodzących w stosunku do dolara amerykańskiego było interpretowane przez wielu uczestników rynku podobnie jak skutki wygaszania stymulacji w połowie 2013 r., gdy Fed zapowiedział ograniczenie skali programu luzowania ilościowego. Do końca listopada kurs chińskiego renminbi w stosunku do waluty Stanów Zjednoczonych spadł do najniższego poziomu od ośmiu lat. 2

3 Spadek kursu chińskiego renminbi w stosunku do wzmocnionego dolara amerykańskiego do najniższego poziomu od ośmiu lat Wykres nr 2: Kurs renminbi chińskiego do dolara amerykańskiego 1 stycznia 15 grudnia grudnia Źródło: FactSet. Choć aktywa z rynków wschodzących najwięcej straciły po wyborach w Stanach Zjednoczonych, mamy wątpliwości, czy spadki nie były przypadkiem przesadne. Nie znamy jeszcze szczegółów polityki, jaką będą prowadziły nowe władze Stanów Zjednoczonych, natomiast bezkrytyczna wyprzedaż w takich krajach, jak Polska, gdzie rentowność referencyjnych papierów skarbowych wzrosła mniej więcej o w ciągu miesiąca, przysłania solidny wzrost gospodarczy i mocne fundamenty kredytowe. Choć aktywa z rynków wschodzących najwięcej straciły po wyborach w Stanach Zjednoczonych, mamy wątpliwości, czy spadki nie były przypadkiem przesadne. Choć kurs rupii indyjskiej do dolara amerykańskiego spadł na przestrzeni miesiąca do najniższego poziomu w historii, indyjskie obligacje rządowe zmierzały w przeciwnym kierunku po tym, jak rząd Indii na początku listopada zapowiedział wycofanie z obiegu (demonetyzację) ponad 85% banknotów w ramach walki z unikaniem zobowiązań podatkowych w kraju, w którym niemal wszystkie transakcje w rozliczeniach konsumenckich dokonywane są w gotówce. Banki szybko reinwestowały zwracane przez obywateli środki pieniężne na rynku obligacji, co wywołało spadek rentowności For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution referencyjnych indyjskich obligacji rządowych o ponad pół punktu do najniższego poziomu od siedmiu lat. W obliczu obaw, że niższe stopy procentowe mogą stymulować inflację, Bank Rezerw Indii ogłosił, że kredytodawcy będą musieli deponować wszelkie środki pieniężne zgromadzone w związku z demonetyzacją w banku centralnym. Listopad był piątym z rzędu miesiącem spadku wartości chińskich rezerw walutowych, które utrzymały się jednak powyżej poziomu 3 bln USD; chińskie władze podjęły szereg nowych działań mających na celu zmniejszenie odpływu kapitału, włącznie z ograniczeniem swobody realizacji inwestycji zagranicznych przez chińskie spółki. Według obliczeń Instytutu Finansów Międzynarodowych (IIF), w ciągu pierwszych 10 miesięcy z Chin odpłynął kapitał o łącznej wartości 530 mld USD, a miesięczny odpływ kapitału netto notowany jest w tym kraju nieprzerwanie od początku 2014 r. Jeżeli chodzi o inne części Azji, gospodarka japońska według wstępnych danych zanotowała w trzecim kwartale średnioroczny wzrost rzędu 2,, czyli rosła znacznie szybciej niż powszechnie oczekiwano, choć początkowe dane o PKB tego kraju często podlegają później znaczącym korektom. Wzrost był niemal całkowicie wypracowany przez handel, co sugeruje, że krajowi eksporterzy dobrze poradzili sobie z umocnieniem jena japońskiego na przestrzeni kwartału. Ocenę dynamiki japońskiej gospodarki komplikowało jednak późniejsze przyjęcie nowych międzynarodowych standardów rachunkowości, wskutek którego stopa wzrostu za trzeci kwartał spadła do 1,3%, choć dokonano także znaczących korekt w górę danych za lata poprzednie. Dodatkowym bodźcem do dalszego odbicia rentowności papierów skarbowych