Globalne perspektywy ekonomiczne

Transkrypt

1 Aktualny komentarz zespołu inwestycyjnego Listopad 2017 r. Globalne perspektywy ekonomiczne PERSPEKTYWY WG ZESPOŁU FRANKLIN TEMPLETON FIXED INCOME GROUP Christopher Molumphy Michael Materasso Roger Bayston John Beck David Zahn W TYM NUMERZE: Warunki ekonomiczne wciąż sprzyjające nominacja dla nowego szefa Fedu sugeruje ciągłość polityki Rynki wciąż pod dominującym wpływem gołębiego nastawienia banków centralnych pomimo solidnego wzrostu gospodarczego na świecie EBC utrzymuje gołębie podejście w warunkach niskiej inflacji przyćmiewającej lepsze perspektywy gospodarcze Warunki ekonomiczne wciąż sprzyjające nominacja dla nowego szefa Fedu sugeruje ciągłość polityki Warunki ekonomiczne wciąż są sprzyjające zarówno w Stanach Zjednoczonych, jak i na całym świecie, dzięki czemu Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych (Fed) powinna, według nas, być w stanie dalej podnosić stopy procentowe w umiarkowanym tempie. Nominacja Jerome a Powella na szefa Fedu sygnalizuje ciągłość polityki pieniężnej w najbliższej przyszłości, choć zbliżające się zmiany na kluczowych stanowiskach w banku centralnym mogą zwiększać niepewność co do dalszego rozwoju sytuacji w tym obszarze. Uruchomienie pakietu większych wydatków budżetowych mających pobudzić wzrost na tym względnie późnym etapie cyklu ekonomicznego także mogłoby mieć wpływ na kierunek polityki pieniężnej, jednak należy pamiętać, że zatwierdzenie ustaw podnoszących wydatki wciąż jest dość odległe i może okazać się niełatwe do osiągnięcia. Na pierwszych stronach gazet w Stanach Zjednoczonych dominują dwa najważniejsze tematy. Pierwszym z nich jest nominacja Jerome a Powella na nowego szefa Fedu przez prezydenta Trumpa; ten wybór jest powszechnie postrzegany jako zapowiedź utrzymania dotychczasowego status quo w obszarze realizowanej przez bank centralny polityki pieniężnej. Jerome Powell został po raz pierwszy powołany do siedmioosobowej Rady Gubernatorów Rezerwy Federalnej w 2012 r. i od tamtej pory nigdy nie sprzeciwił się żadnej decyzji Federalnego Komitetu ds. Operacji Otwartego Rynku (FOMC) dotyczącej polityki pieniężnej. Choć Powell jest postrzegany jako zwolennik łagodniejszych regulacji finansowych w porównaniu z obecną szefową Fedu Janet Yellen, jego nominacja utwierdziła uczestników rynku w przekonaniu, że względnie przewidywalne i gołębie podejście Yellen do polityki pieniężnej będzie utrzymane także po zmianie kierownictwa Rezerwy Federalnej. Ogłoszenie nominacji Powella nie wywołało zbyt silnej reakcji rynku. Niemniej jednak kilka dni później Bill Dudley, prezes Banku Rezerw Federalnych w Nowym Jorku (mającego duży wpływ na regulacje finansowe) oraz członek Federalnego Komitetu ds. Operacji Otwartego Rynku, ogłosił, że zamierza odejść na emeryturę w połowie 2018 r., co zwróciło powszechną uwagę na obecne i przyszłe wakaty na kilku kluczowych stanowiskach w Rezerwie Federalnej. Niepewność co do poglądów kandydatów na te stanowiska oznacza, że aktualny ton polityki Fedu może się znacząco zmienić w 2018 r. Kolejnym tematem, który często gościł na pierwszych stronach gazet, była reforma podatkowa republikańscy ustawodawcy zgłosili pakiet propozycji w tym zakresie.

