Neuroprzekaźnictwo chemiczne i działanie leków w ośrodkowym układzie nerwowym
|
|
- Wojciech Grabowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 UKŁAD NERWOWY CZĘŚĆ 4 Neuroprzekźnictwo chemiczne i dziłnie leków w ośrodkowym ukłdzie nerwowym Neuroprzekźnictwo chemiczne i dziłnie leków w OUN WPROWADZENIE Dziłnie mózgu jest podstwowym i njwżniejszym spektem fizjologicznym, który odpowid z różnice między ludźmi innymi gtunkmi. Zurzeni funkcjonowni mózgu, niezleżnie od ich pierwotnego czy wtórnego chrkteru wynikjącego z niewłściwej prcy innych ukłdów, są ogromnym wyzwniem społecznym i polem do dziłni, w którym frmkologiczn interwencj odgryw kluczową rolę. W tym rozdzile omówiono podstwowe zsdy neurofrmkologii, które stnowią większość przedstwionego poniżej mteriłu. WSTĘP Zrozumienie dziłni leków i sustncji n ośrodkowy ukłd nerwowy (OUN) jest ndzwyczj istotne z dwóch powodów. Po pierwsze, leki i sustncje o dziłniu ośrodkowym są niezwykle wżne dl człowiek. Nie tylko mją one ogromne znczenie terputyczne 1, le są tkże używne ze względów pozmedycznych (np. lkohol, hert i kw, knninoidy, nikotyn, opioidy, mfetminy). Po drugie, czynnościowo OUN jest zncznie rdziej złożony niż jkikolwiek inny ukłd w orgnizmie, to czyni zrozumienie efektów dziłni leków i sustncji zncznie trudniejszym. Związek pomiędzy zchowniem pojedynczych komórek orgnem jko cłością jest dleko mniej ezpośredni w mózgu w porównniu z innymi nrządmi. Oecnie powiązni między dziłniem leku (sustncji) n poziomie iochemicznym i komórkowym jego (jej) wpływem n funkcjonownie mózgu pozostją w większości nieznne. Techniki neuroorzowni mózgu zczynją pozwlć n odkrycie związków pomiędzy ktywnością określonych oszrów mózgu procesmi myślowymi i to nrzędzie jest corz częściej używne do dni dziłni leków. Niemniej jednk względnie duż rozdzielczość metod neuroorzowni (w skli milimetrowej) jest dlek od możliwości śledzeni zdrzeń n poziomie pojedynczych neuronów i synps. W przeciwieństwie do stłego postępu w rozumieniu efektów komórkowych i iochemicznych powodownych przez ośrodkowo dziłjące leki (sustncje) i ciągłego zwiększni udziłu technik neuroorzowni w dniu funkcjonowni mózgu; rozdźwięk pomiędzy rozumieniem dziłni leków n poziomie komórkowym poziomem funkcjonlnym i ehwiorlnym pozostje w większości rdzo duży. W niektórych przypdkch zrozumienie funkcjonowni mózgu orz wpływu n to funkcjonownie leków 1 W Wielkiej Brytnii w ltch przepisno 145 milionów recept (co stnowiło ok. 20% wszystkich recept) n leki dziłjące n OUN, o koszcie 1,7 milird funtów. Średnio n osoę w tym okresie przypdły dw ośrodkowo dziłjące leki. (sustncji) jest rdziej zwnsowne. Istnieje oczywisty związek pomiędzy drogmi dopminowymi w ukłdzie pozpirmidowym i dziłniem leków w osłiniu lu nsilniu ojwów choroy Prkinson (zo. rozdz. 39). Wiele ośrodkowo dziłjących leków używ się do leczeni zurzeń psychicznych zdefiniownych n podstwie rczej ich symptomtologii niż przyczyn lu ojwów klinicznych, czy też dń nukowych. Stn określny minem schizofrenii lu depresji n podstwie chrkterystycznych ojwów skłd się z kilku różnych zurzeń powodownych przez odmienne mechnizmy i odpowidjących n leki w różny sposó. Nie szczędzi się wysiłków w celu określeni iologicznej podstwy zurzeń psychicznych koniecznego kroku do poprwy projektowni lepszych leków jednk jest to zdnie trudne, postęp wolny. W rozdzile tym dokonno przeglądu podstwowych zsd rządzących dziłniem leków w OUN. Większość leków neuroktywnych dził poprzez interferencję z sygnłmi chemicznymi leżącymi u podłoż funkcjonowni mózgu. W nstępnych dwóch rozdziłch przedstwiono główne ukłdy neuroprzekźnikowe w OUN i drogi, poprzez które leki n nie wpływją. Rozdził 39 ogniskuje się n choroch neurodegenercyjnych, pozostłe rozdziły tej części poświęcono njwżniejszym grupom leków neuroktywnych, które są oecnie w użytku. Podstwowe informcje znjdują się w podręcznikch neuroiologii, tkich jk: Kndel i in. (2006) orz Ber i in. (2006), tkże neurofrmkologii, np. Nestler i in. (2008) czy Iversen i in. (2009). PRZEKAŹNICTWO CHEMICZNE W OUN Mózg (podonie jk kżdy inny nrząd w orgnizmie!) jest w zsdzie urządzeniem chemicznym; kontroluje główne funkcje orgnizmów wyższych w skli czsowej whjącej się od milisekund (np. odicie tenisowego podni z szykością 160 km/godz.) do lt (np. umiejętność jzdy n rowerze) 2. Mechnizmy neuroprzkźnictw chemicznego oejmują odpowiednio szeroki zkres, co przedstwiono ogólnie n ryc..1. Oecnie widomo już dużo n temt efektów leków w tzw. szykim zkresie neuroprzekźnictw przewodnictw synptycznego i neuromodulcji, le zncznie mniej n temt długotrwłych procesów dptcyjnych, chociż nie uleg wątpliwości, że włśnie one odgrywją ogromną rolę w zurzenich neurologicznych i psychitrycznych, które odpowidją n leczenie frmkologiczne. Oryginlny koncept neuroprzekźnictw zkłd uwlninie przez jeden neuron sustncji, któr dził szyko, krótko i n krótkim odcinku łony przylegjącego (postsynptycznego) neuronu, powodując poudzenie lu hmownie. Zsdy omówione w rozdz Zpmiętywnie nzw leków i podstwowych fktów frmkologicznych wydje się lokowć w środkowej części tego zkresu (przesunięte nieco ku wrtościom krótszym). 457
2 CZĘŚĆ 4 UKŁAD NERWOWY Skl czsu Proces Przekźniki chemiczne Mechnizmy molekulrne ms Przewodzenie impulsu Brk Uwlninie przekźnik [C 2+ ] i Brmkowne npięciem knły jonowe Egzocytoz (rozdz. 4) Szykie przekźnictwo synptyczne Szykie neuroprzekźniki (np. glutminin, GABA, ACh) Knły jonowe rmkowne ligndem (rozdz. 3) s min godz. dzień miesiąc/rok Wolne przekźnictwo synptyczne Neuromodulcj Plstyczność synptyczn Opóźnione efekty frmkologiczne Tolerncj frmkologiczn Remodelownie strukturlne Degenercj, regenercj i nprw (rdzo ogrniczone w OUN) Wolne neuroprzekźniki (np. monominy, peptydy, ACh) Wolne neuroprzekźniki + inne (np. NO, metolity kwsu rchidonowego) Wiele leków neuroktywnych (np. leki przeciwdepresyjne, rozdz. 46) Wiele leków neuroktywnych (rozdz. 48) (np. opioidy, enzodizepiny) Chemokiny Cytokiny Czynniki wzrostu? Adhezyny? Steroidy Receptory sprzężone z iłkiem G (rozdz. 3) połączone wtórnymi neuroprzekźnikmi z knłmi jonowymi [C 2+ ] i, Rozpuszczln cyklz gunylow (rozdz. 