ze Stanów Zjednoczonych była wiadomość o porozumieniu pomiędzy członkami Organizacji Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) co do zmniejszenia produkcji, o czym zaczęto rozmawiać we wrześniu. Kilku innych producentów spoza OPEC także zobowiązało się do ograniczenia wydobycia. Porozumienie przyćmiło dotychczasowy sceptycyzm wielu uczestników rynku i wypchnęło ceny ropy na najwyższy poziom od połowy 2015 r. Ceny większości pozostałych towarów i surowców także poszły w górę; inwestorzy uznali, że popyt na materiały najprawdopodobniej wzrośnie po ogłoszeniu wyniku wyborów w Stanach Zjednoczonych. Europejski Bank Centralny (EBC) wydłuża luzowanie ilościowe po ogłoszeniu wyniku referendum we Włoszech Najważniejszym wydarzeniem politycznym w Europie w ostatnich tygodniach było przeprowadzone na początku grudnia referendum we Włoszech w sprawie proponowanych przez rząd zmian w konstytucji. Odrzucenie tych propozycji przez uczestników referendum było poważną porażką włoskiego premiera Matteo Renziego, który postawił na szali swój autorytet, by uzyskać poparcie dla zmian. Premier Renzi ustąpił z urzędu i został szybko zastąpiony przez dotychczasowego ministra spraw zagranicznych Paolo Gentiloniego, natomiast inni członkowie rządu w większości pozostali na stanowiskach. Pomimo ograniczonej reakcji rynków europejskich na wynik referendum, szybka decyzja o powołaniu nowego szefa rządu częściowo miała na celu zminimalizowanie destabilizacji sytuacji politycznej, która mogłaby jeszcze bardziej utrudnić próbę 3

4 rekapitalizacji jednego z największych włoskich banków i stanowiłaby źródło ryzyka dla i tak słabej kondycji krajowego sektora bankowego. Wynik referendum zwrócił także powszechną uwagę na prawdopodobieństwo kolejnych decyzji europejskich wyborców będących wyrazem politycznego protestu. Zaczęto mówić, w szczególności, o szansach prawicowej kandydatki Marine Le Pen na zwycięstwo w przyszłorocznych wyborach prezydenckich we Francji, choć brak poparcia francuskiego parlamentu ogranicza jej potencjalne możliwości do natychmiastowego i radykalnego zmieniania polityki francuskich władz. Rzadkim wyjątkiem od populistycznych tendencji, które są obecnie wszechobecne w europejskiej polityce, było zwycięstwo centrowego kandydata nad reprezentantem prawicy w drugiej turze wyborów prezydenckich w Austrii. Nowo utworzony rząd mniejszościowy w Hiszpanii przedstawił plany zaostrzenia polityki budżetowej w celu zmniejszenia krajowego deficytu budżetowego, który wykroczył już poza poziom dopuszczalny przez Komisję Europejską (KE), zwiększając ryzyko sankcji finansowych. Rząd planuje pozyskanie dodatkowych przychodów głównie poprzez eliminowanie luk w przepisach podatkowych oraz liczy na zmniejszenie deficytu do 3, PKB do 2017 r. zgodnie z ustaleniami z przedstawicielami KE. Aby uzyskać poparcie parlamentu dla pakietu reform budżetowych, konserwatywny rząd uwzględnił także mniej restrykcyjne działania mające ułatwić osiągnięcie ponadpartyjnego porozumienia takie jak podwyższenie płacy minimalnej. Uważamy, że EBC wykazał się rozwagą, podejmując decyzję o wydłużeniu programu skupu obligacji pomimo zmniejszenia jego skali. Według danych za październik stopa bezrobocia w Hiszpanii spadła poniżej poziomu 2 po raz pierwszy od sześciu lat, co pokazuje skalę ożywienia gospodarczego w tym kraju, choć ostatnie prognozy hiszpańskiego rządu zakładają spadek tempa wzrostu gospodarczego z 3, w roku bieżącym do 2,5% w 2017 r. Sytuacja w obszarze zatrudnienia w