2 Choć nadal sądzimy, że stopy procentowe będą szły w górę, trudno jest precyzyjnie określić harmonogram tego wzrostu. Najbardziej uderzającym elementem tej polityki było znaczące obniżenie stawki podatku od amerykańskich przedsiębiorstw, która jest względnie wysoka w porównaniu z wieloma innymi krajami. Inne zapowiadane zmiany to, między innymi, wprowadzenie jednorazowego podatku od zysków utrzymywanych przez przedsiębiorstwa ze Stanów Zjednoczonych na rynkach zagranicznych, plany walki z przenoszeniem zysków przez amerykańskich przedsiębiorców do jurysdykcji, w których obowiązują niższe podatki, a także ograniczenie możliwości odliczania odsetek od zadłużenia od podatku. Osobom fizycznym obiecano uproszczenie skali podatkowej i podniesienie progu najwyższej stawki podatkowej, w zamian za zlikwidowanie możliwości odliczania zobowiązań z tytułu podatków lokalnych i stanowych od podatków federalnych oraz możliwości odliczania odsetek od kredytów hipotecznych w przypadku droższych nieruchomości mieszkaniowych. Według prognoz Partii Republikańskiej, te zmiany zwiększą deficyt w budżecie federalnym o 1,5 bln USD w ciągu 10 lat. Dane ekonomiczne utrzymały optymistyczny ton z ostatnich kilku miesięcy; średnioroczna stopa wzrostu produktu krajowego brutto (PKB) za trzeci kwartał sięgająca 3% przewyższyła powszechne oczekiwania, a co najmniej 3-procentowy poziom kwartalny zanotowano po raz pierwszy od 2014 r. Utrzymanie tempa wzrostu może robić wrażenie, zważywszy na destabilizujące konsekwencje huraganów Harvey i Irma w omawianym okresie. Wrześniowe dane o sprzedaży detalicznej były podwyższone pod wpływem skutków huraganów, ale nawet pomijając te jednorazowe czynniki dane zawarte w tym i innych raportach sygnalizowały bardzo dobry ostatni miesiąc trzeciego kwartału w obszarze wydatków na konsumpcję. Pojawiły się sygnały dobrej dynamiki gospodarczej, która ma szansę utrzymać się także w czwartym kwartale. Obydwa publikowane przez Instytut Zarządzania Podażą (ISM) indeksy odzwierciedlające nastroje wśród menedżerów odpowiedzialnych za zakupy (PMI) utrzymały się w październiku na wysokich poziomach. Indeks dla sektorów poza produkcją na najwyższym poziomie od 13 lat Wykres nr 1: Indeks ISM dla sektorów poza produkcją Stany Zjednoczone Styczeń 2004 r. październik 2017 r /04 10/17 7/09 4/12 1/15 10/17 Źródło: FactSet, Instytut Zarządzania Podażą (ISM). Indeks odzwierciedlający nastroje wśród menedżerów odpowiedzialnych za zakupy (PMI) poza sektorem produkcji, obejmujący takie sektory, jak budownictwo, górnictwo i usługi, poszedł w górę do najwyższego poziomu od 2004 r., natomiast indeks PMI dla sektora produkcji wprawdzie lekko spadł z najwyższego od 13 lat poziomu z ubiegłego miesiąca, ale wciąż sygnalizował solidną ekspansję, przy szczególnie wysokich wskaźnikach nowych zamówień. Październik był kolejnym dobrym miesiącem dla sprzedawców samochodów, choć liczba sprzedanych pojazdów nieco spadła w porównaniu z zaburzonym przez skutki huraganu potężnym poziomem zanotowanym we wrześniu. Październikowe dane z rynku pracy powróciły do dość dobrze znanego stanu, w którym solidnemu wzrostowi zatrudnienia towarzyszy mizerny wzrost płac. Utrzymujący się wpływ zjawisk atmosferycznych na ten wskaźnik był wyraźnie widoczny w znacznie mniejszym niż oczekiwano wzroście liczby miejsc pracy o 261 tys., jednak ten deficyt w pełni zrekompensowała korekta danych za poprzednie dwa miesiące w górę o 90 tys. Stopa bezrobocia spadła do najniższego od 2000 r. poziomu 4,, natomiast wskaźnik aktywności zawodowej poszedł w dół do 62,7%, sugerując, że liczba osób powracających na rynek pracy maleje, pomimo dobrych warunków na tym rynku. Po wzroście w poprzednim miesiącu, wynikającym najprawdopodobniej z następstw huraganów, w październiku średnie zarobki godzinowe nie zmieniły się, spychając roczną stopę wzrostu płac do poziomu 2,. Szersze wskaźniki inflacji także wciąż były słabe; wrześniowy bazowy indeks cen w wydatkach na konsumpcję osobistą, czyli preferowany przez Fed wskaźnik inflacji, po raz piąty z rzędu utrzymał się na poziomie 0, miesiąc do miesiąca, a roczna stopa tego wskaźnika tkwiła na poziomie 1,3%. Pod koniec października solidne dane dotyczące gospodarki krajowej na krótko wywindowały rentowność referencyjnych papierów skarbowych ze Stanów Zjednoczonych na najwyższy poziom od marca. Niemniej jednak, pod wpływem kombinacji kilku czynników, takich jak łagodniejsza niż oczekiwano aktualizacja polityki Europejskiego Banku Centralnego (EBC), oczekiwania, że gołębie nastawienie