Globalne perspektywy ekonomiczne

Transkrypt

1 Aktualny komentarz zespołu inwestycyjnego Październik 2017 r. Globalne perspektywy ekonomiczne PERSPEKTYWY WG ZESPOŁU FRANKLIN TEMPLETON FIXED INCOME GROUP Christopher Molumphy Michael Materasso Roger Bayston John Beck David Zahn W TYM NUMERZE: Czynniki napędzające solidny wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych wciąż są obecne Niezmiennie korzystne warunki w większości obszarów globalnej gospodarki Wybory w Niemczech potwierdzają niesłabnący wpływ populizmu na europejską politykę Czynniki napędzające solidny wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych wciąż są obecne Ostatnie dane potwierdzają naszą tezę, że czynniki napędzające solidny wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych wciąż są obecne i powinny zapewniać sprzyjające warunki dla Rezerwy Federalnej (Fedu) do konsekwentnej normalizacji stóp procentowych. Niektóre dane są ewidentnie wypaczone pod wpływem niedawnych silnych huraganów, jednak przypuszczamy, że ewentualne negatywne konsekwencje tych zjawisk dla gospodarki będą przejściowe i zostaną z nawiązką zrekompensowane przez popyt związany z odbudową zniszczonych obiektów. Wciąż niska inflacja nie wykazuje większych oznak ożywienia, choć należy pamiętać, że taka sytuacja ma miejsce nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także w wielu innych dużych gospodarkach. Jak argumentowaliśmy wcześniej, pod wpływem czynników strukturalnych ceny mogą później zareagować na obecne wysokie poziomy dynamiki gospodarczej niż można byłoby oczekiwać na tym etapie cyklu gospodarczego. Wrzesień przyniósł zmiany nastrojów uczestników rynków wokół prawdopodobieństwa kolejnych podwyżek stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych przed końcem roku, co znalazło odzwierciedlenie także w zmianach na rynku papierów For skarbowych. Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution Początkowo inwestorzy ze sceptycyzmem podchodzili do perspektywy dalszego zaostrzania polityki pieniężnej w nadchodzących miesiącach, w świetle coraz większego napięcia pomiędzy Koreą Północną i Stanami Zjednoczonymi, wciąż słabej inflacji oraz niepewności co do potencjalnie niekorzystnych konsekwencji huraganów Harvey i Irma dla gospodarki. Na początku września notowania kontraktów terminowych na federalne stopy procentowe spadły i sugerowały, że prawdopodobieństwo podwyżek stóp procentowych w grudniu wynosi zaledwie ok. 3. Rentowność referencyjnych papierów skarbowych spadła do najniższego od początku roku poziomu bliskiego. Niemniej jednak niepokój związany z napięciami geopolitycznymi i wpływem niekorzystnych zjawisk pogodowych stopniowo słabł. Inwestorzy ponownie zaczęli koncentrować się na sprzyjających krajowych warunkach gospodarczych, którym towarzyszyły coraz bardziej optymistyczne sygnały napływające z wielu innych części gospodarki światowej. Podczas wrześniowego posiedzenia Fedu, autorzy polityki pieniężnej podtrzymali swoje prognozy zakładające jeszcze jedną podwyżkę stóp procentowych w tym roku oraz trzy podwyżki w 2018 r., sygnalizując skłonność do przymknięcia oka (przynajmniej na razie) na uporczywie niską inflację. Zgodnie z powszechnymi oczekiwaniami, Fed zapowiedział na październik rozpoczęcie zmniejszania swojego bilansu, który swoje ponadprzeciętne rozmiary zawdzięcza realizowanym dotychczas programom luzowania ilościowego. Wystąpienie szefowej Fedu Janet Yellen w kolejnym tygodniu, w którym zaprezentowała optymistyczną ocenę kondycji gospodarki oraz późniejsze wystąpienie prezydenta Donalda Trumpa nakreślające ambitne plany reform podatkowych dodatkowo rozbudziły oczekiwania co dalszego zaostrzania polityki pieniężnej.

