Jaka jest wysokość stawki odsetek? Czy organ podatkowy może zastosować ulgę w spłacie odsetek za zwłokę?

Transkrypt

1 Jaka jest wysokość stawki odsetek? Czy organ podatkowy może zastosować ulgę w spłacie odsetek za zwłokę? W jakich przypadkach naliczane są odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych? Kto jest zobowiązany do wpłacenia tych odsetek? Jaka jest wysokość stawki odsetek? Czy organ podatkowy może zastosować ulgę w spłacie odsetek za zwłokę? W przypadkach określonych w ustawie z r. - Ordynacja podatkowa (dalej: o.p.) podmioty do tego zobowiązane muszą naliczyć i wpłacić odsetki od zaległości podatkowych. Obowiązek ten ciąży, co do zasady, na podatniku, płatniku, inkasencie, następcy prawnym lub osobie trzeciej odpowiadającej za zaległości podatkowe (art o.p.). Za zaległość podatkową przepisy ordynacji uznają podatek niezapłacony w terminie płatności. Ponadto zaległością podatkową jest także niezapłacona w terminie płatności zaliczka na podatek, w tym także zaliczka, której wysokość została określona w przypadku szacowania przez organ podatkowy podstawy opodatkowania lub rata podatku (art o.p.). Zaległością podatkową jest także niewpłacony w terminie płatności przez płatnika lub inkasenta podatek, zaliczka na podatek lub rata podatku (art o.p.). Do katalogu zaległości podatkowych zaliczane są również: 1 / 7

2 - nadpłata, jeżeli w zeznaniu lub w deklaracji podatku dochodowego, akcyzowego lub deklaracji o wpłatach z zysku za rok obrotowy została wykazana nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych; - zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej lub został on zaliczony na poczet zaległości podatkowej albo bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych, chyba że podatnik wykaże, że nie nastąpiło to z jego winy; - wynagrodzenie płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej; - oprocentowanie nienależnej nadpłaty bądź zwrotu podatku zwrócone lub zaliczone na poczet zaległych, bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych. Na równi z zaległością podatkową traktowany jest także nienależnie otrzymany (zaliczony na poczet bieżących/przyszłych zobowiązań podatkowych) zwrot podatku dokonany na rzecz osoby fizycznej, która zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej, lub byłego wspólnika spółki niemającej osobowości prawnej (art. 52 o.p.). Należy w tym miejscu zaznaczyć, że nie jest uznawana za zaległość podatkową zwrócona nadpłata lub zwrot podatku, jeżeli zwrot nadpłaty lub zwrot podatku został dokonany po skorygowaniu deklaracji w toku czynności sprawdzających. W razie powstania zaległości podatkowej podatnik (płatnik, inkasent, następca prawny lub osoba trzecia odpowiadająca za zaległości podatkowe) jest zobowiązany do naliczenia i wpłacenia odsetek od tej zaległości. Należy podkreślić, że obowiązek ten powstaje z mocy prawa i wynika z samego faktu wystąpienia zaległości podatkowej (tak w wyroku NSA z r., II FSK 208/05). 2 / 7

3 Bez znaczenia jest również to, kto przyczynił się do powstania zaległości, co znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku NSA z r. (I FSK 204/06): Dla ustalenia obowiązku zapłaty odsetek nie ma znaczenia przyczyna, która spowodowała, że podatnik nie obliczył i nie wpłacił należnego podatku w terminie. Z uwagi na samoobliczeniową metodę powstawania zobowiązania w podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym - obowiązek naliczania i pobór odsetek za zwłokę jest niezależny od tego, z czyjej winy, tj. podatnika czy organu podatkowego, powstała zaległość podatkowa". Przepisy ordynacji podatkowej przewidują szczególną regulację, zgodnie z którą to organ podatkowy w drodze decyzji ustala wysokość odsetek za zwłokę. Mianowicie jeśli organ podatkowy w postępowaniu podatkowym po zakończeniu roku podatkowego lub innego okresu rozliczeniowego ustali, że podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości lub w części, wówczas wydaje decyzję, w której określa wysokość odsetek za zwłokę na dzień złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie - odsetki na ostatni dzień terminu złożenia zeznania, przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek. Regulacja ta ma zastosowanie również do zaliczek na podatek od towarów i usług (art. 53a o.p.). Odsetki za zwłokę naliczane są od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności podatku lub terminu, w którym płatnik lub inkasent był obowiązany dokonać wpłaty podatku na rachunek organu podatkowego, albo też od dnia zwrotu nadpłaty, zwrotu podatku, zwrotu oprocentowania lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych lub na poczet bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych, czy też pobrania wynagrodzenia (art i 5 o.p.). Sposób naliczania odsetek za zwłokę został uregulowany rozporządzeniem Ministra Finansów z 3 / 7

