gnieska Prybylska-Maur Uniwersye Ekonomicny w aowicach REGUŁY POLIYI PIENIĘŻNEJ PROGNOZOWNIE WSŹNI INFLCJI Wprowadenie Jednym rodaów poliyki pieniężne es poliyka opara na regułach poliyki pieniężne. en roda prowadone poliyki umożliwia uruchamianie w. auomaycnych sabiliaorów, dięki kórym gospodarka uyskue w poliyce wsparcie dla równoważonego i sabilnego empa wrosu. Ponado isniee wówcas sprężenie wrone pomiędy insrumenami poliyki pieniężne a miennymi makroekonomicnymi, np. inflacą. Ze wględu na sabiliuący charaker reguł poliyki pieniężne, w więksości kraów dąży się do sosowania reguł odniesionych do inflaci ako celu poliyki pieniężne. W wiąku ym decye doycące wysokości sóp procenowych maą wpływ na poiom inflaci. Problemem es niedoskonałe serowanie inflacą wiąane opóźnieniem wpływu miany sóp procenowych na poiom inflaci, ak również wysępowaniem soków podażowych i popyowych ora rodaem sosowanego modelu. W wiąku ym ednym rowiąań ego problemu es roważenie prognoy inflaci ako celu pośredniego w celu konroli opóźnienia. Jeżeli prognoa inflaci es na poiomie celu inflacynego, o decydenci poliyki pieniężne nie powinni mieniać sóp procenowych. Gdy powsae agrożenie by wysoką inflacą prekracaącą wceśnie wyycony cel, o decydenci poliyki pieniężne powinni podąć decye o podniesieniu sóp procenowych w celu ogranicenia wrosu cen. Naomias eżeli prognoa inflaci es poniże celu inflacynego, o powinna nasąpić obniżka sóp procenowych. Idea polega na niedopusceniu do prekrocenia wynaconego poiomu celu inflacynego. aki sposób prowadenia poliyki naywa się serowaniem inflacą inflaion argeing. Celem sraegii bepośredniego celu inflacynego realiowane pre NP es urymanie inflaci na poiomie usalonego celu inflacynego, ednak powodu soków podażowych i popyowych niekóre odchylenia inflaci od celu in-
234 gnieska Prybylska-Maur flacynego są nieuniknione. W wiąku ym bank cenralny powinien dążyć do minimaliaci odchyleń inflaci od celu inflacynego. Ponado, aby wynacyć prognoowaną wielkość inflaci w oparciu o wybrane modele srukuralne należy uwględnić wysokość insrumenu poliyki pieniężne. W opracowaniu apreenowano prykłady ilusruące możliwość asosowania reguł poliyki pieniężne do prognoowania wskaźnika inflaci.. Modele w prognoowaniu wskaźnika inflaci Prognoy inflaci mogą być sporądane różnymi meodami, ale wsyskie meody apewniaące ich prerysość i powaralność wymagaą sosowania modeli. Do prognoowania wskaźnika inflaci mogą być wykorysane modele srukuralne. Isnieą modele srukuralne sanowiące klasę modeli dynamicnych, kórą można apisać w posaci presreni sanów nasępuąco [4]: gdie: i v w. macier owarysąca, wekor mnożników wpływu sóp procenowych, wekor miennych sanu, i sopa procenowa, v wekor składników losowych. W celu analiycnego wynacenia prognoy inflaci uwględnieniem wybranych reguł poliyki pieniężne w pracy osał wykorysany model Svenssona dla gospodarki narażone na soki podażowe i popyowe, kóry predsawimy poniże. Pre onacymy wskaźnik inflaci w okresie, a pre * cel inflacyny. Zgodnie e sraegią i ałożeniami, w ramach realiowane pre NP sraegii bepośredniego celu inflacynego od sycnia 2004 r. es realiowany ciągły cel inflacyny na poiomie 2,5% w uęciu rok do roku, symerycnym prediałem dopuscalnych odchyleń /- punk procenowy; realiaca ciągłego celu inflacynego onaca, że odnosi się on do inflaci mierone w uęciu miesiąc do analogicnego miesiąca popredniego roku.
