Usuwanie tatua u z zastosowaniem lasera Nd:YAG/KTP (1064/532 nm) doêwiadczenia w asne

Transkrypt

1 DERMATOCHIRURGI A Usuwnie ttu u z zstosowniem lser Nd:YAG/KTP (1064/532 nm) doêwidczeni w sne lek. med. Jonn Mgdzirz-Orlitz Solmed Centrum Medycyny Estetycznej i Dermtologii w Cz stochowie Wst p Termin ttu (frnc.) ozncz ozdo ci powst à poprzez wprowdzenie rwnik pod skór. Pierwsze ttu e opisywno ju w stro ytnoêci. Poczàtkowo mi on znczenie rytulne, pe ni rol mgicznej ochrony przed z ymi mocmi, choroà i Êmiercià, u ludów pierwotnych stnowi oznk przynle noêci do plemieni. Oecnie jest szeroko rozpowszechniony w niektórych Êrodowiskch (wêród mrynrzy, o nierzy, wi êniów), tk e s u y jko form ozdoy i yw wyrzem rtystycznych upodoƒ. Ttuownie oejmuje trzy podstwowe metody. Pierwsz z nich (oecnie niestosown) poleg n szkicowniu wzoru n skórze przy u yciu ostrego nrz dzi i nst pnie wcierniu rwnik, który w procesie gojeni pozostw w skórze n st e. W drugiej technice, równie dziê niestosownej, wprowdzno rwnik pod skór z pomocà ig y i nici wykonnych ze zwierz cego Êci gn, znurzonych w rwniku. Trzeci metod, stosown do dziê, to wprowdznie rwnik poprzez liczne nk uci. Ttu mo n podzieliç n: ozdony Êwidome wprowdznie rwnik w celu uzyskni ró nych wzorów i kszt tów (do ttu y tego rodzju zliczny jest tk e modny oecnie mkij permnentny), pourzowy, powstjàcy w wy - niku przypdkowego uszkodzeni skóry lu Êluzówki i dostni si do niej droinek kurzu, ziemi, py u w glowego, sfltu, prochu, (np. ttu mlgmtowy, wy wo ny przez stomtolog), ttu medyczny, mjàcy n celu korekcj estetycznà, stosowny w przypdku niektórych choró (np. ielctw), po ziegch chirurgicznych (np. rekonstrukcji rodwek sutkowych), ttu tzw. wkcyjny, wykonywny przy u yciu henny (z du- ym ryzykiem odczynu lergicznego n prfenylodwumin PPD) [2,4,11]. Ze wzgl du n metod wykonni ttu u ozdonego mo n go podzieliç n ttu profesjonlny i mtorski [1]. Ttu mtorski wykonny jest njcz Êciej trmentem i zwier czàsteczki w gl, którego u yw si Tel 1 Prmetry lserów stosownych do usuwni ttu u Prmters of lsers used in tttoo removing Lser D ugoêç fli G stoêç energii (J/cm 2 ) Cz stotliwoêç (Hz) D ugoêç impulsu (ns) leksndrytowy typu Q-switch rwnikowy Q-switch 585 / / ,3 7 Nd:Yg / KTP Q-switch 1064 / 532 0, ruinowy Q-switch 694 0,1 30 0, DERMATOLOGIA ESTETYCZNA /VOL.10 /NR 5 /

2 D ERMATOCHIRURGIA w mniejszych iloêcich; g okoêç wstrzykni ci mo e yç ró n, co m znczenie podczs usuwni ttu u [1,2]. Ttu profesjonlny cz sto jest wielokolorowy, w sk d rwnik mogà wchodziç nierozpuszczlne sole metli i kompleksy orgniczne, co zdecydownie mo e utrudniç usuwnie. Wykonny jest przy u yciu sterylnej ig y i sterylnego rwnik [1,2]. Rodzj rwnik u ywnego do ttuowni pozwl n uzysknie ró nych kolorów: np. trment indyjski dje rw nieieskoczrnà, cinnr (sirczn rt ci) dje kolor czerwony, sole kdmu ó ty, sole chromu zielony, sole koltu jsnonieieski. W osttnim okresie stosuje si tk e rwniki syntetyczne orz prfenylodwumin, populrnà henn, do ttu y wkcyjnych [2,4]. Usuwnie ttu u z zstosowniem lser Nd:YAG/KTP (1064/532 nm) doêwidczeni w sne STRESZCZENIE S ow kluczowe: ttu, usuwnie ttu u, lser Nd:YAG/KTP (1064/532 nm) typu Q-switch Ttu to corz rdziej rozpowszechnion form ozdoy ci. Jest chrkterystyczny dl pewnych grup spo ecznych, yw