całej liczącej 28 krajów Unii Europejskiej rzeczywiście znacząco się poprawiła stopa bezrobocia spadła w październiku do najniższego od 2009 r. poziomu 8,3%. Zgodnie z oczekiwaniami EBC ogłosił podczas grudniowego posiedzenia wydłużenie programu luzowania ilościowego, którego zakończenie zaplanowane było dotychczas na marzec 2017 r. i zobowiązał się do podtrzymania programu co najmniej do końca 2017 r. Bank centralny zmniejszył także wartość comiesięcznego skupu aktywów z 80 mld euro do 60 mld euro, choć przedstawiciele EBC zaprzeczyli, by oznaczało to ograniczenie programu, twierdząc, że całkowita liczba obligacji, które zostaną objęte skupem, w rzeczywistości wzrośnie. EBC przedstawił For Financial także Professional nowe prognozy Use Only dla / Not wzrostu For Public Distribution gospodarczego i inflacji w strefie euro, które po raz pierwszy zakładały, że inflacja utrzyma się poniżej 2-procentowego celu inflacyjnego banku centralnego co najmniej do 2019 r. Rynkowe wskaźniki oczekiwań inflacyjnych w unii walutowej wzrosły przed powszechnie oczekiwaną decyzją EBC o wydłużeniu stymulacji pieniężnej; pięcioletnia prognoza inflacji sięgnęła najwyższego poziomu od początku, choć wciąż wynosiła zaledwie ok. 1,7%. Stopniowa poprawa na krajowych rynkach pracy w strefie euro Wykres nr 3: Stopa bezrobocia w strefie euro skorygowana o wpływ czynników sezonowych 31 grudnia 2008 r. 31 października % października Źródło: Eurostat. Sytuacja polityczna w Europie będzie najprawdopodobniej niepewna przez większą część 2017 r. i w okresie późniejszym w związku z wyborami w wielu spośród najważniejszych krajów europejskich oraz prawdopodobnym rozpoczęciem negocjacji warunków wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Po czerwcowym referendum w Wielkiej Brytanii ryzyko polityczne zaczęło być uwzględniane w wycenach przez uczestników rynków; wyborcze zwycięstwa populistycznych kandydatów wydają się obecnie całkiem realne, a wynik referendum we Włoszech wywołał względnie niewielkie wahania na rynkach. W tej sytuacji uważamy, że EBC wykazał się rozwagą, podejmując decyzję o wydłużeniu programu skupu obligacji, pomimo zmniejszenia jego skali, zamiast ogłosić termin zakończenia programu. Ten krok powinien, według nas, zmniejszyć ryzyko wzrostu zmienności rynkowej, a także przyczynić się do podtrzymania stabilnych warunków niezbędnych do przywrócenia wiary we włoski sektor bankowy. 4

5 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA STREFY EURO WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 1 I KW. 16 II KW. 16 III KW PKB, r/r (%) 2,0 1,7 1,7 1,7 Konsumpcja prywatna, r/r (%) 1,7 1,9 1,7 1,6 Nakłady brutto na środki trwałe, r/r (%) 3,9 2,4 3,6 3,0 DANE EKONOMICZNE 1 Sprzedaż detaliczna, r/r (%) 1,9 1,3 1,0 2,4 Stopa bezrobocia (%) 10,0 10,0 9,9 9,8 Produkcja przemysłowa, r/r (%) -0,4 2,4 1,3 0,6 INFLACJA I WZROST ZAROBKÓW Wskaźniki inflacji 1 Sie 16 Wrz 16 Paź 16 Lis 16 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 0,2 0,4 0,5 0,6 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 0,8 0,8 0,8 0,8 RYNKI FINANSOWE Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index EUR, wskaźnik ceny do zysków (C/Z) za ostatnich 12 miesięcy 2 Sie 16 Wrz 16 Paź 16 Lis 16 21,84 19,40 19,73 19,71 Stopa refinansowania EBC (%) 3 0,00 0,00 0,00 0,00 Rentowność 10-letnich niemieckich obligacji skarbowych (%) 2-0,07-0,12 0,16 0,28 BILANS PŁATNICZY 1, 3 Bilans handlowy Cze 16 Lip 16 Sie 16 Wrz 16 W mld euro 29,80 25,94 18,30 26,48 Saldo obrotów