Globalne perspektywy ekonomiczne

Transkrypt

1 Aktualny komentarz zespołu inwestycyjnego Wrzesień 2017 r. Globalne perspektywy ekonomiczne PERSPEKTYWY WG ZESPOŁU FRANKLIN TEMPLETON FIXED INCOME GROUP Christopher Molumphy Michael Materasso Roger Bayston John Beck David Zahn W TYM NUMERZE: Bieżące niepokoje przysłaniają solidne fundamenty gospodarki Stanów Zjednoczonych Kolejne dowody potwierdzające zsynchronizowane ożywienie w całej gospodarce światowej EBC zapowiada ograniczanie stymulacji w warunkach szybszego wzrostu i słabszej inflacji Bieżące niepokoje przysłaniają solidne fundamenty gospodarki Stanów Zjednoczonych Tematy, które w ostatnich tygodniach zdominowały bieżące wiadomości, czyli sytuacja w Korei Północnej i ekstremalne zjawiska pogodowe na południu Stanów Zjednoczonych, nie powinny, w naszej ocenie, przesłaniać solidnych fundamentów gospodarki USA. Pomimo pewnego ryzyka tymczasowych zaburzeń równowagi w związku ze wspomnianymi zjawiskami atmosferycznymi, gospodarka najwyraźniej utrzymuje dotychczasowy kurs na umiarkowanie mocny wzrost, dodatkowo wspierany przez wydatki na konsumpcję i inwestycje w biznesie. W takich warunkach Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) może kontynuować swoje dążenia w kierunku normalizacji polityki pieniężnej; we wrześniu bank centralny pozostawił stopy procentowe na niezmienionym poziomie, ale podtrzymał zapowiedź podwyżki stóp jeszcze przed końcem roku. Uważamy, że wpływ decyzji Fedu o rozpoczęciu zmniejszania bilansu w październiku na gospodarkę i rynki finansowe będzie minimalny. Choć dynamika rynkowa była nieco stłumiona w związku z tradycyjnym sezonem ogórkowym w sierpniu, seria zdarzeń od geopolityki po niekorzystne zjawiska pogodowe zwiększyła popyt wśród inwestorów na postrzegane jako For bezpieczne Financial papiery Professional skarbowe Use Only ze Stanów / Not For Zjednoczonych. Public Distribution Napięcia pomiędzy Koreą Północną a Stanami Zjednoczonymi i ich sojusznikami nasiliły się po wystrzeleniu kilku pocisków i przeprowadzeniu prób broni jądrowej przez północnokoreański reżim; jeden z tych pocisków przeleciał nad północnym terytorium Japonii. Coraz ostrzejsza retoryka po obydwu stronach oraz brak porozumienia pomiędzy największymi światowymi potęgami co do reakcji na działania Korei Północnej zwiększają niepewność, wskutek czego rentowność referencyjnych papierów skarbowych spadła na początku września do najniższego poziomu w skali całego roku. Pod koniec sierpnia w Teksasie i Luizjanie uderzył huragan Harvey, a potężna fala powodziowa zalała Houston czwarte pod względem wielkości miasto w Stanach Zjednoczonych i stolicę krajowego sektora energetycznego. Konsekwencje powodzi lub zakłóceń podaży spowodowanych przez huragan odczuła aż jedna trzecia wszystkich rafinerii ropy naftowej w Stanach Zjednoczonych, w tym wiele zakładów zlokalizowanych w okolicach Houston. Choć bezpośrednie następstwa katastrofy były od razu widoczne w postaci wyższych cen hurtowych benzyny, ogólny wpływ tych wydarzeń na wzrost gospodarki amerykańskiej prawdopodobnie będzie ograniczony. Dotychczasowe doświadczenia sugerują, że wszelkie bieżące spadki mogą zostać wyrównane przez wyższe wydatki w kolejnych miesiącach, kiedy rozpoczną się prace nad odbudową zniszczonej infrastruktury, a dynamika w gospodarce wzrośnie. Niemniej jednak, zważywszy, że już na początku września duże zniszczenia na Florydzie spowodował huragan Irma, prawdopodobieństwo dalszych zaburzeń równowagi w gospodarce przez zjawiska atmosferyczne w trzecim kwartale wciąż było w centrum uwagi.