20) Regulcj receptorów w górę/w dół? Zmienion ekspresj genów Receptory sprzężone z kinzą kontrolujące ekspresję genów Ryc..1 Przekźnictwo chemiczne w mózgu. Wiedz n temt przekźników i mechnizmów stje się corz rdziej skąp w trkcie przechodzeni od szykich zdrzeń synptycznych do wolnych, ngżujących procesy remodelowni i zmin w ekspresji genów. ACh cetylocholin; OUN ośrodkowy ukłd nerwowy; NO tlenek zotu. mją zstosownie zrówno do ośrodkowego, jk i owodowego ukłdu nerwowego. Oecnie jest oczywiste, że chemiczne meditory w mózgu mogą wywoływć powolne i długotrwłe efekty; dziłją rczej w sposó rozlny w istotnej odległości od miejsc uwolnieni; mogą powodowć różnorodne efekty, np. syntezę neuroprzekźnik, ekspresję receptorów dl neuroprzekźnik i zminę morfologii neuronu, poz wpływem n przewodnictwo jonowe postsynptycznej łony komórkowej. Określeni neuromodultor używ się często w odniesieniu do przekźnik, którego dziłnie nie w pełni odpowid oryginlnej koncepcji neuroprzekźnik. Określenie to nie jest jednozncznie zdefiniowne i oejmuje nie tylko dziłjące n dużej powierzchni przekźniki peptydowe, le tkże meditory, tkie jk tlenek zotu (NO) i metolity kwsu rchidonowego, które nie są mgzynowne i uwlnine jk podstwowe neuroprzekźniki i mogą pochodzić z komórek nieneuronlnych, zwłszcz z gleju, tkże z neuronów. Ogólnie neuromodulcj odnosi się do plstyczności synptycznej, włączjąc w to krótkotrwłe efekty fizjologiczne, tkie jk regulcj presynptycznego uwlnini przekźnik lu postsynptyczn poudliwość. Dłuższe efekty neurotropowe są zngżowne w regulcję wzrostu i morfologii neuronów orz ich włsności funkcjonlne. Tel.1 przedstwi rodzje chemicznych meditorów, które dziłją w OUN. Komórki glejowe, zwłszcz strocyty, które są głównymi komórkmi nieneuronlnymi w OUN i przewyższją liczę neuronów w stosunku 10:1, tkże odgrywją rolę w przekźnictwie. Chociż kiedyś przypisywno im głównie znczenie komórek podtrzymujących, których podstwowym zdniem mił yć opiek nd wymgjącymi neuronmi, oecnie corz częściej trktuje się je jko niepoudliwe neurony mjące możliwości komunikowni się (zo. Brres, 2008), chociż w odniesieniu do skli czsowej dłuższej niż chrkterystyczn dl neuronów. Komórki glejowe mją receptory i czynniki trnsportujące w podonym zkresie jk neurony i tkże uwlniją różnorodne meditory, włączjąc glutminin, D-serynę, meditory lipidowe i czynniki wzrostu. Odpowidją n sygnły chemiczne wysyłne przez neurony orz przez sąsidujące strocyty i komórki mikrogleju (odpowidjące mkrofgom i dziłjące w dużym stopniu jk komórki zplne w tknkch owodowych). Elektryczne sprzężenie pomiędzy strocytmi powoduje, że często odpowidją wspólnie w dnym oszrze mózgu, w ten sposó kontrolując chemiczne środowisko, w którym dziłją neurony. Chociż nie przewodzą potencjłów czynnościowych i nie wysyłją sygnłów do innych części orgnizmu, to jednk strocyty są rdzo podone do neuronów i odgrywją zsdniczą rolę komunikcyjną w oręie mózgu. Poniewż dni in situ w odniesieniu do strocytów są trudne do przeprowdzeni, nsz wiedz n temt ich funkcjonowni i odpowiedzi n leki jest ndl frgmentryczn. Niemniej jednk tę dziedzinę dń nleży uwżnie oserwowć. 458
3 Neuroprzekźnictwo chemiczne i dziłnie leków w OUN Tel.1 Rodzje meditorów chemicznych w ośrodkowym ukłdzie nerwowym Rodzj przekźnik Przykłdy Miejsce dziłni Główn funkcj Powszechne przekźniki młocząsteczkowe Neuropeptydy Glutminin, GABA, cetylocholin, dopmin, 5-hydroksytryptmin itp. Sustncj P, neuropeptyd Y, endorfiny, czynnik uwlnijący kortykotropinę itp. Brmkowne ligndem knły jonoweszykie i wolne neuroprzekźnictwo synptyczne Receptory sprzężone z iłkiem G Neuromodulcj Receptory sprzężone z iłkiem G Neuromodulcj Przekźniki lipidowe Prostglndyny, endogenne knninoidy Receptory sprzężone z iłkiem G Neuromodulcj Tlenek zotu Cyklz gunylow Neuromodulcj Neurotrofiny, cytokiny Czynnik wzrostu nerwowego, neurotropowy czynnik pochodzeni mózgowego, Receptory sprzężone z kinzą Wzrost i przeżywnie nerwów, plstyczność funkcjonln interleukin-1 Steroidy Androgeny, estrogeny Receptory jądrowe i łonowe Plstyczność funkcjonln Frmkologi ośrodkowego ukłdu nerwowego ogniskuje się oecnie przede wszystkim n przekźnikch młocząsteczkowych, w mniejszym stopniu n neuropeptydch. Trwją dni nd znlezieniem terpeutycznych punktów uchwytu dl innych rodzjów przekźników. Przekźnictwo chemiczne w ośrodkowym ukłdzie nerwowym Podstwowe procesy przekźnictw synptycznego w ośrodkowym ukłdzie nerwowym są w zsdzie podone do spotyknych n owodzie (rozdz. 12). Komórki glejowe, zwłszcz strocyty, iorą czynny udził w chemicznym przesyłniu sygnłów, dziłjąc jk niepoudliwe neurony. Określeni neuroprzekźnik, neuromodultor i czynnik neurotropowy odnoszą się do przekźników chemicznych, które dziłją w różnych sklch czsowych. Ogólnie rzecz ujmując: neuroprzekźniki są uwlnine z zkończeń presynptycznych i wywołują szykie odpowiedzi poudzjące lu hmujące w neuronch postsynptycznych; szykie neuroprzekźniki (np. glutminin, GABA) dziłją poprzez rmkowne ligndem knły jonowe; wolne neuroprzekźniki i neuromodultory (np. dopmin, neuropeptydy, prostnoidy) dziłją głównie poprzez receptory sprzężone z iłkiem G; neuromodultory są uwlnine przez neurony orz strocyty i wywołują w dłuższej perspektywie czsowej odpowiedzi pre- lu postsynptyczne; czynniki neurotropowe są uwlnine głównie przez komórki nieneuronlne i oddziłują n receptory sprzężone z kinzą tyrozynową, regulujące ekspresję genów i kontrolujące wzrost neuronów orz ich chrkterystykę fenotypową. Ten sm przekźnik (np. glutminin, 5-hydroksytryptmin, cetylocholin) może dziłć zrówno poprzez knły rmkowne ligndem, jk i receptory sprzężone z iłkiem G orz pełnić funkcję zrówno neuroprzekźnik, jk i neuromodultor. Wiele przekźników chemicznych, włączjąc glutminin, tlenek zotu i metolity kwsu rchidonowego, może powstwć zrówno w gleju, jk i w neuronch. Wiele przekźników (np. cytokiny, hemokiny, czynniki wzrostu i steroidy) kontroluje długotrwłe zminy w mózgu (np. plstyczność synptyczną i remodeling) głównie poprzez wpływ n trnskrypcję genów. PUNKTY UCHWYTU DZIAŁANIA LEKÓW W rmch podsumowni prolemów dyskutownych w rozdz. 2 i 3 wrto przypomnieć, że leki neuroktywne dziłją n jeden z czterech typów docelowych iłek, minowicie knły jonowe, receptory, enzymy i iłk trnsportujące. Z czterech głównych rodzin receptorowych receptorów jonotropowych, receptorów sprzężonych z iłkiem G, receptorów połączonych z kinzą i receptorów jądrowych celem dziłni oecnie dostępnych leków są pierwsze dwie. W osttnich dwóch, trzech dekdch wiedz o punktch uchwytu dziłni leków w OUN rosł rdzo szyko, o czym dlej. Wykryto co njmniej 40 meditorów młocząsteczkowych i peptydowych, znczenie innych, różniących się od klsycznych meditorów, przekźników tlenku zotu, eikoznoidów, czynników wzrostu itp. jest oecnie oczywiste (zo. Brňno i in., 2001). Wykzno molekulrną różnorodność znnych cząsteczek receptorowych i knłów jonowych (zo. rozdz. 3). Wszystkie receptory i knły występują w przynjmniej 3 4 (często więcej) podtypch, z chrkterystyczną loklizcją w różnych oszrch mózgu. W większości przypdków dopiero zczyn się odkrywć znczenie tej różnorodności receptorowej n poziomie czynnościowym poprzez dni n zwierzętch trnsgenicznych pozwionych dnego genu lu z wprowdzonym genem. Z frmkologicznego punktu widzeni molekulrn różnorodność punktów uchwytu dziłni leków stwrz możliwość zprojektowni leków ze zwiększoną wyiórczością dziłni, np. oddziłujących n jeden rodzj receptorów GABA A ez wpływu n pozostłe rodzje (zo. rozdz. 43). Potencjł tego typu nowego dziłni w odniesieniu do innowcyjnych leków stosownych w choroch neurologicznych i psychicznych jest duży, le jk dotąd względnie niewykorzystny. Oecnie rdziej zrozumił jest ptofizjologi neurodegenercji w tkich stnch jk choro Alzheimer i udr mózgu (zo. rozdz. 39) orz znotowno postęp w rozumieniu mechnizmów uzleżnieni (zo. rozdz. 48). Osiągnięci te sugerują nowe strtegie w leczeniu wymienionych powyżej ciężkich schorzeń. Inne dziedziny dń mózgu (np. neuroiologi pdczki, schizofreni i depresje) rozwijją się wolniej, le i tk dokonł się istotny postęp. DZIAŁANIE LEKÓW W OŚRODKOWYM UKŁADZIE NERWOWYM Jk już podkreślono, mechnizmy molekulrne i komórkowe dotyczące dziłni leków w OUN i owodowym 459