2 Ostatnie dane potwierdzają naszą tezę, że czynniki napędzające solidny wzrost gospodarczy w Stanach Zjednoczonych wciąż są obecne. Zarówno notowania kontraktów terminowych na federalne stopy procentowe, jak i rentowność papierów skarbowych zareagowały wzrostami we wrześniu, a później zanotowały kolejny krótki wzrost po publikacji miesięcznego raportu z rynku pracy. Inwestorzy początkowo koncentrowali się na najwyższym od 2009 r. wzroście płac sięgającym 2,9%. Raport wykazał jednak spadek liczby miejsc pracy o 33 tys., ale Biuro Statystyki Pracy ostrzegło, że niektóre dane zawarte w raporcie mogą być wypaczone przez wpływ huraganów. Niemniej jednak według BLS te zjawiska nie miały wpływu na dane o stopie bezrobocia, która zanotowała nowe wieloletnie minimum na poziomie 4,. Na początku października notowania kontraktów terminowych na federalne stopy procentowe sygnalizowały mniej więcej 90- procentowe prawdopodobieństwo wzrostu stóp procentowych do końca roku. Rentowność referencyjnych papierów skarbowych także poszła w górę do poziomów, jakich nie notowano od początku lipca, natomiast rentowność wrażliwych na zmiany polityki pieniężnej dwuletnich bonów skarbowych poszybowała do najwyższego poziomu od czasu globalnego kryzysu finansowego. Spadek stopy bezrobocia w Stanach Zjednoczonych do najniższego poziomu od początku pierwszej dekady obecnego stulecia Wykres nr 1: Stopa bezrobocia w Stanach Zjednoczonych, miesięcznie Styczeń 2000 r. wrzesień 2017 r % 01/00 06/04 11/08 04/13 09/17 Źródło: FactSet, Departament Pracy Stanów Zjednoczonych. Wyniki badań opinii generalnie odzwierciedlały optymistyczne prognozy, sugerując, że zakłócenia w gospodarce wywołane przez zjawiska pogodowe są wyłącznie tymczasowe. Publikowany przez Instytut Zarządzania Podażą (ISM) indeks odzwierciedlający nastroje wśród menedżerów odpowiedzialnych za zakupy (PMI) w sektorze usług był we wrześniu znacznie wyższy niż powszechnie oczekiwano i zanotował najwyższy poziom od 2005 r.; największy udział w tym wzroście miała dynamika gospodarcza i nowe zamówienia. Co więcej, komponent indeksu związany z cenami zanotował czwarty z rzędu miesiąc wzrostu i poszedł w górę do najwyższego poziomu od ponad pięciu lat. Ekwiwalentny indeks PMI dla sektora produkcji także zanotował we wrześniu mocny wzrost; w tym przypadku na plus wyróżniał się komponent związany z zatrudnieniem, który wzrósł do najwyższego poziomu od sześciu lat. Pewne dowody potwierdzające wpływ huraganów na łańcuchy dostaw były wyraźnie widoczne w subindeksie związanym z cenami, który For zanotował Financial mocny Professional wzrost. Use Only / Not For Public Distribution Jeżeli chodzi o inne wskaźniki, indeks mierzący oczekiwania prezesów spółek co do przyszłej sprzedaży, inwestycji i zatrudnienia wzrósł w trzecim kwartale do najwyższego poziomu od 2014 r. W przeprowadzonych ankietach prezesi wskazywali amerykański system podatkowy jako największą przeszkodę dla Stanów Zjednoczonych w porównaniu z innymi dużymi gospodarkami. Choć oszacowanie prawdopodobieństwa politycznego porozumienia w kwestii pakietu stymulacji budżetowej nadal było trudne, potencjalne wprowadzenie takiego rozwiązania legislacyjnego wciąż wydawało się raczej odległe. Coraz lepiej widoczny na horyzoncie był jednak inny czynnik, który może znacząco wpłynąć na trajektorię polityki pieniężnej w Stanach Zjednoczonych prezydent Donald Trump zapowiedział, że proponowany kandydat na następcę Janet Yellen na stanowisku szefa Fedu, który ma przejąć ster banku centralnego w lutym 2018 r., zostanie przedstawiony w ciągu najbliższych tygodni. W połączeniu z niespodziewanym wcześniejszym odejściem wiceprezesa Fedu Stanleya Fischera oraz istniejącymi już wcześniej wakatami na trzech spośród siedmiu stanowisk w Radzie Gubernatorów Rezerwy Federalnej, przekładało się to na sporą niepewność co do przyszłego składu kierownictwa banku centralnego. Prezydent Trump już nominował jednego kandydata do rady Fedu Randal Quarles został oficjalnie zatwierdzony przez Senat Stanów Zjednoczonych na początku października. Podczas swojego wystąpienia przed Senatem, Quarles zaznaczył, że jest zwolennikiem łagodniejszych regulacji sektora usług finansowych. Jego poglądy są nieco odmienne od punktu widzenia dotychczasowej szefowej Fedu Janet Yellen, która ostatnio przekonywała, że zaostrzone regulacje wprowadzone zaraz po