Raport z ewaluacji wewnętrznej w obszarze: respektowanie norm społecznych. w Szkole Podstawowej im. T. Kościuszki w Turowie. w roku szkolnym 2017/18.

Transkrypt

1 Szkoła Podstawowa im. T. Kościuszki w Turowie Raport z ewaluacji wewnętrznej w obszarze: respektowanie norm społecznych w Szkole Podstawowej im. T. Kościuszki w Turowie w roku szkolnym 17/18. Autorzy: Aneta Robak- przewodniczący Anna Turkowska- członek Kamila Jakubowska -członek Ewa Bencych- członek Jadwiga Sikora- członek Małgorzata Biskup- członek str. 1

2 SPIS TREŚCI SPIS TREŚCI... I. PRZEDMIOT, CELE I METODOLOGIA BADANIA EWALUACYJNEGO 3- II.WYNIKI EWALUACJI WYNIKI BADANIA UCZNIÓW kl. III-VI.-18. PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADANIA UCZNIÓW wnioski WYNIKI BADANIA UCZNIÓW kl. VII-III G -3.PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ WNIOSKI 3. WYNIKI BADANIA RODZICÓW kl. OP- VI PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADAŃ RODZICÓW-wnioski.. 7. WYNIKI BADANIA RODZICÓW kl. VII- III G PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADANIA RODZICÓW -wnioski... 3 III. WNIOSKI OGÓLNE I REKOMENDACJE DO DALSZEJ PRACY PEDAGOGICZNE - str.

3 I. PRZEDMIOT, CELE I METODOLOGIA BADANIA EWALUACYJNEGO Przedmiot ewaluacji: Przedmiotem badania ewaluacyjnego była kwestia respektowania norm społecznych w szkole, w szczególności znajomość i przestrzeganie przez uczniów tych norm społecznych, które wiążą się z bezpieczeństwem dzieci i młodzieży w szkole. Badanie zostało przeprowadzone w roku szkolnym Cele ewaluacji: Uzyskanie informacji na temat poczucia bezpieczeństwa w szkole wśród uczniów oraz skali i typu zagrożeń występujących na terenie szkoły. Opracowanie planu działań mających na celu zwiększenie poziomu respektowania norm społecznych w szkole i zmniejszenia/wyeliminowania zachowań niezgodnych z normami społecznymi. Odbiorcy: - Dyrekcja szkoły - Nauczyciele - Rodzice - Uczniowie Czas trwania ewaluacji: Wrzesień 17 kwiecień 18 Pytania kluczowe: - Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? - Czy są w szkole miejsca niebezpieczne? Jeśli tak, to jakie? - Jakie zachowania negatywne występują w szkole najczęściej? - Kto jest sprawcą przemocy? Jakie były powody dokonania zachowania niepożądanego? - Czy agresor poniósł konsekwencje swego czynu? Jeśli tak, to jakie? - Co proponują uczniowie, by w szkole nie miały miejsca akty przemocy? - Co proponują rodzice, jaką tematykę spotkań ze specjalistami? Metodologia badań: Badania przeprowadzono z wykorzystaniem ankiety przeznaczonej dla : str. 3

4 - uczniów, - rodziców. Sposób upowszechnienia wyników raportu: - prezentacja dyrekcji szkoły - prezentacja Radzie Pedagogicznej, Radzie Szkoły - zamieszczenie raportu na stronie szkoły - prezentacja uczniom na godzinach wychowawczych (najważniejsze informacje) - prezentacja rodzicom na zebraniu z rodzicami (najważniejsze informacje ) W badaniu wzięło udział: 7 uczniów z klas III-VI 3 uczniów z klas VII- III Gimnazjum 93 rodziców OP-kl. VI 1 rodziców kl. VII- III Gimnazjum Razem 18 uczniów i 1 rodziców. str.

5 II. Wyniki ewaluacji 1. WYNIKI BADANIA UCZNIÓW kl. III-VI Ankietę wypełniało 7 uczniów z klas III- VI. Na pytanie 1. Czy byłeś ofiarą przemocy w szkole lub jej okolicy badani opowiadali następująco: 19 uczniów przyznało, że było ofiarą przemocy uczniów wybrało odpowiedź nie 1 twierdzi uczniów, że nie pamięta. Wykres -Czy byłeś ofiarą przemocy w szkole lub jej okolicy? Pytanie nr dotyczyło form przemocy. Wyniki nie sumują się do 1, gdyż można było wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Najczęściej wymienianym powodem, dla którego dzieci nie czują się bezpiecznie w szkole, jest zaczepianie (13 uczniów ), szturchanie (1), przezywanie (11 uczniów ). Dalej wymieniano wyśmiewanie (7 uczniów ), kopanie (6 uczniów ), pobicie ( uczniów ). Dalsza część ankiety dotyczyła o fakcie powiadomienia o popełnionym czynie, który zaistniała przedstawia się następująco: str.

6 Tak-6 (6 %) Nie-1 6 uczniów powiadomiło o fakcie przemocy, ale 1 uczniów nikomu nie powiedziało. Wykres Czy powiadomiłeś kogoś o fakcie przemocy? 3 1 tak nie 1 1 Kolejne pytanie nr dotyczyło wskazania osób, które zostały powiadomione o fakcie przemocy: policję 1 dyrektora szkoły pedagoga nauczyciela 17 katechetę rodziców 3 rodzeństwo 1 kolegę, koleżankę 7 inne... 3 Wykres - Osoby powiadomione o fakcie przemocy. str. 6

7 1 1 Kogo powiadomiłeś o fakcie przemocy? policja dyrektor pedagog n-l rodzice rodzeństwo kolega inne Jak widać na wykresie największym zaufanie uczniowie darzą na pierwszym miejscu swoich rodziców (3 uczniów ), nauczycieli (17 uczniów) oraz rówieśników (7). Pytanie dotyczyło wskazania miejsca, gdzie doszło do zdarzenia niepożądanego. w szkole w drodze do szkoły lub ze szkoły w gimbusie 1 na osiedlu, na którym znajduje się szkoła na boisku szkolnym 3 Wykres - Gdzie dochodzi do zachowań niepożądanych? 1 1 szkoła boisko w drodze miejsce zdarzenia Najwięcej badanych, bo aż wskazało szkołę, trzeba jednak wziąć pod uwagę to, że uczniowie mogli zaznaczyć więcej niż 1 odpowiedź mającą na celu wyłonienie wszystkich niebezpiecznych miejsc. str. 7