4 CZĘŚĆ 4 UKŁAD NERWOWY 3 y x 1 c 2 Ryc..2 Uproszczony schemt połączeń neuronlnych w ośrodkowym ukłdzie nerwowym. Neurony 1, 2 i 3 uwlniją odpowiednio przekźniki, i c, które mogą yć poudzjące lu hmujące. Wypustki neuronu 1 kończą się n neuronie 2, le tkże n smym neuronie 1 orz n zkończenich presynptycznych innych neuronów, które tworzą synpsy z neuronem 1. Neuron 2 tkże wpływ zwrotnie n neuron 1 poprzez interneuron 3. Przekźniki (x i y) uwolnione przez inne neurony dziłją n neuron 1. Nwet w przypdku tk prostej sieci efekty końcowe leków wpływjących n dny ukłd przekźnikowy są trudne do przewidzeni. ukłdzie nerwowym są w zsdzie podone. Zrozumienie, jk leki wpływją n funkcjonownie mózgu, jest jednkże trudne z kilku powodów. Jednym z nich jest złożoność połączeń neuronlnych w mózgu. Rycin.2 przedstwi w sposó schemtyczny rodzj wzjemnych połączeń, które występują typowo n przykłdzie neuronu nordrenergicznego w miejscu sinwym (locus coeruleus; zo. rozdz. 38), określonego n schemcie jko neuron 1 uwlnijący przekźnik ze swych zkończeń. Uwlninie wpływ n neuron 2 (uwlnijący przekźnik ) orz n neuron 1 przez ezpośrednie sprzężenie zwrotne i, pośrednio, poprzez wpływ n zkończeni presynptyczne dochodzące do neuronu 1. Generownie impulsów przez neuron 2 tkże wpływ n ukłd, częściowo przez międzyneuronlne połączeni (neuron 3 uwlnijący przekźnik c). Nwet n tym zncznie uproszczonym poziomie dziłnie n ukłd w chrkterze lokowni lu nsilni uwlnini lo dziłni jednego ądź drugiego neuroprzekźnik są trudne do przewidzeni i ędą istotnie zleżeć od względnej siły różnych poudzjących i hmujących połączeń synptycznych i od unerwieni zewnętrznego (x i y n schemcie). A do złożoności międzyneuronlnych połączeń nleży jeszcze dodć wspomniny już wpływ komórek glejowych. Kolejnym wżnym czynnikiem komplikującym jest fkt wtórnych procesów dptcyjnych wywołnych przez spowodowne lekmi zkłóceni w dziłniu ukłdu. A oto typowy przykłd: wzrostowi w uwlniniu przekźnik lu interferencji z wchłniniem zwrotnym przekźnik przeciwdził hmownie syntezy przekźnik, zwiększon ekspresj iłek trnsportujących lu zmniejszenie ekspresji receptorów. Zminy te, które wymgją zmienionej ekspresji genów, zwykle potrzeują czsu (godzin, dni lu tygodni) do ujwnieni się i nie są oserwowne w ostrych doświdczenich frmkologicznych. W wrunkch klinicznych efekty terpeutyczne leków psychotropowych pojwiją się po tygodnich podwni, więc prwdopodonie są wynikiem rczej zmin dptcyjnych niż ezpośredniego dziłni frmkodynmicznego. Zostło to dorze udowodnione w przypdku leków przeciwdepresyjnych (rozdz. 46) i niektórych przeciwpsychotycznych (rozdz. 45). Rozwój uzleżnieni woec tkich leków jk opioidy, pochodne enzodizepiny i leki psychostymulujące przeieg stopniowo w podony sposó (rozdz. 48). Dltego nleży rć pod uwgę nie tylko pierwotne oddziływnie leku z jego punktem uchwytu, le tkże wtórną odpowiedź mózgu n efekt początkowy; często włśnie wtórn odpowiedź, nie efekt początkowy, prowdzi do pożądnego dziłni klinicznego. BARIERA KREW MÓZG Kolejnym wżnym czynnikiem w frmkologii OUN jest oecność riery krew mózg (zo. rozdz. 8), przez którą przejście Dziłnie leków w ośrodkowym ukłdzie nerwowym Podstwowe typy punktów uchwytu dziłni leków (knły jonowe, receptory, enzymy i iłk trnsportujące) opisne w rozdz. 3 występują w ośrodkowym ukłdzie nerwowym i n owodzie. Większość tych punktów uchwytu występuje w kilku różnych izoformch cząsteczkowych, co powoduje niewielkie różnice w ich funkcjonowniu i frmkologii. Wiele z oecnie dostępnych leków neuroktywnych jest względnie niespecyficznych, oddziłujących n różne punkty uchwytu, z których njwżniejsze to receptory, knły jonowe i czynniki trnsportujące. Związek między profilem frmkologicznym efektem terpeutycznym leków neuroktywnych jest często niejsny. Wolno rozwijjące się wtórne efekty w odpowiedzi n pierwotną interkcję leku z jego punktem uchwytu są często niezwykle istotne (np. opóźnion efektywność leków przeciwdepresyjnych orz tolerncj i uzleżnienie od opioidów). 460
5 Neuroprzekźnictwo chemiczne i dziłnie leków w OUN Tel.1 Ogóln klsyfikcj leków/sustncji dziłjących n ośrodkowy ukłd nerwowy Grup Definicj Przykłdy Odpowiedni rozdził Środki znieczuleni ogólnego Leki przeciwólowe Leki przeciwlękowe i uspokjjące Synonimy: nsenne, młe trnkwiliztory Leki przeciwpdczkowe Synonim: przeciwdrgwkowe Leki przeciwpsychotyczne Synonimy: neuroleptyczne, przeciwschizofreniczne, duże trnkwiliztory Leki przeciwdepresyjne Środki poudzjące psychomotorycznie Synonim: psychostymulujące Środki psychotomimetyczne Synonimy: hlucynogeny, psychodysleptyki Leki wzmgjące procesy kognitywne Synonim: nootropowe Służą do wywołni znieczuleni chirurgicznego Leki stosowne klinicznie do kontroli ólu Leki zmniejszjące lęk i powodujące sen Stosowne do zmniejszeni liczy npdów pdczkowych Stosowne do zmniejszeni ojwów schizofrenii Leki zmniejszjące ojwy depresji Środki wywołujące ezsenność i euforię Powodują zkłóceni postrzegni (szczególnie hlucyncje wzrokowe) i zchowni, które nie mogą yć jednozncznie określone jko sedcj lu poudzenie Leki wzmgjące pmięć i procesy kognitywne Izoflurn, propofol 40 Opity, krmzepin, gpentyn 41 Benzodizepiny 43 Krmzepin, wlproinin, lmotrygin 44 Klozpin, hloperidol, risperidon 45 Wyiórcze inhiitory wychwytu serotoniny, leki trójpierścieniowe, inhiitory monominooksydzy Amfetmin, kokin, metylofenidt, kofein Dietylomid kwsu lizergowego, mesklin, fencyklidyn Inhiitory cetylocholinesterzy: donepezil, glntmin, rywstygmin Antgoniści receptor NMDA: memntyn Inne: pircetm Te dziwne określeni są pozostłościmi klsyfikcji zproponownej w roku 1903 przez Jnet, który wyróżnił psycholeptyki (depresnty funkcji psychicznych), psychonleptyki (poudzjące funkcje psychiczne) i psychodysleptyki (środki zurzjące funkcje psychiczne). Określenie neuroleptyk (dosłownie chwytjący nerw ) ukuto 50 lt później w celu schrkteryzowni leków podonych do chloropromzyny. Stło się ono populrne prwdopodonie rdziej dzięki krótkiemu rzmieniu niż dosłownemu znczeniu. Leki te możn rozptrywć w ktegorii życzeniowej ze względu n fkt, że wiele grup leków poprwijących pmięć i uczenie się w testch n zwierzętch nie sprwdziło się potem u ludzi wymg od cząsteczek leku (sustncji) rczej penetrcji przez komórki śródłonk nczyniowego niż przedostni się pomiędzy nimi. Generlnie tylko młe i niespolryzowne cząsteczki mogą iernie przenikć przez łony komórkowe. Niektóre leki psychoktywne mogą przechodzić przez rierę krew mózg włśnie tym sposoem, lecz duż ich część używ w tym celu czynników trnsportujących, które lo ułtwiją wejście do mózgu, lo też je zmniejszją poprzez wypompowywnie związków z wnętrz komórek śródłonk z powrotem do łożysk nczyniowego. Do leków, które w ten sposó przenikją do mózgu, nleżą L-dop (rozdz. 39), wlproinin (rozdz. 44) orz różni ntgoniści receptorów histminowych o dziłniu sedtywnym (rozdz. 17). Czynne usuwnie leków z mózgu odyw się z pośrednictwem glikoproteiny P, czyli zleżnego od ATP czynnik trnsportującego leki, orz odpowiedniego iłkowego czynnik trnsportującego (zo. rozdz. 