2 Czy apetyty inwestorów na aktywa postrzegane jako bezpieczne przystanie wzrosną wraz z nasileniem napięć wokół Korei Północnej Jeden z pozostałych problemów, jakie kładły się cieniem na rynku papierów skarbowych w ostatnich miesiącach, został tymczasowo rozwiązany po tym, jak prezydent Donald Trump zatwierdził tymczasowe podniesienie pułapu długu publicznego, a jednocześnie przesunął termin przyjęcia budżetu. Decyzja prezydenta była najwyraźniej motywowana koniecznością zapobieżenia wstrzymaniu prac służb rządowych, które mogłoby utrudnić działania związane z pomocą dla obszarów zniszczonych przez huragany. Pomimo tych obaw, inne dane sygnalizowały, że gospodarka Stanów Zjednoczonych wciąż była oparta na solidnych fundamentach. Szacowana średnioroczna stopa wzrostu za drugi kwartał 2017 r. została skorygowana z 2,6% na 3, (co oznaczałoby najszybsze tempo rozwoju od początku 2015 r.), pod wpływem wyższych wydatków na konsumpcję i inwestycji w biznesie, niż początkowo zakładano. Nadspodziewanie duży wkład amerykańskich konsumentów we wzrost gospodarczy znalazł również odzwierciedlenie w lipcowym raporcie o sprzedaży detalicznej, który nie tylko okazał się lepszy od powszechnych oczekiwań, ale skorygował w górę także słabe dane za maj i czerwiec. W tych sprzyjających warunkach, uśrednione prognozy wzrostu na trzeci kwartał wciąż były całkiem solidne i mieściły się w przedziale 2,5-3,, pomimo zakłóceń związanych ze zjawiskami pogodowymi. Drugi kwartał przyniósł największy wzrost w Stanach Zjednoczonych od początku 2015 r. Wykres nr 1: Średnioroczny wzrost realnego PKB w USA I kw r. II kw r. 5. 5% 4.6% % 0.8% % % % 0.5% 0.6% 2.8% % /13 9/14 3/ 6/17 Źródło: FactSet, Biuro Analiz Ekonomicznych (USA). Wykazany w sierpniowym raporcie z rynku pracy wzrost zatrudnienia o 156 tys. był wprawdzie niższy niż zakładały uśrednione prognozy, ale ewentualne rozczarowanie łagodził fakt, że sierpniowe dane w przeszłości zwykle były później korygowane w górę i rzeczywisty poziom zatrudnienia okazywał się wyższy w pięciu spośród sześciu ostatnich lat. Niemniej jednak, w połączeniu z korektą czerwcowych i lipcowych danych o zatrudnieniu w dół, dane sierpniowe wystarczyły, by podnieść stopę bezrobocia z najniższego od lat poziomu 4, do 4,. Najbardziej widoczny był wzrost zatrudnienia w produkcji, a liczba nowych miejsc pracy wyrównała najwyższy miesięczny poziom z czterech ostatnich lat. For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution Korzystne warunki dla amerykańskich zakładów produkcyjnych odzwierciedlały sierpniowe notowania publikowanego przez Instytut Zarządzania Podażą (ISM) indeksu odzwierciedlającego nastroje wśród menedżerów odpowiedzialnych za zakupy (PMI), który poszedł w górę do najwyższego poziomu od sześciu lat. Inflacja nie wykazywała jednak żadnej skłonności do wybicia się z pasywnego trendu utrzymującego się przez kilka ostatnich miesięcy. Bazowy indeks cen w wydatkach na konsumpcję osobistą (PCE), czyli preferowany przez Fed wskaźnik inflacji, zanotował w lipcu miesięczny wzrost o zaledwie 0,, przekładając się na spadek stopy rocznej o jedną dziesiątą do poziomu 1,. Te same zmiany powielił także wskaźnik inflacji zasadniczej. Lipcowy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych wyglądał równie słabo; miesięczny i roczny wzrost na poziomie odpowiednio 0, i 1,7% był zaniżony przez spadające koszty nieruchomości mieszkaniowych oraz znacznie niższe opłaty za korzystanie z telefonów komórkowych. Według sierpniowego raportu z rynku pracy, stopa rocznego wzrostu płac tkwiła na poziomie 2,5%, pomimo niezmiennie wysokiego wzrostu zatrudnienia. Poszukując przyczyn tak mizernego wzrostu inflacji, a w szczególności tak słabego wzrostu płac, warto przyjrzeć się strukturze demograficznej amerykańskiej siły roboczej. Wyniki badań sugerują, że pracownicy z pokolenia baby boomu o względnie wysokich zarobkach odchodzą na emeryturę i są zastępowani przez młodszych pracowników, którzy zarabiają mniej; to zjawisko zaniża z kolei stopę wzrostu płac. Gdy przeanalizowano wzrost płac na tych samych stanowiskach, okazało się, że był on mniej więcej zgodny z wzrostem notowanym na podobnym etapie poprzednich cyklów rynkowych. Co więcej, wraz z przechodzeniem przedstawicieli pokolenia baby boomu na emeryturę należałoby oczekiwać