8 Uczniów pytano również a ankiecie, czy byli świadkami przemocy w szkole lub jej okolicy (pytanie 6). tak 7 nie 3 nie pamiętam 13 3 uczniów twierdzi, że nie było świadkami przemocy, a 7 uczniów było świadkami przemocy, natomiast 13 uczniów nie pamięta. Wykres- Czy byłeś świadkiem przemocy w szkole i jej okolicy? nie tak nie pamiętam czy byli świadkami zdarzenia Kolejne pytanie nr 7 dotyczyło miejsc przemocy. Odpowiedzi uczniów kształtują się następująco: klasa w czasie przerwy korytarz 16 szatnia toaleta 1 inne ( gdzie... Uczniowie wskazują na miejsce, gdzie doszło do przemocy na korytarz (16 uczniów ), szatnię (), klasa w czasie przerwy (), inne (), toaleta (1). Wykres- Jeżeli byłeś świadkiem przemocy w szkole, to gdzie to miało miejsce? str. 8

9 korytarz szatnia klasa toaleta inne Pytanie 8 : Jak często dzieje się coś złego w szkole? uczniowie odpowiedzieli następująco: bardzo często 1 często 8 rzadko 3 bardzo rzadko 18 Podsumowując negatywne zdarzenia ankietowani ocenili je jako występujące bardzo rzadko (18), rzadko (3). Wykres- Jak często dzieje się coś złego w szkole? rzadko b. rzadko b. często często jak często dzieje się żle w szkole W kolejnym pytaniu 9 ankietowani mieli podać, kiedy dzieje się coś złego w szkole. str. 9

10 w czasie porannych zajęć 1 w czasie popołudniowych zajęć 3 podczas przerwy 3 po lekcjach 3 inne... Uczniowie wskazują na przerwy międzylekcyjne (3 uczniów ), wskazują na czas po lekcjach (3), w czasie popołudniowych zajęć (3 uczniów ). Wykres- Kiedy dzieje się coś złego w szkole? przerwa po lekcjach popołudniowe inne poranne Kiedy? Na pytanie 1 : Czy byłeś świadkiem przemocy poza szkołą? ankietowani udzielali następujących odpowiedzi: tak 8 nie nie pamiętam 1 str. 1

11 tak nie nie pamiętam Kolejny punkt 11 ankiety sprowadza się do podania miejsca poza szkołą, gdzie miały miejsce agresywne zachowania : w drodze do szkoły lub ze szkoły na osiedlu, na którym znajduje się szkoła w gimbusie w parku przy Twojej szkole na boisku szkolnym w okolicy, gdzie mieszkasz w domu inne ( gdzie?) Uczniowie wskazali okolice, gdzie mieszkają (), boisko szkolne () i droga do i ze szkoły (). Wykres- Jeśli tak, to gdzie to miało miejsce? 3 1 boisko okolice w drodze do szkoły Pytanie kolejne dotyczyło reakcji ankietowanych na sytuację przemocy poza szkołą. str. 11

12 tak 8 nie nie pamiętam 11 Okazuje się, że nie wszyscy uczniowie reagują na zachowania niepożądane wobec innych. 11 uczniów nie pamięta, czy zareagowało na daną sytuację nie pamiętam tak nie Reakcja ankietowanych na przemoc poza szkołą Pytanie 13: Jeśli tak, to w jaki sposób to zrobiłeś? stanąłeś/aś w obronie ofiary powiadomiłeś/aś nauczyciela powiadomiłeś/aś rodziców 1 powiadomiłeś/aś policję powiadomiłeś/aś kolegów inne... Uczniowie stanęli w obronie ofiary (), powiadomili nauczyciela (), powiadomili rodziców (1), powiadomili kolegów (). Wykres- Jeśli tak to w jaki sposób to zrobiłeś? str. 1

13 , 3, 3, 1, 1, stanął w obronie powiadomił n-la powiadomił rodziców powiadomił kolegów policję Pytanie 1 dotyczyło uzyskania odpowiedzi, czy uczniowie znali sprawcę przemocy? Czy sprawca przemocy był Ci znany? tak 11 nie 13 Jak widać z ankiety 13 uczniów nie znało sprawcy przemocy a 11 znało. 13, 13 1, 1 11, tak nie 11 1, 1 Kolejne pytanie 1 dotyczyło wskazania sprawcy przemocy. uczeń z Twojej klasy uczeń z innej klasy 11 młodzież z osiedla, na którym znajduje się szkoła 1 osoba dorosła str. 13

14 uczeń z innej klasy osoba dorosła młodzież z osiedla Jako sprawców wymienionych wyżej zachowań 91% uczniów wymienia uczniów z innej klasy, młodzież z osiedla (1). uczniów wskazało na osobę dorosłą, co może powodować pewien niepokój, gdyż do zdarzenia nie dochodzi na terenie szkoły. Pytanie 16 brzmiało : Czy ty dokonywałeś przemocy w szkole lub jej okolicy? Tak 11 Nie 1 Nie pamiętam Ponad 1 % uczniów przyznała się do tego, że była agresorami wobec innych, 1 uczniów nie była agresorami, a uczniów nie pamięta. Wykres - Czy Ty dokonywałeś przemocy w szkole i jej okolicy? 6 3 tak nie nie pamiętam 1 str. 1

15 Kolejne pytanie 17 : Jak działałeś? sam 7 w grupie 7 Uczniowie działali sami (7) oraz w grupie (7). Wykres - Jeśli tak, to działałeś : sam, w grupie? sam w grupie 1 Formy przemocy, jakie były stosowane przez agresorów to kolejne pytanie 18, z którego można zauważyć, że najczęściej to przezywanie (11), wyśmiewanie (7), szturchanie (7), zaczepianie (6) oraz kopanie (6), rozbój (1 uczeń). Wykres- Forma przemocy wobec innych przezywanie wyśmiewanie szturchanie zaczepianie kopanie rozbój str. 1