globalnym kryzysie finansowym należy utrzymać, natomiast deregulacja oraz reformy budżetowe mogą stworzyć korzystne warunki dla gospodarki w przyszłości. Kolejne dowody potwierdzające zsynchronizowane ożywienie w całej gospodarce światowej Optymizm wokół globalnego ożywienia gospodarczego był wyraźnie wyczuwalny w przepełnionym optymizmem wystąpieniu wygłoszonym na początku października przez dyrektor Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) Christine Lagarde, która zasugerowała, że MFW prawdopodobnie podniesie swoje prognozy globalnego wzrostu i zatrudnienia w kolejnym cyklu prognoz, nawiązując do bardziej korzystnej oceny stabilności finansowej i stanu finansów publicznych. Według prognoz MFW, wszystkie kraje z grupy G20 zanotują w tym roku wzrost, co będzie oznaczało pierwszą taką zsynchronizowaną ekspansję od 2010 r. Dyrektor MFW zachęciła państwa do wykorzystania tego okresu na reformy, które pomogą utrzymać wzrost w dłuższej perspektywie, ponieważ wspieranie takich działań prawdopodobnie będzie, według niej, trudniejsze w czasie późniejszej dekoniunktury. W Japonii premier Shinzō Abe zarządził przedterminowe wybory powszechne pod koniec października, co zostało odebrane jako krok mający na celu wykorzystanie dużego poparcia w sondażach i zdobycie mandatu potrzebnego do realizacji planowanej polityki pieniężnej i budżetowej. Najważniejszym oponentem rządzącej Partii Liberalno-Demokratycznej będzie najprawdopodobniej popularna gubernator Tokio Yuriko Koike, która utworzyła nową Partię Nadziei na krótko przed ogłoszeniem przedterminowych wyborów. Globalne perspektywy ekonomiczne 2

3 Prawdopodobieństwo wstrząsu na japońskiej scenie politycznej wzrosło, gdy centrolewicowa Partia Demokratyczna, która wcześniej była głównym konkurentem Partii Liberalno- Demokratycznej, zapowiedziała, że nie wystawi żadnego kandydata w tych wyborach i da swoim przedstawicielom w japońskim parlamencie pełną swobodę do ubiegania się o miejsca na listach ugrupowania Yuriko Koike. Niemniej jednak szanse jej partii na znaczące poparcie w wyborach spadły, gdy gubernator Tokio potwierdziła, że nie chce osobiście kandydować do parlamentu, co nasiliło niepewność wokół strategii opozycji. Wiodący benchmark cen ropy poza Stanami Zjednoczonymi sięgnął najwyższego poziomu od ponad dwóch lat, gdy Turcja zagroziła ograniczeniem podaży generowanej przez kurdyjskie pola naftowe w północnym Iraku w reakcji na niepodległościowe referendum w kurdyjskim regionie autonomicznym. Wzrost cen ropy zbiegł się w czasie z większym popytem na energię ze strony gospodarek rozwiniętych i wschodzących stymulowanym przez bardziej dynamiczny globalny wzrost gospodarczy. Jeżeli chodzi o podaż, cięcia produkcji uzgodnione przez OPEC (Organizację Krajów Eksportujących Ropę Naftową) i innych ważnych producentów okazały się skuteczniejsze niż wiele stron tego porozumienia początkowo zakładało. Benchmarki w Stanach Zjednoczonych były jednak mniej zmienne; produkcja ropy z amerykańskich złóż łupkowych wciąż rosła w reakcji na wyższe ceny na świecie, a amerykański eksport ropy wzrósł do rekordowo wysokich poziomów. Globalne ceny ropy najwyższe od dwóch lat, ale benchmarki z USA nieco w tyle Wykres nr 2: Benchmarki cen ropy naftowej: Brent i West Texas, dane dzienne Globalne ceny spotowe w USD za baryłkę 1 stycznia 20 r. 17 października 2017 r /01/20 13/05/20 23/09/20 03/02/2017 /06/2017 Źródło: FactSet. WTI Brent 17/10/2017 Rating kredytowy Chin został obniżony przez agencję ratingową Standard & Poor s (S&P) o jeden punkt do A+; tę decyzję uzasadniono rosnącym ryzykiem ekonomicznym i finansowym po znaczącym wzroście zadłużenia w tym kraju od czasu globalnego kryzysu finansowego. Tym samym S&P podążyło tą samą drogą co inne duże agencje ratingowe. Notowania indeksów PMI dla chińskiego sektora produkcji były we wrześniu mieszane; oficjalny indeks skoncentrowany na większych państwowych przedsiębiorstwach zanotował dobry wynik, natomiast nieco słabiej radził sobie indeks skoncentrowany na mniejszych For Financial firmach Professional prywatnych. Use Only / Not For Public Distribution Trudno nam wyobrazić sobie polityków wykorzystujących dobrą koniunkturę gospodarczą na świecie do zrealizowania reform. Generalnie podzielamy pogląd MFW na temat lepszej kondycji światowej gospodarki, choć trudniej jest nam wyobrazić sobie polityków