spadku wskaźnika aktywności zawodowej, natomiast wskaźnik ten utrzymuje się na względnie wysokim poziomie wraz z zaostrzaniem się warunków na rynku pracy. Może to oznaczać, że siłę roboczą zasilają nowi pracownicy i osoby, które kiedyś opuściły jej szeregi, a tacy pracownicy często otrzymują niskie wynagrodzenie i pracują w niepełnym wymiarze czasowym. Podsumowując, musi minąć jeszcze trochę czasu, zanim osłabnie wpływ czynników demograficznych tłumiący wzrost płac i inflacji. Kolejne dowody potwierdzające zsynchronizowane ożywienie w całej gospodarce światowej Obserwowane ostatnio sygnały zsynchronizowanego ożywienia w całej gospodarce światowej wciąż się utrzymują. Odbicie cen surowców przemysłowych sygnalizowało wzrost popytu ze strony Chin największego na świecie konsumenta takich metali, które w dużej mierze są niezbędne dla tamtejszych sektorów nieruchomości mieszkaniowych i infrastruktury. Sierpniowe notowania oficjalnych i niezależnych indeksów PMI dla chińskiego sektora produkcji były solidne i w obydwu przypadkach przewyższały powszechne oczekiwania. Przed zbliżającym się październikowym zjazdem Komunistycznej Partii Chin, podczas którego prezydent Xi Jinping przedstawi swój nowy zespół, pojawiają się sygnały, że chińscy przywódcy koncentrują się w nieco mniejszym stopniu na reformach mających na celu zmniejszenie nadmiernego zadłużenia, w szczególności w budżetach władz lokalnych, które to reformy mogłyby zakłócić wzrost, a w większym stopniu na stabilizowaniu poziomu wzrostu gospodarczego. Gdy kurs renminbi do dolara amerykańskiego poszedł w górę do najwyższego poziomu od niemal dwóch lat, chiński bank centralny złagodził niektóre restrykcje dotyczące tej waluty, co sygnalizuje, że chińskie władze coraz mniej obawiają się odpływu kapitału z rynku krajowego. Globalne perspektywy ekonomiczne 2

3 Meksyk to jeden z krajów, w których zmiana nastrojów w gospodarce na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy była najbardziej ewidentna. W drugiej połowie 20 r. meksykańska gospodarka zmagała się z licznymi problemami, takimi jak obawy przed bardziej protekcjonistyczną polityką Stanów Zjednoczonych podczas prezydentury Trumpa, konsekwencje globalnego załamania cen ropy czy szybki wzrost inflacji, nasilony dodatkowo przez deprecjację peso meksykańskiego. W odpowiedzi na zagrożenie galopującą inflacją, która w sierpniu bieżącego roku wzrosła do najwyższego poziomu od lat, bank centralny Meksyku mocno zaostrzył politykę pieniężną, podnosząc stopy procentowe na każdym z siedmiu kolejnych posiedzeń do czerwca. Peso meksykańskie odrabia straty z 20 r. Wykres nr 2: Kurs peso meksykańskiego do dolara amerykańskiego Kurs spotowy 1 stycznia 2015 r. 12 września 2017 r /15 4/15 8/15 11/15 3/ 6/ 10/ 2/17 5/17 9/17 Źródło: FactSet. Co więcej, pomimo utrzymującego się zagrożenia związanego z protekcjonizmem, polityczne problemy administracji Trumpa najwyraźniej zmniejszyły prawdopodobieństwo agresywnych jednostronnych działań Stanów Zjednoczonych mających wpływ na wymianę handlową. Dwie pierwsze rundy rozmów pomiędzy Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i Meksykiem, czyli sygnatariuszami Północnoamerykańskiego Układu Wolnego Handlu, na temat zmian warunków tego porozumienia jak dotąd nie doprowadziły do rzeczowych konkluzji, choć wciąż są we wczesnej fazie. Bank centralny podkreślił generalnie korzystne warunki dla meksykańskiej gospodarki i podniósł w sierpniu swoje prognozy wzrostu na 2017 r. i 2018 r. oraz wyraził pogląd, że inflacja sięgnęła już poziomu szczytowego. Pod wpływem zmian nastrojów, kurs peso meksykańskiego do dolara amerykańskiego poszybował w górę do poziomów notowanych ostatnio w połowie 20 r., dołączając tym samym do walut, które w tym roku notują jak dotąd najlepsze wyniki na świecie. Po zaskakującym przyjęciu bardziej jastrzębiego stanowisko co do polityki pieniężnej w poprzednich miesiącach, Bank Kanady raz jeszcze zaskoczył inwestorów, decydując się po podniesieniu stóp procentowych w lipcu na kolejną podwyżkę stóp we wrześniu, czyli miesiąc wcześniej niż zakładały powszechne prognozy rynkowe. Bank centralny uzasadnił tę decyzję nadspodziewanie dobrymi danymi ekonomicznymi w pierwszej połowie tego roku produkt krajowy brutto (PKB) Kanady zanotował największy wzrost od 15 lat, co