16 Pytanie 19: Dlaczego dokonywałeś przemocy? Dlaczego dokonywałeś/aś przemocy? z chęci zysku 1 z chęci zaimponowania innym 1 pod presją innych dla zabawy inne ( jakie?) - pod wpływem emocji -, bo zaczynał - 1 Uczniowie najczęściej byli agresorami pod wpływem emocji ( uczniów ), pod presją innych ( uczniów : 3-kl. III, kl. IV). Niepokojące jest, że uczniów potraktowało jako zabawę przemoc wobec drugiego człowieka (1 uczeń kl. III, 1 uczeń -klasa V). Wykres - Dlaczego byłeś agresorem? (powody) 6 3 emocje presja innych zbawa 1 Pytanie : Czy poniosłeś konsekwencje związane z dokonaną przez ciebie przemocą? tak 1 nie 19 Więcej niż połowa uczniów (19) czuje się bezkarnie. Nie możemy jednoznacznie stwierdzić, gdzie dokonane był zdarzenia, czy ich miejscem była szkoła, czy dom. Wykres Czy poniosłeś konsekwencje związane z dokonaną przez ciebie przemocą wobec innych? str. 16

17 nie tak 6 Pytanie 1 Jakie konsekwencje poniosłeś? dyscyplinarne w szkole wychowawcze od rodziców 9 dyscyplinujące od policji postępowanie przed Sądem inne... Wykres Jakie konsekwencje poniosłeś? wychowawcze dyscyplinarne szkoła policja sąd inne Pytanie dotyczyło propozycji uczniów, co zrobić w szkole i jej okolicy by nie miały miejsca akty przemocy. str. 17

18 Powiedzieć wychowawcy, że jest przemoc, nie zaczepiać i nie bić innych, wpisywać uwagi. Uczniowie nie powinni sami sobie dokuczać, Izolować od siebie osoby które nie lubią się, przepraszać się nawzajem, nie skarżyć. Pogadanki o tolerancji, reagowanie, rozmowy z pedagogiem, kamery, dyżury, zatrudnić pracownika ochrony. 1 nie dokuczać 1 rozmowy z pedagogiem 8 6 pogadanki o tolerancji przepraszać się kamery zatrudnić pracownika ochrony reagowanie izolować od siebie osoby które się nie lubią Pytanie ostatnie 3- Poczucie bezpieczeństwa wśród uczniów. 61 uczniów stwierdziło, że w szkole czuje się bezpiecznie, a 9 uczniów, że nie czuje się bezpiecznie. Wykres- Czy w swojej szkole czujesz się bezpiecznie? czuje się bezpiecznie nie czuje się bezpiecznie 1 str. 18

19 . PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADANIA UCZNIÓW -WNIOSKI: Ponad 8 % uczniów (61 ) stwierdziła, że w szkole czuje się bezpiecznie. Około 6 % uczniów (19 ) przyznała się, że była ofiarą przemocy w szkole lub jej okolicy. Najczęściej wymienianym powodem, dla którego dzieci nie czują się bezpiecznie w szkole, jest zaczepianie (13 uczniów ), szturchanie (1), przezywanie (11 uczniów ). Dalej wymieniano wyśmiewanie (7 uczniów ) i kopanie (6 uczniów ). Nie wszyscy uczniowie informują o agresji, przemocy innych. Największym zaufanie uczniowie darzą rodziców (3 uczniów ) i nauczycieli (17 uczniów). Do zachowań niepożądanych najczęściej dochodzi podczas przerw międzylekcyjnych (3 uczniów ), po lekcjach oraz w czasie popołudniowych zajęć (3 uczniów ). Najczęściej dochodzi do zachowań niepożądanych na korytarzu ( uczniów ), w klasie w czasie przerwy ( uczniów : kl. VI-1, kl. IV-1, kl. V- 3), w szatni ( uczniów : kl. IV-1, kl. V-, kl. VI-1, kl. III b-1), w wc-1 osoba. Jako sprawców zachowań niepożądanych 91% uczniów wymienia uczniów z innej klasy. Ponad 1 % uczniów (11 uczniów ) przyznała się do tego, że była agresorami wobec innych. Uczniowie, którzy stosowali przemoc wobec innych najczęściej wybierali następujące formy: przezywanie (11uczniów ), wyśmiewanie i szturchanie (po 7 uczniów ), zaczepianie (6) oraz kopanie (6), rozbój (1 uczeń). Uczniowie najczęściej byli agresorami pod wpływem emocji ( uczniów ), pod presją innych ( uczniów : 3-kl. III, kl. IV), ale zdarzyło się także, że powodem takiego zachowania była zabawa ( uczniów (1 uczeń kl. III, 1 uczeń -klasa V). Nie wszyscy uczniowie, co stanowi 6 % którzy stosowali przemoc wobec innych ponieśli konsekwencje swoich czynów. Uczniowie zaproponowali następujące działania, które zapobiegną aktom przemocy w naszej szkole i jej okolicy : -wpisywanie uwag, -poinformowanie wychowawcy, że jest przemoc, -nie zaczepianie, nie bicie innych -chodzenie z daleka od siebie osób, które nie lubią się, -przepraszanie się nawzajem, nie skarżenie, -pogadanki o tolerancji, -rozmowy z pedagogiem, -kamery, -zatrudnić pracownika ochrony, -dyżury str. 19

20 3. WYNIKI BADANIA UCZNIÓW kl. VII-III G (3 uczestników) Na pytanie 1. Czy byłeś ofiarą przemocy w szkole lub jej okolicy badani opowiadali następująco: 16 uczniów przyznało, że było ofiarą przemocy 36 uczniów wybrało odpowiedź nie 1 twierdzi uczeń, że nie pamięta. Wykres- Czy byłeś ofiarą przemocy w szkole lub jej okolicy? tak nie nie pamiętam 1 Pytanie nr ankiety dotyczyło form przemocy przezywanie -17 wyśmiewanie- 1 zaczepianie- 1 szturchanie -6 kopanie- zabieranie jedzenia- wymuszenie pieniędzy -1 kradzieże -3 straszenie pobiciem- pobicie- 3 str.