4 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz. U. Nr 165, poz ze zm.). Zgodnie z zawartymi tam regulacjami odsetki za zwłokę są naliczane do dnia, włącznie z tym dniem: - zapłaty podatku; - wpłacenia podatku osobie uprawnionej do pobierania podatków; - potrącenia; - przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych w związku z wykonaniem umowy, o której mowa w art ustawy; - wpłacenia przez podatnika równowartości nienależnie otrzymanej kwoty nadpłaty lub kwoty zwrotu podatku oraz otrzymanego oprocentowania; - zaliczenia nadpłaty wraz z jej oprocentowaniem lub zwrotu podatku na poczet zaległości podatkowej; - złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie, na ostatni dzień terminu złożenia zeznania; - od nieuregulowanych w terminie płatności w całości lub w części zaliczek na podatek dochodowy; - upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego - jeżeli zobowiązanie to jest zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym. W przypadku, gdy obowiązek zapłaty podatku jest związany z obowiązkiem złożenia deklaracji, a termin do złożenia deklaracji został odroczony przez organ podatkowy lub przedłużony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, wówczas odsetki za zwłokę są naliczane, począwszy od dnia następnego po upływie terminu, do którego odroczono lub przedłużono termin do złożenia deklaracji. W przepisach ordynacji podatkowej uregulowane zostały także przypadki, w których nie nalicza się odsetek za zwłokę (art. 54 o.p.). Zatem odsetki za zwłokę nie są naliczane: - za okres zabezpieczenia, od zabezpieczonej kwoty zobowiązania, jeżeli objęte zabezpieczeniem środki pieniężne, w tym kwoty uzyskane ze sprzedaży objętych 4 / 7

5 zabezpieczeniem rzeczy lub praw, zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych; - za okres od dnia następnego po upływie terminu, w jakim organ I instancji powinien przekazać odwołanie organowi odwoławczemu, do dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy; - za okres od dnia następnego po upływie terminu, jaki organ II instancji ma na rozpatrzenie odwołania, do dnia doręczenia decyzji organu odwoławczego, jeżeli decyzja organu odwoławczego nie została wydana w terminie, o którym mowa w art o.p.; - w przypadku zawieszenia postępowania z urzędu - od dnia wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania do dnia doręczenia postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania; - jeżeli wysokość odsetek nie przekraczałaby trzykrotności wartości opłaty dodatkowej pobieranej przez Pocztę Polską Spółkę Akcyjną" za polecenie przesyłki listowej (opłata ta wynosi 2,20 zł, wobec czego odsetek nie płaci się, jeżeli ich kwota nie przekroczy 6,60 zł); - za okres od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia decyzji organu pierwszej instancji, jeżeli decyzja nie została doręczona w terminie 3 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania; - za okres od dnia następnego po upływie dwóch lat od dnia złożenia deklaracji, od zaległości związanych z popełnionymi w deklaracji błędami rachunkowymi lub oczywistymi omyłkami, jeżeli w tym okresie nie zostały one ujawnione przez organ podatkowy; - w zakresie przewidzianym w odrębnych ustawach. Wysokość stawki odsetek za zaległości podatkowe ustalana jest na poziomie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i dodatkowo podwyższana o 2%. Ponadto stawka ta nie może być niższa niż 8% (art o.p.). Ten sposób określania wysokości stawki odsetek od zaległości obowiązuje od r., został wprowadzony ustawą z r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. Nr 197, poz. 1306). Wysokość tak ustalonej stawki odsetek od zaległości jest zaokrąglana do pełnych złotych w ten sposób, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych (art o.p.). Przy spełnieniu określonych w ordynacji podatkowej warunków podatnicy (inne podmioty 5 / 7

6 zobowiązane do wpłacenia odsetek) mogą skorzystać z obniżonej stawki odsetek od zaległości podatkowych. Następuje to w przypadku złożenia prawnie skutecznej korekty deklaracji wraz z uzasadnieniem przyczyn korekty i zapłaty w całości zaległości podatkowej w ciągu 7 dni od dnia złożenia korekty. Wysokość obniżonej stawki wynosi 75% stawki podstawowej odsetek za zwłokę. Stawka ta jest zaokrąglana w górę do dwóch miejsc po przecinku (art. 56 1a o.p.). Nie jest jednak możliwe skorzystanie z obniżonej stawki odsetek za zwłokę, jeśli korekta deklaracji: - została złożona po doręczeniu zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej, a w przypadkach, gdy nie stosuje się zawiadomienia - po zakończeniu kontroli podatkowej; - została dokonana w wyniku czynności sprawdzających. Wysokość stawki odsetek za zwłokę, zarówno podstawowej, jak i obniżonej, jest ogłaszana w drodze obwieszczenia przez Ministra Finansów. Należy zaznaczyć, że nowa stawka odsetek za zwłokę obowiązuje od dnia zmiany stawki oprocentowania kredytu lombardowego. W przepisach ordynacji podatkowej przewidziane zostały regulacje odnoszące się do ulg w spłacie zobowiązań podatkowych. Postanowienia te dotyczą również odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. Organ podatkowy ma możliwość odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek określonych w decyzji, o której mowa w art. 53a o.p. Może także umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną (art. 67a 1 pkt 2 i 3). Przy czym przesłanką zastosowania powyższych ulg jest ważny interes podatnika lub interes publiczny. Wydanie decyzji w przedmiocie powyższych ulg następuje na wniosek podatnika. 6 / 7

7 Podstawa prawna: art , art. 63, art. 67a ustawy z r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), 4-6 rozporządzenia Ministra Finansów z r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz. U. Nr 165, poz ze zm.) 7 / 7