wykorzystujących dobrą koniunkturę do zrealizowania reform, które rozwiązałyby takie problemy, jak słaba produktywność czy niski wzrost płac w wielu częściach świata. Bardziej prawdopodobnym, według nas, scenariuszem, jest dalszy ciąg bieżącego cyklicznego odbicia połączony ze strukturalnymi ograniczeniami, które mogą powstrzymać globalny wzrost przed większym przyspieszeniem. EBC zapowiada ograniczanie stymulacji w warunkach szybszego wzrostu i słabszej inflacji Debata w Europejskim Banku Centralnym na temat sposobu wygaszenia programu luzowania ilościowego nadal trwa (przed oficjalnym komunikatem w tej sprawie oczekiwanym pod koniec października), ale autorzy polityki pieniężnej wyraźnie podkreślają swój pogląd, że jest jeszcze zbyt wcześnie na rozważanie jakichkolwiek podwyżek stóp procentowych. Wyniki badań opinii dotyczących dynamiki w biznesie sygnalizowały utrzymujący się we wrześniu solidny wzrost w unii walutowej, a publikowany przez Komisję Europejską wskaźnik nastrojów w gospodarce zanotował najwyższy poziom od 10 lat. Niemniej jednak raport o inflacji za ten sam miesiąc nakreślił mieszany obraz sytuacji gospodarczej; roczny wzrost cen mierzony stopą inflacji zasadniczej nie dorównał powszechnym oczekiwaniom, a inflacja bazowa zanotowała lekki spadek. Wybory w Niemczech zakończyły się mniejszym zwycięstwem dwupartyjnej koalicji rządowej pod przewodnictwem kanclerz Angeli Merkel oraz bezprecedensowym wzrostem poparcia dla najważniejszej w tym kraju skrajnie prawicowej partii populistycznej o nazwie Alternatywa dla Niemiec (AfD). Nowa koalicja rządowa pod wodzą kanclerz Merkel wciąż wydawała się najbardziej prawdopodobnym rezultatem, choć negocjacje pomiędzy różnymi ugrupowaniami zapowiadały się na długotrwałe, przede wszystkim w związku z koniecznością pogodzenia wzajemnie sprzecznych poglądów nowych potencjalnych koalicjantów: liberałów gospodarczych z Wolnej Partii Demokratycznej (FDP) i Zielonych. W poprzednich niemieckich koalicjach rządowych ministrem finansów tradycyjnie zostawał przedstawiciel drugiej partii pod względem reprezentacji w koalicji (w obecnym przypadku byłaby to FDP), zatem pojawiły się spekulacje, że niemiecka opinia polityczna może teraz stać się bardziej odporna na przyszłe propozycje innych państw członkowskich UE dotyczące reformowania regionalnych rynków finansowych poprzez współdzielenie odpowiedzialności za zadłużenie eurolandu. Wyniki wyborów w Niemczech ilustrują tezę, że pomimo wyników tegorocznych wyborów we Francji i w Holandii, populizm w Europie nadal ma polityczne znaczenie. Globalne perspektywy ekonomiczne 3

4 Choć uważamy, że nie należy wyolbrzymiać problemu, ponieważ partia AfD w rzeczywistości raczej nie będzie miała znaczącego wpływu na niemiecką politykę w najbliższej przyszłości, poziom poparcia dla skrajnie prawicowego niemieckiego ugrupowania stanowi głos sprzeciwu, który może mieć wpływ na sposób myślenia kanclerz Merkel, gdy zacznie rozważać dalsze kroki po wyborczym zwycięstwie. Aby zapobiec dalszym wzrostom poparcia dla ugrupowań populistycznych, niemiecka kanclerz prawdopodobnie skoncentruje się na podtrzymaniu solidnego wzrostu gospodarczego i będzie uważnie zastanawiać się nad implikacjami każdego kroku przybliżającego Unię Europejską (UE) do unii politycznej i budżetowej. Nastroje w gospodarce europejskiej są najlepsze od 10 lat Wykres nr 3:Komisja Europejska, wskaźnik nastrojów w gospodarce Okres 10 lat kończący się 30 września 2017 r /07 03/09 08/10 01/12 06/13 11/14 04/ 09/17 Źródło: FactSet, Eurostat. W Hiszpanii wybuchł kryzys konstytucyjny; wysuwane od dawna żądania separatystycznych polityków katalońskich dotyczące niepodległości tego regionu przybrały na sile, gdy próby powstrzymania Katalończyków przed udziałem w referendum przez hiszpański rząd wywołały gwałtowne starcia na ulicach. Choć frekwencja w referendum wyniosła zaledwie ok. 4, zdecydowana większość głosującychopowiedziała się za niepodległością i trudno było powiedzieć na ile stanowcza reakcja hiszpańskich władz mogła wzmocnić poparcie dla secesji. Aby zapobiec dalszemu wzrostowi poparcia dla partii populistycznych, Merkel prawdopodobnie skoncentruje się na podtrzymaniu solidnego wzrostu gospodarczego. W warunkach narastających obaw przed eskalacją kryzysu, niektóre spośród największych banków i przedsiębiorstw w regionie zapowiedziały przeniesienie swoich