potwierdziło tezę o coraz szerszych podstawach i większej stabilności kanadyjskiego wzrostu gospodarczego. Po decyzji Banku Kanady dolar kanadyjski umocnił się jeszcze bardziej w stosunku do dolara amerykańskiego, notując najwyższy kurs For od dwóch Financial lat. Professional Use Only / Not For Public Distribution Zmiana nastrojów w gospodarce na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy była w Meksyku ewidentna. Coraz więcej krajów publikuje optymistyczne dane ekonomiczne, co rodzi pytanie o przyszłość bieżącej koniunktury światowej gospodarki. Na obecnym etapie wciąż interpretujemy obecną sytuację jako cykliczne odbicie, a nie trend o większym znaczeniu. Przewidzenie punktu zwrotnego inflacji nadal nie jest łatwe, zważywszy na utrzymujące się siły strukturalne zaniżające ceny od czasu globalnego kryzysu finansowego. Nadal jednak spodziewamy się wyższych stóp procentowych w światowej gospodarce. EBC zapowiada ograniczanie stymulacji w warunkach szybszego wzrostu i słabszej inflacji W sierpniu i we wrześniu dane ekonomiczne w strefie euro były niezmiennie optymistyczne; solidna stopa wzrostu za drugi kwartał została skorygowana w górę, co przełożyło się na wzrost rok do roku rzędu 2,, czyli najszybsze tempo rozwoju od czasu kryzysu w tym regionie w latach Wyniki ankiet przeprowadzanych wśród przedsiębiorców i konsumentów sygnalizowały utrzymującą się dynamikę w trzecim kwartale, a unia walutowa była na najlepszej drodze do wypracowania najwyższego wzrostu za rok kalendarzowy od dekady. Pomimo tych sygnałów inflacja nie wykazywała poważniejszych oznak ożywienia. Lekki wzrost rocznej stopy inflacji zasadniczej był napędzany w dużej mierze przez rosnące ceny energii, natomiast inflacja bazowa przez drugi miesiąc z rzędu tkwiła na poziomie 1,. Postępy ekonomiczne w strefie euro rozbudziły spekulacje na temat ograniczenia skali realizowanego przez Europejski Bank Centralny (EBC) programu luzowania ilościowego. Te nastroje były najsilniej odczuwalne na rynkach walutowych, a euro cały czas umacniało się w stosunku do wielu spośród najważniejszych walut. Początkowo uczestnicy rynków oczekiwali na wystąpienie prezesa EBC Mario Draghiego podczas dorocznego sympozjum przedstawicieli banków centralnych w Jackson Hole pod koniec sierpnia, w nadziei na jakieś wskazówki co do zmian polityki pieniężnej. Gdy okazało się, że prezes Draghi skoncentrował się na innych tematach, w centrum uwagi znalazło się posiedzenie EBC zaplanowane na początek września. Podczas tego posiedzenia autorzy polityki pieniężnej potwierdzili, że rozpoczęli rozmowy na temat ewentualnego wygaszania programu skupu obligacji, jednocześnie zaznaczając, że szczegółowy komunikat na ten temat zostanie wydany później, najprawdopodobniej podczas kolejnego posiedzenia w październiku. Aprecjacja euro, postrzegana jako potwierdzenie presji na spadek inflacji, została określona przez EBC jako źródło zmienności, które wymaga monitorowania. Wobec braku jakichkolwiek sugestii, że wzrost kursu waluty może opóźnić wygaszanie skupu obligacji, odbicie euro, które pod koniec sierpnia było warte ponad 1,20 USD po raz pierwszy od początku 2015 r., trwało dalej po krótkiej przerwie poprzedzającej posiedzenie EBC. Globalne perspektywy ekonomiczne 3

4 Zarządzanie rynkowymi oczekiwaniami co do polityki pieniężnej w obliczu silniejszego wzrostu gospodarczego było dla EBC trudnym zadaniem, co znalazło odzwierciedlenie w innych komentarzach prezesa Draghiego, który kilkakrotnie podkreślał konieczność utrzymania stóp procentowych w regionie na dotychczasowych poziomach, gdy bank centralny będzie wygaszał swój program luzowania ilościowego. W odpowiedzi uczestnicy rynków zaczęli zakładać mniejsze prawdopodobieństwo wzrostu stóp w 2018 r. Strefa euro notuje spadek tradycyjnie dodatniej korelacji pomiędzy wzrostem a inflacją, obserwowany także w wielu innych częściach świata. Najświeższe prognozy makroekonomiczne EBC potwierdzają ten trend. Częściowo pod wpływem aprecjacji euro, autorzy polityki pieniężnej obniżyli swoje prognozy dla inflacji na 2018 r. i 2019 r., jednocześnie podnosząc szacunkową stopę PKB na rok bieżący z 1,9% do 2,. Prezes Draghi potwierdził jednak swój pogląd, że do 2020 r. inflacja będzie zbliżać się do blisko 2-procentowego docelowego poziomu EBC. EBC obniża prognozy