21 Wykres- Formy przemocy przezywanie wyśmiewanie zaczepianie szturchanie kopanie zabieranie jedzenia kradzieże straszenie pobiciem pobicie wymuszanie kasy Formy przemocy Wyniki nie sumują się do 1, gdyż można było wybrać więcej niż jedną odpowiedź. Najczęściej wymienianym powodem, dla którego dzieci nie czują się bezpiecznie w szkole, jest przezywanie (17 uczniów ), wyśmiewanie (1), zaczepianie (1), szturchanie (6), straszenie pobiciem przezywanie ( uczniów ). Dalej wymieniano kopanie, pobicie, kradzieże, zabieranie jedzenia, wymuszanie pieniędzy. Dalsza część ankiety dotyczyła o fakcie powiadomienia o popełnionym czynie, który zaistniała przedstawia się następująco: Tak-9 Nie-11 Tylko 9 uczniów powiadomiło o fakcie przemocy, ale 11 uczniów nikomu nie powiedziało. Wykres Czy powiadomiłeś kogoś o fakcie przemocy? tak nie str. 1

22 Kolejne pytanie nr dotyczyło wskazania osób, które zostały powiadomione o fakcie przemocy: Pedagoga- 1 Rodziców- 7 Nauczyciela- 3 Wykres - Osoby powiadomione o fakcie przemocy rodzice n-l pedagog 1 Kategoria 1 Jak widać na wykresie największym zaufanie uczniowie darzą na pierwszym miejscu swoich rodziców (7 uczniów ), nauczycieli (3 uczniów) oraz pedagoga szkolnego (1). Pytanie dotyczyło wskazania miejsca, gdzie doszło do zdarzenia niepożądanego. w szkole -1 w gimbusie -1 na boisku szkolnym- Wykres - Kiedy dochodzi do zachowań niepożądanych? str.

23 szkoła gimbus boisko Miejsce niepożądanych zachowań Najwięcej badanych, bo aż 1 wskazało szkołę, trzeba jednak wziąć pod uwagę to, że uczniowie mogli zaznaczyć więcej niż 1 odpowiedź mającą na celu wyłonienie wszystkich niebezpiecznych miejsc. Uczniów pytano również a ankiecie, czy byli świadkami przemocy w szkole lub jej okolicy (pytanie 6). tak 7 nie nie pamiętam 3 uczniów twierdzi, że nie było świadkami przemocy, a 7 uczniów było świadkami przemocy, natomiast 13 uczniów nie pamięta. Wykres- Czy byłeś świadkiem przemocy w szkole i jej okolicy? tak nie nie pamiętam świadkiem przemocy? str. 3

24 Kolejne pytanie nr 7 dotyczyło miejsc przemocy. Odpowiedzi uczniów kształtują się następująco: klasa w czasie przerwy - korytarz- 3 szatnia -1 toaleta -7 inne (gdzie?)- Uczniowie wskazują na miejsce, gdzie doszło do przemocy na korytarz (3 uczniów ), szatnię (1), klasa w czasie przerwy (), toaleta (7). Wykres- Jeżeli byłeś świadkiem przemocy w szkole, to gdzie to miało miejsce? 1 1 szatnia korytarz wc klasa podczas przerwy Miejsce przemocy Pytanie 8 : Jak często dzieje się coś złego w szkole? uczniowie odpowiedzieli następująco: bardzo często- często- 8 rzadko-1 bardzo rzadko -13 Podsumowując negatywne zdarzenia ankietowani ocenili je jako występujące bardzo rzadko (13), rzadko (1), często (8). str.

25 Wykres- Jak często dzieje się coś złego w szkole? 1 1 b. rzadko rzadko często b. często dzieje się w szkole coś złego? W kolejnym pytaniu 9 ankietowani mieli podać, kiedy dzieje się coś złego w szkole. w czasie porannych zajęć- w czasie popołudniowych zajęć - podczas przerwy- 3 po lekcjach- 8 Uczniowie wskazują na przerwy międzylekcyjne (3 uczniów ), wskazują na czas po lekcjach (8), w czasie popołudniowych i porannych zajęć ( uczniów ). Wykres- Kiedy dzieje się coś złego w szkole? przerwa po lekcjach w czasie porannych zajęć w czasie popołudniowych Kiedy dzieje się coś złego w szkole? str.

26 Na pytanie 1 : Czy byłeś świadkiem przemocy poza szkołą? ankietowani udzielali następujących odpowiedzi: tak -1 nie- 9 nie pamiętam tak nie nie pamiętam 1 Kolejny punkt 11 ankiety sprowadza się do podania miejsca poza szkołą, gdzie miały miejsce agresywne zachowania : w drodze do szkoły lub ze szkoły -7 na osiedlu, na którym znajduje się szkoła- 3 w gimbusie - przy szkole -1 na boisku szkolnym -3 w okolicy, gdzie mieszkasz- 6 Uczniowie wskazali okolice, gdzie mieszkają (6), boisko szkolne (3) i droga do i ze szkoły (7), w gimbusie (), na osiedlu gdzie mieszkają (3), w okolicy, gdzie mieszkają (6). Wykres- Jeśli tak, to gdzie to miało miejsce? str. 6

27 w drodze do szkoły okolica zamieszkania osiedle gimbus boisko przy szkole 1 Miejsca zachowań niepożądanych Pytanie kolejne dotyczyło reakcji ankietowanych na sytuację przemocy poza szkołą. tak -6 nie -8 nie pamiętam -6 Okazuje się, że nie wszyscy uczniowie reagują na zachowania niepożądane wobec innych. 16 uczniów nie pamięta, czy zareagowało na daną sytuację tak nie nie pamiętam 1 Reakcja ankietowanych na przemoc poza szkołą Pytanie 13: Jeśli tak, to w jaki sposób to zrobiłeś? a) stanąłeś w obronie ofiary -11 str. 7

28 b) powiadomiłeś kolegów- 1 Uczniowie stanęli w obronie ofiary (11), powiadomili kolegów (1). Nikt nie powiadomił dyrektora szkoły, nauczyciela, rodziców. Wykres- Jeśli tak to w jaki sposób to zrobiłeś? stanąłem w obronie powiadomienie kolegów powiadomienie n-li Reakcja na przemoc wobec innych Pytanie 1 dotyczyło uzyskania odpowiedzi, czy uczniowie znali sprawcę przemocy? Czy sprawca przemocy był Ci znany? a tak - 1 nie Czy sprawca był znany? Jak widać z ankiety 3 uczniów nie znało sprawcy przemocy a 1 znało. str. 8

29 Kolejne pytanie 1 dotyczyło wskazania sprawcy przemocy. uczeń z Twojej klasy - c uczeń z innej klasy -1 młodzież z osiedla, na którym znajduje się szkoła- 13 osoba dorosła- Jako sprawców wymienionych wyżej zachowań 1 uczniów wymienia uczniów z innej klasy, młodzież z osiedla (13), uczeń z klasy (). uczniów wskazało na osobę dorosłą, co może powodować pewien niepokój, gdyż do zdarzenia nie dochodzi na terenie szkoły. Wykres- Jeśli tak, to kim był sprawca? z klasy uczeń z innej klasy osoba dorosła młodzież z osiedla sprawca przemocy Pytanie 16 brzmiało : Czy ty dokonywałeś przemocy w szkole lub jej okolicy? tak- nie -37 nie pamiętam- uczniów przyznała się do tego, że była agresorami wobec innych, 37 uczniów nie była agresorami, a uczniów nie pamięta. Wykres - Czy Ty dokonywałeś przemocy w szkole i jej okolicy? str. 9