Reguły poliyki pieniężne a prognoowanie wskaźnika inflaci 235 Symbol i onaca insrumen poliyki pieniężne, np. sopę referencyną, naomias y wględną luką pomiędy recywisym P Y i poencalnym P Y wyrażoną w procenach, n. Y Y y 00. Y Model srukuralny można wedy apisać nasępuąco [2]: α y ε 2 y y β 2 i η β 3 gdie α, β, β 2 są sałymi dodanimi. Składniki losowe ε, η maą rokład o średnie równe ero, wariancach równych σ 2 ε, σ i kowarianci η σ εη 2. Składniki ε, η nie są obciążone auokorelacą. Składnik losowy ε predsawia sok podażowy, naomias składnik losowy η sok popyowy. Dla modelu opisanego równaniami 2, 3 mamy: wekor miennych sanu α, macier. y Wekory i v są nasępuące: β 2 β 0 ε, v β. 2 η Powyżsy model opisue syuacę, w kóre arówno inflaca, ak i agregowany popy-produkca reaguą opóźnieniem na mianę insrumenu poliyki pieniężne. Z powyżsego modelu wynika, że wros insrumenu banku cenralnego powodue spadek produkci a eden okres ora spadek inflaci a dwa okresy. W wiąku ym scególnie ważna w podemowaniu bieżących decyi doycących wysokości insrumenu poliyki pieniężne, na podsawie modelu Svenssona gospodarki narażone na soki podażowe i popyowe, es prognoa inflaci na dwa okresy do produ. 2. Reguły poliyki pieniężne Pry prowadeniu poliyki opare na regułach poliyki pieniężne bank cenralny sae się źródłem pewności i sabiliaci ocekiwań. Poliyka banku cenralnego, a w scególności reguły poliyki monearne wywieraą sysemaycny wpływ na mienne makroekonomicne. Poliyka opara na regułach poliyki pieniężne może być akywna lub pasywna. Gdy prowadona es akywna
236 gnieska Prybylska-Maur poliyka pieniężna opara na regułach, o isniee sprężenie wrone międy roważanymi miennymi makroekonomicnymi a insrumenami poliyki pieniężne. Ponieważ akywne reguły poliyki pieniężne maą sabiliuący charaker, w więksości kraów dąży się do sosowania ego rodau reguł, odniesionych do inflaci ako celu poliyki pieniężne. Reguły poliyki pieniężne można podielić na dwie klasy: reguły insrumenalne insrumen rules, reguły nasawione na cel argeing rules. Reguła insrumenalna wyraża insrumen poliyki pieniężne ako funkcę dosępne informaci o recywisości. Wyróżniamy nasępuące reguły insrumenalne: klasycna reguła Friedmana dla bay pieniężne, sandardowa reguła aylora, modyfikace sandardowe reguły aylora, reguła ylko inflaci, reguła luki berobocia. reguła Calvo. 2.. Sandardowa reguła aylora Według e reguły sopy procenowe banku cenralnego powinny mieniać się bardie niż odchylenie inflaci od pewnego usalonego celu inflacynego, ale nie dąży się bepośrednio do osiągnięcia ego celu, cel es ylko ednym argumenów funkci decyyne. Realiuąc sandardową regułę aylora bank cenralny opróc inflaci sabiliue akże produkcę. Sandardową regułę aylora można apisać w posaci [2]: α y β r i 4 gdie: i nominalna sopa procenowa banku cenralnego np. sopa referencyna lub redyskonowa, poiom inflaci w okresie, * cel inflacyny, y luka produkcyna w okresie, r realna sopa procenowa równowagi w okresie.
Reguły poliyki pieniężne a prognoowanie wskaźnika inflaci 237 W sandardowe regule aylora luka produkci es ważnym cynnikiem koryguącym poliykę pieniężną. Pry usalonym współcynniku α można auważyć, że im produkca recywisa es niżsa od poencalne, ym bardie powinna być obniżona sopa procenowa. Gdy produkca obserwowana es wyżsa od długookresowego rendu, o auważalne są wówcas sympomy pregrania koniunkury, w efekcie cego ceny będą miały endencę do wrosu, naomias decydenci poliyki pieniężne powinni wedy podąć decyę o podwyżce sopy procenowe. Zgodnie e sandardową regułą aylora, w celu mniesenia inflaci należy więksyć realną sopę procenową, dięki cemu osanie osudona produkca i ym samym mniesy się presa inflacyna. W roważane regule sopa procenowa, cyli ogólnie insrumen poliyki pieniężne ależy również od warości współcynników reakci. Z powodu braku ednonacności wynacenia insrumenu poliyki pieniężne w oparciu o sandardową regułę aylora, wynikaącego braku ednonacności wynacenia luki produkcyne, realne sopy procenowe ora współcynników reakci, roważa się również pewne modyfikace sandardowe reguły aylora polegaące na: pominięciu realne sopy procenowe równowagi, wówcas sopę procenową wynacamy na podsawie woru: usunięciu luki produkcyne: i α y β 5 β r i 6 asąpieniu luki produkcyne wielkością produkci: gdie: Y wielkość produkci. α Y β r i 7 2.2. Reguła ylko inflaci W regule ylko inflaci insrumen poliyki pieniężne ależy ylko od inflaci ora od celu inflacynego, co apisuemy nasępuąco: i β 8