szefowej Fedu Janet Yellen zostanie utrzymane przez Jerome a Powella oraz brak sygnałów świadczących o presji na wzrost cen, rentowność tych papierów ponownie spadła do przedziału, w którym utrzymywała się przez większą część 2017 r. Choć nadal sądzimy, że stopy procentowe będą szły w górę, trudno jest precyzyjnie określić harmonogram tego wzrostu. Rynki wciąż pod dominującym wpływem gołębiego nastawienia banków centralnych pomimo solidnego wzrostu gospodarczego na świecie W Azji, kongres Komunistycznej Partii Chin przyniósł kolejne dowody potwierdzające konsolidację władzy przez przewodniczącego partii i prezydenta kraju, Xi Jinpinga. W przeszłości następca wyłaniany był podczas zgromadzenia po upływie pierwszej pięcioletniej kadencji przewodniczącego partii, a przekazanie władzy następowało po upływie drugiej pięcioletniej kadencji. Obecnie nie ma jednak żadnych sygnałów świadczących o pojawieniu się następcy, zatem niewiele może przeszkodzić prezydentowi Xi w pozostaniu na swoim stanowisku po 2022 r. Przed kongresem powszechnie oczekiwano, że chińscy przywódcy będą stawiać na stabilność gospodarki, a dane wykazujące wzrost gospodarczy na poziomie 6, rok do roku w trzecim kwartale to potwierdzają gospodarka jest na najlepszej drodze do wypracowania docelowego poziomu wzrostu rzędu 6,5% za cały rok Globalne Perspektywy Ekonomiczne 2

3 Chińska gospodarka powinna przebić oficjalny docelowy poziom wzrostu na 2017 r. ustalony na ok. 6,5% Tabela nr 2: Chiński realny PKB Zmiana r/r, skorygowana o wpływ czynników o charakterze sezonowym Marzec 2015 r. wrzesień 2017 r % 6. Źródło: FactSet, Główny Urząd Statystyczny Chińskiej Republiki Ludowej. w Japonii, rządząca Partia Liberalno-Demokratyczna pod przewodnictwem premiera Shinzo Abego odniosła spektakularne zwycięstwo nad podzieloną opozycją, wydłużając swój mandat do realizowania własnej polityki ekonomicznej oraz zapewniając premierowi możliwość przeprowadzenia reform konstytucyjnych. Niezwłocznie po swoim wyborczym triumfie, premier wezwał japońskich przedsiębiorców do podniesienia płac o 3%, w ramach działań na rzecz stymulowania konsumpcji i inflacji. Tempo wzrostu płac spada od 2015 r., pomimo spadku stopy bezrobocia w Japonii do najniższego poziomu od 23 lat. Koncentracja inwestorów na zamiarach banków centralnych, a nie na fundamentach gospodarczych, prawdopodobnie nadal będzie głównym czynnikiem decydującym o sytuacji na rynkach instrumentów o stałym dochodzie. Ceny ropy poszły w górę do najwyższego poziomu od dwóch lat, gdy w Arabii Saudyjskiej rozpoczęto ogólnokrajowe dochodzenie korupcyjne; zatrzymano wiele wysoko postawionych osób, w tym prominentnych ludzi biznesu i członków panującej rodziny Saudów, jak również obecnych i byłych ministrów. Trudno było jednoznacznie stwierdzić na ile Muhammad ibn Salman, następca tronu i faktyczny władca Arabii Saudyjskiej, wykorzystał dochodzenie jako narzędzie walki politycznej, umożliwiające mu zwiększenie kontroli nad królestwem w czasie realizacji programu radykalnych reform gospodarczych. W tym samym czasie napięcie między Arabią Saudyjską a Iranem jeszcze bardziej wzrosło, po przechwyceniu rakiety, która według Arabii Saudyjskiej została wystrzelona w kierunku jej terytorium przez wspierane przez Iran siły zbrojne w Jemenie. Po ostatniej podwyżce cen ropy, wzrost referencyjnych cen ropy naftowej Brent od czerwca sięgnął % 6.7% 6.7% % 6.9% 6. 3/15 9/15 3/16 9/16 3/17 9/17 Chiński realny Oficjalny cel na 2017 r. PKB 6.5% Korzystne warunki dla cen ropy tworzyły się jeszcze przed wydarzeniami w Arabii Saudyjskiej, dzięki mocniejszemu wzrostowi gospodarczemu na świecie. Uważamy, że globalna gospodarka nadal będzie dynamicznie rosnąć, a niemal wszystkie najważniejsze kraje powinny pozostać na ścieżce ekspansji. Niemniej jednak, jak pokazały ostatnie lata, prognozy wzrostów stóp procentowych za każdym razem okazywały się przedwczesne, przede wszystkim w związku z ogólnym brakiem presji inflacyjnej, który z kolei był przyczyną gołębiej polityki pieniężnej najważniejszych banków centralnych. Koncentracja inwestorów na zamiarach banków centralnych, a nie na fundamentach gospodarczych, prawdopodobnie nadal będzie głównym czynnikiem decydującym o sytuacji na rynkach instrumentów o stałym dochodzie. Niepewność wywoływana przez takie czynniki, jak sytuacja geopolityczna, może tylko dodatkowo utwierdzić przedstawicieli banków centralnych w przekonaniu o słuszności bardziej poluzowanej polityki pieniężnej niż można byłoby się spodziewać w takich warunkach ekonomicznych. EBC