8). Do leków usuwnych w ten sposó z mózgu nleży wiele leków przeciwkteryjnych i przeciwnowotworowych, podczs gdy stężeni mózgowe niektórych leków dziłjących n OUN włączjąc niektóre opioidy, leki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne i przeciwpdczkowe mogą zostć ogrniczne poprzez ten ktywny proces usuwni. PODZIAŁ LEKÓW PSYCHOTROPOWYCH Leki psychotropowe możn zdefiniowć jko leki wpływjące n nstrój i zchownie. Poniewż te wykłdniki funkcjonowni mózgu są trudne do określeni i zmierzeni, więc nie dją podstwy do klsyfikcji leków psychotropowych. Jednocześnie jednk możn spotkć zwiłą miesznkę podziłów odnoszących się do udowy chemicznej (enzodizepiny, utyrofenony itp.), mechnizmu iochemicznego (inhiitory monominooksydzy, inhiitory wchłnini zwrotnego serotoniny itp.), dziłni ehwiorlnego (hlucynogeny, leki poudzjące psychomotorycznie) lu zstosowni klinicznego (leki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne, przeciwpdczkowe itp.), rzem z pewną liczą leków trudno poddjących się klsyfikcji (typowe leki przeciwpsychotyczne, leki nootropowe). Jednkże nrzeknie n terminologię jest ezowocne. Ogólną klsyfikcję przedstwioną w t..2 oprto n zproponownej przez Świtową Orgnizcję Zdrowi; chociż nie ez wd, to jednk dostrcz podstw do zpoznni się z prezentownym w nstępnych rozdziłch (37 48) mteriłem. Niektóre leki trudno umieścić w proponownym schemcie, odnosi się to np. do litu (zo. rozdz. 46), który jest stosowny w leczeniu psychozy dwuiegunowej, tkże do ketminy (zo. rozdz. 40), którą zlicz się do dysocjcyjnych nestetyków i któr wywołuje efekty psychotropowe rczej odpowidjącym tym wywoływnym przez fencyklidynę. 461
DZIAŁANIE III.6 ROZWÓJ MIKRO- I MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW
DZIAŁANIE III.6 ROZWÓJ MIKRO- I MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW 1 Nzw progrmu opercyjnego Regionlny Progrm Opercyjny Województw Łódzkiego n lt 2007-2013. 2 Numer i nzw osi priorytetowej Oś priorytetow III: Gospodrk,
Bardziej szczegółowoĆwiczenia laboratoryjne z przedmiotu : Napędy Hydrauliczne i Pneumatyczne
Lbortorium nr 11 Temt: Elementy elektropneumtycznych ukłdów sterowni 1. Cel ćwiczeni: Opnownie umiejętności identyfikcji elementów elektropneumtycznych n podstwie osprzętu FESTO Didctic. W dużej ilości
Bardziej szczegółowoTwoje zdrowie -isamopoczucie
Twoje zdrowie -ismopoczucie Kidney Disese nd Qulity of Life (KDQOL-SF ) Poniższ nkiet zwier pytni dotyczące Pn/Pni opinii o włsnym zdrowiu. Informcje te pozwolą nm zorientowć się, jkie jest Pn/Pni smopoczucie
Bardziej szczegółowoKomisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LII Egzamin dla Aktuariuszy z 15 marca 2010 r. Część I Matematyka finansowa
Mtemtyk finnsow 15.0.010 r. Komisj Egzmincyjn dl Akturiuszy LII Egzmin dl Akturiuszy z 15 mrc 010 r. Część I Mtemtyk finnsow WERSJA TESTU A Imię i nzwisko osoy egzminownej:... Czs egzminu: 100 minut 1
Bardziej szczegółowoWektor kolumnowy m wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze n=1 Wektor wierszowy n wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze m=1
Rchunek mcierzowy Mcierzą A nzywmy funkcję 2-zmiennych, któr prze liczb nturlnych (i,j) gdzie i = 1,2,3,4.,m; j = 1,2,3,4,n przyporządkowuje dokłdnie jeden element ij. 11 21 A = m1 12 22 m2 1n 2n mn Wymirem
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne matematyka klasa 2 zakres podstawowy 1. SUMY ALGEBRAICZNE
Wymgni edukcyjne mtemtyk kls 2 zkres podstwowy 1. SUMY ALGEBRAICZNE Uczeń otrzymuje ocenę dopuszczjącą lub dostteczną, jeśli: rozpoznje jednominy i sumy lgebriczne oblicz wrtości liczbowe wyrżeń lgebricznych
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKÓW OBCYCH w Gimnazjum nr 2 im. ks. Stanisława Konarskiego nr 2 w Łukowie
I. ZASADY OGÓLNE PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z JĘZYKÓW OBCYCH w Gimnzjum nr 2 im. ks. Stnisłw Konrskiego nr 2 w Łukowie 1. W Gimnzjum nr 2 w Łukowie nuczne są: język ngielski - etp educyjny III.1 język
Bardziej szczegółowoRealizacje zmiennych są niezależne, co sprawia, że ciąg jest ciągiem niezależnych zmiennych losowych,
Klsyczn Metod Njmniejszych Kwdrtów (KMNK) Postć ć modelu jest liniow względem prmetrów (lbo nleży dokonć doprowdzeni postci modelu do liniowości względem prmetrów), Zmienne objśnijące są wielkościmi nielosowymi,
Bardziej szczegółowoLista 4 Deterministyczne i niedeterministyczne automaty
Uniwersytet Zielonogórski Instytut Sterowni i Systemów Informtycznych Teoretyczne Podstwy Informtyki List 4 Deterministyczne i niedeterministyczne utomty Wprowdzenie Automt skończony jest modelem mtemtycznym
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 424 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 22 2005
ZEZYTY NAUKOWE UNIWERYTETU ZCZECIŃKIEGO NR 424 PRACE INTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR 22 2005 MARIA MAKRI PRAWNOŚĆ FIZYCZNA I AKTYWNOŚĆ RUCHOWA KOBIET W WIEKU 20 60 LAT 1. Wstęp Dobr sprwność fizyczn jest
Bardziej szczegółowo2. FUNKCJE WYMIERNE Poziom (K) lub (P)
Kls drug poziom podstwowy 1. SUMY ALGEBRAICZNE Uczeń otrzymuje ocenę dopuszczjącą lub dostteczną, jeśli: rozpoznje jednominy i sumy lgebriczne oblicz wrtości liczbowe wyrżeń lgebricznych redukuje wyrzy
Bardziej szczegółowoAutor: Zbigniew Tuzimek Opracowanie wersji elektronicznej: Tomasz Wdowiak
DNIE UKŁDÓW LOKD UTOMTYCZNYCH uor: Zigniew Tuzimek Oprcownie wersji elekronicznej: Tomsz Wdowik 1. Cel i zkres ćwiczeni Celem ćwiczeni jes zpoznnie sudenów z udową orz dziłniem zezpieczeń i lokd sosownych
Bardziej szczegółowoPOROZUMIENIE. z dnia 27 czerwca 2008 r. w sprawie budowania Lokalnego Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie w Suwałkach
pomóżmy innym, by sobie pomogli POROZUMIENIE z dni 27 czerwc 2008 r. w sprwie budowni Loklnego Systemu Przeciwdziłni Przemocy w Rodzinie w Suwłkch zwrte pomiędzy: Mistem Suwłki z siedzibą w Suwłkch, ul
Bardziej szczegółowoAlgebra Boola i podstawy systemów liczbowych. Ćwiczenia z Teorii Układów Logicznych, dr inż. Ernest Jamro. 1. System dwójkowy reprezentacja binarna
lger Bool i podstwy systemów liczowych. Ćwiczeni z Teorii Ukłdów Logicznych, dr inż. Ernest Jmro. System dwójkowy reprezentcj inrn Ukłdy logiczne operują tylko n dwóch stnch ozncznymi jko zero (stn npięci
Bardziej szczegółowoO PEWNYCH MODELACH DECYZJI FINANSOWYCH
DECYZJE nr 1 czerwiec 2004 37 O PEWNYCH MODELACH DECYZJI FINANSOWYCH Krzysztof Jjug Akdemi Ekonomiczn we Wrocłwiu Wprowdzenie modele teorii finnsów Teori finnsów, zwn również ekonomią finnsową, jest jednym
Bardziej szczegółowo2. PODSTAWY STATYKI NA PŁASZCZYŹNIE
M. DSTY STTYKI N ŁSZZYŹNIE. DSTY STTYKI N ŁSZZYŹNIE.. Zsdy dynmiki Newton Siłą nzywmy wektorową wielkość, któr jest mirą mechnicznego oddziływni n ciło ze strony innych cił. dlszej części ędziemy rozptrywć
Bardziej szczegółowoGrażyna Nowicka, Waldemar Nowicki BADANIE RÓWNOWAG KWASOWO-ZASADOWYCH W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW AMFOTERYCZNYCH
Ćwiczenie Grżyn Nowick, Wldemr Nowicki BDNIE RÓWNOWG WSOWO-ZSDOWYC W ROZTWORC ELETROLITÓW MFOTERYCZNYC Zgdnieni: ktywność i współczynnik ktywności skłdnik roztworu. ktywność jonów i ktywność elektrolitu.