siedzib z Barcelony, najważniejszego katalońskiego miasta, do stolicy Hiszpanii Madrytu. Gospodarka Katalonii jest mniej więcej tej samej wielkości co gospodarka Portugalii i ma krytyczne znaczenie dla gospodarki hiszpańskiej, generując jedną piątą produktu krajowego brutto. Każdy krok katalońskich separatystów w regionalnym parlamencie zmierzający do jednostronnej secesji może wywołać poważny kryzys gospodarczy, choćby dlatego, że zagrażałby dalszemu członkostwu w UE i strefie euro. Portugalia otrzymała wotum zaufania od S&P, gdy agencja ratingowa przyznała portugalskim obligacjom rating inwestycyjny. Od czasu przejęcia władzy pod koniec 2015 r., mniejszościowy socjalistyczny rząd Portugalii zdołał przezwyciężyć początkowy sceptycyzm uczestników rynku i podjął skuteczne działania zmierzające do zmniejszenia deficytu budżetowego i zreformowania krajowego systemu bankowego, zapewniając jednocześnie bardziej stabilne warunki dla inwestorów. Dzięki temu portugalska gospodarka stała się jednym z największych beneficjentów potężnego odbicia w strefie euro, a prognozy MFW przewidują, że 2017 może okazać się rokiem najwyższego wzrostu gospodarczego w tym kraju od ponad 20 lat. Sprzyjające warunki zasilają jak dotąd odbicie na rynku portugalskich obligacji skarbowych w tym roku, choć instrumenty te znajdują się na drugim miejscu w strefie euro (po obligacjach greckich) pod względem poziomu rentowności. For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution Globalne perspektywy ekonomiczne 4

5 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA STREFY EURO WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 1 III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 PKB, r/r (%) 1,7 1,9 2,0 2,3 Konsumpcja prywatna, r/r (%) 1,9 2,0 1,6 1,8 Nakłady brutto na środki trwałe, r/r (%) 4,7 4,6 4,0 2,0 DANE EKONOMICZNE 1 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Sprzedaż detaliczna, r/r (%) 2,7 3,5 2,3 1,2 Stopa bezrobocia (%) 9,2 9,1 9,1 9,1 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 4,1 2,9 3,6 3,8 INFLACJA I WZROST ZAROBKÓW Wskaźniki inflacji 1 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 1,3 1,3 1,5 1,5 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 1,1 1,2 1,2 1,1 RYNKI FINANSOWE Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index EUR, wskaźnik ceny do 17,67 17,67 17,53 18,44 zysków (C/Z) za ostatnich 12 miesięcy 2 Stopa refinansowania EBC (%) 3 0,00 0,00 0,00 0,00 Rentowność 10-letnich niemieckich obligacji skarbowych (%) 2 0,47 0,54 0,36 0,46 BILANS PŁATNICZY 1, 3 Bilans handlowy Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 W mld euro,66 20,11 26,23 23, Saldo obrotów bieżących III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 % PKB 3,4 4,1 2,3 2,3 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA JAPONII WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 4 III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 PKB, k/k śr. (%) 0,9 1,6 1,2 2,5 Konsumpcja prywatna, k/k śr. (%) 1,0 1,0 0,9 3,1 Nakłady brutto na środki trwałe, k/k śr. (%) 1,0 8,1 2,1 2,1 DANE EKONOMICZNE Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Stopa bezrobocia (%) 5 3,1 2,8 2,8 2,8 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 6 6,5 5,5 4,7 5,4 Wskaźnik popytu na usługi, r/r (%) 6 1,9 1,0 1,0 0,6 Działalność spółek III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 Wzrost zysków spółek (%) 7 11,5,9 26,6 22,6 Kwartalny indeks Tankan INFLACJA Wskaźniki inflacji 5 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 0,4 0,4 0,4 0,7 CPI bez cen świeżej żywności, r/r (%) 0,4 0,4 0,5 0,7 RYNKI FINANSOWE 2 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Nikkei 225, wskaźnik C/Z za ostatnich 12 miesięcy 18,1 18,0 17,6 18,4 Rentowność 3-miesięcznych japońskich obligacji rządowych (%) 0,095-0,131-0,201-0,172 Rentowność 10-letnich japońskich obligacji rządowych (%) 0,086 0,083 0,009 0,068 BILANS PŁATNICZY Miesięczny bilans handlowy 7 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 W mld jenów Saldo obrotów bieżących 9 III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 % PKB 3,6 3,8 3,8 3,8 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. 1. Źródło: Unia Europejska, 1995 r r. 2. Źródło: Bloomberg. Wskaźniki ceny do zysków (C/Z) dla Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index i Nikkei-225 Stock Average wg agencji Bloomberg. 