te wyrzem upodoƒ rtystycznych. Poleg n wprowdzeniu rwnik pod skór. Ttu mo n podzieliç n: ozdony, pourzowy, medyczny, wkcyjny. Ntomist ze wzgl du n metod wykonni n profesjonlny i mtorski. Brwniki stosowne w jego wykonywniu to: trment, sirczn rt ci, sole kdmu, chromu i koltu orz rwniki syntetyczne. Do metod usuwni ttu u nle à: dermrzj, slrzj, krioterpi, elektrokogulcj i lseroterpi. Lsery stosowne do usuwni ttu u to: lser CO 2, rgonowy, leksndrytowy, ruinowy, Nd:YAG, rwnikowy, tk e IPL. Njskuteczniejsze sà lsery typu Q-switch, np. ruinowy lu Nd:YAG. W prcy przedstwiono doêwidczeni w sne, zwiàzne z usuwniem ttu u u 79 osó, lserem Nd:YAG typu Q-switch. Oecnie njskuteczniejszà metodà, djàcà njlepsze efekty estetyczne i zrzem minimlizujàcà wystàpienie powik ƒ, jest usuwnie ttu u z u yciem lser typu Q-switch. Removing tttoo with Nd:YAG/KTP lser (1064/532 nm) own experiences SUMMARY Key words: tttoo, removing tttoo, Q-switched Nd:YAG/KTP lser (1064/532 nm) Tttoo hs ecome more nd more populr form of ody decortion. It is typicl for some socil groups nd expresses rtistic tstes. Mking tttoo mens implementing colouring sustnce under the skin. Tttoos my e devided into few gropus: decorting, trumtic, medicl nd summer tttoos. Regrding the method of performnce it cn e either professionl or unprofessionl. Colouring sustnces tht re used in mking tttoos re ink, mercury sulfte, cdmium, chromium nd colt slts, synthetic colouring sustnces. There is lso vriety of methods used in removing tttoos: dermrsion, slrsion, cryotherpy, lserotherpy nd electrocogultion. The following lsers re used to remove tttoos: CO 2 lser, rgon, lexndrite, ruy, neodmium-yg, IPL lsers nd the one tht uses colouring sustnces. However, Q-switched lsers seem to e the most effective ones: mong others ruy or Nd:YAG one. Presented work descries personl experiences in removing tttoos of 79 people with Q-switched Nd:YAG lser. At the present moment, Q-switched lser is the most effective tool in removing tttoos s it rings the est esthetic results nd decreses risk of complictions. W celu usuwni ttu u stosowne sà ró ne metody: chirurgiczne wyci cie z nst powym przeszczepem skóry, dermrzj, slrzj, krioterpi, elektrokogulcj orz lseroterpi [1,2, 4,11]. W przypdku tej osttniej u ywne sà ró ne systemy lserowe: lser CO 2, rgonowy, ruinowy (694 nm), leksndrytowy (755 nm), Nd:YAG (1064 nm), rwnikowy (510 nm), IPL ( nm) orz njnowsze systemy lserowe ruinowy i neodymowo- -jgowy typu Q-switch [3,6]. Usuwnie ttu u z zstosowniem lser odyw si w sposó nieselektywny, gdy dochodzi do lcji, np. przy zstosowniu lser CO 2, lu poprzez selektywnà fototermoliz z zstosowniem lserów typu Q- -switch [1]. Dzi nie lser typu Q-switch poleg n skoncentrowniu mksymlnej energii w jk njkrótszym czsie trwni pulsu (ns), co pozwl n rozicie czàstek rwnik umiejscowionych Êródkomórkowo. Pojwi si zielenie, njprwdopodoniej zwiàzne z powstwniem p cherzyków gzu rozprszjàcych Êwit o. Mo e tk e dojêç do rozk du cieplnego (pirolizy). Brdziej selektywne uszkodzenie komórek z rwnikiem jest mo liwe przez szereg impulsów lser o niskiej g stoêci energii, poprzez ogrniczenie uszkodzeni mechnicznego [1]. Czàstki rwnik przed leczeniem znjdujà si wewnàtrz komórek (w firolstch, mkrofgch, komórkch tucznych), w postci 334 DERMATOLOGIA ESTETYCZNA /VOL.10 /NR 5 /2008

3 DERMATOCHIRURGI A ziren otoczonych onà. Po ziegu rwnik zostje podzielony n mniejsze elementy cz Êç z nich jest usuwn n drodze fgocytozy, cz Êç ze strupem powstjàcym w wyniku dzi ni lser [1,7]. BezpoÊrednio po ziegu nst puje wkuolizcj, rk czàstek rwnik w powierzchownych wrstwch skóry w Êciwej widoczny jest w cz Êci Êrodkowej, niezmieniony w g okiej [1,8]. SkutecznoÊç lserów zle y od rodzju u ytego rwnik, przede wszystkim od koloru ttu u. Kolor nieieskoczrny njlepiej usuwny jest lserem ruinowym Q-switch, nieieski i zielony lserem leksndrytowym Q-switch, kolor czerwony Nd:YAG 532 Q-switch [1,3, 9,6,11,12]. Powik ni wyst pujàce po lseroterpii to odrwieni (przede wszystkim po lserze ruinowym), zmin fktury skóry (po Nd: YAG), szrwe zrwienie skóry ezpoêrednio po ziegu, zledni cie, niekiedy drone krwwienie, àle pokrzywkowe, zczerwienienie, orz k, niekiedy p cherzyk, nst pnie strupek, infekcje. Gojenie nst puje w przeciàgu 7-10 dni [1,11,5]. Mteri i metody W niniejszej prcy n podstwie dnych z piêmiennictw orz w snych doêwidczeƒ przedstwiono wst pne mo liwoêci, efekty, ojwy uoczne i powik ni zwiàzne z ziegmi usuwni ttu y profesjonlnych i mtorskich z zstosowniem lser. Do ziegów lserowego usuwni ttu u stosowno lser Nd: YAG/KTP (1064/532 nm). Urzàdzenie wypos one jest w Q-switch, dzi ki czemu mo e generowç impulsy Êwit lserowego o rdzo krótkim czsie trwni i stosunkowo du ej mocy szczytowej. Prmetry lser y y nst pujàce: g stoêç Ryc. 1 Ttu u 26-letniej pcjentki: ) przed usuni ciem, ) po usuni ciu z pomocà lser Nd:YAG/KTP. Tttoo t 26-yer-old femle ptient: ) efore tretment, ) fter removing with Nd:YAG/KTP lser. energii 12,5 J/cm 2, wielkoêç impuls 600/300 mj, Êrednic plmki 3 mm, szerokoêç impulsu 10 ns, cz stotliwoêç od 1 do 5 Hz. Od kwietni 2007 r. do czerwc 2008 r. wykonno ziegi usuwni ttu u u 79 pcjentów, stosujàc lser Nd:YAG typu Q-switch. U 23 osó przed zstosowniem Nd: YAG y y wykonywne inne ziegi dermrzj, wyci cie chirurgiczne, ziegi lserem CO 2, IPL, które nie przynios y po àdnych efektów, pondto spowodow y powstnie odrwieƒ lu lizn. Usuwne ttu e y y umiejscowione w ró nych miejscch, mi y ró nà wielkoêç i rw (przew rwnik czrny i grntowy, wyst pow tk e ó ty, czerwony, zielony). Czs istnieni ttu y wh si od kilku miesi cy do 45 lt. Ziegi wykonno u 24 m czyzn, w wieku lt (Êredni: 33,5 roku). U wi kszoêci ttu e y y mtorskie, w kolorze czrnym lu grntowoczrnym, njd u ej (od 45 lt) mi ttu pcjent 59-letni. Koiet, które zdecydow y si n usuwnie ttu u, y o 55, w wieku lt (Êredni wiek pcjentek: 28 lt). Ich ttu e wykonne zost y w przew jàcej cz Êci profesjonlnie, g ównie w ko- Ryc. 2 Ttu u 33-letniej pcjentki: ) przed usuni ciem, ) po usuni ciu widoczne pozost oêci turkusowego rwnik. Tttoo t 33-yers-old femle ptient: ) efore tretments, ) fter tretments remins of turquoise colouring sustnce. DERMATOLOGIA ESTETYCZNA /VOL.10 /NR 5 /

4 D ERMATOCHIRURGIA Ryc. 3 Ttu u 58-letniego pcjent: ) przed usuni ciem, ) po ziegu z u yciem lser widoczne pozost oêci rwnik. Tttoo t 58-yers-old ptient: ) efore tretment, ) fter tretments chromtosis cn e noticed. Ryc. 5 Ttu u 43-letniej pcjentki: ) przed leczeniem, ) po 4 ziegch lserowych. Tttoo t 43-yers-old femle ptient: ) efore tretment, ) fter 4 procedures with Nd:YAG/KTP lser. lorze czrnym i czrnogrntowym, le pojwi y si tk e ttu e kolorowe: czerwone, zielone, turkusowe, Licz osó 79 Koiety 55 Tel 2 Dne sttystyczne Sttistic dt M czyêni 24 nieieskie, ó te. U dwóch koiet podj to pró usuwni mkij u permnentnego w okolicy uku Przedzi wieku Licz ziegów Nd:YAG 1 15 rwiowego. U pcjentów ou p ci ttu njcz Êciej zost wykonny w wieku nstoletnim, w celu ozdoy ci, przede wszystkim z przyczyn psychologicznych (np. w okresie m odzieƒczego untu). K dy zieg poleg n równomiernym przejêciu powierzchni c- ego ttu u, przy czym unikno nk dni si impulsów n sieie. Do ziegów stosowno energi impulsu 0,6 lu 0,3 J i cz stotliwoêci 2-4 Hz. BezpoÊrednio po ziegu lserem Nd:YAG nst pow o poszrzenie lu zielenie leczonego oszru, niekiedy dochodzi o do dronego krwwieni, pojwi si orz k i odczyn przypominjàcy àel pokrzywkowy. W przypdku silnego wysyceniu rwnikiem i po pierwszych ziegch dochodzi o do pojwieni si p cherz, nst pnie strupk, który goi si w ciàgu 7-14 dni. U wi kszoêci pcjentów tworzy o si przerwienie, które wrz z up ywem czsu stopniowo uleg o rozjênieniu. Niekiedy nwet przy rku rwnik w miejscu ttu u, mo n y o oserwowç ciemne zrwienie o rozmirch i kszt cie istniejàcego uprzednio ttu u, które stopniowo jêni o. U cz Êci pcjentów mo n y o zoserwowç zmin fktury skóry w miejscu ttu u, u cz Êci pozost oêç rwnik, pod postcià rozproszonych ciemnych kropek lu lekkiego przymgleni n c ej powierzchni. Powik ni pod postcià lizn lu keloidów pojwi y si u pcjentów, u których wczeêniej zstosowno inne metody usuwni ttu u, np. IPL, lser CO 2, dermrzj, orz u osó ze sk onnoêcià do liznowceni. Pcjentom zlecono Cicplst krem do stosowni kilk rzy dziennie po ziegu, Dermtix w przypdkch zoserwowni niepokojàcych zgruieƒ, nierówno- Êci lu stwrdnieƒ w miejscu ziegu orz nkzno stosownie ochrony przeciws onecznej. Zieg y 336 DERMATOLOGIA ESTETYCZNA /VOL.10 /NR 5 /2008

5 DERMATOCHIRURGI A powtrzny co 4-12 tygodni, z minimlnym okresem przerwy wynoszàcym 4 tygodnie, grnic mksymlnego odst pu czsowego nie y- ustln. Wyniki N podstwie przeprowdzonych ziegów usuwni ttu u mo n stwierdziç, e lser Nd:YAG (1064/532 nm) typu Q-switch jest rdzo dorym urzàdzeniem do tego rodzju ziegów. SkutecznoÊç zle n jest od intensywnoêci wysyceni rwnikiem, wielkoêci ttu u, koloru rwnik i g okoêci jego wprowdzeni. Wydje si, e lepiej usuwjà si ttu e mtorskie (rwnik jest tu wprowdzony p ycej i w mniejszej iloêci, choci nierównomiernie). Efekt zle y równie od mocy lser im wi ksz, tym osiàgni ty rezultt szyszy i lepszy. W niektórych przypdkch, przy rku post pu w efektch rozjênini, mo n po àczyç metody lserowe. Przy niewielkiej iloêci rwnik zstosownie IPL nie spowoduje lizny, proces gojeni jest stosunkowo szyki (od kilku dni do dwóch tygodni). Ntomist podczs pierwszych ziegów, gdy wysycenie Ryc. 4 Ttu u 54-letniego pcjent: ) przed usuni ciem, ) po dwóch ziegch z u yciem lser ND:YAG/KTP. Tttoo t 54-yers-old ptient: ) efore tretment, ) fter two tretments with Nd:YAG/KTP lser. rwnikiem jest du e, utork nie zlec stosowni lserów innego rodzju ni urzàdzeni typu Q-switch, gdy ryzyko powik ƒ, zw szcz liznowceni, zncznie wzrst. Nj twiej usuwlny jest rwnik czrny, grntowy i czerwony; njwi kszà trudnoêç sprwi oecnoêç innych kolorów, zw szcz rwnik zielonego i turkusowego (ryc. 2). Licz potrzenych ziegów zle n jest przede wszystkim od stopni wysyceni rwnikiem i od u ytego w ttu u koloru. Njwi cej ziegów, powy ej 10, wykonywno u osó z ttu em kolorowym orz rdzo intensywnym. Korzystniejsze okz o si wykonywnie ziegów w odst pch czsu zdecydownie d u szych ni 4 tygodnie. U 2 pcjentek z mkij em permnentnym w okolicy uku rwiowego ziegi przynios y mierny efekt, zwiàzny z oecnoêcià miesznki ró nych rwników. Uzyskno rozjênienie, jednk z widocznym odcieniem innego koloru ( ososiowy orz ciemnozielony). Koƒcow ocen zdowoleni pcjentów i efektów usuwni ttu u mo liw jest dopiero po up ywie 2-3 lt od zkoƒczeni ziegów. Tel 3 Powik ni po ziegch lserowego usuwni ttu u Side effects fter removing tttoos with lser Powik ni wczesne Powik ni póêne BolesnoÊç, uczucie przeni, zielenie lu poszrzenie, p cherzyk, strupek Odrwienie, przerwienie, lizn, zmin fktury skóry, pozost oêç rwnik Podsumownie Oecnie metod lserowego usuwni ttu u wydje si njw - Êciwszà i njrdziej skutecznà. Efekty zle ne sà od kilku czynników, tkich jk kolor rwnik, wielkoêç ttu u, nsycenie kolorem, tk e od doêwidczeni lekrz orz, oczywiêcie, cierpliwoêci i wytrw oêci pcjent. DERMATOLOGIA ESTETYCZNA /VOL.10 /NR 5 /

6 D ERMATOCHIRURGIA PIÂMIENNICTWO 1. Lnign S.W.: Lsery w dermtologii. Wyd. Czelej, Lulin, 2005, 47-54: Brun-Flco O., Plewig G., Wolff H.H., Burgdorf W.H.: Dermtologi. Wyd. Czelej, Lulin, 2004, tom II: Fitzptrick R.E., Goldmn M.P.: Tttoo removl using the lexndrite lser. Arch Dermtol, 1994, 130(12): Zegrsk B., Woênik M., Zegrski W., Romƒsk-Gock K., Kczmrek-Skmir E.: Powik ni po ttu u wykonnym czrnà hennà. Post. Dermtol. Alergol., 2006, XXIII, 6: Vrm S., Swnson N.A., Lee K.K.: Ttoo ink drkening of yellow ttoo fter Q-switched lser tretment. Clin Exp Dermtol, 2002, 27(6): Kilmer S.L., Anderson R.R.: Clinicl use of the Q-switched ruy nd the Q-switched Nd:Yg (1064 nm nd 532 nm) lsers for tretment of tttoos. J Dermtol Surg Oncol, 1993, 19(4): Tylor C.R., Anderson R.R., Gnge R.W., Michud N.A., Flotte T.J.: Light nd electron microscopic nlysis of tttoos treted y Q-switched ruy lser. J Invest Dermtol, 1991, 97(1): Ferguson J.E., Andrew S.M., Jones C.J.P, August P.J.: The Q-switched neodymium: Yg lser nd tttoos: microscopic nlysis of lser tttoo interctions. Br J Dermtol, 1997, 137: Leuenerger M.L., Muls M.W., Ht T.R., Goldmn M.P., Fitzptrick R.E., Grevelink J.M.: Comprison of the switched lexndrite, Nd:Yg nd ruy lsers in treting lue lck tttoos. Dermtol Surg, 1999, 25: Horn W.: Effects of ttoo removl nd results fter slrsion, Z Hutkr, 1983, 58(5): Kupermn-Bede M., Levine V.J., Ashinoff R.: Lser removl of tttoos. Am J Clin Dermtol, 2001, 2(1): Levine V., Geronemus R.: Tttoo removl with the G-switched ruy lser nd the Q-switched Nd:Yg lser: comprtive study. Cutis, 55: Adres do korespondencji: Jonn Mgdzirz-Orlitz Solmed Centrum Medycyny Estetycznej i Dermtologii ul. Botniczn 32, Cz stochow Trw ndl MI DZYNARODOWY KONKURS DLA AUTORÓW n njciekwszà prc z zkresu dermtologii Termin ndsy ni prc zostje przed u ony do 30 pêdziernik 2008 roku (decyduje dt stempl pocztowego) Szczegó y regulminu - n stronie internetowej orz w poprzednich wydnich DE Ngrod g ówn dl utor njwy ej ocenionej prcy wynosi 1200,00 Euro