238 gnieska Prybylska-Maur 2.3. Reguła luki berobocia gdie: Reguła luki berobocia ma posać: δ u u β r i 9 u akualna sopa berobocia, u nauralna sopa berobocia. Poosałe symbole wysępuące we wore obaśniono wceśnie. 2.4. Reguła ypu Calvo sopy procenowe Zgodnie koncepcą Calvo predsawioną w 983 r. akłada się, że isniee sałe prawdopodobieńswo konynuowania reguły w każdym okresów równe ϕ, naomias prawdopodobieńswo miany reguły w każdym okresie wynosi ϕ. Innymi słowy, w każdym okresie decyden podemue decye, cy mienić wysokość insrumenu poliyki pieniężne cy poosawić ą be mian. Reguła ypu Calvo sopy procenowe es nasępuące posaci: h i β h θ dla h [0,, β > 0 i 0 i γ θ dla h, γ > 0 a reguła opisue sprężenie wrone insrumenu poliyki pieniężne ϕ prognoą inflaci, wysępuące w średnim horyoncie casowym. ϕ We wore 0 θ es sumą dyskonowaną prysłych ocekiwanych wskaźników inflaci: 2 θ ϕ E ϕ ϕ 2... ϕ ϕ E, 0 ϕ 0, Paramer h, h [0,] miery sopień wygładenia sopy procenowe. Im więksy paramer h, ym więksy sopień wygładenia. Paramer β, β > 0 es paramerem sprężenia wronego. Im więksy es paramer sprężenia wronego, ym sybcie eliminowana es luka pomiędy ocekiwaną inflacą i celem inflacynym.
Reguły poliyki pieniężne a prognoowanie wskaźnika inflaci 239 3. Prognoa inflaci godna regułą insrumenalną poliyki pieniężne Prognoa wskaźnika inflaci / i na okresów do produ wynacona w okresie wyraża się worem: i i / / dla odpowiednio definiowanego wekora, ależnego od modelu, na podsawie kórego wynacana es prognoa wskaźnika inflaci. Dla roważanego w pracy modelu Svenssona e [ 0]. Wór na prognoę wskaźnika inflaci / i, godną regułą poliyki pieniężne oblicamy e woru: / i i / 2 Jeżeli prognoa wskaźnika inflaci wynacana es na podsawie modelu Svenssona, o powyżsy wór prymue posać: / i e e i / Wory, na podsawie kórych wynaca się prognoę wskaźnika inflaci w ależności od rodau sosowane reguły poliyki pieniężne esawiono w ab.. Zależność prognoy wskaźnika inflaci od rodau reguły poliyki pieniężne Roda Wory na prognoę wskaźnika inflaci na okresów do produ reguły poliyki / i pieniężne 2 Sandardowa reguła aylora α y / β r abela
gnieska Prybylska-Maur 240 cd. abeli 2 Modyfi- kaca sandar- dowe reguły aylora polegaąca na a- sąpieniu luki pro- dukcyne wielkością produkci / r Y β α Modyfi- kaca san- dardowe reguły aylora polegaąca na po- minięciu realne sopy procenowe równo- wagi / / β α y Reguła ylko inflaci / β Reguła luki bero- bocia / / / r u u β δ Reguła ypu Calvo > > 0, 0 [0,, / 2 / / 2 / γ θ γ β θ β h i h h hi dla dla
Reguły poliyki pieniężne a prognoowanie wskaźnika inflaci 24 eoreycnie roda sosowane reguły insrumenalne ma wpływ na prognoę wskaźnika inflaci. Jeżeli prognoa wskaźnika inflaci es wynacana na podsawie modelu Svenssona, o należy w powyżsych worach pryąć e. 4. nalia empirycna Do anali więo pod uwagę dane doycące miesięcnych wskaźników inflaci, insrumenu poliyki pieniężne sopy referencyne ora P. Ponieważ godnie e sraegią i ałożeniami, w ramach sraegii bepośredniego celu inflacynego od sycnia 2004 r. realiowany es ciągły cel inflacyny na poiomie 2,5% w uęciu rok do roku, symerycnym prediałem dopuscalnych odchyleń /- punk procenowy ora realiaca ciągłego celu inflacynego onaca, że odnosi się on do inflaci mierone w uęciu miesiąc do analogicnego miesiąca popredniego roku, a nie ak w laach 999-2003, wyłącnie w grudniu do grudnia popredniego roku, dokonano analiy danych miesięcnych okresu syceń 2004 r.-marec 20 r. Osacowane paramery modelu Svenssona wynosą: α 0,0069, β 0,3207, β 2 0,390. W ab. 2 predsawiono prognoy wskaźnika inflaci na eden, dwa i ry miesiące do produ godne regułą ylko inflaci. β Prognoy wskaźnika inflaci godne regułą ylko inflaci kwiecień 20 r. Prognoa inflaci dla 2 ma 20 r. abela 2 3 cerwiec 20 r. 0,0 4,26 4,24 4,23 0, 4,26 4,24 4,24 0,5 4,26 4,25 4,24 4,26 4,25 4,24,5 4,26 4,25 4,25 5 4,26 4,27 4,28 0 4,26 4,29 4,33 00 4,26 4,68 5,34 650 4,26 7,07 5,5