Bardziej szczegółowoPODSTAWY BAZ DANYCH Wykład 3 2. Pojęcie Relacyjnej Bazy Danych
PODSTAWY BAZ DANYCH Wykłd 3 2. Pojęcie Relcyjnej Bzy Dnych 2005/2006 Wykłd "Podstwy z dnych" 1 Rozkłdlno dlność schemtów w relcyjnych Przykłd. Relcj EGZ(U), U := { I, N, P, O }, gdzie I 10 10 11 N f f
Bardziej szczegółowoROLE OF CUSTOMER IN BALANCED DEVELOPMENT OF COMPANY
FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Foli Univ. Agric. Stetin. 2007, Oeconomic 254 (47), 117 122 Jolnt KONDRATOWICZ-POZORSKA ROLA KLIENTA W ZRÓWNOWAŻONYM ROZWOJU FIRMY ROLE OF CUSTOMER IN BALANCED
Bardziej szczegółowozałącznik nr 3 do uchwały nr V-38-11 Rady Miejskiej w Andrychowie z dnia 24 lutego 2011 r.
złącznik nr 3 do uchwły nr V-38-11 Rdy Miejskiej w Andrychowie z dni 24 lutego 2011 r. ROZSTRZYGNIĘCIE O SPOSOBIE ROZPATRZENIA UWAG WNIESIONYCH DO WYŁOŻONEGO DO PUBLICZNEGO WGLĄDU PROJEKTU ZMIANY MIEJSCOWEGO
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych
Dz.U.2012.204 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dni 7 lutego 2012 r. w sprwie rmowych plnów nuczni w szkołch publicznych (Dz. U. z dni 22 lutego 2012 r.) N podstwie rt. 22 ust. 2 pkt 1 ustwy
Bardziej szczegółowodo Regulaminu przyznawania środków finansowych na rozwój przedsiębiorczości w projekcie Dojrzała przedsiębiorczość
Projekt współfinnsowny przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Złącznik nr do Regulminu przyznwni środków finnsowych n rozwój przedsięiorczości w projekcie Dojrzł przedsięiorczość
Bardziej szczegółowoROZDZIAŁ 10 PODMIOTY I PRZYCZYNY KONFLIKTÓW W PRYWATYZOWANYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH W POLSCE
Iwon Slejko-Szyszczk ROZDZIAŁ 10 PODMIOTY I PRZYCZYNY KONFLIKTÓW W PRYWATYZOWANYCH PRZEDSIĘBIORSTWACH W POLSCE Wprowdzenie Konflikty są nieodłącznym elementem funkcjonowni jednostek i zbiorowości w kżdym
Bardziej szczegółowoAparatura sterująca i sygnalizacyjna Czujniki indukcyjne zbliżeniowe LSI
Aprtur sterując i sygnlizcyjn Czujniki indukcyjne zbliżeniowe LSI Czujnik indukcyjny zbliżeniowy prcuje n zsdzie tłumionego oscyltor LC: jeżeli w obszr dziłni dostnie się metl, to z ukłdu zostje pobrn
Bardziej szczegółowoKarta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1
Złącznik 3 Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie konkursowego PO KL 1 NR WNIOSKU KSI: WND-POKL. INSTYTUCJA PRZYJMUJĄCA WNIOSEK:. NUMER KONKURSU 2/POKL/8.1.1/2010 TYTUŁ PROJEKTU:... SUMA KONTROLNA
Bardziej szczegółowo2. Tensometria mechaniczna
. Tensometri mechniczn Wstęp Tensometr jk wskzywłby jego nzw to urządzenie służące do pomiru nprężeń. Jk jednk widomo, nprężeni nie są wielkościmi mierzlnymi i stnowią jedynie brdzo wygodne pojęcie mechniki
Bardziej szczegółowoNowy system wsparcia rodzin z dziećmi
o Nowy system wsprci rodzin z dziećmi Projekt współfinnsowny ze środków Unii Europejskiej w rmch Europejskiego Funduszu Społecznego Brbr Kowlczyk Cele systemu wsprci rodzin z dziećmi dobro dzieci potrzebujących
Bardziej szczegółowosmoleńska jako nierozwiązywalny konflikt?
D y s k u s j smoleńsk jko nierozwiązywlny konflikt? Wiktor Sorl Michł Bilewicz Mikołj Winiewski Wrszw, 2014 1 Kto nprwdę stł z zmchmi n WTC lub z zbójstwem kżnej Diny? Dlczego epidemi AIDS rozpowszechnił
Bardziej szczegółowoZAMKNIĘCIE ROKU 2016 z uwzględnieniem zmian w prawie bilansowym. dr Gyöngyvér Takáts
ZAMKNIĘCIE ROKU 2016 z uwzględnieniem zmin w prwie bilnsowym dr Gyöngyvér Tkáts Podmioty rchunkowości 1) Mikro jednostki jednostki mogące korzystć z uproszeń jednostki niemogące korzystć z uproszczeń 2)
Bardziej szczegółowoOchrona przed przepięciami w sieciach ISDN
OGANICZANIE PZEPIĘĆ W YEMACH PZEYŁ YGNAŁÓW Ochron przed przepięcimi w siecich IDN Andrzej ow Wstęp Wzrost zpotrzeowni n usługi odiegjące od klsycznego przekzu telefonicznego spowodowł gwłtowny rozwój sieci
Bardziej szczegółowoMateriały pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Ogrzewnictwo, wentylacja i klimatyzacja II. Klimatyzacja
Mteriły pomocnicze do ćwiczeń z przedmiotu: Orzewnictwo, wentylcj i klimtyzcj II. Klimtyzcj Rozdził 1 Podstwowe włsności powietrz jko nośnik ciepł mr inż. Anieszk Sdłowsk-Słę Mteriły pomocnicze do klimtyzcji.