inflacji pomimo mocniejszego wzrostu Wykres nr 3:Prognozy inflacji EBC Najświeższe (wrzesień) a poprzednie (czerwiec) 1.8% 1.6% 1.5% 1.5% 1.5% 1.6% Uważamy, że EBC umiejętnie przeszedł przez pierwszy etap potencjalnie niebezpiecznej drogi. Ogólnie rzecz biorąc, uważamy, że EBC umiejętnie przeszedł przez pierwszy etap potencjalnie niebezpiecznej drogi podczas swojego wrześniowego posiedzenia. Bardzo poluzowana polityka wyraźnie zwiększyła popyt krajowy, a autorzy polityki pieniężnej planują teraz ograniczyć stymulację pieniężną, co wydaje się zasadne, biorąc pod uwagę solidne tempo wzrostu gospodarczego. Bagatelizując aprecjację euro, przedstawiciele banku centralnego zasugerowali, że ewentualny deflacyjny wpływ wzrostu kursu wspólnej waluty będzie ograniczony, o ile euro nie będzie zbyt mocno zyskiwać na wartości. Wykluczenie możliwości podwyżek stóp procentowych podczas ograniczania skali skupu aktywów sygnalizuje jednocześnie determinację prezesa Draghiego do oparcia się wszelkiej politycznej presji w kierunku przyspieszenia procesu normalizacji polityki pieniężnej. Pokazuje to także gołębie nastawienie i gotowość do oczekiwania na dowody potwierdzające stabilną presję inflacyjną przez rozważaniem dalszych poważniejszych zmian polityki % 0.6% Inflation Inflacja (Latest (najświeższe Forecast) Inflation Inflacja (Previous (poprzednie Forecast) prognozy) prognozy) Źródło: Europejski Bank Centralny. For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution Globalne perspektywy ekonomiczne 4

5 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA STREFY EURO WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 1 I KW. 17 II KW. 17 PKB, r/r (%) 1,7 1,9 2,0 2,3 Konsumpcja prywatna, r/r (%) 1,9 2,0 1,6 1,8 Nakłady brutto na środki trwałe, r/r (%) 4,6 4,4 3,8 2,0 DANE EKONOMICZNE 1 Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sprzedaż detaliczna, r/r (%) 2,7 2,6 3,3 2,6 Stopa bezrobocia (%) 9,2 9,2 9,1 9,1 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 1,2 4,1 2,8 3,2 INFLACJA I WZROST ZAROBKÓW Wskaźniki inflacji 1 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 1,4 1,3 1,3 1,5 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 0,9 1,1 1,2 1,2 RYNKI FINANSOWE Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index EUR, wskaźnik ceny do 20,00 17,66 17,66 17,52 zysków (C/Z) za ostatnich 12 miesięcy 2 Stopa refinansowania EBC (%) 3 0,00 0,00 0,00 0,00 Rentowność 10-letnich niemieckich obligacji skarbowych (%) 2 0,30 0,47 0,54 0,36 BILANS PŁATNICZY 1, 3 Bilans handlowy Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 W mld euro,66 20,11 26,23 23, Saldo obrotów bieżących DANE MAKROEKONOMICZNE DLA JAPONII I KW. 17 II KW. 17 % PKB 3,8 3,7 2,5 2,5 WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 4 I KW. 17 II KW. 17 PKB, k/k śr. (%) 0,9 1,6 1,2 2,5 Konsumpcja prywatna, k/k śr. (%) 1,0 1,0 0,9 3,1 Nakłady brutto na środki trwałe, k/k śr. (%) 1,0 8,1 2,1 2,1 DANE EKONOMICZNE Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Stopa bezrobocia (%) 5 2,8 3,1 2,8 2,8 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 6 5,7 6,5 5,5 4,7 Wskaźnik popytu na usługi, r/r (%) 6 0,8 1,9 1,0 1,0 Działalność spółek I KW. 17 II KW. 17 Wzrost zysków spółek (%) 7 11,5,9 26,6 22,6 Kwartalny indeks Tankan INFLACJA Wskaźniki inflacji 5 Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 0,4 0,4 0,4 0,4 CPI bez cen świeżej żywności, r/r (%) 0,3 0,4 0,4 0,5 RYNKI FINANSOWE 2 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Nikkei 225, wskaźnik C/Z za ostatnich 12 miesięcy 18,6 18,1 18,0 17,8 Rentowność 3-miesięcznych japońskich obligacji rządowych (%) -0,128 0,095-0,131-0,201 Rentowność 10-letnich japońskich obligacji rządowych (%) 0,049 0,086 0,083 0,009 BILANS PŁATNICZY Miesięczny bilans handlowy 7 Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 W mld jenów Saldo obrotów bieżących 9 I KW. 17 II KW. 17 % PKB 3,6 3,8 3,8 3,8 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. 1. Źródło: Unia Europejska, 1995 r r. 2. Źródło: Bloomberg. Wskaźniki ceny do zysków (C/Z) dla Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index i Nikkei-225 Stock Average wg agencji Bloomberg. 3. Źródło: Europejski Bank Centralny. 4. Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii. 5. Źródło: japońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji. 6. Źródło: Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu, Japonia. 7. Źródło: Ministerstwo Finansów, Japonia. 8. Źródło: Bank Japonii. 9. Źródło: indeksy Bloomberg. For Financial Professional Use Only / Not For Public Distribution Wyniki historyczne nie gwarantują wyników przyszłych. Realny PKB w strefie euro, r/r - - 2Q12 2Q13 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na czerwiec 2017 r. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r - 8/12 8/13 8/14 8/15 8/ 8/17 CPI Indeks wzrostu cen Core Bazowy towarów i usług CPI CPI konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na sierpień 2017 r. Zewnętrzny bilans handlowy jako % PKB 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na czerwiec 2017 r. Realny PKB w Japonii, k/k śr. 1 8% - -8% 2Q12 2Q13 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii; dane na czerwiec 2017 r. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r - 7/12 7/13 7/14 7/15 7/ 7/17 CPI Indeks wzrostu cen towarów i usług CPI ex bez Fresh cen Food świeżej żywności konsumpcyjnych (CPI) Źródło: japońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji, dane na lipiec 2017 r. Bilans handlowy jako % PKB Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: Ministerstwo Finansów, Japonia, Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii; dane na czerwiec 2017 r. Globalne perspektywy ekonomiczne 5

6 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA USA WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 2 I KW. 17 II KW P 1 17P 1 K/k śr. (%) 1,2 3,0 2,6 2,4 DANE EKONOMICZNE KONSUMPCJA/POPYT Dochody/oszczędności 2 Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Wydatki konsumenckie, r/r (%) 4,6 4,4 4,1 4,2 Dochody osób fizycznych, r/r (%) 2,9 3,0 2,7 2,7 Stopa oszczędności (%) 3,7 3,8 3,6 3,5 Zatrudnienie Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Stopa bezrobocia (%) 3 4,3 4,4 4,3 4,4 Wskaźnik aktywności zawodowej (%) 3 62,7 62,8 62,9 62,9 Zmiana w zatrudnieniu poza rolnictwem (w tys.) Liczba wniosków o zasiłek (tys.), średnia dla 4 tyg Nieruchomości mieszkaniowe 5 Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sprzedaż domów na rynku wtórnym (w mln) 5,56 5,62 5,51 5,44 Zmiana r/r (w %) 1,5 2,7 0,6 2,1 INWESTYCJE Zyski spółek 6,11 I KW. 17 II KW P 17P Zyski, r/r (%) 14,0 11,0 5,8 12,1 Produkcja i wykorzystanie dóbr kapitałowych 7 Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 2,0 2,1 2,1 2,2 Wskaźnik wykorzystania dóbr kapitałowych (%) 76,5 76,5 76,7 76,7 Inwestycje w środki trwałe poza nieruchomościami mieszkaniowymi 2 I KW. 17 II KW. 17 R/r (%) -0,7 0,7 3,5 4,4 INFLACJA I WYDAJNOŚĆ PRODUKCJI Wskaźniki inflacji Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wydatki na konsumpcję osobistą (PCE), r/r (%) 2 1,5 1,4 1,4 PCE z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 2 1,5 1,5 1,4 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 2 1,9 1,6 1,7 1,9 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 1,7 1,7 1,7 1,7 Indeks cen dóbr produkcyjnych (PPI), r/r (%) 3 2,6 2,2 2,2 2,9 PPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 1,8 1,7 1,8 1,7 Wydajność produkcji 3 I KW. 17 II KW. 17 Wydajność produkcji, k/k śr. (%) 2,5 1,3 0,1 1,5 Jednostkowe koszty pracy, k/k śr. (%) 0,1 5,7 4,8 0,2 RYNKI FINANSOWE Wycena Lip 17 Sie 17 Wrz 17P Paź 17P C/Z dla S&P ,17 21, Stopa funduszy federalnych 7, 8 1,00 1,25 1, 1, BILANS PŁATNICZY Miesięczny deficyt handlowy USA 2,9 Kwi 17 Maj 17 Cze 17 Lip 17 W mld USD -47,4-46,4-43,5-43,7 Deficyt obrotów bieżących USA II KW. I KW. 17 Kwartalnie (w mld USD) 2-108,2-110,3-114,0-1,8 Średniorocznie (jako % PKB) 10-2,4-2,4-2,4-2,4 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. P: Prognozy. 1. Źródło: prognozy gospodarcze agencji Bloomberg, dane na dzień 31 sierpnia 2017 r. 2. Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA). 3. Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA). 4. Źródło: Departament Pracy (USA). 5. Źródło: NAR (National Association of REALTORS ). Przedruk za zgodą właściciela danych. 6. Źródło: Standard and Poor s. 7. Źródło: Rezerwa Federalna USA. Na swoim posiedzeniu 14 czerwca 2017 r. Rezerwa Federalna USA podniosła główną stopę procentową w Stanach Zjednoczonych do poziomu docelowego w zakresie 1,00-1,25%. 