ELEMENTARZ Szczęści Projekt O szczęściu Imię i nzwisko włściciel Elementrz W ŚRODKU Mp projektów
Synonimy szczęści: promienność, rdość, uciech, rozrdownie, wesele, zdowolenie, wesołość, pogodny nstrój, błogostn, upojenie, ekstz, przyjemność, spełnienie, dobrobyt. 2 Szczęści
Projekt O szczęściu to interktywne dziłnie w przestrzeni Wrszwy, w którym wzięło udził kilkunstu twórców: ntropologów, rtystów, socjologów, pedgogów, filmowców i innych miejskich ktywistów. Stworzyliśmy kilknście projektów, będących subiektywną interpretcją pojęci szczęście. Znjdziecie je n mieście. Koncepcj projektu: Jonn Kozer Ann Skopińsk Agnieszk Skopińsk Projekt grficzny i ilustrcje: Ann Skopińsk RebelZOO www.rebelzoo.eu Orgniztorzy: Projekt współfinnsuje: Ztrzymjcie się przez chwilę w terźniejszości i poczytjcie. To ztrzymnie się n chwili przybliż ns do szczęści. Szczęście w końcu jest w nszej głowie i jeśli z dużo się w niej kotłuje to brdzo trudno je dostrzec. Cytując Hmlet: Rzeczy nie są dobre czy złe sme w sobie. Są tkie, jkimi nm się wydją. Mmy ndzieję, że Elementrz Szczęści będzie dl Ws inspirujący. Znjdziecie w nim nie tylko teorie szczęści, le tkże ćwiczeni, dzięki którym szczęście będzie mog o być brdziej obecne w Wszym życiu. Wrto zstosowć te ćwiczeni, żeby sprwdzić jk dzi ją, może przy okzji doświdczycie s ynnego flow - tzw. przep ywu, kiedy ztrcicie się w czsie, przestrzeni i będziecie c ym sobą oddwć się dzi niu. Tk dziło się z nmi podczs tworzeni tego projektu. Tkich chwil życzymy Wm jk njwięcej. A si, A g i Ani Szczęści 3
Dlczego siedmiu? 7 to cyfr szczęśliw. Uwżn jest z cyfrę mistyczną, wyróżnijącą się bogtą symboliką. siedmiu wżnych o szczęściu Włdysłw Ttrkiewicz Poczucie szczęści jest objwem zdrowi psychicznego, nturlnym, choć nie zwsze możliwym. A zdrowie jest wrunkiem szczęści, istotnym, choć nie jedynym. Wielu filozofów n przełomie dziejów podejmowło się zdefiniowni i wyjśnieni: czym jest szczęście? Jednym z nich był włśnie Włdysłw Ttrkiewicz. Jego dzieło to rzeteln i dogłębn nliz pojęci szczęście. Ttrkiewicz wyróżni cztery podstwowe rodzje SZCZĘŚCIA: 1. SZCZĘŚCIE jko wybitnie dodtnie wydrzeni jk sm nzw wskzuje są to wydrzeni, które pozytywnie wpłynęły n bieg życi jednostki powodując stn szczęści. 2. SZCZĘŚCIE jko wybitnie dodtnie przeżyci tutj zhczmy o sferę przeżyć wewnętrznych jednostki, które t jednostk uznje z dodtnie. 3. SZCZĘŚCIE jko posidnie njwiększej miry dóbr dostępnej człowiekowi. Możn tutj wyróżnić dw rodzje dóbr: dobr mterilne, które podnoszą sttus życi jednostki i dobr psychiczne tkie jk np. cnot. 4. SZCZĘŚCIE jko zdowolenie z życi tutj główną rolę odgryw cłościowy bilns szczęści w życiu dnej jednostki. Jeśli jest on dodtni to możn powiedzieć, że życie tkiej jednostki było szczęśliwe. Ttrkiewicz wyróżnił nstępujące definicje szczęści: 1. Definicj doznni szczęści: szczęściem jest trwłe, pełne i uzsdnione zdowolenie z życi. 2. Definicj życi szczęśliwego: życie djące trwłe, pełne i uzsdnione zdowolenie. Ttrkiewicz podzielił nturę pojęci szczęście n subiektywną i obiektywną. Stwierdził tkże, że sprecyzown definicj szczęści jest nieosiągln. Njwiększe rozbieżności według Ttrkiewicz nie dotyczą pojęci szczęście, le recepty n bycie szczęśliwym. O to jk być szczęśliwym spierło się wielu filozofów. Przeszkodą mogą być tu jednk osądy zewnętrzne dnych osób. Kżdy z ns posid swoje indywidulne szczęście i n dodtek nie zwsze ten kto jest szczęśliwy tkim się włśnie wydje społeczeństwu. Szczęście w dużej mierze zleży nie tylko od wrunków zewnętrznych życi człowiek, le i od jkości jego smopoczuci w dnych wrunkch. WŁADYSŁAW TATARKIEWICZ (1886 r. 1980 r.) filozof i historyk filozofii, estetyk i etyk, historyk sztuki, członek Polskiej Akdemii Umiejętności i Polskiej Akdemii Nuk. 4 Szczęści