bieżących I KW. 16 II KW. 16 III KW % PKB 3,9 2,3 3,3 3,2 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA JAPONII WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 4 15 I KW. 16 II KW. 16 III KW. 16 PKB, k/k śr. (%) -1,8 2,8 1,8 1,3 Konsumpcja prywatna, k/k śr. (%) -2,7 0,5 3,6-0,4 Nakłady brutto na środki trwałe, k/k śr. (%) 1,6-1,2 5,6-1,4 DANE EKONOMICZNE Stopa bezrobocia (%) 5 3,0 3,1 3,0 3,0 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 6-4,2 4,5 1,5-1,4 Wskaźnik popytu na usługi, r/r (%) 6 0,1 1,0 1,0-0,1 Działalność spółek 15 I KW. 16 II KW. 16 III KW. 16 Wzrost zysków spółek (%) 7-1,7-9,3-10,0 11,5 Kwartalny indeks Tankan INFLACJA Wskaźniki inflacji 5 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) -0,4-0,5-0,5 0,1 CPI z pominięciem cen świeżej żywności, r/r (%) -0,5-0,5-0,5-0,4 RYNKI FINANSOWE 2 Sie 16 Wrz 16 Paź 16 Lis 16 Nikkei 225, wskaźnik C/Z za ostatnich 12 miesięcy 21,2 21,3 22,6 23,8 Rentowność 3-miesięcznych japońskich obligacji rządowych (%) -0,250-0,398-0,272-0,336 Rentowność 10-letnich japońskich obligacji rządowych (%) -0,063-0,089-0,048 0,025 BILANS PŁATNICZY Miesięczny bilans handlowy 7 W mld jenów Saldo obrotów bieżących 9 15 I KW. 16 II KW. 16 III KW. 16 % PKB 3,1 3,4 3,5 3,7 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. Źródło: Unia Europejska, 1995 r. Źródło: Bloomberg. Wskaźniki ceny do zysków (C/Z) dla Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index i Nikkei-225 Stock Average wg agencji Bloomberg. Źródło: Europejski Bank Centralny. Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii. Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji, Japonia. Źródło: Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu, Japonia. Źródło: Ministerstwo Finansów, Japonia. Źródło: Bank Japonii. Źródło: indeksy Bloomberg. Wyniki For Financial historyczne Professional nie gwarantują Use wyników Only / przyszłych. Not For Public Distribution Realny PKB w strefie euro, r/r - - Źródło: Unia Europejska, 1995 r., dane na wrzesień Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r 3% Indeks CPI wzrostu cen Core Bazowy CPI CPI towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Unia Europejska, 1995 r., dane na listopad Zewnętrzny bilans handlowy jako % PKB 3% 3Q13 3Q14 3Q15 3Q16 Źródło: Unia Europejska, 1995 r., dane na wrzesień Realny PKB w Japonii, k/k śr Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), rząd Japonii; wrzesień Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r Indeks CPI wzrostu cen CPI ex bez Fresh cen Food świeżej żywności towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) Źródło: japońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji, dane na październik Bilans handlowy jako % PKB % - 3Q13 3Q14 3Q15 3Q16 Źródło: Ministerstwo Finansów Japonii, Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii; dane na wrzesień 5

6 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA USA WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 2 II KW. 16 III KW P 1 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. P: Prognozy. Źródło: Prognozy gospodarcze agencji Bloomberg, dane na dzień 30 listopada Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych. Źródło: Biuro Statystyki Pracy. Źródło: Departament Pracy. Źródło: NAR (National Association of REALTORS ). Przedruk za zgodą właściciela danych. Źródło: Standard and Poor s. Źródło: Rezerwa Federalna. Na swoim posiedzeniu 14 grudnia Rezerwa Federalna podniosła główną stopę procentową w Stanach