Bardziej szczegółowoWymagania kl. 2. Uczeń:
Wymgni kl. 2 Zkres podstwowy Temt lekcji Zkres treści Osiągnięci uczni. SUMY ALGEBRAICZNE. Sumy lgebriczne definicj jednominu pojęcie współczynnik jednominu porządkuje jednominy pojęcie sumy lgebricznej
Bardziej szczegółowo2011 Trendy w Warszawie. Podsumowanie SYTUACJA GOSPODARCZA. Biura Handel Magazyny. Popyt Nowa Podaż Pustostany Budowy Czynsze Stopy Zwrotu
www.cbre.eu/reserch CB RICHARD ELLIS MrketView Rynek Komercyjny w Polsce 1 kwrtł 211 211 Trendy w Wrszwie Biur Hndel Mgzyny Popyt Now Podż Pustostny Budowy Czynsze Stopy Zwrotu Podsumownie Wszystkie sektory
Bardziej szczegółowoO pewnych zgadnieniach optymalizacyjnych O pewnych zgadnieniach optymalizacyjnych
Spis tresci 1 Spis tresci 1 W wielu zgdnienich prktycznych brdzo wżne jest znjdownie optymlnego (czyli njlepszego z jkiegoś punktu widzeni) rozwiązni dnego problemu. Dl przykłdu, gdybyśmy chcieli podróżowć
Bardziej szczegółowoMATeMAtyka 3 inf. Przedmiotowy system oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych. Zakres podstawowy i rozszerzony. Dorota Ponczek, Karolina Wej
Dorot Ponczek, Krolin Wej MATeMAtyk 3 inf Przedmiotowy system ocenini wrz z określeniem wymgń edukcyjnych Zkres podstwowy i rozszerzony Wyróżnione zostły nstępujące wymgni progrmowe: konieczne (K), podstwowe
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne matematyka klasa 2b, 2c, 2e zakres podstawowy rok szkolny 2015/2016. 1.Sumy algebraiczne
Wymgni edukcyjne mtemtyk kls 2b, 2c, 2e zkres podstwowy rok szkolny 2015/2016 1.Sumy lgebriczne N ocenę dopuszczjącą: 1. rozpoznje jednominy i sumy lgebriczne 2. oblicz wrtości liczbowe wyrżeń lgebricznych
Bardziej szczegółowoSzczegółowe wymagania edukacyjne z matematyki, klasa 2C, poziom podstawowy
Szczegółowe wymgni edukcyjne z mtemtyki, kls 2C, poziom podstwowy Wymgni konieczne () dotyczą zgdnieo elementrnych, stnowiących swego rodzju podstwę, ztem powinny byd opnowne przez kżdego uczni. Wymgni
Bardziej szczegółowoURZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, 2011 DAR/A/J/2011/001
EKONOMETRYCZNA ANALIZA POPYTU NA KREDYT W POLSKIEJ GOSPODARCE URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO WARSZAWA, 2011 DAR/A/J/2011/001 Piotr Wdowiński 1 Deprtment Anliz Rynkowych SŁOWA KLUCZOWE: POPYT NA KREDYT,
Bardziej szczegółowoKodowanie liczb. Kodowanie stałopozycyjne liczb całkowitych. Niech liczba całkowita a ma w systemie dwójkowym postać: Kod prosty
Kodownie licz Kodownie stłopozycyjne licz cłkowitych Niech licz cłkowit m w systemie dwójkowym postć: nn 0 Wtedy może yć on przedstwion w postci ( n+)-itowej przy pomocy trzech niżej zdefiniownych kodów
Bardziej szczegółowoWEKTORY skalary wektory W ogólnym przypadku, aby określić wektor, należy znać:
WEKTORY Wśród wielkości fizycznych występujących w fizyce możn wyróżnić sklry i wektory. Aby określić wielkość sklrną, wystrczy podć tylko jedną liczbę. Wielkościmi tkimi są ms, czs, tempertur, objętość
Bardziej szczegółowoPakiet aplikacyjny. Niniejszy pakiet zawiera informacje, które musisz posiadać zgłaszając swoją kandydaturę. Zawiera on:
Pkiet plikcyjny Stnowisko: Nr referencyjny: Specjlist ds. interwencji ekologicznych CON/2011/01 Niniejszy pkiet zwier informcje, które musisz posidć zgłszjąc swoją kndydturę. Zwier on: List do kndydtów
Bardziej szczegółowoWykład 6 Dyfrakcja Fresnela i Fraunhofera
Wykłd 6 Dyfrkcj Fresnel i Frunhofer Zjwisko dyfrkcji (ugięci) świtł odkrył Grimldi (XVII w). Poleg ono n uginniu się promieni świetlnych przechodzących w pobliżu przeszkody (np. brzeg szczeliny). Wyjśnienie
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z matematyki wraz z określeniem wymagań edukacyjnych (zakres podstawowy) Klasa II TAK
I Postnowieni ogólne Przedmiotowy system ocenini z mtemtyki wrz z określeniem wymgń edukcyjnych (zkres podstwowy) Kls II TAK 1. Wrunkiem uzyskni pozytywnej oceny semestrlnej z mtemtyki jest: ) zliczenie
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 22 lutego 2012 r. Pozycja 204 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia 7 lutego 2012 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Wrszw, dni 22 lutego 2012 r. Pozycj 204 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dni 7 lutego 2012 r. w sprwie rmowych plnów nuczni w szkołch publicznych
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIA / ABSTRACTS
STRESZCZENIA / ABSTRACTS Teorie powstwni bólu Theories of pin Ann Przekls-Muszyńsk Zkłd Bdni i Leczeni Bólu, Ktedr Anestezjologii i Intensywnej Terpii, Collegium Medicum, Uniwersytet Jgielloński, Krków
Bardziej szczegółowoDZIAŁ 2. Figury geometryczne
1 kl. 6, Scenriusz lekcji Pole powierzchni bryły DZAŁ 2. Figury geometryczne Temt w podręczniku: Pole powierzchni bryły Temt jest przeznczony do relizcji podczs 2 godzin lekcyjnych. Zostł zplnowny jko
Bardziej szczegółowoWymagania na ocenę dopuszczającą z matematyki klasa II Matematyka - Babiański, Chańko-Nowa Era nr prog. DKOS 4015-99/02
Wymgni n ocenę dopuszczjącą z mtemtyki kls II Mtemtyk - Bbiński, Chńko-Now Er nr prog. DKOS 4015-99/02 Temt lekcji Zkres treści Osiągnięci uczni WIELOMIANY 1. Stopień i współczynniki wielominu 2. Dodwnie
Bardziej szczegółowoRedukcja układów sił działających na bryły sztywne
1 Redukcj ukłdów sił dziłjących n bryły sztywne W zdnich tego rozdziłu wykorzystuje się zsdy redukcji ukłdów sił wykłdne w rmch mechniki ogólnej i powtórzone w tomie 1 podręcznik. Zdnie 1 Zredukowć ukłd
Bardziej szczegółowoSTYLE. TWORZENIE SPISÓW TREŚCI
STYLE. TWORZENIE SPISÓW TREŚCI Ćwiczenie 1 Tworzenie nowego stylu n bzie istniejącego 1. Formtujemy jeden kpit tekstu i zznczmy go (stnowi on wzorzec). 2. Wybiermy Nrzędzi główne, rozwijmy okno Style (lub
Bardziej szczegółowoZastosowanie multimetrów cyfrowych do pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych
Zstosownie multimetrów cyfrowych do pomiru podstwowych wielkości elektrycznych Cel ćwiczeni Celem ćwiczeni jest zpoznnie się z możliwościmi pomirowymi współczesnych multimetrów cyfrowych orz sposobmi wykorzystni
Bardziej szczegółowoTemat lekcji Zakres treści Osiągnięcia ucznia
ln wynikowy kls 2c i 2e - Jolnt jąk Mtemtyk 2. dl liceum ogólnoksztłcącego, liceum profilownego i technikum. sztłcenie ogólne w zkresie podstwowym rok szkolny 2015/2016 Wymgni edukcyjne określjące oceny:
Bardziej szczegółowoI. INFORMACJE OGÓLNE O PROJEKCIE 1. Tytuł projektu. 2. Identyfikacja rodzaju interwencji
MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO Progrm Opercyjny Innowcyjn Gospodrk Wniosek o dofinnsownie relizcji projektu 8. Oś Priorytetow: Społeczeństwo informcyjne zwiększnie innowcyjności gospodrki Dziłnie 8.2:
Bardziej szczegółowosystem identyfikacji wizualnej forma podstawowa karta A03 część A znak marki
krt A03 część A znk mrki form podstwow Znk mrki Portu Lotniczego Olsztyn-Mzury stnowi połączenie znku grficznego (tzw. logo) z zpisem grficznym (tzw. logotypem). Służy do projektowni elementów symboliki
Bardziej szczegółowoMałgorzata Żak. Zapisane w genach. czyli o zastosowaniu matematyki w genetyce
Młgorzt Żk Zpisne w gench czyli o zstosowniu mtemtyki w genetyce by opisć: - występownie zjwisk msowych - sznse n niebieski kolor oczu potomk - odległość między genmi - położenie genu n chromosomie Rchunek
Bardziej szczegółowoANKIETA. Proszę X zaznaczyć właściwą odpowiedź I. Część ogólna: 1.1. Wiek: lat/lata. 1.2. Płeć : a kobieta b mężczyzna
ANKIETA ZAŁĄCZNIK NR 1 Zwrcmy się z uprzejmą prośą o dokłdne przeczytnie i wypełnienie poniższej nkiety. Celem dni jest określenie czynników determinujących powrót do ktywności zwodowej osó w wieku powyżej
Bardziej szczegółowoWYZNACZNIKI. . Gdybyśmy rozważali układ dwóch równań liniowych, powiedzmy: Takie układy w matematyce nazywa się macierzami. Przyjmijmy definicję:
YZNACZNIKI Do opisu pewnh oiektów nie wstrz użć liz. ie n przkłd, że do opisni sił nleż użć wektor. Sił to przeież nie tlko wielkość le i jej punkt przłożeni, zwrot orz kierunek dziłni. Zte jedną lizą
Bardziej szczegółowoLUDNOŚĆ. (stan na dzień 31 marca, na godz. 24:00) Data urodzenia. żonaty/zamężna. wdowiec/wdowa. rozwodnik/rozwódka
R E P U B L I K A C H O R W A C J I GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY LUDNOŚĆ (stn n dzień 31 mrc, n godz. 24:00) Formulrz P-1 Wszystkie dne zwrte w niniejszym formulrzu stnowią tjemnicę służbową i zostną wykorzystne
Bardziej szczegółowoGry czasowe. Tadeusz Radzik (Wrocław) (artykuł wspomnieniowy o prof. Stanisławie Trybule)
MATEMATYKA STOSOWANA TOM 11/52 2010 Tdeusz Rdzik (Wrocłw) Gry czsowe (rtykuł wspomnieniowy o prof. Stnisłwie Trybule) Streszczenie. Prc jest rtykułem wspomnieniowym o prof. Stnisłwie Trybule. Wprowdz on
Bardziej szczegółowoPropozycja przedmiotowego systemu oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych (zakres podstawowy)
Propozycj przedmiotowego systemu ocenini wrz z określeniem wymgń edukcyjnych (zkres podstwowy) Proponujemy, by omwijąc dne zgdnienie progrmowe lub rozwiązując zdnie, nuczyciel określł do jkiego zkresu
Bardziej szczegółowomgh. Praca ta jest zmagazynowana w postaci energii potencjalnej,
Wykłd z fizyki. Piot Posmykiewicz 49 6-4 Enegi potencjln Cłkowit pc wykonn nd punktem mteilnym jest ówn zminie jego enegii kinetycznej. Często jednk, jesteśmy zinteesowni znlezieniem pcy jką sił wykonł
Bardziej szczegółowoKarta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu konkursowego PO KL 1
Złącznik nr 3 Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu konkursowego PO KL Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu konkursowego PO KL 1 NR WNIOSKU KSI: POKL.05.02.01 00../..