242 gnieska Prybylska-Maur Wynacaąc prognoę inflaci godną regułą ylko inflaci możemy auważyć, że inflaca w kolenych rech miesiącach nienacnie będie się obniżać, gdy współcynnik reakci będie prymował warości 0,0; 0,; 0,5; ;,5. Naomias im więksa warość współcynnika reakci endenca mian wskaźnika inflaci es preciwna, wskaźnik inflaci będie wrasał nienacnie dla β 5. Im więksa warość współcynnika reakci, ym więkse empo mian wskaźnika inflaci. W ab. 3 esawiono prognoy wskaźnika inflaci na eden, dwa i ry miesiące do produ godne wybranymi regułami insrumenalnymi dla wybranych współcynników reakci α 0,5, β,5. Roda reguły poliyki pieniężne Prognoy wskaźnika inflaci godne wybranymi regułami insrumenalnymi dla α 0,5, β,5 kwiecień 20 r. Prognoa inflaci dla 2 ma 20 r. abela 3 3 cerwiec 20 r. Sandardowa reguła aylora 4,26 4,27 4,28 Modyfikaca sandardowe reguły aylora polegaąca na pominięciu realne sopy procenowe równo- 4,26 4,26 4,42 wagi Modyfikaca sandardowe reguły aylora polegaąca na asąpieniu luki produkcyne wielkością pro- 4,26 4,39 4,57 dukci Reguła luki berobocia 4,26 4,26 4,27 Recywisa warość wskaźnika inflaci 4,5 5 4,2 Na podsawie preprowadone analiy progno wskaźnika inflaci godnych wybranymi regułami insrumenalnymi, dla reguł insrumenalnych preenowanych w ab. 3 można również wyciągnąć wnioski, że im więkse warości współcynników reakci, ym wyżse warości wynaconych progno wskaźnika inflaci. Gdy wynacamy prognoę wskaźnika inflaci na podsawie modelu Svenssona godną apreenowanymi regułami insrumenalnymi, o roda apreenowanych reguł insrumenalnych nie ma nacnego wpływu na prognoę wskaźnika inflaci, ponieważ isniee ależność pomiędy ksałowaniem się
Reguły poliyki pieniężne a prognoowanie wskaźnika inflaci 243 dynamiki produkci i nią wiąane luki produkcyne ora sopą berobocia. Ponado wykorysuąc do anali model Svenssona dla horyonu prognoy równego eden roda sosowane reguły nie ma wpływu na warość wskaźnika inflaci. Im więksy horyon prognoy, ym wpływ rodau sosowane reguły insrumenalne es bardie widocny. Zakońcenie Pomiędy regułami poliyki pieniężne a prognoą wskaźnika inflaci isniee sprężenie wrone. Gdy prowadona es poliyka pieniężna banku cenralnego wana serowaniem inflacą, o bank cenralny osacowue i ogłasa publicnie prognoowaną lub celową sopę inflaci i wedy próbue serować akualną inflacą w kierunku celu pre miany sopy procenowe i innych narędi ksałuących inflacę. Można również wynacyć prognoy wskaźnika inflaci godne regułami insrumenalnymi. Lieraura. Rudebush G.D., Svensson L.E.O., Policy rules for inflaion argeing, Working Paper Series, Naional uremu of Economic Rasearch Cambridge 998. 2. Svensson L.E.O., Commenary: How Should Moneary Policy Respond o Shocks While Mainaining Long-Run Price Sabiliy? Concepual Issues, w: chieving Price Sabiliy, a symposium sponsored by he Federal Reserve ank of ansas Ciy a Jackson Hole, Wyoming, ugus 29-3, 996. 3. Współcesna poliyka pieniężna, red. W. Prybylska-apuścińska, Difin, Warsawa 2008. 4. Założenia poliyki pieniężne na 2004 r. Narodowy ank Polski, Warsawa, wresień 2003.
244 gnieska Prybylska-Maur MONERY POLICY RULES ND FORECSING OF INFLION RE Summary he feedback exiss beween moneary policy rules and inflaion rae forecas. In his paper we analyse he impac kind of moneary policy rules on inflaion rae forecas. We apply Svensson model and he presenaion in he form of sae space o forecasing of inflaion rae.