3. Źródło: Europejski Bank Centralny. 4. Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii. 5. Źródło: japońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji. 6. Źródło: Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu, Japonia. 7. Źródło: Ministerstwo Finansów, Japonia. 8. Źródło: Bank Japonii. 9. Źródło: indeksy Bloomberg. For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution Wyniki historyczne nie gwarantują wyników przyszłych. Realny PKB w strefie euro, r/r - - Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na czerwiec 2017 r. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r 3% - 9/12 9/13 9/14 9/15 9/ 9/17 CPI Indeks wzrostu cen Core Bazowy CPI CPI towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na wrzesień 2017 r. Zewnętrzny bilans handlowy jako % PKB 3% 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na czerwiec 2017 r. Realny PKB w Japonii, k/k śr Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii; dane na czerwiec 2017 r. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r - 8/12 8/13 8/14 8/15 8/ 8/17 Indeks wzrostu cen CPI towarów i usług CPI CPI ex bez Fresh cen Food świeżej żywności konsumpcyjnych (CPI) Źródło: japońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji, dane na sierpień 2017 r. Bilans handlowy jako % PKB % - 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: Ministerstwo Finansów, Japonia, Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii; dane na czerwiec 2017 r. Globalne perspektywy ekonomiczne 5

6 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA USA WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 2 I KW. 17 II KW. 17 III KW. 17P 1 For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution IV KW. 17P 1 K/k śr. (%) 1,2 3,1 2,4 2,6 DANE EKONOMICZNE KONSUMPCJA/POPYT Dochody/oszczędności 2 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wydatki konsumenckie, r/r (%) 4,4 4,0 4,1 3,9 Dochody osób fizycznych, r/r (%) 3,0 2,7 2,6 2,8 Stopa oszczędności (%) 3,9 3,7 3,6 3,6 Zatrudnienie Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Stopa bezrobocia (%) 3 4,4 4,3 4,4 4,2 Wskaźnik aktywności zawodowej (%) 3 62,8 62,9 62,9 63,1 Zmiana w zatrudnieniu poza rolnictwem (w tys.) Liczba wniosków o zasiłek (tys.), średnia dla 4 tyg Nieruchomości mieszkaniowe 5 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Sprzedaż domów na rynku wtórnym (w mln) 5,62 5,51 5,44 5,35 Zmiana r/r (w %) 2,7 0,6 2,1 0,2 INWESTYCJE Zyski spółek 6,11 I KW. 17 II KW. 17 III KW. 17P IV KW. 17P Zyski, r/r (%) 14,0 11,0 3,0 11,9 Produkcja i wykorzystanie dóbr kapitałowych 7 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 2,3 2,1 2,4 1,5 Wskaźnik wykorzystania dóbr kapitałowych (%) 76,6 76,7 76,9 76,1 Inwestycje w środki trwałe poza nieruchomościami mieszkaniowymi 2 III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 R/r (%) -0,7 0,7 3,5 4,3 INFLACJA I WYDAJNOŚĆ PRODUKCJI Wskaźniki inflacji Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Wydatki na konsumpcję osobistą (PCE), r/r (%) 2 1,4 1,4 1,4 PCE z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 2 1,5 1,4 1,3 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 2 1,6 1,7 1,9 2,2 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 1,7 1,7 1,7 1,7 Indeks cen dóbr produkcyjnych (PPI), r/r (%) 3 2,2 2,2 2,9 3,3 PPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 1,7 1,7 1,7 1,7 Wydajność produkcji 3 III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 Wydajność produkcji, k/k śr. (%) 2,5 1,3 0,1 1,5 Jednostkowe koszty pracy, k/k śr. (%) 0,1 5,7 4,8 0,2 RYNKI FINANSOWE Wycena Sie 17 Wrz 17P Paź 17P Lis 17P C/Z dla S&P ,12 21,54 Stopa funduszy federalnych 7, 8 1,25 1,25 1, 1, BILANS PŁATNICZY Miesięczny deficyt handlowy USA 2,9 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 W mld USD -46,4-43,5-43,6-42,4 Deficyt obrotów bieżących USA III KW. IV KW. I KW. 17 II KW. 17 Kwartalnie (w mld USD) 2-110,3-114,0-113,5-123,1 Średniorocznie (jako % PKB) 10-2,4-2,4-2,3-2,4 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. P: Prognozy. 1. Źródło: prognozy gospodarcze agencji Bloomberg, dane na dzień 30 września 2017 r. 2. Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA). 3. Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA). 4. Źródło: Departament Pracy (USA). 