Bardziej szczegółowoMetodologia szacowania wartości docelowych dla wskaźników wybranych do realizacji w zakresie EFS w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa
Metodologi szcowni wrtości docelowych dl wskźników wybrnych do relizcji w zkresie EFS w Regionlnym Progrmie percyjnym Województw Kujwsko-Pomorskiego 2014-2020 Toruń, listopd 2014 1 Spis treści I. CZĘŚĆ
Bardziej szczegółowoNarożnik MIRAGE Mini. Wygląd mebla. Okucia i poduszki. Instrukcja montażu. Poduszka oparciowa 3szt. Poduszka ozdobna 2szt. ver.3/07.
Instrukcj montżu Spółdzielni Melrsk RAMETA ZPCH 47-400 Rciórz, ul. Królewsk 50; Centrl:+48 (0) 3-453 9 50; Sprzedż:+48(0) 3-453 9 89; Serwis:+48(0) 3-453 9 80; www.rmet.com.pl Wygląd mel 4 5 3 Okuci i
Bardziej szczegółowoWarszawa, czerwiec 2014 r.
SPRAWOZDANIE Z WDRAŻANIA PROGRAMU OPERACYJNEGO KAPITAŁ LUDZKI 2007-2013 w 2013 ROKU Wrszw, czerwiec 2014 r. SPIS TREŚCI 1. Informcje wstępne... 4 2. Przegląd relizcji progrmu opercyjnego w okresie objętym
Bardziej szczegółowoKOMPLEKSOWE POMIARY FREZÓW OBWIEDNIOWYCH
KOMPLEKSOWE POMIARY FREZÓW OBWIEDNIOWYCH Michł PAWŁOWSKI 1 1. WSTĘP Corz większy rozwój przemysłu energetycznego, w tym siłowni witrowych stwi corz większe wymgni woec producentów przekłdni zętych jeśli
Bardziej szczegółowoLaura Opalska. Klasa 1. Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnym i Sportowymi im. Bł. Salomei w Skale
Trójkąt Pscl od kuchni Kls 1 Gimnzjum nr 1 z Oddziłmi Integrcyjnym i Sportowymi im. Bł. Slomei w Skle ul. Ks.St.Połetk 32 32-043 Skł Gimnzjum nr 1 z Oddziłmi Integrcyjnymi i Sportowymi im. Bł. Slomei w
Bardziej szczegółowoZGŁOSZENIE UDZIAŁU/UMOWA (Zawiera strony 1, 2, 3, Regulamin)
ul. Szos Bydgosk 3 fx (56) 612 02 56 tel. (56) 612 02 63 tel. (56) 612 02 64 e-mil: m.mieszklsk@trgitorunskie.pl tel. 602 629 431 e-mil:.dzio@trgitorunskie.pl tel. 606 228 261 e-mil: zkpis@umk.pl Toruń,
Bardziej szczegółowoKomisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LIX Egzamin dla Aktuariuszy z 12 marca 2012 r. Część I Matematyka finansowa
Mtemtyk finnsow 12.03.2012 r. Komisj Egzmincyjn dl Akturiuszy LIX Egzmin dl Akturiuszy z 12 mrc 2012 r. Część I Mtemtyk finnsow WERSJA TESTU A Imię i nzwisko osoby egzminownej:... Czs egzminu: 100 minut
Bardziej szczegółowoWprowadzenie: Do czego służą wektory?
Wprowdzenie: Do czego służą wektory? Mp połączeń smolotowych Isiget pokzuje skąd smoloty wyltują i dokąd doltują; pokzne jest to z pomocą strzłek strzłki te pokzują przemieszczenie: skąd dokąd jest dny
Bardziej szczegółowoDZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO. Póz. 2919 DECYZJA NR OKR-4210-38(14)/2014/404/XII/EŚ PREZESA URZĘDU REGULACJI ENERGETYKI
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO, dlll 10 listopd 2014 r. Elektronicznie podpisn Jnusz Włdysłw Olech Póz. 2919 Dt: 2014-11-10 14:08:59 DECYZJA NR OKR-4210-38(14)/2014/404/XII/EŚ PREZESA URZĘDU
Bardziej szczegółowoNAUKI SPOŁECZNE PODSTAOWOWE POJĘCIA I ZAGADNIENIA. socjalizacja, więzi i role społeczne, strktury grupowe, struktura życia społecznego
NAUKI SPOŁECZNE PODSTAOWOWE POJĘCIA I ZAGADNIENIA socjlizcj, więzi i role społeczne, strktury grupowe, struktur życi społecznego Autor: Elżbiet Czekj JEDNOSTKA i SPOŁECZEŃSTWO Człowiek jest istotą społeczną,
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE RÓWNANIA NASGRO DO OPISU KRZYWYCH PROPAGACYJI PĘKNIĘĆ ZMĘCZENIOWYCH
Sylwester KŁYSZ *, **, nn BIEŃ **, Pweł SZBRCKI ** ** Instytut Techniczny ojsk Lotniczych, rszw * Uniwersytet rmińsko-mzurski, Olsztyn ZSTOSONIE RÓNNI NSGRO DO OPISU KRZYYCH PROPGCYJI PĘKNIĘĆ ZMĘCZENIOYCH
Bardziej szczegółowoKarta oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie projektu innowacyjnego testującego składanego w trybie konkursowym w ramach PO KL
Złącznik nr 5 Krt oceny merytorycznej Krt oceny merytorycznej wniosku o dofinnsownie projektu innowcyjnego testującego skłdnego w trybie konkursowym w rmch PO KL NR WNIOSKU KSI: WND-POKL. INSTYTUCJA PRZYJMUJĄCA
Bardziej szczegółowoAlgorytmy graficzne. Filtry wektorowe. Filtracja obrazów kolorowych
Algorytmy grficzne Filtry wektorowe. Filtrcj orzów kolorowych Filtrcj orzów kolorowych Metody filtrcji orzów kolorowych możn podzielić n dwie podstwowe klsy: Metody komponentowe (component-wise). Cechą
Bardziej szczegółowousuwa niewymierność z mianownika wyrażenia typu
Wymgni edukcyjne n poszczególne oceny z mtemtyki Kls pierwsz zkres podstwowy. LICZBY RZECZYWISTE podje przykłdy liczb: nturlnych, cłkowitych, wymiernych, niewymiernych, pierwszych i złożonych orz przyporządkowuje
Bardziej szczegółowoWENTYLACJA PRZESTRZENI POTENCJALNIE ZAGROŻONYCH WYBUCHEM MIESZANIN GAZOWYCH
Ochron przeciwwybuchow Michł Świerżewski WENTYLACJA PRZESTRZENI POTENCJALNIE ZAGROŻONYCH WYBUCHEM MIESZANIN GAZOWYCH 1. Widomości ogólne Zgodnie z postnowienimi rozporządzeni Ministr Sprw Wewnętrznych
Bardziej szczegółowoPrzedmiotowy system oceniania z matematyki wraz z określeniem wymagań edukacyjnych (zakres podstawowy) Klasa II LO
I Postnowieni ogólne Przedmiotowy system ocenini z mtemtyki wrz z określeniem wymgń edukcyjnych (zkres podstwowy) Kls II LO 1. Wrunkiem uzyskni pozytywnej oceny semestrlnej z mtemtyki jest: ) zliczenie
Bardziej szczegółowoOznaczenia: K wymagania konieczne; P wymagania podstawowe; R wymagania rozszerzające; D wymagania dopełniające; W wymagania wykraczające
Wymgni edukcyjne z mtemtyki ls 2 b lo Zkres podstwowy Oznczeni: wymgni konieczne; wymgni podstwowe; R wymgni rozszerzjące; D wymgni dopełnijące; W wymgni wykrczjące Temt lekcji Zkres treści Osiągnięci
Bardziej szczegółowoPrzeguby precyzyjne KTR z łożyskowaniem ślizgowym lub igiełkowym
Przeguy precyzyjne KTR z łożyskowniem ślizgowym lu igiełkowym Przeguy KTR, to pod względem technicznym, wysokojkościowe elementy do łączeni dwóch włów, o dopuszczlnej wielkości kąt prcy dl pojedynczego
Bardziej szczegółowoKsięga Identyfikacji Wizualnej. Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A.