utrzymuje gołębie podejście w warunkach niskiej inflacji przyćmiewającej lepsze perspektywy gospodarcze Jak powszechnie oczekiwano, podczas posiedzenia EBC pod koniec października autorzy polityki pieniężnej nakreślili swoje plany zmniejszenia skali comiesięcznego skupu obligacji przez bank centralny realizowanego w ramach programu luzowania ilościowego. Miesięczna wartość skupowanych obligacji ma spaść z 60 mld euro do 30 mld euro z początkiem 2018 r., ale gołębia retoryka komentarzy prezesa EBC Mario Draghiego, który zaznaczył, że program luzowania ilościowego może być realizowany dłużej niż tylko do września 2018 r., a termin całkowitego wygaszenia programu nie jest określony, nieco zaskoczyła uczestników rynku, wywołując odbicie cen obligacji ze strefy euro oraz umiarkowaną wyprzedaż euro. EBC zasygnalizował, że zmniejszenie skali programu będzie dotyczyło przede wszystkim skupu rządowych (a nie korporacyjnych) obligacji, a także przedstawił informacje dotyczące kupionych już papierów wartościowych, które osiągają zapadalność w perspektywie najbliższych 12 miesięcy. Ponieważ przychody z tych umorzeń będą reinwestowane przez EBC, wpływ ogłoszonego niedawno zmniejszenia skali skupu instrumentów przez bank centralny zostanie częściowo zniwelowany (prawdopodobnie mniej więcej o połowę), choć biorąc pod uwagę, że na pierwszy kwartał 2018 r. zaplanowanych jest stosunkowo niewiele umorzeń, te reinwestycje będą realizowane głównie w drugim i trzecim kwartale nadchodzącego roku. Wzrost gospodarczy w strefie euro w trzecim kwartale był wyższy niż powszechnie oczekiwano i przełożył się na roczny wzrost rzędu 2,5%, co oznacza lekkie przyspieszenie w porównaniu z 2,3% w kwartale poprzednim. We wrześniu stopa bezrobocia w unii walutowej spadła poniżej 9%, czyli poziomu, jakiego nie notowano od 2009 r., ale wstępne szacunki wskaźnika inflacji za październik były niższe niż powszechnie oczekiwano. Jak już wcześniej ostrzegał prezes EBC Mario Draghi, inflacja zasadnicza poszła w dół, gdy wcześniejsze wzrosty cen energii wypadły z równania. Globalne Perspektywy Ekonomiczne 3

4 Niemniej jednak spadek kosztów usług zmniejszył roczny wzrost inflacji bazowej do najniższego od kilku miesięcy poziomu 0,9%. Bezrobocie w strefie euro niższe niż 9% po raz pierwszy od 2009 r. Wykres nr 3: Stopa bezrobocia w strefie euro Dane procentowe, skorygowane o wpływ czynników o charakterze sezonowym Styczeń 2009 r. wrzesień 2017 r % 1/09 3/11 5/13 7/15 9/17 Źródło: FactSet, Eurostat. Innym dobrze sygnalizowanym wcześniej ruchem była podwyżka stóp procentowych w Wielkiej Brytanii przez Bank Anglii po raz pierwszy od czasu globalnego kryzysu finansowego, po nieco lepszych niż powszechnie oczekiwano danych o wzroście brytyjskiej gospodarki za trzeci kwartał. Uzasadniając podwyżkę stóp, gubernator Banku Anglii Mark Carney wspomniał o rekordowo niskim bezrobociu, inflacji przewyższającej 2-procentowy cel Banku Anglii oraz obniżonym potencjale wzrostowym brytyjskiej gospodarki, który według autorów polityki pieniężnej obniżył próg, przy którym gospodarka może się rozwijać bez towarzyszącej temu rozwojowi presji cenowej. Sądzimy, że cykliczne ożywienie w strefie euro powinno się utrzymać, w warunkach wyższych wydatków stymulowanych poprawą nastrojów wśród konsumentów i przedsiębiorców oraz korzystnej sytuacji ekonomicznej na świecie. Bieżąca ekspansja wydaje się trwała. Niemniej jednak, podczas gdy takie instytucje, jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy, ostrzegają, że negatywne następstwa decyzji Wielkiej Brytanii o wyjściu z Unii Europejskiej (UE) zaczynają odbijać się na długofalowych perspektywach wzrostowych gospodarki, reakcja uczestników rynku na sygnały EBC zapowiadające dalsze podwyżki stóp była nacechowana pewnym sceptycyzmem. Niewiele wskazywało na jakiekolwiek znaczące postępy w negocjacjach warunków wyjścia Wielkiej Brytanii ze wspólnoty, a szanse na rychły przełom wydawały się minimalne, biorąc pod uwagę takie problemy, jak pozostałe do spłaty zobowiązania finansowe Brytyjczyków wobec UE czy konieczność zawarcia porozumienia przejściowego na czas po terminie Brexitu wyznaczonym na marzec 2019 r. Jeżeli chodzi o inne części Europy, kryzys konstytucyjny w Hiszpanii trwał w najlepsze, gdy rząd centralny próbował wyegzekwować swoją władzę nad Katalonią. Nowe wybory w tym regionie rozpisano na grudzień, ale wydawało się mało prawdopodobne, by przyniosły one trwałe rozwiązanie kryzysu. Podczas gdy większość katalońskich przywódców przebywała w areszcie