30 3 3 1 tak nie nie pamiętam 1 Czy ty dokonywałeś przemocy? Kolejne pytanie 17 : Jak działałeś? a) sam - b) w grupie- Uczniowie działali sami () oraz w grupie (). Wykres - Jeśli tak, to działałeś : sam, w grupie?, 3, 3, sam w grupie 1, 1, Jak działałeś używając przemocy wobec innych Formy przemocy, jakie były stosowane przez agresorów to kolejne pytanie 18, z którego można zauważyć, że najczęściej to przezywanie (6), wyśmiewanie (6), szturchanie (), zaczepianie () oraz kopanie (1), zabieranie jedzenia(1), niszczenie rzeczy (1), wymuszanie pieniędzy (1), kradzież (1), straszenie pobiciem (1) i rozbój (1 uczeń). str. 3

31 Wykres- Forma przemocy wobec innych Formy przemocy stosowane wobec innych przezywanie wyśmiewanie szturchanie zaczepianie kopanie zabieranie jedzenia niszczenie rzeczy wymuszanie kasy kradzież rozbój straszenie pobiciem Pytanie 19: Dlaczego dokonywałeś przemocy? Dlaczego dokonywałeś/aś przemocy? z chęci zysku -1 z chęci zaimponowania innym -1 pod presją innych- dla zabawy- Uczniowie najczęściej byli agresorami pod presją innych ( uczniów ), z chęci zaimponowania innym (1), z chęci zysku (1). Niepokojące jest, że uczniów potraktowało jako zabawę przemoc wobec drugiego człowieka. Wykres - Dlaczego byłeś agresorem? (powody), 3, 3, 1, 1, Dlaczego byłeś agresorem? chęć zysku zabawa presja innych chęć zaimponowania str. 31

32 Pytanie : Czy poniosłeś konsekwencje związane z dokonaną przez ciebie przemocą? tak - nie - Tylko uczniów przyznało się, że poniosło konsekwencje swoich czynów, uczniów nie poniosło konsekwencji swoim czynów i czuje się bezkarnie. Wykres Czy poniosłeś konsekwencje związane z dokonaną przez ciebie przemocą wobec innych? 6 3 tak nie 1 Czy poniosłeś konsekwencje Pytanie 1 Jakie konsekwencje poniosłeś? dyscyplinarne w szkole -1 wychowawcze od rodziców - dyscyplinujące od policji -1 postępowanie przed sądem -1 Wykres Jakie konsekwencje poniosłeś?, 1, 1, dyscyplinarne szkoła wychowawcze rodziców policja sąd Jakie konsekwencje poniosłeś? str. 3

33 Pytanie dotyczyło propozycji uczniów, co zrobić w szkole i jej okolicy by nie miały miejsca akty przemocy. - aby w szkole zostały wprowadzone lekcje z samoobrony- - zajęcia z pedagogiem- - więcej spotkań z policją- - większe kary- - większa odpowiedzialność za to co się zrobiło -1 - kamery- 3 - nie wiem- 1 - więcej nauczycieli dyżurujących -1, 3, 3, 1, 1, zajęcia z pedagogiem lekcje samoobrony spotkania z policją większe kary kamery więcej n-li dyżurujących większa odpowiedzialność Pytanie ostatnie 3- Poczucie bezpieczeństwa wśród uczniów. tak -6 nie - 6 uczniów stwierdziło, że w szkole czuje się bezpiecznie, a 9 uczniów, że nie czuje się bezpiecznie. Wykres- Czy w swojej szkole czujesz się bezpiecznie? str. 33

34 3 3 1 tak nie Kolumna1 1 Czy w swojej szkole czujesz się bezpiecznie str. 3

35 PODSUMOWANIE WYNIKÓW BADANIA UCZNIÓW KL. VII-III G. -WNIOSKI: 1. Kontynuować działania wychowawcze uwrażliwiające młodzież na potrzebę szacunku dla drugiego człowieka, uczyć tolerancji, wrażliwości, koleżeńskości, odpowiedzialności.. Uświadamiać młodzieży konsekwencje prawne zachowań przemocowych i wpływ na psychikę (samopoczucie) ofiar takich zachowań. 3. Nauczyciele powinni zwracać większą uwagę na zachowanie młodzieży na holu, podczas przerw i w szatniach (sytuacje sprawiające wrażenie zabawy mogą być momentami stosowania przemocy, ponieważ ankieta wykazała, że uczniowie doświadczali głównie przemocy werbalnej (przezywanie 3%, wyśmiewanie 6% badanych). Należy stale uświadamiać uczniom, że nauczyciele i pedagog szkolny mogą pomóc im w rozwiązywaniu problemów z rówieśnikami (tylko 1 osoba na 16 ankietowanych deklarujących doświadczanie przemocy, zwróciła się o pomoc do pedagoga, a 3 do nauczycieli),. Karać konsekwentnie sprawców przemocy ( 7% sprawców przemocy deklaruje, że nie poniosła konsekwencji związanych z dokonaną przez nich przemocą). str. 3

36 . WYNIKI BADANIA RODZICÓW kl. OP-VI (93 rodziców) Ankietę wypełniło 3 rodziców OP kl. II, 8 kl. IV-VI, razem 93 rodziców. Pytanie Klasa do której chodzi Państwa dziecko? Kl. OP- II -3 Kl. III a, b- Kl. IV-1 Kl. V-11 Kl. VI- 17 Wykres OP-II kl. III a,b kl. IV kl. V kl. VI 1 W pytaniu kolejnym pytano rodziców czy dziecko chętnie chodzi do szkoły? a) zawsze 6 b) czasami 9 c) rzadko d) nigdy 1 Wykres-Czy dziecko chętnie chodzi do szkoły? str. 36