Księg Identyfikcji Wizulnej Polskie Sieci Elektroenergetyczne S.A. 1. Elementy bzowe 1.1. KONSTRUKCJA OPIS ZNAKU PSE 3 1.2. WERSJA PODSTAWOWA ZNAKU 4 1.3. WERSJE UZUPEŁNIAJĄCE 5 1.4. OPIS KOLORYSTYKI ZNAKU
Bardziej szczegółowoWykład 2. Pojęcie całki niewłaściwej do rachunku prawdopodobieństwa
Wykłd 2. Pojęcie cłki niewłściwej do rchunku prwdopodobieństw dr Mriusz Grządziel 4 mrc 24 Pole trpezu krzywoliniowego Przypomnienie: figurę ogrniczoną przez: wykres funkcji y = f(x), gdzie f jest funkcją
Bardziej szczegółowoDorota Ponczek, Karolina Wej. MATeMAtyka 2. Plan wynikowy. Zakres podstawowy
Dorot Ponczek, rolin Wej MATeMAtyk Pln wynikowy Zkres podstwowy MATeMAtyk. Pln wynikowy. ZP Oznczeni: wymgni konieczne, P wymgni podstwowe, R wymgni rozszerzjące, D wymgni dopełnijące, W wymgni wykrczjące
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI W KLASIE IIc ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI W KLASIE IIc ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY. JĘZYK MATEMATYKI oblicz wrtość bezwzględną liczby rzeczywistej stosuje interpretcję geometryczną wrtości bezwzględnej liczby
Bardziej szczegółowoWEKTORY skalary wektory W ogólnym przypadku, aby określić wektor, należy znać:
WEKTORY Wśród wielkości fizycznych występujących w fizyce możn wyróżnić sklry i wektory. Aby określić wielkość sklrną, wystrczy podć tylko jedną liczbę. Wielkościmi tkimi są ms, czs, tempertur, objętość
Bardziej szczegółowoBADANIE ZALEŻNOŚCI PRZENIKALNOŚCI MAGNETYCZNEJ
ADANIE ZAEŻNOŚCI PRZENIKANOŚCI MAGNETYCZNEJ FERRIMAGNETYKÓW OD TEMPERATURY 1. Teori Włściwości mgnetyczne sstncji chrkteryzje współczynnik przeniklności mgnetycznej. Dl próżni ten współczynnik jest równy
Bardziej szczegółowoSYSTEM ENERGETYCZNO-NAPĘDOWY JAKO PODSTRUKTURA SYTEMU DYNAMICZNEGO POZYCJONOWANIA JEDNOSTKI OCEANOTECHNICZNEJ
Mgr inż. LSZK CHYBOWSKI Politechnik Szczecińsk Wydził Mechniczny Studium Doktornckie SYSTM NRGTYCZNO-NAPĘDOWY JAKO PODSTRUKTURA SYTMU DYNAMICZNGO POZYCJONOWANIA JDNOSTKI OCANOTCHNICZNJ STRSZCZNI W mterile
Bardziej szczegółowoMateriały diagnostyczne z matematyki poziom podstawowy
Mteriły dignostyczne z mtemtyki poziom podstwowy czerwiec 0 Klucz odpowiedzi do zdń zmkniętych orz schemt ocenini Mteriły dignostyczne przygotowł Agt Siwik we współprcy z nuczycielmi mtemtyki szkół pondgimnzjlnych:
Bardziej szczegółowoZAKON SZPITALNY ŚW. JANA BOŻEGO DUSZPASTERSTWO SŁUŻBY ZDROWIA
Wyniki nkiety Pytnie n. 1: Czy istnieje duszpsterstwo służy zdrowi (duszpsterstwo socjlne, zespoły duszpsterskie, rd, kpelni, wolontrit )?. n szczelu prowincjlnym..... TAK NIE. n szczelu loklnym......tak
Bardziej szczegółowoRozwiązania maj 2017r. Zadania zamknięte
Rozwiązni mj 2017r. Zdni zmknięte Zd 1. 5 16 5 2 5 2 Zd 2. 5 2 27 2 23 2 2 2 2 Zd 3. 2log 3 2log 5log 3 log 5 log 9 log 25log Zd. 120% 8910 1,2 8910 2,2 8910 $%, 050 Zd 5. Njłtwiej jest zuwżyć że dl 1
Bardziej szczegółowoSzkolnictwo zawodowe a rynek pracy sektora rolno-spożywczego w województwie łódzkim
Szkolnictwo zwodowe dl sektor rolno-spożywczego w województwie łódzkim dignoz potrzeb edukcyjnych Szkolnictwo zwodowe rynek prcy sektor rolno-spożywczego w województwie łódzkim Prognozy oprcowne w rmch
Bardziej szczegółowoStatut Karkonoskiej Państwowej Szkoły Wyższej w Jeleniej Górze
Sttut Krkonoskiej Pństwowej Szkoły Wyższej w Jeleniej Górze Spis treści Rozdził I Podstwy prwne dziłlności orz zdni Krkonoskiej Pństwowej Szkoły Wyższej w Jeleniej Górze... 2 Rozdził II Orgnizcj Uczelni...
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA TECHNOLOGIA NAPRAW ZESPOŁÓW I PODZESPOŁÓW MECHANICZNYCH POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH KLASA I TPS
KRYTRIA OCNIANIA TCHNOLOGIA NAPRAW ZSPOŁÓW I PODZSPOŁÓW MCHANICZNYCH POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH KLASA I TPS Temt Klsyfikcj i identyfikcj pojzdów smochodowych Zgdnieni - Rodzje ukłdów, - Zdni i ogóln budow
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ
Ćwiczenie 9 WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ 9.. Opis teoretyczny Soczewką seryczną nzywmy przezroczystą bryłę ogrniczoną dwom powierzchnimi serycznymi o promienich R i
Bardziej szczegółowoKsięga Znaku. kampanii informacyjno - promocyjnej projektu Warszawski Węzeł Wodno - Rowerowy Pedałuj i Płyń (bike&sail)
Księg Znku kmpnii informcyjno - promocyjnej projektu Wrszwski Węzeł Wodno - Rowerowy Pedłuj i Płyń (bike&sil) Księg Znku A STANDARYZACJA ZNAKU 1 ZNAK KAMPANII - WERSJA PODSTAWOWA I JEJ ODMIANY 1.1 Znk
Bardziej szczegółowoOpracowanie zbiorcze wyników ankiet przeprowadzonych wśród rodziców na temat koncepcji pracy szkoły szkoły.
Oprcownie ziorcze wyników nkiet przeprowdzonych wśród rodziców n temt koncepcji prcy szkoły szkoły. Termin i miejsce dń Zernie Rodziców dn. 22.09.2014r. Ankiet zostł oprcown w celu poznni opinii nuczycieli
Bardziej szczegółowoO RELACJACH MIĘDZY GRUPĄ OBROTÓW, A GRUPĄ PERMUTACJI
ZESZYTY NAUKOWE 7-45 Zenon GNIAZDOWSKI O RELACJACH MIĘDZY GRUPĄ OBROTÓW, A GRUPĄ PERMUTACJI Streszczenie W prcy omówiono grupę permutcji osi krtezjńskiego ukłdu odniesieni reprezentowną przez mcierze permutcji,
Bardziej szczegółowoFizyka. Kurs przygotowawczy. na studia inżynierskie. mgr Kamila Haule
Fizyk Kurs przygotowwczy n studi inżynierskie mgr Kmil Hule Dzień 3 Lbortorium Pomir dlczego mierzymy? Pomir jest nieodłączną częścią nuki. Stopień znjomości rzeczy często wiąże się ze sposobem ich pomiru.
Bardziej szczegółowoBardzo krótki wstęp do elektroniki cyfrowej
Brdzo krótki wstęp do elektroniki cyfrowej Słwomir Mmic http://min5.mu.edu.pl/~zfp/sm/home.html Pln ) Ukłdy logiczne b) Algebr Boole i jej relizcj sprzętow c) Brmki są dwie? d) Prosty przykłd sumtor e)
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE ŁUKOWO-KOŁOWEJ LINII ZĘBÓW W UZĘBIENIU CZOŁOWYM NA FREZARCE CNC
KOMISJA BUDOWY MASZYN PAN ODDZIAŁ W POZNANIU Vol. 8 nr Archiwum Technologii Mszyn i Automtyzcji 008 PIOTR FRĄCKOWIAK KSZTAŁTOWANIE ŁUKOWO-KOŁOWEJ LINII ZĘBÓW W UZĘBIENIU CZOŁOWYM NA FREZARCE CNC W rtykule
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAPRAWCZY DO PROGRAMU PROFILAKTYKI Zawsze bezpieczny, codziennie grzeczny SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 24 W OPOLU NA LATA 2010-2012
PROGRAM NAPRAWCZY DO PROGRAMU PROFILAKTYKI Zwsze bezpieczny, codziennie grzeczny SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 24 W OPOLU NA LATA 2010-2012 ZAŁOŻENIA PROGRAMU: progrm m być spójny z progrmem wychowwczym szkoły,
Bardziej szczegółowo