lub uciekła z kraju, wyniki niektórych sondaży sygnalizowały, że bezwzględne działania hiszpańskiego rządu wywołały wzrost poparcia dla dążeń niepodległościowych wśród respondentów z tego regionu. We Włoszech, regionalne wybory na Sycylii wygrała koalicja partii centroprawicowych, pokonując populistyczny Ruch Pięciu Gwiazd. W kontekście wyborów krajowych zaplanowanych na pierwszą połowę 2018 r., porażka Ruchu Pięciu Gwiazd w regionie uważanym z jedną z ich twierdz została zinterpretowana przez niektórych komentatorów jako dowód na to, że ugrupowanie to szczyt poparcia ma już za sobą. Słaby wynik na Sycylii zanotowała także rządząca centrolewicowa Partia Demokratyczna, co było jeszcze jednym z pierwszych sygnałów zmiany nastrojów włoskiego elektoratu. Sądzimy, że cykliczne ożywienie w strefie euro powinno się utrzymać, w warunkach wyższych wydatków stymulowanych poprawą nastrojów wśród konsumentów i przedsiębiorców oraz korzystnej sytuacji ekonomicznej na świecie. Bieżąca ekspansja wydaje się trwała i dobrze rozłożona pomiędzy państwa członkowskie. Pomimo tych optymistycznych prognoz, trudno jest wyobrazić sobie znaczącą zmianę kierunku polityki EBC, jeżeli inflacja będzie niska (a uśrednione prognozy na 2018 r. wskazują, że to prawdopodobne). Prezes EBC Mario Draghi ponownie zapewnił, że bank centralny nie podniesie stóp procentowych przed końcem programu luzowania ilościowego, co pokazuje jak daleko jesteśmy od tej decyzji. Jego kadencja na stanowisku prezesa EBC wygasa dopiero pod koniec 2019 r., szanse na zmianę polityki dotyczącej stóp procentowych w najbliższej przyszłości wydają się niewielkie. Globalne Perspektywy Ekonomiczne 4

5 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA STREFY EURO WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 1 III KW. 16 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 PKB, r/r (%) 1,7 1,9 2,0 2,3 Konsumpcja prywatna, r/r (%) 1,9 1,9 1,6 1,8 Nakłady brutto na środki trwałe, r/r (%) 4,7 4,6 4,0 3,3 DANE EKONOMICZNE 1 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Sprzedaż detaliczna, r/r (%) 3,5 2,3 2,3 3,7 Stopa bezrobocia (%) 9,1 9,0 9,0 8,9 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 2,9 3,7 3,9 3,3 INFLACJA I WZROST ZAROBKÓW Wskaźniki inflacji 1 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Paź 17 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 1,3 1,5 1,5 1,4 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 1,2 1,2 1,1 0,9 RYNKI FINANSOWE Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Paź 17 Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index EUR, wskaźnik ceny do 17,71 17,56 18,71 19,12 zysków (C/Z) za ostatnich 12 miesięcy 2 Stopa refinansowania EBC (%) 3 0,00 0,00 0,00 0,00 Rentowność 10-letnich niemieckich obligacji skarbowych (%) 2 0,54 0,36 0,46 0,36 BILANS PŁATNICZY 1, 3 Bilans handlowy Maj 17 Cze 17 Lip 17 Sie 17 W mld euro 20,14 26,34 22,31 16,09 Saldo obrotów bieżących III KW. 16 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 % PKB 3,4 4,1 2,3 2,3 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA JAPONII WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 4 III KW. 16 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 PKB, k/k śr. (%) 0,9 1,6 1,2 2,5 Konsumpcja prywatna, k/k śr. (%) 1,0 1,0 0,9 3,1 Nakłady brutto na środki trwałe, k/k śr. (%) 1,0 8,1 2,1 2,1 DANE EKONOMICZNE Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Stopa bezrobocia (%) 5 2,8 2,8 2,8 2,8 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 6 5,5 4,7 5,3 2,5 Wskaźnik popytu na usługi, r/r (%) 6 1,0 1,0 0,6 0,6 Działalność spółek III KW. 16 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 Wzrost zysków spółek (%) 7 11,5 16,9 26,6 22,6 Kwartalny indeks Tankan INFLACJA Wskaźniki inflacji 5 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 0,4 0,4 0,7 0,7 CPI bez cen świeżej żywności, r/r (%) 0,4 0,5 0,7 0,7 RYNKI FINANSOWE 2 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Paź 17 Nikkei 225, wskaźnik C/Z za ostatnich 12 miesięcy 17,9 17,5 17,4 18,8 Rentowność 3-miesięcznych japońskich obligacji rządowych (%) -0,131-0,201-0,172-0,200 Rentowność 10-letnich japońskich obligacji rządowych (%) 0,083 0,009 0,068 0,071 BILANS PŁATNICZY Miesięczny bilans handlowy 7 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 W mld jenów Saldo obrotów bieżących 9 III KW. 16 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 % PKB 3,6 3,8 3,8 3,8 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. 