Zjednoczonych do poziomu docelowego w zakresie 0,50 0,75%. Źródło: Chicago Board of Trade (notowania 30-dniowych kontraktów terminowych na federalne stopy procentowe na grudzień i styczeń 2017 r.); dane na dzień 14 grudnia Źródło: agencja rządowa US Census Bureau. Źródło: indeksy Bloomberg. Źródło: Dane agencji Bloomberg są ważone liczbą akcji i podane w ujęciu rok do roku. Dane szacunkowe na dzień 8 grudnia For Wyniki Financial historyczne Professional nie gwarantują Use wyników Only przyszłych. / Not For Public Distribution I KW. 17P 1 k/k śr. (%) 1,4 3,2 2,2 2,0 DANE EKONOMICZNE KONSUMPCJA/POPYT Dochody/oszczędności 2 Wydatki na konsumpcję, r/r (%) 3,8 3,6 4,0 4,2 Dochody osób fizycznych, r/r (%) 3,5 3,4 3,7 3,9 Stopa oszczędności (%) 5,8 6,0 5,7 6,0 Zatrudnienie Sie 16 Wrz 16 Paź 16 Lis 16 Stopa bezrobocia (%) 3 4,9 5,0 4,9 4,6 Wskaźnik aktywności zawodowej (%) 3 62,8 62,9 62,8 62,7 Zmiana w zatrudnieniu poza rolnictwem (w tys.) Liczba wniosków o zasiłek (tys.), średnia dla 4 tyg. 4 Nieruchomości mieszkaniowe 5 Sprzedaż domów na rynku wtórnym (w mln) 5,38 5,30 5,49 5,60 Zmiana r/r (w %) -1,8 0,2 0,9 5,9 INWESTYCJE Zyski spółek 6,11 III KW. 16 I KW. 17P II KW. 17P 16P Zyski, r/r (%) 3,1 4,0 13,9 11,3 Produkcja i wykorzystanie dóbr kapitałowych 7 Produkcja przemysłowa, r/r (%) -0,8-1,1-1,0-0,9 Wskaźnik wykorzystania dóbr kapitałowych (%) 75,7 75,6 75,4 75,3 Inwestycje w środki trwałe poza 15 nieruchomościami mieszkaniowymi2 I KW. 16 II KW. 16 III KW. 16 r/r (%) 0,8-0,4-0,5-1,4 INFLACJA I WYDAJNOŚĆ PRODUKCJI Wskaźniki inflacji Wydatki na konsumpcję osobistą (PCE), r/r 0,8 1,0 1,2 1,4 (%) 2 PCE z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 2 1,6 1,7 1,7 1,7 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 2 0,8 1,1 1,5 1,6 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 2,2 2,3 2,2 2,1 Indeks cen dóbr produkcyjnych (PPI), r/r (%) 3-2,2-2,1-0,1 0,6 PPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 1,0 1,2 1,4 1,6 Wydajność produkcji 3 15 I KW. 16 II KW. 16 III KW. 16 Wydajność produkcji, k/k śr. (%) -2,4-0,6-0,2 3,1 Jednostkowe koszty pracy, k/k śr. (%) 5,7-0,3 6,2 0,7 RYNKI FINANSOWE Wycena Paź 16 Lis 16 Gru 16 Sty 17P C/Z dla S&P ,87 20,56 Stopa funduszy federalnych 7, 8 0,50 0,50 0,75 0,65 BILANS PŁATNICZY Miesięczny deficyt handlowy Stanów Zjednoczonych 2,9 W mld USD -39,6-40,6-36,2-42,6 Deficyt obrotów bieżących Stanów Zjednoczonych III KW I KW. 16 II KW. 16 Kwartalnie (w mld USD) 2-123,1-113,4-131,8-119,9 Średniorocznie (jako % PKB) 10-2,5-2,5-2,6-2,7 Produkt krajowy brutto (PKB), k/k śr. 6% - - Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych, dane na wrzesień Dochody i wydatki osób fizycznych, r/r Consumer Wydatki na Spending Dochody Personal osób Income konsumpcję fizycznych Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych, dane na październik Zatrudnienie poza rolnictwem i stopa bezrobocia W tys Nonfarm Zmiana Payrolls w zatrudnieniu Net Change poza Unemployment Stopa bezrobocia Rate (oś (Right-Hand prawa) Scale) rolnictwem netto Źródło: Biuro Statystyki Pracy, dane na listopad Wszystkie dane skorygowane o czynniki sezonowe. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r 3% CPI Indeks wzrostu cen Core CPI towarów i usług Bazowy CPI konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Biuro Statystyki Pracy, dane na październik Wydajność produkcji i jednostkowe koszty pracy, k/k śr. 15% 1 5% -5% -1 Źródło: Biuro Statystyki Pracy, dane na wrzesień Średnioroczny deficyt handlowy w Stanach Zjednoczonych jako % PKB % % Źródło: agencja rządowa Census Bureau oraz Biuro Analiz Ekonomicznych, dane na wrzesień % 1 1 6% Unit Jednostkowe Labour Costs Productivity Wydajność koszty pracy produkcji -4. 6