37 7 6 3 zawsze czasami rzadko nigdy 1 1 W pytaniu zapytano rodziców : Czy dziecko chętnie dzieli się różnymi spostrzeżeniami dotyczącymi jego pobytu w szkole? a) tak, chętnie z własnej inicjatywy opowiada o wszystkim 66 b) tak, ale tylko wtedy, gdy go o to proszę 1 c) tak, ale robi to niechętnie d) nigdy nie opowiada o szkole tak z własnej inicjatywy gdy rodzice poproszą niechętnie nigdy 1 1 Według ankiety dzieci chętnie dzielą się ze swoimi rodzicami różnymi spostrzeżeniami dotyczącymi ich pobytu w szkole, aż w 66 przypadkach robią to z własnej inicjatywy, a 1 uczniów roi to wtedy, gdy poproszą rodzice. Kolejne pytanie dotyczyło przyjęcia w szkole dziecka przez kolegów ze starszych klas, padły następujące odpowiedzi: a) nie str. 37

38 b) raczej nie c) raczej tak 38 d) tak Zdecydowana większość tj. 83 rodziców potwierdziła, że ich dziecko zostało bardzo dobrze i dobrze przyjęte przez kolegów ze starszych klas, tylko 1 rodziców ma odmienne zdanie. Wykres- Przyjęcie w szkole dziecka przez kolegów ze starszych klas nie raczej nie tak raczej tak Pytanie kolejne (6) dotyczyło wyników w nauce osiągniętych w I półroczu. Wyniki w nauce osiągnięte w I semestrze bieżącego roku są: a) gorsze od wyników z ubiegłego roku b) podobne do wyników z ubiegłego roku c) lepsze od wyników w ubiegłym roku 16 Tylko w przypadkach wyniki w nauce w I półroczu były u dzieci gorsze niż w ubiegłym roku. Wykres- Wyniki w nauce osiągnięte w I półroczu. str. 38

39 6 3 gorsze podobne lepsze 1 1 Pytanie 7 brzmiało: Czy Państwa zdaniem dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? a) nie 1 b) raczej nie c) raczej tak 38 d) tak Zdecydowana większość rodziców w liczbie 88 potwierdziła, że ich dzieci czują się w szkole bezpiecznie, tylko rodziców ma odmienne zdanie od pozostałych. Wykres- Czy Państwa zdaniem dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? 6 3 nie raczej nie raczej tak tak 1 Kolejne pytanie 8 brzmiało : Czy zdarzyło się, że dziecko było w szkole: zastraszane, wyśmiewane, poniżane? str. 39

40 Najczęściej wymienianym przez rodziców powodem, dla którego dzieci nie czuły się bezpiecznie w szkole było: zastraszanie -6 (kl. V-, kl. III-, kl. VI-1, kl. II SP-), wyśmiewanie -, poniżanie -8. Wykres- Czy zdarzyło się, że dziecko było w szkole: zastraszane, wyśmiewane, poniżane? zastraszanie poniżanie wyśmiewanie 1 Pytanie 9 dotyczyło sprawy wymuszania pieniędzy, kradzieży i pobić. Według ankietowanych w szkole miały miejsce kradzieże - przypadki (kl. V-1, kl. III SP), pobicia- 1 (kl. II-, latki-1, kl. V-, kl. III SP- 3) i wymuszanie pieniędzy -1(kl. V) kradzież pobicie wymuszanie kasy str.

41 Kolejne pytanie dotyczyło, kto był sprawcą przemocy wobec dzieci. Według rodziców złych zachowań wobec ich dzieci dopuścili się uczniowie starszych klas -13, rówieśnicy-16, inne osoby-nauczyciele- (kl. V-) nauczyciel uczniowie starszej klasy rówieśnicy Czy powiadomiono o tym fakcie dyrektora szkoły, nauczyciela wychowawcę tak brzmiało kolejne pytanie do badanych w ankiecie. Według rodziców nie było takiej sytuacji, by powiadamiać dyrektora szkoły, czy wychowawcę. W 1 przypadkach sytuacja po zgłoszeniu złych zachowań poprawiła się, a według 7 rodziców sytuacja się nie zmieniła. Wykres- Czy powiadomiono w fakcie przemocy dyrektora, nauczyciela, wychowawcę? sytuacja zgłoszona i poprawiło się sytuacja zgłoszona nie poprawiło się str. 1

42 Jedno z ostatnich pytań dotyczyło pomocy wychowawców, nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dzieci. Zdecydowana większość rodziców (8 ) uważa, że nauczyciele i wychowawcy chętnie pomagają dzieciom w rozwiązywaniu problemów w szkole. Tylko 7 rodziców ma inne zdanie na ten temat. W pytaniu zapytano rodziców jaką tematykę spotkań ze specjalistą proponują. Wykres- Pomoc wychowawców, nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dzieci tak nie 3 1 Wykres 19- Proponowana przez rodziców tematyka spotkań ze specjalistami a) budowanie właściwych relacji między rodzicami i dziećmi -6 b) trudności wieku dorastania- 6 c) zagrożenia patologiami-1 d) inne : zbyt ciężkie plecaki - zbyt duża ilość zadań domowych -. str.

43 budowanie relacji trudności dojrzewania zagrożenie patologiami ciężkie plecaki zbyt duża ilość zadań domowych str. 3

44 6. PODSUMOWANIE WYNIKÓW ANKIETY RODZICE-WNIOSKI: Około 9 % rodziców uważa, że ich dziecko czuje się bezpiecznie w szkole. Zdecydowana większość dzieci tj. 6 zawsze chętnie przychodzi do szkoły, a 9 uczniów chętnie przychodzi do szkoły czasami. Zdecydowana większość dzieci z własnej inicjatywy dzieli się z rodzicami różnymi spostrzeżeniami z pobytu w szkole (66 odpowiedzi), a 1 uczniów, gdy rodzice o to poproszą. Około 9 % dzieci została dobrze przyjęta w szkole przez starszych kolegów. Najczęściej wymienianym przez rodziców powodem, dla którego dzieci nie czują się bezpiecznie w szkole, jest wyśmiewanie ( odpowiedzi), poniżanie (8 odpowiedzi ) i zastraszanie (6 odpowiedzi). W szkole miały miejsce kradzieże - przypadki (kl. V-1, kl. III SP), pobicia- 1 (kl. II-, latki-1, kl. V-, kl. III SP- 3) i wymuszanie pieniędzy -1 (kl. V). Według rodziców złych zachowań wobec ich dzieci dopuścili się uczniowie starszych klas -13, rówieśnicy-16, inne osoby-nauczyciele- (kl. V-). Zdecydowana większość rodziców (8 osób) uważa, że nauczyciele i wychowawcy chętnie pomagają dzieciom w szkole. W ramach pedagogizacji rodziców najbardziej interesuje tematyka spotkań ze specjalistą na temat Trudności wieku dorastania i Budowania właściwych relacji między rodzicami i dziećmi. str.