1. Źródło: Unia Europejska, 1995 r r. 2. Źródło: Bloomberg. Wskaźniki ceny do zysków (C/Z) dla Dow Jones EURO STOXX 50 Price Index i Nikkei-225 Stock Average wg agencji Bloomberg. 3. Źródło: Europejski Bank Centralny. 4. Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii. 5. Źródło: japońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji. 6. Źródło: Ministerstwo Gospodarki, Handlu i Przemysłu, Japonia. 7. Źródło: Ministerstwo Finansów, Japonia. 8. Źródło: Bank Japonii. 9. Źródło: indeksy Bloomberg. For Wyniki Financial historyczne Professional nie gwarantują wyników Use przyszłych. Only / Not For Public Distribution Realny PKB w strefie euro, r/r - - 3Q12 3Q13 3Q14 3Q15 3Q16 3Q17 Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na wrzesień 2017 r. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r 3% - 10/12 10/13 10/14 10/15 10/16 10/17 CPI Indeks wzrostu cen Core Bazowy CPI CPI towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na październik 2017 r. Zewnętrzny bilans handlowy jako % PKB 3% 2Q14 2Q15 2Q16 2Q17 Źródło: Unia Europejska, 1995 r r., dane na czerwiec 2017 r. Realny PKB w Japonii, k/k śr Q12 2Q13 2Q14 2Q15 2Q16 2Q17 Źródło: Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii; dane na czerwiec 2017 r. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r - 9/12 9/13 9/14 9/15 9/16 9/17 Indeks CPI wzrostu cen CPI CPI bez ex cen Fresh świeżej Food towarów i usług żywności konsumpcyjnych (CPI) Źródło: japońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Komunikacji, dane na wrzesień 2017 r. Bilans handlowy jako % PKB % - 2Q14 2Q15 2Q16 2Q17 Źródło: Ministerstwo Finansów, Japonia, Ekonomiczno-Społeczny Instytut Badawczy (ESRI), Urząd Rady Ministrów, rząd Japonii; dane na czerwiec 2017 r. Globalne Perspektywy Ekonomiczne 5

6 DANE MAKROEKONOMICZNE DLA STANÓW ZJEDNOCZONYCH WYNIK KOŃCOWY Produkt krajowy brutto (PKB) 2 II KW. 17 III KW. 17 IV KW. 17P 1 I KW. 18P1 K/k śr. (%) 3,1 3,3 2,7 2,2 DANE EKONOMICZNE KONSUMPCJA/POPYT Dochody/oszczędności 2 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Wydatki konsumenckie, r/r (%) 4,0 4,1 4,0 4,4 Dochody osób fizycznych, r/r (%) 2,7 2,6 2,8 3,0 Stopa oszczędności (%) 3,7 3,6 3,6 3,1 Zatrudnienie Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Paź 17 Stopa bezrobocia (%) 3 4,3 4,4 4,2 4,1 Wskaźnik aktywności zawodowej (%) 3 62,9 62,9 63,1 62,7 Zmiana w zatrudnieniu poza rolnictwem (w tys.) Liczba wniosków o zasiłek (tys.), średnia dla 4 tyg Nieruchomości mieszkaniowe 5 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Sprzedaż domów na rynku wtórnym (w mln) 5,51 5,44 5,35 5,39 Zmiana r/r (w %) 0,6 2,1 0,2 1,5 INWESTYCJE Zyski spółek 6,11 II KW. 17 III KW. 17 IV KW. 17P I KW. 18P Zyski, r/r (%) 11,0 7,6 10,9 10,9 Produkcja i wykorzystanie dóbr kapitałowych 7 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Produkcja przemysłowa, r/r (%) 2,1 1,8 1,2 1,6 Wskaźnik wykorzystania dóbr kapitałowych (%) 76,6 76,5 75,8 76,0 Inwestycje w środki trwałe poza nieruchomościami mieszkaniowymi 2 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 III KW. 17 R/r (%) 0,7 3,5 4,3 4,4 INFLACJA I WYDAJNOŚĆ PRODUKCJI Wskaźniki inflacji Lip 17 Sie 17 Wrz 17 Paź 17 Wydatki na konsumpcję osobistą (PCE), r/r (%) 2 1,4 1,4 1,6 PCE z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 2 1,4 1,3 1,3 Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r (%) 2 1,7 1,9 2,2 2,0 CPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 1,7 1,7 1,7 1,8 Indeks cen dóbr produkcyjnych (PPI), r/r (%) 3 2,2 2,9 3,3 2,9 PPI z pominięciem cen żywności i energii, r/r (%) 3 1,8 1,7 1,7 2,0 Wydajność produkcji 3 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 III KW. 17 Wydajność produkcji, k/k śr. (%) 1,3 0,1 1,5 3,0 Jednostkowe koszty pracy, k/k śr. (%) 5,7 4,8 0,3 0,5 RYNKI FINANSOWE Wycena Wrz 17 Paź 17 Lis 17P Gru 17P C/Z dla S&P ,27 21,72 Stopa funduszy federalnych 7, 8 1,25 1,25 1,16 1,29 BILANS PŁATNICZY Miesięczny deficyt handlowy USA 2,9 Cze 17 Lip 17 Sie 17 Wrz 17 W mld USD -43,5-43,6-42,8-43,5 Deficyt obrotów bieżących USA III KW. 16 IV KW. 16 I KW. 17 II KW. 17 Kwartalnie (w mld USD) 2-110,3-114,0-113,5-123,1 Średniorocznie (jako % PKB) 10-2,4-2,4-2,3-2,4 Skróty: K/k śr.: kwartał do kwartału w ujęciu średniorocznym. R/r: rok do roku. P: Prognozy. 1. Źródło: prognozy gospodarcze agencji Bloomberg, dane na dzień 31 października 2017 r. 2. Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA). 3. Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA). 4. Źródło: Departament Pracy (USA). 5. Źródło: NAR (National Association of REALTORS ). Przedruk za zgodą właściciela danych. 