7 INFORMACJA NATURY PRAWNEJ Niniejszy materiał ma charakter ogólny, a zawarte w nim treści nie powinny być traktowane jako indywidualne porady lub rekomendacje inwestycyjne dotyczące kupna, sprzedaży lub utrzymania jakichkolwiek inwestycji lub przyjęcia jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mają charakteru porad prawnych ani podatkowych. Poglądy wyrażone w niniejszym materiale odzwierciedlają punkt widzenia zarządzającego inwestycjami, a wszelkie komentarze, opinie i analizy są w pełni aktualne wyłącznie w dniu ich publikacji i mogą ulec zmianie bez odrębnego powiadomienia. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią kompletnej analizy wszystkich istotnych faktów dotyczących jakiegokolwiek kraju, regionu czy rynku. Wszelkie inwestycje wiążą się z ryzykiem, włącznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapitału. Dane pochodzące z zewnętrznych źródeł mogły zostać wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego materiału. Takie dane nie zostały odrębnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton Investments ( FTI ). FTI nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z wykorzystania jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszym dokumencie; inwestor może opierać swe decyzje na przedstawionych tutaj opiniach lub wynikach analiz wyłącznie na własne ryzyko. Produkty, usługi i informacje mogą nie być dostępne w niektórych jurysdykcjach i są oferowane poza Stanami Zjednoczonymi przez inne podmioty powiązane z FTI i/lub przez dystrybutorów, w zależności od lokalnie obowiązujących przepisów. Aby się dowiedzieć, czy dane produkty i usługi są dostępne w określonej jurysdykcji, należy skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym. Wydane w Stanach Zjednoczonych przez Franklin Templeton Distributors, Inc., One Franklin Parkway, San Mateo, Kalifornia , (800) DIAL BEN/ , franklintempleton.com Franklin Templeton Distributors, Inc. jest głównym dystrybutorem zarejestrowanych w USA produktów Franklin Templeton Investments, które są dostępne wyłącznie pod jurysdykcjami dopuszczającymi, na mocy obowiązującego prawa i przepisów, oferowanie takich produktów lub składanie zapytań ofertowych dotyczących takich produktów. Australia: wydane przez Franklin Templeton Investments Australia Limited (ABN ) (australijskiego dostawcę usług finansowych posiadającego licencję nr ), Level 19, 101 Collins Street, Melbourne, Victoria, Austria/Niemcy: wydane przez Franklin Templeton Investment Services GmbH, Mainzer Landstraße 16, D Frankfurt nad Menem, Niemcy. Dopuszczone do użytku w Niemczech przez IHK Frankfurt M., Reg. no. D-F-125-TMX1-08. Kanada: wydane przez Franklin Templeton Investments Corp., 5000 Yonge Street, Suite 900 Toronto, ON, M2N 0A7, faks: (416) , (800) , Dubaj: wydane przez Franklin Templeton Investments (ME) Limited, podmiot działający na podstawie licencji i pod nadzorem Urzędu Regulacji Rynków Finansowych w Dubaju. Oddział w Dubaju: Franklin Templeton Investments, The Gate, East Wing, Level 2, Dubai International Financial Centre, P.O. Box , Dubaj, ZEA, tel.: , faks: Francja: wydane przez Franklin Templeton France S.A., 20 rue de la Paix, Paryż, Francja. Hongkong: wydane przez Franklin Templeton Investments (Asia) Limited, 17/F, Chater House, 8 Connaught Road