8. Źródło: Chicago Board of Trade (notowania 30-dniowych kontraktów terminowych na federalne stopy procentowe na wrzesień i październik 2017 r.); dane na dzień 15 września 2017 r. 9. Źródło: agencja rządowa US Census Bureau. 10. Źródło: indeksy Bloomberg. 11. Źródło: Dane agencji Bloomberg są ważone liczbą akcji i podane w ujęciu rok do roku. Dane szacunkowe dzień 31 sierpnia 2017 r. For Wyniki Financial historyczne Professional nie gwarantują wyników Use Only przyszłych. / Not For Public Distribution Produkt krajowy brutto (PKB), k/k śr. 6% - - 2Q12 2Q13 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na czerwiec 2017 r. Dochody i wydatki osób fizycznych, r/r 1 8% - 7/12 7/13 7/14 7/15 7/ 7/17 Consumer Wydatki na Spending konsumpcję Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na lipiec 2017 r. Zatrudnienie poza rolnictwem i stopa bezrobocia W tys Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na sierpień 2017 r. Wszystkie dane skorygowane o czynniki sezonowe. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r 15% 1 5% -5% -1 2Q12 2Q13 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Unit Jednostkowe Labour Costs Productivity Wydajność koszty pracy produkcji Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na czerwiec 2017 r. Średnioroczny deficyt handlowy w USA jako % PKB Personal Dochody osób Income fizycznych 8/12 8/13 8/14 8/15 8/ 8/17 Nonfarm Payrolls Net Change 1 1 8% 6% Unemployment Rate (Right-Hand Scale) - 8/12 8/13 8/14 8/15 8/ 8/17 CPI Indeks wzrostu cen Core CPI towarów i usług Bazowy CPI konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na sierpień 2017 r. Wydajność produkcji i jednostkowe koszty pracy, k/k śr % % 2Q12 2Q13 2Q14 2Q15 2Q 2Q17 Źródło: agencja rządowa U.S. Census Bureau oraz Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na czerwiec 2017 r. Globalne perspektywy ekonomiczne 6 %

7 INFORMACJA NATURY PRAWNEJ Niniejszy materiał ma charakter ogólny, a zawarte w nim treści nie powinny być traktowane jako indywidualne porady lub rekomendacje inwestycyjne dotyczące kupna, sprzedaży lub utrzymania jakichkolwiek inwestycji lub przyjęcia jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mają charakteru porad prawnych ani podatkowych. Poglądy wyrażone w niniejszym materiale odzwierciedlają punkt widzenia zarządzającego inwestycjami, a wszelkie komentarze, opinie i analizy są w pełni aktualne wyłącznie w dniu ich publikacji i mogą ulec zmianie bez odrębnego powiadomienia. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią kompletnej analizy wszystkich istotnych faktów dotyczących jakiegokolwiek kraju, regionu czy rynku. Wszelkie inwestycje wiążą się z ryzykiem, włącznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapitału. Dane pochodzące z zewnętrznych źródeł mogły zostać wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego materiału. Takie dane nie zostały odrębnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton Investments ( FTI ). FTI nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z wykorzystania jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszym materiale; inwestor może opierać swe decyzje na przedstawionych tutaj opiniach lub wynikach analiz wyłącznie na własne ryzyko. Produkty, usługi i informacje mogą nie być dostępne pod niektórymi jurysdykcjami i są oferowane poza Stanami Zjednoczonymi przez inne podmioty powiązane z FTI i/lub przez dystrybutorów, w zależności od lokalnie obowiązujących przepisów. Aby dowiedzieć się, czy dane produkty i usługi są dostępne pod określoną jurysdykcją, należy skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym. Wydane w USA przez Franklin Templeton Distributors, Inc., One Franklin Parkway, San Mateo, California , (800) DIAL BEN/ , franklintempleton.com Franklin Templeton Distributors, Inc. jest głównym dystrybutorem zarejestrowanych w USA produktów Franklin Templeton Investments, które są dostępne wyłącznie pod jurysdykcjami dopuszczającymi, na mocy obowiązującego prawa i przepisów, oferowanie takich produktów lub składanie zapytań ofertowych dotyczących takich produktów. Australia: wydane przez Franklin Templeton Investments Australia Limited (ABN ) (australijskiego dostawcę usług finansowych posiadającego licencję nr ), Level 19, 101 Collins Street, Melbourne, Victoria, Austria/Niemcy: wydane przez Franklin Templeton Investment Services GmbH, Mainzer Landstraße, D Frankfurt nad Menem, Niemcy. Dopuszczone do użytku w Niemczech przez IHK Frankfurt M., Reg. no. D-F-125-TMX1-08. Kanada: wydane przez Franklin Templeton Investments Corp., 5000 Yonge Street, Suite 900 Toronto, ON, M2N 0A7, faks: (4) , (800) , Dubaj: wydane przez Franklin Templeton Investments (ME) Limited, podmiot działający na podstawie licencji i pod nadzorem Urzędu Regulacji Rynków Finansowych w Dubaju. Oddział w Dubaju: Franklin Templeton Investments, The Gate, East Wing, Level 2, Dubai International Financial Centre, P.O. Box , Dubaj, ZEA, tel.: , faks: Francja: wydane przez Franklin Templeton France S.A., 20 rue de la Paix, Paryż, Francja. Hongkong: wydane przez Franklin Templeton Investments (Asia) Limited, 17/F, Chater House, 8 Connaught Road Central, Hongkong. Włochy: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à.r.l. oddział we Włoszech, Corso Italia, 1 Mediolan, 20122, Włochy. Japonia: wydane przez Franklin Templeton Investments Japan Limited. Korea Południowa: wydane przez Franklin Templeton Investment Trust Management Co., Ltd., 3rd fl., CCMM Building, 12 Youido-Dong, Youngdungpo-Gu, Seul, Korea Luksemburg/Beneluks: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à r.l. podlegającą nadzorowi Commission de Surveillance du Secteur Financier 8A, rue Albert Borschette, L-1246 Luksemburg Tel.: Faks: Malezja: wydane przez Franklin Templeton Asset Management (Malaysia) Sdn. Bhd. & Franklin Templeton GSC Asset Management Sdn. Bhd. Polska: wydane przez Templeton Asset Management (Poland) TFI S.A., Rondo ONZ 1; Warszawa. Rumunia: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management Limited w Bukareszcie, Buzesti Street, Premium Point, 7th-8th Floor, Bukareszt 1, Rumunia. Podmiot zarejestrowany w rumuńskim Urzędzie Nadzoru Finansowego pod numerem PJM01SFIM/400005/ oraz notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (FCA). Singapur: wydane przez Templeton Asset Management Ltd. Registration No. (UEN) E, 7 Temasek Boulevard, #38-03 Suntec Tower One, , Singapur. Hiszpania: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management w Madrycie, profesjonalny podmiot działający w sektorze finansowym pod nadzorem CNMV, José Ortega y Gasset 29, Madryt. Republika Południowej Afryki: wydane przez Franklin Templeton Investments SA (PTY) Ltd., licencjonowanego dostawcę usług finansowych. Tel.: +27 (21) , faks: +27 (21) Szwajcaria: wydane przez Franklin Templeton Switzerland Ltd, Stockerstrasse 38, CH-8002 Zurych. Wielka Brytania: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML) z siedzibą pod adresem: Cannon Place, 78 Cannon Street, Londyn EC4N 6HL. Podmiot notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA). Region krajów skandynawskich: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML), oddział w Szwecji, Blasieholmsgatan 5, SE Sztokholm, Szwecja. Tel.: +46 (0) , faks: +46 (0) FTIML jest podmiotem notyfikowanym i regulowanym w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA) oraz ma pozwolenia wydane przez określone organy regulacyjne na prowadzenie działalności inwestycyjnej w Danii, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Ameryki: w USA niniejsza publikacja udostępniana jest wyłącznie pośrednikom finansowym przez Templeton/Franklin Investment Services, 100 Fountain Parkway, St. Petersburg, Florida 337. Tel.: (800) (połączenie bezpłatne w USA), (877) (połączenie bezpłatne w Kanadzie), faks: (727) Inwestycje nie mają ubezpieczenia FDIC, mogą tracić na wartości i nie są objęte gwarancjami bankowymi. Dystrybucja poza USA może być prowadzona przez Templeton Global Advisors Limited lub innych dystrybutorów, pośredników, sprzedawców lub profesjonalnych inwestorów, którym Templeton Global Advisors Limited powierzy dystrybucję tytułów uczestnictwa funduszy Franklin Templeton pod niektórymi jurysdykcjami. Niniejszy materiał nie stanowi oferty sprzedaży ani zachęty do składania oferty kupna papierów wartościowych pod jakąkolwiek jurysdykcją, pod którą byłoby to niezgodne z obowiązującym prawem. Ważne uwagi i warunki dotyczące podmiotów dostarczających dane można znaleźć na stronie franklintempletoninstitutional.com 2017 Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzeżone. 9/17