6. Źródło: Standard and Poor s. 7. Źródło: Rezerwa Federalna USA. Na swoim posiedzeniu 14 czerwca 2017 r. Rezerwa Federalna USA podniosła główną stopę procentową w Stanach Zjednoczonych do poziomu docelowego w zakresie 1,00-1,25%. 8. Źródło: Chicago Board of Trade (notowania 30-dniowych kontraktów terminowych na federalne stopy procentowe na listopad i grudzień 2017 r.); dane na dzień 13 listopada 2017 r. 9. Źródło: agencja rządowa US Census Bureau. 10. Źródło: indeksy Bloomberg. 11. Źródło: Dane agencji Bloomberg są ważone liczbą akcji i podane w ujęciu rok do roku. Dane For szacunkowe Financial dzień Professional 31 października Use 2017 Only r. / Not For Public Distribution Wyniki historyczne nie gwarantują wyników przyszłych. Produkt krajowy brutto (PKB), k/k śr. 6% - - 3Q12 3Q13 3Q14 3Q15 3Q16 3Q17 Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na wrzesień 2017 r. Dochody i wydatki osób fizycznych, r/r 1-9/12 9/13 9/14 9/15 9/16 9/17 Consumer Wydatki na Spending konsumpcję Personal Dochody osób Income fizycznych Źródło: Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na wrzesień 2017 r. Zatrudnienie poza rolnictwem i stopa bezrobocia W tys /12 10/13 10/14 10/15 10/16 10/17 Zmiana Nonfarm w zatrudnieniu Payrolls Net poza Change rolnictwem netto Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na październik 2017 r. Wszystkie dane skorygowane o czynniki sezonowe. Indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI), r/r 3% - 10/12 10/13 10/14 10/15 10/16 10/17 CPI Indeks wzrostu cen Core CPI towarów i usług Bazowy CPI konsumpcyjnych (CPI) Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na październik 2017 r. Wydajność produkcji i jednostkowe koszty pracy, k/k śr. 15% 1 5% -5% -1 3Q12 3Q13 3Q14 3Q15 3Q16 3Q17 Unit Jednostkowe Labour Costs Productivity Wydajność koszty pracy produkcji Źródło: Biuro Statystyki Pracy (USA), dane na wrzesień 2017 r. Średnioroczny deficyt handlowy w USA jako % PKB % % Unemployment Stopa bezrobocia Rate (oś prawa) (Right-Hand Scale) -3.5% 2Q12 2Q13 2Q14 2Q15 2Q16 2Q17 Źródło: agencja rządowa U.S. Census Bureau oraz Biuro Analiz Ekonomicznych (USA), dane na czerwiec 2017 r. Globalne Perspektywy Ekonomiczne 6 %

7 INFORMACJA NATURY PRAWNEJ Niniejszy materiał ma charakter ogólny, a zawarte w nim treści nie powinny być traktowane jako indywidualne porady lub rekomendacje inwestycyjne dotyczące kupna, sprzedaży lub utrzymania jakichkolwiek inwestycji lub przyjęcia jakiejkolwiek strategii inwestycyjnej. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie mają charakteru porad prawnych ani podatkowych. Poglądy wyrażone w niniejszym materiale odzwierciedlają punkt widzenia zarządzającego inwestycjami, a wszelkie komentarze, opinie i analizy są w pełni aktualne wyłącznie w dniu ich publikacji i mogą ulec zmianie bez odrębnego powiadomienia. Informacje zawarte w niniejszym materiale nie stanowią kompletnej analizy wszystkich istotnych faktów dotyczących jakiegokolwiek kraju, regionu czy rynku. Wszelkie inwestycje wiążą się z ryzykiem, włącznie z ryzykiem utraty zainwestowanego kapitału. Dane pochodzące z zewnętrznych źródeł mogły zostać wykorzystane na potrzeby opracowania niniejszego materiału. Takie dane nie zostały odrębnie zweryfikowane, potwierdzone ani poddane kontroli przez Franklin Templeton Investments ( FTI ). FTI nie ponosi żadnej odpowiedzialności za jakiekolwiek straty wynikające z wykorzystania jakichkolwiek informacji zawartych w niniejszym materiale; inwestor może opierać swe decyzje na przedstawionych tutaj opiniach lub wynikach analiz wyłącznie na własne ryzyko. Produkty, usługi i informacje mogą nie być dostępne pod niektórymi jurysdykcjami i są oferowane poza Stanami Zjednoczonymi przez inne podmioty powiązane z FTI i/lub przez dystrybutorów, w zależności od lokalnie obowiązujących przepisów. Aby dowiedzieć się, czy dane produkty i usługi są dostępne pod określoną jurysdykcją, należy skonsultować się z profesjonalnym doradcą finansowym. Wydane w USA przez Franklin Templeton Distributors, Inc., One Franklin Parkway, San Mateo, California , (800) DIAL BEN/ , Franklin Templeton Distributors, Inc. jest głównym dystrybutorem zarejestrowanych w USA produktów Franklin Templeton Investments, które są dostępne wyłącznie pod jurysdykcjami dopuszczającymi, na mocy obowiązującego prawa i przepisów, oferowanie takich produktów lub składanie zapytań ofertowych dotyczących takich produktów. Australia: wydane przez Franklin Templeton Investments Australia