45 7. WYNIKI BADANIA RODZICÓW uczniów z kl. VII- III G (1 rodziców). Ankietę wypełniło 1 rodziców. Pytanie. Klasa do której chodzi Państwa dziecko? Kl. VII- 8/18 Kl. II a G- 1/18 Kl. II b G- 1/18 Kl. III G- 17/17 Wykres- Klasa do której chodzi Państwa dziecko? kl. 7 II a G II b G III G W pytaniu kolejnym pytano rodziców czy dziecko chętnie chodzi do szkoły? zawsze 6 czasami 1 rzadko 9 nigdy Wykres- Czy dziecko chętnie chodzi do szkoły? str.

46 3 1 1 zawsze czasami rzadko nigdy W pytaniu zapytano rodziców : Czy dziecko chętnie dzieli się różnymi spostrzeżeniami dotyczącymi jego pobytu w szkole? tak, chętnie z własnej inicjatywy opowiada o wszystkim- 3 tak, ale tylko wtedy, gdy go o to proszę- 19 tak, ale robi to niechętnie- nigdy nie opowiada o szkole -3 Według ankiety dzieci chętnie dzielą się ze swoimi rodzicami różnymi spostrzeżeniami dotyczącymi ich pobytu w szkole, aż w 3 przypadkach robią to z własnej inicjatywy, a 19 uczniów robi to wtedy, gdy poproszą rodzice. Wykres -Czy dziecko chętnie dzieli się różnymi spostrzeżeniami dotyczącymi jego pobytu w szkole? 1 1 chętnie z własnej inicjatywy tak, ale niechętnie nigdy gdy poproszą rodzice Kolejne pytanie dotyczyło przyjęcia w szkole dziecka przez kolegów ze starszych klas, padły następujące odpowiedzi: str. 6

47 nie- raczej nie - raczej tak -8 tak -16 Zdecydowana większość tj. rodziców potwierdziła, że ich dziecko zostało bardzo dobrze i dobrze przyjęte przez kolegów ze starszych klas, tylko 7 rodziców ma odmienne zdanie. Wykres- przyjęcia w szkole dziecka przez kolegów ze starszych klas nie raczej nie raczej tak tak Pytanie kolejne (6) dotyczyło wyników w nauce osiągniętych w I półroczu. Wyniki w nauce osiągnięte w I semestrze bieżącego roku są: a) gorsze od wyników z ubiegłego roku - 7 b) podobne do wyników z ubiegłego roku -3 c) lepsze od wyników osiągniętych w ubiegłym roku -1 Tylko w 7 przypadkach wyniki w nauce w I półroczu były u dzieci gorsze niż w ubiegłym roku. Wykres-Wyniki w nauce dziecka osiągnięte w I półroczu. str. 7

48 3 3 1 gorsze lepsze podobne 1 wyniki w nauce Pytanie 7 brzmiało: Czy Państwa zdaniem dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? a) nie - b) raczej nie - c) raczej tak- d) tak -16 Zdecydowana większość rodziców w liczbie 1 potwierdziła, że ich dzieci czują się w szkole bezpiecznie, tylko 1 rodziców ma odmienne zdanie od pozostałych. Wykres- Czy Państwa zdaniem dziecko czuje się w szkole bezpiecznie? nie raczej nie raczej tak tak str. 8

49 Kolejne pytanie brzmiało : Czy zdarzyło się, że dziecko było w szkole: zastraszane, wyśmiewane, poniżane? Najczęściej wymienianym przez rodziców powodem, dla którego dzieci nie czuły się bezpiecznie w szkole było: wyśmiewanie -, poniżanie-16, zastraszanie -1. Wykres- Czy zdarzyło się, że dziecko było w szkole: zastraszane, wyśmiewane, poniżane? 1 1 wyśmiewanie poniżanie zastraszanie Pytania kolejne dotyczyły sprawy wymuszania pieniędzy, kradzieży, pobić itp. Według ankietowanych w szkole miały miejsce kradzieże - przypadki, pobicia- 11 i wymuszanie pieniędzy -, zmuszanie do palenia papierosów -, wagary -. Wykres- Czy w szkole miały miejsce wymuszanie pieniędzy, kradzieże, pobicia itp. str. 9

50 kradzieże pobicie wymuszanie kasy zmuszanie do palenia wagary Kolejne pytanie dotyczyło, kto był sprawcą przemocy wobec dzieci. Według rodziców złych zachowań wobec ich dzieci dopuścili się uczniowie starszych klas -11, rówieśnicy-, inne osoby- z innych szkół podczas zawodów. uczniowie starszych klas- 11 rówieśnicy - inne osoby z innych szkół podczas zawodów -1 Wykres- Kto był sprawcą przemocy wobec dzieci? uczniowie starszych klas rówieśnicy inne-z innych szkół podczas zawodów Czy powiadomiono o tym fakcie dyrektora szkoły, nauczyciela wychowawcę tak brzmiało kolejne pytanie do badanych w ankiecie. Według 17 rodziców nie było takiej sytuacji, by powiadamiać dyrektora szkoły, czy wychowawcę. W przypadkach sytuacja po zgłoszeniu złych zachowań poprawiła się, a według 7 rodziców sytuacja się nie zmieniła. str.

51 tak, ale to nie pomogło- 7 tak i sytuacja się poprawiła - nie, gdyż uważam, że nie jest to problem - nie, bo nie było takiej sytuacji 17 Wykres- Czy powiadomiono o tym fakcie dyrektora szkoły, nauczyciela wychowawcę tak, ale nie pomogło tak i poprawiło się nie jest to problem Jedno z ostatnich pytań dotyczyło pomocy wychowawców, nauczycieli w rozwiązywaniu problemów dzieci. Zdecydowana większość rodziców (1 ) uważa, że nauczyciele i wychowawcy chętnie pomagają dzieciom w rozwiązywaniu problemów w szkole. Tylko 9 rodziców ma inne zdanie na ten temat. a) nie b) raczej nie 9 c) raczej tak d) tak 19 W pytaniu zapytano rodziców jaką tematykę spotkań ze specjalistą proponują. Wykres- Czy wychowawcy, nauczyciele pomagają dzieciom w rozwiązywaniu ich problemów? 1 1 nie raczej nie raczej tak tak Wykres 19- Proponowana przez rodziców tematyka spotkań ze specjalistami str. 1

52 a) budowanie właściwych relacji między rodzicami i dziećmi -1 b) trudności wieku dorastania- 1 c) zagrożenia patologiami-17 d) inne : budowanie właściwych relacji trudności dorastania zagrożenie patologiami str.