5. Źródło: NAR (National Association of REALTORS ). Przedruk za zgodą właściciela danych. 6. Źródło: Standard and Poor s. 7. Źródło: Rezerwa Federalna USA. Na swoim posiedzeniu 14 czerwca 2017 r. Rezerwa Federalna USA podniosła główną stopę procentową w Stanach Zjednoczonych do poziomu docelowego w zakresie 1,00-1,25%. 8. Źródło: Chicago Board of Trade (notowania 30-dniowych kontraktów terminowych na federalne stopy procentowe na październik i listopad 2017 r.); dane na dzień 13 października 2017 r. 9. Źródło: agencja rządowa US Census Bureau. 10. Źródło: indeksy Bloomberg. 11. Źródło: Dane agencji Bloomberg są ważone liczbą akcji i podane w ujęciu rok do roku. Dane szacunkowe na dzień 30 września 2017 r. Wyniki historyczne nie gwarantują wyników przyszłych. Produkt krajowy brutto (PKB), k/k śr. 6% - - Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na czerwiec 2017 r. Dochody i wydatki osób fizycznych, r/r 1-8/12 8/13 8/14 8/15 8/ 8/17 Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na sierpień 2017 r. Zatrudnienie poza rolnictwem i stopa bezrobocia Wydajność produkcji i jednostkowe koszty pracy, k/k śr. 15% 1 5% -5% -1 Unit Jednostkowe Labour Costs Productivity Wydajność koszty pracy produkcji Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na czerwiec 2017 r. Średnioroczny deficyt handlowy w USA jako % PKB % -3. Consumer Wydatki na Spending konsumpcję Personal Dochody osób Income fizycznych W tys. % % /12 9/13 9/14 9/15 9/ 9/17 Nonfarm Payrolls Net Change Unemployment Rate (Right-Hand Scale) Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na wrzesień 2017 r. Wszystkie dane skorygowane o czynniki sezonowe. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r 3% - 9/12 9/13 9/14 9/15 9/ 9/17 CPI Indeks wzrostu cen Core CPI towarów i usług Bazowy CPI konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na wrzesień 2017 r. -3.5% Źródło: agencja rządowa U.S. Census Bureau oraz Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na czerwiec 2017 r. Globalne perspektywy ekonomiczne 6

7 INFORMACJA NATURY PRAWNEJ Niniejszy materiał ma charakter ogólny, a zawarte w nim treści nie powinny być traktowane jako indywidualne porady lub rekomendacje inwestycyjne dotyczące kupna, sprzedaży lub utrzymania jakichkolwiek inwestycji lub przyjęcia jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mają charakteru porad prawnych ani podatkowych. Poglądy wyrażone w niniejszym materiale odzwierciedlają punkt widzenia zarządzającego inwestycjami, a wszelkie komentarze, opinie i analizy są w pełni aktualne wyłącznie w dniu ich publikacji i mogą ulec zmianie bez odrębnego powiadomienia. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią kompletnej analizy wszystkich istotnych faktów dotyczących jakiegokolwiek kraju, regionu czy rynku. Wszelkie inwestycje wiążą się z ryzykiem, włącznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapitału. Dane pochodzące z zewnętrznych źródeł mogły zostać wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego materiału. Takie dane nie zostały odrębnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton Investments ( FTI ). FTI nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z wykorzystania jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszym materiale; inwestor może opierać swe decyzje na przedstawionych tutaj opiniach lub wynikach analiz wyłącznie na własne ryzyko. Produkty, usługi i informacje mogą nie być dostępne pod niektórymi jurysdykcjami i są oferowane poza Stanami Zjednoczonymi przez inne podmioty powiązane z FTI i/lub przez dystrybutorów, w zależności od lokalnie obowiązujących przepisów. Aby dowiedzieć się, czy dane produkty i usługi są dostępne pod określoną jurysdykcją, należy skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym. Wydane w USA przez Franklin Templeton Distributors, Inc., One Franklin Parkway, San Mateo, California , (800) DIAL BEN/ , franklintempleton.com Franklin Templeton Distributors, Inc. jest głównym dystrybutorem zarejestrowanych w USA produktów Franklin Templeton Investments, które są dostępne wyłącznie pod jurysdykcjami dopuszczającymi, na mocy obowiązującego prawa i przepisów, oferowanie takich produktów lub składanie zapytań ofertowych dotyczących takich produktów. Australia: wydane przez Franklin Templeton Investments Australia Limited (ABN ) (australijskiego dostawcę usług finansowych posiadającego licencję nr ), Level 19, 101 Collins Street, Melbourne, Victoria, Austria/Niemcy: wydane przez Franklin Templeton Investment Services GmbH, Mainzer Landstraße, D Frankfurt nad Menem, Niemcy. Dopuszczone do użytku w Niemczech przez IHK Frankfurt M., Reg. no. D-F-125-TMX1-08. Kanada: wydane przez Franklin Templeton Investments Corp., 5000 Yonge Street, Suite 900 Toronto, ON, M2N 0A7, faks: (4) , (800) , Dubaj: wydane przez Franklin Templeton Investments (ME) Limited, podmiot działający na podstawie licencji i pod nadzorem Urzędu Regulacji Rynków Finansowych w Dubaju. Oddział w Dubaju: Franklin Templeton Investments, The Gate, East Wing, Level 2, Dubai International Financial Centre, P.O. Box , Dubaj, ZEA, tel.: , faks: Francja: wydane przez Franklin Templeton France S.A., 20 rue de la Paix, Paryż, Francja. Hongkong: wydane przez Franklin Templeton Investments (Asia) Limited, 17/F, Chater House, 8 Connaught Road Central, Hongkong. Włochy: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à.r.l. oddział we Włoszech, Corso Italia, 1 Mediolan, 20122, Włochy. Japonia: wydane przez Franklin Templeton Investments Japan Limited. Korea Południowa: wydane przez Franklin Templeton Investment Trust Management Co., Ltd., 3rd fl., CCMM Building, 12 Youido-Dong, Youngdungpo-Gu, Seul, Korea Luksemburg/Beneluks: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à r.l. podlegającą nadzorowi Commission de Surveillance du Secteur Financier 8A, rue Albert Borschette, L-1246 Luksemburg Tel.: Faks: Malezja: wydane przez Franklin Templeton Asset Management (Malaysia) Sdn. Bhd. & Franklin Templeton GSC Asset Management Sdn. Bhd. Polska: wydane przez Templeton Asset Management (Poland) TFI S.A., Rondo ONZ 1; Warszawa. Rumunia: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management Limited w Bukareszcie, Buzesti Street, Premium Point, 7th-8th Floor, Bukareszt 1, Rumunia. Podmiot zarejestrowany w rumuńskim Urzędzie Nadzoru Finansowego pod numerem PJM01SFIM/400005/ oraz notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (FCA). Singapur: wydane przez Templeton Asset Management Ltd. Registration No. (UEN) E, 7 Temasek Boulevard, #38-03 Suntec Tower One, , Singapur. Hiszpania: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management w Madrycie, profesjonalny podmiot działający w sektorze finansowym pod nadzorem CNMV, José Ortega y Gasset 29, Madryt. Republika Południowej Afryki: wydane przez Franklin Templeton Investments SA (PTY) Ltd., licencjonowanego dostawcę usług finansowych. Tel.: +27 (21) , faks: +27 (21) Szwajcaria: wydane przez Franklin Templeton Switzerland Ltd, Stockerstrasse 38, CH-8002 Zurych. Wielka Brytania: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML) z siedzibą pod adresem: Cannon Place, 78 Cannon Street, Londyn EC4N 6HL. Podmiot notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA). Region krajów skandynawskich: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML), oddział w Szwecji, Blasieholmsgatan 5, SE Sztokholm, Szwecja. Tel.: +46 (0) , faks: +46 (0) FTIML jest podmiotem notyfikowanym i regulowanym w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA) oraz ma pozwolenia wydane przez określone organy regulacyjne na prowadzenie działalności inwestycyjnej w Danii, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Ameryki: w USA niniejsza publikacja udostępniana jest wyłącznie pośrednikom finansowym przez Templeton/Franklin Investment Services, 100 Fountain Parkway, St. Petersburg, Florida 337. Tel.: (800) (połączenie bezpłatne w USA), (877) (połączenie bezpłatne w Kanadzie), faks: (727) Inwestycje nie mają ubezpieczenia FDIC, mogą tracić na wartości i nie są objęte gwarancjami bankowymi. Dystrybucja poza USA może być prowadzona przez Templeton Global Advisors Limited lub innych dystrybutorów, pośredników, sprzedawców lub profesjonalnych inwestorów, którym Templeton Global Advisors Limited powierzy dystrybucję tytułów uczestnictwa funduszy Franklin Templeton pod niektórymi jurysdykcjami. Niniejszy materiał nie stanowi oferty sprzedaży ani zachęty do składania oferty kupna papierów wartościowych pod jakąkolwiek jurysdykcją, pod którą byłoby to niezgodne z obowiązującym prawem. Ważne uwagi i warunki dotyczące podmiotów dostarczających dane można znaleźć na stronie franklintempletoninstitutional.com 2017 Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzeżone. 10/17