Limited (ABN ) (australijskiego dostawcę usług finansowych posiadającego licencję nr ), Level 19, 101 Collins Street, Melbourne, Victoria, Austria/Niemcy: wydane przez Franklin Templeton Investment Services GmbH, Mainzer Landstraße 16, D Frankfurt nad Menem, Niemcy. Dopuszczone do użytku w Niemczech przez IHK Frankfurt M., Reg. no. D-F-125-TMX1-08. Kanada: wydane przez Franklin Templeton Investments Corp., 5000 Yonge Street, Suite 900 Toronto, ON, M2N 0A7, faks: (416) , (800) , Dubaj: wydane przez Franklin Templeton Investments (ME) Limited, podmiot działający na podstawie licencji i pod nadzorem Urzędu Regulacji Rynków Finansowych w Dubaju. Oddział w Dubaju: Franklin Templeton Investments, The Gate, East Wing, Level 2, Dubai International Financial Centre, P.O. Box , Dubaj, ZEA, tel.: , faks: Francja: wydane przez Franklin Templeton France S.A., 20 rue de la Paix, Paryż, Francja. Hongkong: wydane przez Franklin Templeton Investments (Asia) Limited, 17/F, Chater House, 8 Connaught Road Central, Hongkong. Włochy: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à.r.l. oddział we Włoszech, Corso Italia, 1 Mediolan, 20122, Włochy. Japonia: wydane przez Franklin Templeton Investments Japan Limited. Korea Południowa: wydane przez Franklin Templeton Investment Trust Management Co., Ltd., 3rd fl., CCMM Building, 12 Youido-Dong, Youngdungpo-Gu, Seul, Korea Luksemburg/Beneluks: wydane przez Franklin Templeton International Services S.à r.l. podlegającą nadzorowi Commission de Surveillance du Secteur Financier 8A, rue Albert Borschette, L-1246 Luksemburg Tel.: Faks: Malezja: wydane przez Franklin Templeton Asset Management (Malaysia) Sdn. Bhd. & Franklin Templeton GSC Asset Management Sdn. Bhd. Polska: wydane przez Templeton Asset Management (Poland) TFI S.A., Rondo ONZ 1; Warszawa. Rumunia: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management Limited w Bukareszcie, Buzesti Street, Premium Point, 7th-8th Floor, Bukareszt 1, Rumunia. Podmiot zarejestrowany w rumuńskim Urzędzie Nadzoru Finansowego pod numerem PJM01SFIM/400005/ oraz notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (FCA). Singapur: wydane przez Templeton Asset Management Ltd. Registration No. (UEN) E, 7 Temasek Boulevard, #38-03 Suntec Tower One, , Singapur. Hiszpania: wydane przez oddział Franklin Templeton Investment Management w Madrycie, profesjonalny podmiot działający w sektorze finansowym pod nadzorem CNMV, José Ortega y Gasset 29, Madryt. Republika Południowej Afryki: wydane przez Franklin Templeton Investments SA (PTY) Ltd., licencjonowanego dostawcę usług finansowych. Tel.: +27 (21) , faks: +27 (21) Szwajcaria: wydane przez Franklin Templeton Switzerland Ltd, Stockerstrasse 38, CH-8002 Zurych. Wielka Brytania: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML) z siedzibą pod adresem: Cannon Place, 78 Cannon Street, Londyn EC4N 6HL. Podmiot notyfikowany i regulowany w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA). Region krajów skandynawskich: wydane przez Franklin Templeton Investment Management Limited (FTIML), oddział w Szwecji, Blasieholmsgatan 5, SE Sztokholm, Szwecja. Tel.: +46 (0) , faks: +46 (0) FTIML jest podmiotem notyfikowanym i regulowanym w Wielkiej Brytanii przez Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Conduct Authority, FCA) oraz ma pozwolenia wydane przez określone organy regulacyjne na prowadzenie działalności inwestycyjnej w Danii, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Ameryki: w USA niniejsza publikacja udostępniana jest wyłącznie pośrednikom finansowym przez Templeton/Franklin Investment Services, 100 Fountain Parkway, St. Petersburg, Florida Tel.: (800) (połączenie bezpłatne w USA), (877) (połączenie bezpłatne w Kanadzie), faks: (727) Inwestycje nie mają ubezpieczenia FDIC, mogą tracić na wartości i nie są objęte gwarancjami bankowymi. Dystrybucja poza USA może być prowadzona przez Templeton Global Advisors Limited lub innych dystrybutorów, pośredników, sprzedawców lub profesjonalnych inwestorów, którym Templeton Global Advisors Limited powierzy dystrybucję tytułów uczestnictwa funduszy Franklin Templeton pod niektórymi jurysdykcjami. Niniejszy materiał nie stanowi oferty sprzedaży ani zachęty do składania oferty kupna papierów wartościowych pod jakąkolwiek jurysdykcją, pod którą byłoby to niezgodne z obowiązującym prawem. Ważne uwagi i warunki dotyczące podmiotów dostarczających dane można znaleźć na stronie franklintempletoninstitutional.com 2017 Franklin Templeton Investments. Wszelkie prawa zastrzeżone. 11/17