53 8. Podsumowanie wyników badania rodziców kl. VII- III G. -WNIOSKI: Zdecydowana większość rodziców (1) uważa, że ich dziecko czuje się bezpiecznie w szkole. Zdecydowana większość uczniów chętnie przychodzi do szkoły. Zdecydowana większość dzieci z własnej inicjatywy dzieli się z rodzicami różnymi spostrzeżeniami z pobytu w szkole 3 odpowiedzi, a 19 uczniów, gdy rodzice o to poproszą. Zdecydowana większość rodziców (1 ) uważa, że nauczyciele i wychowawcy chętnie pomagają dzieciom w rozwiązywaniu problemów w szkole. Tylko 9 rodziców ma inne zdanie na ten temat. Zdecydowana większość tj. rodziców potwierdziła, że ich dziecko zostało bardzo dobrze i dobrze przyjęte przez kolegów ze starszych klas, tylko 7 rodziców ma odmienne zdanie. Najczęściej wymienianym przez rodziców powodem, dla którego dzieci nie czuły się bezpiecznie w szkole było: wyśmiewanie -, poniżanie-16 i zastraszanie -1. W szkole miały miejsce kradzieże - przypadki, pobicia- 11, zmuszanie do palenia papierosów, wymuszanie pieniędzy -, namawianie do wagarów -. Według rodziców złych zachowań wobec ich dzieci dopuścili się uczniowie starszych klas -11, rówieśnicy-, inne osoby- z innych szkół podczas zawodów. W ramach pedagogizacji rodziców najbardziej interesuje tematyka spotkań ze specjalistą na temat Zagrożenia patologiami str. 3

54 III. WNIOSKI OGÓLNE I REKOMENDACJE DO DALSZEJ PRACY PEDAGOGICZNEJ OGÓLNE WNIOSKI : 1. Większość niż połowa ankietowanych uczniów, co potwierdzają rodzice czuje się bezpiecznie w szkole.. Nie wszyscy uczniowie przestrzegają norm i zasad obowiązujących w szkole. 3. Nie wszyscy uczniowie informują o agresji, przemocy której doświadczają oni lub inni.. Do zachowań niepożądanych najczęściej dochodzi podczas przerw międzylekcyjnych, po lekcjach oraz w czasie popołudniowych zajęć.. Najczęściej dochodzi do zachowań niepożądanych na korytarzu, w czasie przerwy, a mniej takich sytuacji ma miejsce w szatni, wc. 6. Najczęściej występujące problemy, które wpływają na poczucie bezpieczeństwa według uczniów to: przezywanie, wyśmiewanie, zaczepianie, szturchanie, kopanie, straszenie pobiciem. 7. Według rodziców najczęstszym problemem mającym wpływ na poczucie bezpieczeństwa ich dzieci jest: wyśmiewanie, kopanie, poniżanie, pobicie, straszenie pobiciem, zmuszanie do palenia i wagarów. 8. Najczęściej agresorzy działali pod presją innych uczniów, z chęci zaimponowania innym, z chęci zysku. Niepokojące jest, że kilku uczniów potraktowało przemoc wobec innych jako zabawę, albo rozładowanie swoich emocji. 9. Według rodziców w szkole miały miejsce również kradzieże. 1. Według rodziców złych zachowań wobec ich dzieci dopuścili się uczniowie starszych klas, rówieśnicy, inne osoby- z innych szkół podczas zawodów. REKOMENDACJE DO DALSZEJ PRACY PEDAGOGICZNEJ : Uczniowie : 1. Przeprowadzić w klasach zajęcia na temat agresji, przemocy.. Przeprowadzać rozmowy z uczniami na temat kulturalnego zachowania się wobec str.

55 innych, wskazywać sposoby radzenia sobie z agresją i przemocą. 3. Nieustannie podkreślać, że przemoc słowna jest tak samo naganna i może być karana, jak przemoc fizyczna i przypominać o konsekwencjach postępowania krzywdzącego innych.. Integrować zespoły klasowe w celu eliminowania zachowań agresywnych wśród uczniów.. Konsekwentnie uczyć i wymagać wartości promowanych przez szkołę poprzez: -pogadanki prowadzone przez wychowawców, innych n-li, pracowników PPP, funkcjonariuszy policji itp. - spotkania z ciekawymi ludźmi, odgrywanie scenek tematycznych na lekcjach wychowawczych przez uczniów, - wyświetlanie filmów profilaktycznych, edukacyjnych itp. 6. Uczyć uczniów asertywnych zachowań wobec agresorów. 7. Uświadamiać, że zgłaszanie zachowań agresywnych nie jest postępowaniem niegodnym wobec kolegów (donoszeniem), lecz zapobieganiem przemocy w szkole. Zachęcać uczniów, by w sytuacji zagrożenia swojego i innych bezpieczeństwa w szkole zwracali się o pomoc do wychowawcy, nauczycieli, pedagoga i rodziców. 8.W ramach pracy dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńczej z daną klasą monitorować i dbać o atmosferę w klasie, przypominać i wymagać kultury słowa, okazywania szacunku w kontaktach interpersonalnych. 9. Aktywne dyżury nauczycieli, kontrolowanie miejsce, gdzie dochodziło do przemocy najczęściej: wc, korytarz, szatnia. 1. Konsekwentnie karać, tych którzy stosują przemoc, agresję wobec innych. 11. Nie wszyscy świadkowie przemocy reagowali na krzywdę innych, dlatego przeprowadzić z uczniami godzinę wychowawczą na temat empatii. 1. Monitorować konflikty między uczniami i pracować nad ich rozwiązaniem. Rodzice: 1.Edukować rodziców w zakresie: trudności wieku dorastania, zagrożeń patologiami, budowania właściwych relacji między rodzicami i dziećmi,.uświadamiać rodzicom, że nauczyciele i wychowawcy zawsze chętnie pomogą ich dzieciom w rozwiązywaniu problemów, 3.Podczas zebrań należy przypominać rodzicom, że w środowisku rodzinnym również powinny być promowane właściwe postawy i normy zachowań. Należy aktywizować rodziców do zaangażowania się działania mające na celu poprawę bezpieczeństwa uczniów w szkole. str.

56 str. 6

57 str. 7