Central, Hongkong. Włochy: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à.r.l. oddział we Włoszech, Corso Italia, 1 Mediolan, 20122, Włochy. Japonia: wydane przez Franklin Templeton Investments Japan Limited. Korea Południowa: wydane przez Franklin Templeton Investment Trust Management Co., Ltd., 3rd fl., CCMM Building, 12 Youido-Dong, Youngdungpo-Gu, Seul, Korea Luksemburg/Beneluks: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à r.l. podlegającą nadzorowi Commission de Surveillance du Secteur Financier 8A, rue Albert Borschette, L-1246 Luksemburg Tel.: Faks: Malezja: wydane przez Franklin Templeton Asset Management (Malaysia) Sdn. Bhd. & Franklin Templeton GSC Asset Management Sdn. Bhd. Polska: wydane przez Templeton Asset Management (Poland) TFI S.A., Rondo ONZ 1; Warszawa. Rumunia: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management Limited w Bukareszcie, Buzesti Street, Premium Point, 7th-8th Floor, Bukareszt 1, Rumunia. Podmiot zarejestrowany w rumuńskim Urzędzie Nadzoru Finansowego pod numerem PJM01SFIM/400005/ oraz notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (FCA). Singapur: wydane przez Templeton Asset Management Ltd. Registration No. (UEN) E, 7 Temasek Boulevard, #38-03 Suntec Tower One, , Singapur. Hiszpania: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management w Madrycie, profesjonalny podmiot działający w sektorze finansowym pod nadzorem CNMV, José Ortega y Gasset 29, Madryt. Republika Południowej Afryki: wydane przez Franklin Templeton Investments SA (PTY) Ltd., licencjonowanego dostawcę usług finansowych. Tel.: +27 (21) , faks: +27 (21) Szwajcaria: wydane przez Franklin Templeton Switzerland Ltd, Stockerstrasse 38, CH-8002 Zurych. Wielka Brytania: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML) z siedzibą pod adresem: Cannon Place, 78 Cannon Street, Londyn EC4N 6HL. Podmiot notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA). Region krajów skandynawskich: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML), oddział w Szwecji, Blasieholmsgatan 5, SE Sztokholm, Szwecja. Tel.: +46 (0) , faks: +46 (0) FTIML jest podmiotem notyfikowanym i regulowanym w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA) oraz ma pozwolenia wydane przez określone organy regulacyjne na prowadzenie działalności inwestycyjnej w Danii, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Ameryki: W Stanach Zjednoczonych niniejsza publikacja udostępniana jest wyłącznie pośrednikom finansowym przez Templeton/Franklin Investment Services, 100 Fountain Parkway, St. Petersburg, Florida Tel.: (800) (połączenie bezpłatne w Stanach Zjednoczonych), (877) (połączenie bezpłatne w Kanadzie), faks: (727) Inwestycje nie mają ubezpieczenia FDIC, mogą tracić na wartości i nie są objęte gwarancjami bankowymi. Dystrybucja poza Stanami Zjednoczonymi może być prowadzona przez Templeton Global Advisors Limited lub innych dystrybutorów, pośredników, sprzedawców lub profesjonalnych inwestorów, którym Templeton Global Advisors Limited powierzy dystrybucję tytułów uczestnictwa funduszy Franklin Templeton pod niektórymi jurysdykcjami. Niniejszy materiał nie stanowi oferty sprzedaży ani zachęty do składania oferty kupna papierów wartościowych pod jakąkolwiek jurysdykcją, pod którą byłoby to niezgodne z obowiązującym prawem. Ważne uwagi i warunki dotyczące podmiotów dostarczających dane można znaleźć na stronie franklintempletoninstitutional.com 12/ r., Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzeżone.