EWALUACJA WYBRANYCH OBSZARÓW PRACY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 8 W MIKOŁOWIE W II S.ROKU SZK. 2012/2013 RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ PRZEPROWADZONEJ W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 8 IM. WOJCIECHA KORFANTEGO W MIKOŁOWIE W ROKU SZKOLNYM 2012/2013 Zgodnie z opracowanym Planem nadzoru pedagogicznego dyrektora SP8 w Mikołowie ewaluacja wewnętrzna przeprowadzona została w obszarze: System bezpieczeństwa i dyscypliny w szkole, wzmocnienie działań. Cel ewaluacji: Zbadanie poziomu bezpieczeństwa i dyscypliny uczniów w szkole. Pytania kluczowe: czy szkoła dba o bezpieczeństwo uczniów? czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? czy podejmowane działania zmierzają do poprawy bezpieczeństwa? Kryteria: oddziaływania profilaktyczne i wychowawcze szkoły pogłębianie działań nauczycieli w zakresie odpowiedzialności prawnej za bezpieczeństwo uczniów określenie zadań nauczycieli w szkole i na zajęciach/imprezach organizowanych przez szkołę nowelizacja i upowszechnianie prawa szkolnego ze zwróceniem szczególnej uwagi na prawa i obowiązki ucznia, system kar i nagród dla ucznia oraz kryteria ocen zachowania frekwencja uczniów Metody i narzędzia badawcze wykorzystane przy ewaluacji: ankiety uczniowie, rodzice wywiady, rozmowy, obserwacje nauczycieli, pracowników szkoły analiza dokumentów szkoły: Statut Szkoły, Program Wychowawczy, Program Profilaktyczny, Konwencja o Prawach Dziecka, regulaminy oraz procedury, dzienniki lekcyjne, protokoły rad pedagogicznych, sprawozdania koordynatora do spraw bezpieczeństwa, tematyka spotkań z rodzicami, współpraca z PPP Zespół ewaluacyjny: 1. mgr Magdalena Krzysteczko 2. mgr Aleksandra Musioł 3. mgr Janina Rutke Harmonogram: określenie przedmiotu, kryteriów, pytań kluczowych i celu ewaluacji ostatni tydzień sierpnia do 15 września 2012r. dobór metod i próby badawczej od września do 30 listopada 2012r. przebieg ewaluacji, zbieranie informacji od 01 grudnia 2012r.do 31stycznia 2013r. analiza informacji, wyciąganie wniosków, podsumowanie wyników od 01 lutego do 30 kwietnia 2013r. pisanie raportu - maj 2013r. Sporządzenie raportu: 29.05.2013r.
PREZENTACJA WYNIKÓW EWALUACJI Ewaluacja wewnętrzna w szkole polegała na zaplanowanym zbieraniu oraz przetwarzaniu informacji o warunkach, przebiegu i skuteczności działań. W trakcie badania (ewaluacji) zbierano informacje pochodzące z wielu źródeł np.: ankiety dla uczniów i rodziców, obserwacje nauczycieli oraz pracowników szkoły, informacje pedagoga szkolnego. Poddano analizie dokumentację szkoły dotyczącą spraw bezpieczeństwa i dyscypliny (w tym prawa i obowiązki ucznia, system kar i nagród dla ucznia, kryteria ocen zachowania), analizowano zapisy w statucie szkoły oraz zapisy w dziennikach lekcyjnych, planach pracy wychowawczej, frekwencję uczniów. Analiza wypowiedzi uczniów - ankiety Badaniem ankietowym zostali objęci wszyscy uczniowie 119 osób (63 dziewczynki i 56 chłopców) 2. Czy chętnie chodzisz do szkoły? TAK 86,55% NIE 10,92% GŁOSY NIEWAŻNE 2,52% Najliczniejszą grupę stanowią uczniowie, którzy lubią chodzić do szkoły (103 osoby), tylko 13 osób deklaruje niechęć chodzenia do szkoły. 3. Czy dobrze zostałeś przyjęty w szkole przez kolegów ze starszych klas? TAK 84,87% NIE 13,45% GŁOSY NIEWAŻNE 1,68% Zdecydowana większość uczniów (101 osób) dobrze została przyjęta przez starszych kolegów,( co świadczy o przyjaznej atmosferze szkoły.) 4. Czy w szkole czujesz się bezpiecznie? TAK 91,60% NIE 3,36% GŁOSY NIEWAŻNE 5,04% Szkoła jest miejscem bezpiecznym dla uczniów, tak uważa aż 109 osób. Tylko niewielki odsetek (4 osoby) nie czuje się w niej bezpiecznie. 5. Czy zdarzyło się, że byłeś w szkole: - zastraszany 6,72% - wyśmiewany 22,69% - popychany, szturchany 24,37% - wyzywany, obrażany słowami lub gestami 25,21% - niszczono Twoje rzeczy 10,92% - inne sytuacje: zrzucono książki z ławki (1 osoba), rzucanie śnieżkami (2 osoby), nie oddano pożyczonych pieniędzy (1 osoba), przyciskanie do ściany (1 osoba), złamano rękę (1 osoba) Najwięcej uczniów (30) było wyzywanych i obrażanych gestami, 29 osób było popychanych, szturchanych, wyśmiewano się z 27 osób, niszczono rzeczy 13 osobom, zastraszanych było 8 osób. Incydentalnie zdarzały się inne sytuacje. 6. Czy kiedykolwiek na terenie szkoły zostałeś: pobity TAK 4,20% skradziono Ci pieniądze lub inną własność TAK 5,04% (w jakich okolicznościach to nastąpiło? kradzież paluszków kupionych w automacie (1 osoba), kradli cukierki (1 osoba) wymuszano od Ciebie pieniądze TAK 4,20% Na terenie szkoły doszło do pobicia 5 uczniów, 6 przypadków kradzieży oraz 5 wymuszeń pieniędzy. 7. Kogo poinformowałeś o tym zdarzeniu?
wychowawcę 23,53% innego nauczyciela 18,49% pedagoga 10,08% dyrektora 8,40% rodziców 19,33% nikogo 11,76% (jeżeli nie poinformowałeś nikogo, napisz dlaczego) nie było powodu (2 osoby), nikt nie słucha i jest mu to obojętne (1 osoba), obawa przed pobiciem (1 osoba), obawa przed klasą (1 osoba) Najwięcej osób (28) z problemem zwróciłoby się do wychowawcy, 23 osoby do rodziców, 22 osoby do innego nauczyciela, 14 osób nie zwróciłoby się do nikogo, 12 osób zwróciłoby się do pedagoga, 10 osób do dyrektora. (Uczniowie nie zrozumieli, że pyt. 6 jest połączone z pyt. 7, dlatego porównanie odpowiedzi jest nielogiczne). 8. W jakich miejscach na terenie szkoły najczęściej dochodzi do aktów przemocy? w klasach IV-VI 12,61% na korytarzu 8,40% przed szkołą 7,56% na placu zabaw 5,04% w szatni 3,36% obok łazienek 1,68% na boisku 0,84% w przebieralni 0,84% obok sejfu 0,84% Najniebezpieczniejszymi miejscami na terenie szkoły są sale lekcyjne klas IV-VI (15 osób), korytarze (10 osób), teren przed szkołą (9 osób) oraz plac zabaw (6 osób). Zdaniem ankietowanych marginalne miejsca niebezpieczne to szatnia (4 osoby), korytarz obok ubikacji (2 osoby) oraz boisko, przebieralnia i miejsce obok sejfu (po 1 osobie). 9. Jak reagują nauczyciele pełniący dyżur, gdy dochodzi do aktów przemocy? nie reagują wcale 2,52% upominają 58,82% wyciągają konsekwencje zgodnie ze Statutem Szkoły 38,66% Zdecydowana większość uczniów (116 osób) uważa, że nauczyciele reagują na akty przemocy, tylko marginalna część (3 osoby) sądzi inaczej. 10. Kto Twoim zdaniem jest najczęściej sprawcą przemocy na terenie szkoły? dziewczynki 24,37% chłopcy 71,43% po równo - 4,20% W przeważającej większości sprawcami przemocy są chłopcy (85 osób), dziewczynki (29 osób), zarówno chłopcy jak dziewczynki wskazało 5 osób. 11. Czy byłeś kiedykolwiek sprawcą przemocy na terenie szkoły? biegam po korytarzu lub schodach, nie patrząc na innych 14,29% (17 osób)
mijając kolegów, celowo ich potrącam, popycham, nie oglądając się na skutki takiego postępowania 1,68% (2 osoby) chcąc przestraszyć młodszych uczniów, grożę im pobiciem 1,68% (2 osoby) celowo nie wpuszczam do toalety młodszych uczniów, słabszych kolegów 2,52% (3 osoby) wyśmiewam się z młodszych, słabszych kolegów 5,04% (6 osób) w stołówce podchodzę po posiłek bez kolejki 1,68% (2 osoby) w stołówce wyganiam młodszych kolegów z kolejki po obiad, także z różnych innych miejsc (np. ze świetlicy) 1,68% (2 osoby) w szatni przewieszam kolegom kurtki, chowam im buty, tornistry, plecaki, worki ze strojami gimnastycznymi 3,36% (4 osoby) zabieram kolegom drugie śniadanie 1,68% (2 osoby) reaguję, gdy ktoś swoim postępowaniem zagraża bezpieczeństwu innych 63,87% (76 osób) Najwięcej uczniów (17) przyznało się do biegania po korytarzu. Po kilkoro uczniów przyznało się do innych niepożądanych zachowań. Zbyt niski odsetek pozytywnych odpowiedzi może wskazywać na niechęć wśród uczniów do przyznawania się do sprawstwa przemocy.(ponieważ z obserwacji nauczycieli wynika, że jednak zdecydowanie więcej uczniów celowo potrąca i popycha innych, stosuje groźby słowne i podchodzi bez kolejki po posiłek) Natomiast zdecydowana większość uczniów przyznaje się do zachowań pozytywnych, gdyż aż 76 osób deklaruje, że reaguje na sytuacje zagrażające bezpieczeństwu innych. 12. Czy wychowawca i inni nauczyciele chętnie pomagają Ci w rozwiązywaniu Twoich problemów? TAK 94,12% NIE 5,04% GŁOSY NIEWAŻNE 0,84% 112 osób twierdzi, że otrzymało pomoc ze strony nauczycieli, ale 6 uczniów (przy jednym głosie nieważnym) Analiza wypowiedzi rodziców ankiety Badaniem ankietowym objęto 96 osób 1. Czy otrzymujecie Państwo regularne informacje o postępach w nauce i zachowaniu własnego dziecka? TAK- 97,92% NIE 2,08% 94 rodziców regularnie otrzymuje informacje o własnym dziecku, tylko 2 rodziców uważa inaczej. 1. Czy formy informowania o postępach w nauce i zachowaniu preferowane w szkole są dla Państwa jasne i zrozumiałe? TAK 96,88% NIE 3,13% Dla zdecydowanej większości rodziców (93 osoby) formy informowania o postępach w nauce i zachowaniu dziecka preferowane w szkole są zrozumiałe. Dla 3 rodziców są niejasne.
2. Czy należałoby zmienić formy przekazywania informacji o postępach w nauce i zachowaniu? NIE 88,54% TAK 7,29% BRAK ODPOWIEDZI 4,17% Zdaniem 85 rodziców nie trzeba zmieniać form przekazywania informacji o własnym dziecku, 4 osoby nie udzieliły odpowiedzi, 8 rodziców twierdzi, że należałoby je zmienić: na bieżąco uzupełniać dzienniczki z ocenami (3 osoby) internetowy dzienniczek ucznia (3 osoby) wpisywanie ocen do zeszytów przedmiotowych lub dzienniczka (1osoba) brakuje spotkań w postaci indywidualnych spotkań z rodzicami (1 osoba) 3. Czy Państwa zdaniem rodzice są wystarczająco informowani o problemach wychowawczych występujących w szkole? TAK 95,83% NIE 3,13% BRAK ODPOWIEDZI 1,04% Zdaniem zdecydowanej większości rodziców (92 osoby) informacje o problemach wychowawczych występujących w szkole są wystarczające. Tylko 3 rodziców sądzi inaczej. Jeden rodzic nie udzielił odpowiedzi. 4. Kto najczęściej informuje Państwa o problemach wychowawczych sprawianych przez dziecko? wychowawca 81,25% nauczyciel przedmiotu 7,29% pedagog 3,13% dyrektor - 2,08% dziecko 22,92% inni (kto?) rodzice innych dzieci 1,04% Najwięcej rodziców (78 osób) uzyskuje informacje o problemach wychowawczych sprawianych przez dziecko od wychowawcy oraz samego dziecka (22 osoby), następnie od nauczyciela przedmiotu (7 osób) oraz marginalnie od pedagoga (3 osoby), dyrektora (2 osoby) i rodzica innego dziecka (1 osoba). 5. Czy według Państwa działania szkoły w aspekcie rozwiązywania i zapobiegania problemom wychowawczym są wystarczające? TAK 89,58% NIE 7,29% BRAK ODPOWIEDZI 3,13% Większość rodziców (86 osób) uznaje działania szkoły w aspekcie rozwiązywania i zapobiegania problemom wychowawczym za wystarczające, zdaniem 7 rodziców są niewystarczające, 3 rodziców nie udzieliło odpowiedzi. 6. Czy Państwa dziecko w szkole było: bite przez kolegów 3,13% zaczepiane 12,5%
wyśmiewane 8,33% przezywane 10,42% zastraszane 1,04% okradzione - 0% wymuszano od niego pieniądze lub inne przedmioty 1,04% zniszczono mu rzeczy 1,04% Zdaniem 12 rodziców ich dziecko było zaczepiane, w 10 przypadkach przezywane, 8 dzieci było zaczepianych, 3 dzieci bitych przez kolegów, od 1 dziecka wymuszano pieniądze lub inne przedmioty, 1 dziecku zniszczono rzeczy. Żaden rodzic nie wskazał na dokonanie kradzieży. 7. Czy w wyżej wymienionych sytuacjach Państwa dziecko uzyskało pomoc od: wychowawcy 20,83% nauczyciela 6,25% pedagoga szkolnego 6,25% dyrektora 2,08% pielęgniarki 0% woźnej 0% kolegi 4,17% poradziło sobie samo 11,46% Według relacji rodziców (20 osób) ich dziecko w sytuacji konfliktowej uzyskało pomoc od wychowawcy, w 11 przypadkach poradziło sobie samo, po 6 dzieci uzyskało pomoc od nauczyciela i pedagoga szkolnego, 4 dzieci od kolegi i 2 dzieci od dyrektora. 8. Czy Państwa dziecko jest w szkole agresywne? TAK 1,04% NIE 96,88% BRAK ODPOWIEDZI 2,08% Tylko 1 rodzic uważa, że jego dziecko jest w szkole agresywne, 93 rodziców uważa inaczej, 3 rodziców nie udzieliło odpowiedzi. 10. Czy, Państwa zdaniem, szkoła reaguje na przemoc? TAK 80,21% NIE 4,17% BRAK ODPOWIEDZI 12,5% trudno powiedzieć 1,04% nie zawsze 1,04% nie mam zdania 1,04% Zdaniem większości rodziców (77 osób) szkoła reaguje na przemoc, 4 rodziców uważa, że nie, 1 rodzic twierdzi, że nie zawsze, 2 rodziców nie ma w tej kwestii zdania, 12 rodziców w ogóle nie udzieliło odpowiedzi. 11. Czy Państwa dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? TAK 92,71% NIE 4,17% BRAK ODPOWIEDZI 3,13%
Jeżeli uważają Państwo, że dziecko w szkole nie jest bezpieczne, to proszę o wskazanie niebezpieczeństw zagrażających Waszemu dziecku: dziecko nie czuje się bezpiecznie ze względu na dzieci i ich zachowanie 1,04% (1 osoba) Czy mają Państwo propozycje dotyczące poprawy bezpieczeństwa Waszego dziecka w szkole? zamykanie drzwi wejściowych podczas lekcji 1,04% (1 osoba) Zdecydowana większość rodziców (89 osób) sądzi, że ich dziecko czuje się w szkole bezpiecznie, 4 osoby uważają, że nie czuje się bezpiecznie. Tylko dwoje rodziców udzieliło odpowiedzi na pytania otwarte. OPRACOWANIE ZBIORCZE WYNIKÓW ANKIET PRZEPROWADZONYCH WŚRÓD UCZNIÓW I RODZICÓW Uczniowie: Z przeprowadzonego w szkole badania wynika, że uczniowie w większości chętnie chodzą do szkoły (86,55%) i dobrze zostali przyjęci przez kolegów ze starszych klas (84,87%). Postrzegają szkołę jako miejsce bezpieczne i przyjazne (91,60%). Uczniowie najczęściej wskazywali na zachowania świadczące o łamaniu regulaminów takie jak: wyśmiewanie (22,69%), wyzywanie, obrażanie słowami lub gestami (25,21%), niszczenie rzeczy ( 10,92%), zastraszanie (6,72%), pobicie (4,20%) i wymuszanie pieniędzy ( 4,20%). Pobicia i wymuszania pieniędzy miały charakter incydentalny. Uczniowie zgłaszali je najczęściej wychowawcy (23,53%), innemu nauczycielowi (18,49%) pedagogowi szkolnemu (10,08%) a także dyrektorowi (8,40%) oraz informowali rodziców (19,33%). Miejscami niebezpiecznymi według uczniów są: sale lekcyjne klas IV-VI (12,61%), korytarz (8,40%), teren przed szkołą ( 7,56%), plac zabaw ( 5,04%) szatnia (3,36%) oraz inne mało bezpieczne miejsca: obok łazienek (1,68%), boisko (0,84%), przebieralnia (0,84%), obok sejfu (0,84%) Złych zachowań najczęściej dopuszczają się chłopcy (71,43%) Zdecydowana większość uczniów uważa, że nauczyciele reagują na akty przemocy w postaci upominania oraz wyciągania konsekwencji zgodnie ze Statutem Szkoły (97,48%) i chętnie pomagają w rozwiązywaniu ich problemów (94,12%). Natomiast aż 63,87% uczniów reaguje, gdy ktoś swoim postępowaniem zagraża bezpieczeństwu innych. RODZICE: Zdecydowana większość ankietowanych rodziców (92,71%) uważa, że ich dziecko czuje się w szkole bezpiecznie a szkoła reaguje na przemoc (80,21%). Rodzice otrzymują też regularne informacje o postępach w nauce i zachowaniu własnego dziecka (97,2%) co ma wpływ na dobre relacje pomiędzy szkołą a domem.
Dla większości rodziców (96,88%) są zrozumiałe formy informowania o swoim dziecku i także w większości uważają (88,54%), że nie należy ich zmieniać. O problemach wychowawczych sprawianych przez dziecko rodzice dowiadują się najczęściej od wychowawcy (81,25%), samego dziecka (22,92%) dalej nauczyciela (7,29%), pedagoga (3,13%) oraz dyrektora (2,08%). Zdaniem 89,58% rodziców działania szkoły w aspekcie rozwiązywania i zapobiegania problemom wychowawczym są wystarczające. Szkoła szybko reaguje na niewłaściwe zachowania. W wypowiedziach, czy dziecko było w szkole ofiarą, najwięcej rodziców wskazało na zaczepianie (12,5%), przezywanie (10,42%), wyśmiewane (8,33%), bite przez kolegów (3,13%), zastraszane (1,04%), wymuszano od niego pieniądze (1,o4%), zniszczono mu rzeczy (1,04%). Zdaniem ankietowanych rodziców żadne dziecko nie zostało w szkole okradzione. W sytuacji konfliktowej dziecko uzyskało pomoc od wychowawcy (20,83%), nauczyciela i pedagoga (6,25%), kolegi (4,17%) oraz dyrektora (2,08%). Dziecko poradziło sobie samo (11,46%). Zasygnalizowane sytuacje konfliktowe były odpowiednio rozpatrywane i finalizowane. Jeden rodzic (1,04%) podał, że jego dziecko jest w szkole agresywne. Ankietowani rodzice niechętnie wypowiadali się na pytania otwarte jeden rodzic podał propozycję dotyczącą poprawy bezpieczeństwa swojego dziecka ( zamykanie drzwi wejściowych podczas lekcji ). Analiza wypowiedzi nauczycieli na podstawie obserwacji Nauczyciele deklarują, że zasady bezpieczeństwa w pracy znają dobrze i bardzo dobrze. Wiedzę na ten temat czerpią głównie dzięki szkoleniom BHP i zapisom w Statucie Szkoły. W szkole diagnozuje się zachowania uczniów. Podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Uczniowie znają swoje prawa i obowiązki oraz kryteria ocen zachowania. W czasie przerw większość uczniów przestrzega podstawowych zasad bezpieczeństwa, jednak uczniowie klas młodszych biegają po korytarzu nie patrząc na innych, popychają się, nie patrząc na skutki, krzyczą. Uczniowie nie przestrzegają dyscypliny podczas uroczystości, imprez odbywających się na sali gimnastycznej Analiza dokumentów szkoły W Statucie Szkoły określono obowiązki wszystkich podmiotów szkoły: uczniów, nauczycieli, pracowników obsługi i administracji. Dokładnie określone są obowiązki wszystkich uczestników zajęć pozaszkolnych, np. podczas wycieczki szkolnej. Analiza zapisów w dziennikach lekcyjnych wykazała, że zasady bezpieczeństwa w szkole, prawa i obowiązki ucznia, kryteria ocen zachowania zostały omówione z uczniami podczas godzin wychowawczych oraz z rodzicami na spotkaniach z wychowawcą. Na zajęciach przedmiotowych omówiono regulaminy pracowni komputerowej i przestrzegania zasad BHP. Realizuje się program wychowawczy i profilaktyczny. Istnieje zestaw szkolnych dokumentów regulujących system kar i nagród, normy i zasady obowiązujące w szkole. PODSUMOWANIE /OSTATECZNE REZULTATY EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ Z przeprowadzonego badania wynika, że uczniowie lubią chodzić do szkoły i czują się w niej bezpiecznie. Frekwencja jest wysoka, wynosi 92,3%, W szkole panuje przyjazna atmosfera. Wzajemna współpraca nauczycieli i rodziców w zakresie bezpieczeństwa dziecka przez rodziców jak i przez nauczycieli oceniana jest pozytywnie. Rodzice postrzegają szkołę jako miejsce bezpieczne dla swoich dzieci.
Uczniowie znają swoje prawa i obowiązki i wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. Określone są zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas przerw międzylekcyjnych. W szkole podejmuje się działania wychowawcze i profilaktyczne mające na celu zapobieganie wszelkim zagrożeniom. W planach pracy wychowawczej zostały zapisane treści związane z bezpieczeństwem uwzględniające różne aspekty i sytuacje. Nauczyciele zapoznają uczniów z zasadami zachowania bezpieczeństwa obowiązującymi w naszej szkole, które często są przypominane oraz odpowiednio reagują na sytuacje trudne, wszelkie przejawy łamania norm społecznych. Nauczyciele pełną dyżury sumiennie i punktualnie. Są świadomi odpowiedzialności prawnej za bezpieczeństwo uczniów. Wszelkie sytuacje konfliktowe są od razu rozpatrywane i finalizowane (szybka interwencja na każdy przejaw przemocy fizycznej i psychicznej). Pedagog szkolny od razu reaguje w postaci rozmów, uświadamiania uczniom konsekwencji wynikających z niewłaściwych postaw, zajęć wyciszających trudne emocje, sporządzenia notatek z rozmów, są wyciągane konsekwencje zgodnie ze Statutem Szkoły. Pedagog nie odnotował przypadku pobicia dziecka w szkole. Szkoła współpracuje z Poradnią PPP w Mikołowie w zakresie poradnictwa i rozwiązywania problemów uczniów, w tym przeciwdziałania sytuacjom zagrażającym ich bezpieczeństwu. Odbyły się 2 spotkania z przedstawicielami Policji dotyczące zasad bezpieczeństwa w szkole, w drodze do i ze szkoły, w czasie wolnym. WNIOSKI DO DALSZEJ PRACY: W szkole zdarzają się incydenty agresji i przemocy oraz złego zachowania uczniów, dlatego należy: 1. zwiększać poczucie bezpieczeństwa poprzez kontynuację dotychczasowych działań wychowawczych 2. systematycznie przypominać uczniom o zasadach bezpiecznego zachowywania się w szkole i respektowaniu ustalonych norm społecznych 3. zdecydowanie i konsekwentnie wymagać od uczniów przestrzegania zasad bezpieczeństwa 4. konsekwentnie oraz na bieżąco reagować na niewłaściwe zachowania uczniów 5. w dalszym ciągu rzetelnie pełnić dyżury nauczycielskie, ze szczególnym zwracaniem uwagi na bezpieczeństwo uczniów w miejscach uznawanych za niebezpieczne 6. zamykać (oprócz przerwy śniadaniowej) pomieszczenia lekcyjne klas IV-VI 7. zwiększyć dyscyplinę uczniów szczególnie podczas uroczystości szkolnych, imprez odbywających się na sali gimnastycznej, wycieczek, wyjść poza szkołę (wychowawca pilnuje swojej klasy) 8. z nowym rokiem szkolnym opracować punktowy system oceniania zachowania 9. przestrzegać zasady przychodzenia uczniów klas IV-VI dopiero po dzwonku na lekcje informatyki, aby nie przebywali na przerwie na górnym korytarzu razem z dziećmi młodszymi 10. propagować wśród uczniów aktywne i konstruktywne sposoby spędzania czasu wolnego. 11. w celu zapewnienia jak największego bezpieczeństwa uczniów dokładnie raz jeszcze przeanalizować wszystkie nawet pojedyncze wnioski i sugestie otrzymane od rodziców i nauczycieli podczas tej ewaluacji i w miarę możliwości je realizować lub bardziej uszczegółowić pytania w kolejnych badaniach ankietowych.