B jk bogctwo P jk potrzeby ZAKAZY DLA SZCZĘŚLIWYCH n podstwie książki O Szczęściu P jk przyjemności Kto chce szczęści, niech się wystrzeg dóbr zewnętrznych Ttrkiewicz wyróżni: DOBRA MATERIALNE jk: bogctwo, które utrcone czyni nieszczęśliwym, le też nigdy nieosiągnięte przysprz smutków DOBRA SPOŁECZNE jk: włdz, słw lub zszczyty. Kto chce szczęści, niech ogrnicz potrzeby Wiele prgnień m swe źródło w nieznjomości tego, czego się prgnie, twierdzi Ttrkiewicz. Gdy już ud nm się osiągnąć to, czego prgniemy, doznjemy rozczrowni. Jednk njwżniejsze jest to, że gdy czegoś brdzo prgniemy, idelizujemy to, gdy już spełnimy swoje prgnienie rozumiemy, że zwiodły ns nsze włsne oczekiwni. Kto chce szczęści, niech unik przyjemności Szczęście kontrstuje z nieszczęściem, przyjemność z cierpieniem. Cierpienie może być motorem do dziłń mjących n celu przyjemność. Niemożliwym jest doznwnie przyjemności bez wcześniejszego przeżyci cierpieni. A zbyt duż ilość przeżyć przyjemnych może być uciążliw, nwet przykr. Rdość doznwn wrz z cierpieniem jest głębsz i trwlsz. Ttrkiewicz słusznie zuwż wdę trzech zkzów filozofów, że nie kżdy umie żyć bez środków mterilnych, ogrniczć swe potrzeby i cierpliwie znosić cierpieni. Szczęści 5
siedmiu wżnych o szczęściu Budd To, czym jesteśmy dzisij, jest owocem nszych wczorjszych myśli, myśli, których dzisij doświdczmy, budują nsze jutro. Życie ztem jest wytworem nszego umysłu. BUDDA SIAKJAMUNI (ok. 563 483 p.n.e.) włśc. Siddhrth (imię od rodziców), Gotm (przydomek) z rodu (klnu) Śkjów mędrzec, złożyciel jednej z njwżniejszych religii świt: buddyzmu. Dopóki nie poznmy ntury nszego umysłu, nie będziemy świdomi tego, że pozytywne słow, życzeni i dziłni prowdzą do pozytywnych doświdczeń. Chcąc streścić buddyjską nukę do jednego przesłni, brzmiłoby ono: wszystko, co żyje, szuk szczęści i prgnie uniknąć cierpieni. Prgnienie szczęści jest motorem wszystkich ludzkich dziłń. Szukmy szczęści njróżniejszymi sposobmi: gdy prcujemy, zkłdmy rodzinę, podróżujemy, uprwimy sport, słuchmy muzyki lub gdy kupujemy piękne przedmioty. Wydrzeni zchodzące w świecie zewnętrznym wpływją n ns tylko poprzez sposób w jki je interpretujemy. Jeśli ztem, nuczymy się kontrolowć interpretcje, będziemy mogli pnowć nd otczjącym ns świtem. 6 Szczęści
R jk ruletk P jk pogoń S jk szczur Serio.? Już to widzę Pytm, gdzie w tkim rzie? Jk zmienić swój umysł? Aby zmienić nsz umysł musimy zrobić coś, co zmieni repertur nszych myśli i pomoże wyzbyć się przywiązń. Medytcj jest jednym ze sposobów skutecznie obniżjącym poziom lęku i wzmgjącym zdowolenie z życi. Według Buddy przywiązni przypominją grę w ruletkę, w której ktoś inny kręci kołem. Gr jest ustwion tk, że im dłużej grmy, tym większe ponosimy strty. Jest tylko jeden sposób, żeby wygrć trzeb odejść od stołu. A jedyn drog ku odejściu od stołu i zpnowniu nd swoimi rekcjmi n zmienne koleje losu prowdzi przez medytcje i ujrzmienie swojego umysłu. Chociż czyniąc to, rezygnujemy z przyjemności wygrywni, uwlnimy się jednk od nieznośnego cierpieni, jkie pociągją z sobą porżki. Posmkowwszy smotności i spokoju, człowiek stje się wolny od skz. (n stronie 27 przeczytsz o tym jk medytowć) W pogoni z szczęściem Według buddystów, dążenie do zdobywni dóbr zewnętrznych i próby nginni świt do włsnych prgnień nie są niczym więcej niż tylko pogonią z witrem. Szczęście możn znleźć wyłącznie w sobie, poprzez zerwnie więzi ze wszystkim, co znjduje się n zewnątrz i poprzez wyksztłcenie w sobie postwy kceptcji. T ide jest rozwinięciem myśli, że życie jest tkie, jkim uczyniły je nsze myśli, nsz stn psychiczny w dużej mierze determinuje sposób w jki postrzegmy świt. Czy przy pdkiem nie uczestniczę w wyścigu szczurów? Budd, Epiktet i inni mędrcy zchęcli do wycofni się z wyścigu szczurów. Zproponowli hipotezę: szczęście pochodzi z nszego wnętrz, więc nie możemy go znleźć, nginjąc świt do swoich prgnień. Buddyzm nucz, że przywiąznie do ziemskich wrtości nieuchronnie pociąg z sobą cierpienie i proponuje metody zrywni tkich więzi. Stoicy nmwili do tego, żeby skupić się n tym, co możesz kontrolowć czyli n myślch i rekcjch. Zrówno buddyści jk i stoicy pokzują jk znleźć hrmonię i szczęście uczestnicząc w nieustnnie zmienijącym się świecie. Pogoń z zewnętrznymi dobrmi i celmi może nm przynieść zledwie chwilową rdość. Musimy ztem prcowć nd nszym świtem wewnętrznym. Szczęści 7
siedmiu wżnych o szczęściu Czy wobec tego nliz odczuć i przekonń orz zmin myśli przybliży mnie do szczęści? Aron Beck To nie rzeczy sme w sobie ns mrtwią, le opinie, które o nich mmy. (Epiktet) - t myśl strożytnego mędrc streszcz cłą filozofię terpii W ltch sześćdziesiątych dr Aron Beck stworzył tzw. terpię poznwczą, któr koncentruje się przede wszystkim n tym, by pomóc pcjentowi zmienić jego negtywne wzory myśleni. Jest usystemtyzown, krótkoterminow i zorientown n terźniejszość, nstwion n rozwiązywnie ktulnych problemów. Model poznwczy terpii opier się n przekonniu, że znieksztłcone i nieprzystosowwcze myślenie (wpływjące n nstrój i zchownie pcjent) jest nieodłączną cechą wszystkich zburzeń psychicznych. Dltego tylko relistyczn ocen rzeczywistości i zmin myśleni prowdzi do poprwy nstroju i zchowni, utrzymując się poprw jest wynikiem zminy głębokich przekonń pcjent, z powodu których z trudem przystosowuje się do dziejącej się rzeczywistości. Czy mm jkieś przekonni, jkie? AARON BECK (ur. 1921) merykński psychitr i emerytowny profesor Uniwersytetu w Pensylwnii. Uwżny z jednego z twórców terpii poznwczej. 8 Szczęści
A jk utomtyzm M jk myśli P jk przekonni Myśli utomtyczne Nsze emocje i zchowni pozostją pod wpływem sposobu, w jki postrzegmy zdrzeni. Nsze uczuci zleżą nie tyle od sytucji, co od sposobu w jki ją konstruujemy i co o niej myślimy. Myśli, które pojwiją się w dnej sytucji są tzw. myślmi utomtycznymi. Njczęściej są szybkie, krótkie i nie zdjemy sobie sprwy z ich istnieni, le uświdmimy sobie nstępujące po nich emocje. W rezultcie bezkrytycznie przyjmujemy je z prwdę i regujemy nwykowo. Czsem inczej niż nprwdę byśmy chcieli. Rozpoznwni utomtycznych Myśli możn się nuczyć, śledząc zminy nstroju. Kiedy zuwżymy u siebie zminę emocji, zstnówmy się: Co przed chwilą przyszło mi n myśl? Przekonni Od dzieciństw formułujemy przekonni dotyczące ns smych i nszych świtów. Te tzw. przekonni kluczowe uksztłtowły się we wczesnym dzieciństwie, kiedy nie posidliśmy jeszcze refleksyjnej świdomości i kiedy przekonni osób znczących (rodziców, dzidków, opiekunów i innych osób) stwły się nszymi przekonnimi. Przekonni kluczowe ksztłtują opinie dotyczące sytucji, te z kolei wpływją n rodzj utomtycznych myśli, które decydują o tym jk się czujemy i jk się zchowujemy. Jedynie rozpoznnie kluczowych przekonń i ich zmin może przeksztłcić utomtycznie pojwijące się myśli. Te zś wpłyną n zminę nszych uczuć i zchowń. Szczęści 9
siedmiu wżnych o szczęściu Srikumr Ro Nie skupim się n szczęściu jk n celu czy końcu. W dążeniu do szczęści njwżniejsz jest podróż, drog. Zinteresownie szczęściem zczęło się u Srikumr od brdzo prywtnego doświdczeni. Sm mił problem, by po pornnym przebudzeniu czuć się szczęśliwym. Odnosił sukcesy zwodowe. Z czsem jednk wrtości, które reprezentowł korporcj, w której prcowł, zczęły go uwierć. Prgnął odmienić swoje życie i ztrudnił się n uniwersytecie. Szybko okzło się, że ten niby bezpieczny świt też jest pełen polityki, gier i wszystkiego tego, czego Srikumr nie lubił w korporcji. Cłe życie czytł dużo książek o duchowości, zwłszcz z kręgu wschodniego, z którego pochodził. Lektury wprowdzły go w pozytywny stn, le po odłożeniu książki powót do codzienności był rozczrowniem. Wpdł n pomysł, by stworzyć kurs dl studentów, n którym próbowłby znleźć odpowiedź n pytnie: jk proponowne przez różnych myślicieli drogi do szczęści przekłdją się n życie? Ro podkreśl w wywidch: Tk nprwdę nie wymyśliłem nic nowego, wpdłem n pomysł, jk zrobić użytek z tmtych mądrości. Wierzę, że w nich jest recept n szczęśliwe życie. Wiem, że nie m jednej drogi, dltego nigdy nie dję studentom gotowych rozwiązń. Smi je wyprcowują. Jeśli widzę, że ktoś szuk gotowc, odpowidm, że nie m to sensu, by uczestniczył w moim kursie. Rozwiąznie nie przychodzi z zewnątrz. Podobnie jk szczęście. Szczęście to stn umysłu, nie wrunki zewnętrzne. SRIKUMAR S. RAO (ur. 1951) wykłdowc nowojorskiej Columbii, londyńskiej School of Economy, klifornijskiego Berkeley i Kellogg School of Mngement n Northwestern University, utor dwóch bestsellerów: Are You Redy to Succeed i Hppiness t Work. 10 Szczęści
W jk wrunek Ż jk życie E jk etykietki Myślenie wrunkowe Myślenie wrunkowe jest zszczepine w ns od nrodzin. Jest to jednk dlece błędne złożenie, zkłdjące, że szczęście nie jest wewnętrznym stnem człowiek, tylko czymś, co przychodzi z zewnątrz i może pojwić się n nszej drodze pod określonymi wrunkmi. Tkie myślenie kryje w sobie pułpkę. Przecież zwsze jkiś wrunek nie będzie spełniony i czegoś będzie nm brk. Zwsze pojwi się jkieś nowe jeśli. Życie jko jedność Według Srikumr nie m czegoś tkiego jk podził n życie zwodowe i życie prywtne. Jk mówi Srikumr: Nie wierzę ludziom, którzy mówią: Wiesz, żon się ze mną rozwodzi, dzieci mnie nie poznją, włsny pies mnie wczorj pogryzł, nwet moj kochnk m romns, le świetnie mi idzie w prcy. To tk nie dził! Twoje życie jest zintegrowne. Życie jest jednością, któr gr lbo nie gr. Etykietki Ludzie często odruchowo chcą zkwlifikowć kżdą sytucję. Uznć j z dobrą lub złą. Robią to utomtycznie, bez nmysłu. Tymczsem, z kżdym rzem, kiedy nklej się n jkieś wydrzenie etykietkę: złe, to zczyn się cierpienie. Nie d się uniknąć złych rzeczy. Nie możn przewidzieć złmni nogi, le możn zdecydowć jk do niego podejść. Jeśli od rzu zczniemy się zmrtwić, co terz z prcą, ile będzie kosztowł rehbilitcj, jk brdzo będzie bolło, to nie tylko sobie nie pomożemy, le dołożymy sobie dodtkowy bgż cierpieni, którego możemy nie udźwignąć. Etykietki to dokłdnie sobie niepotrzebnego bgżu. Niesiemy go n włsne życzenie. Szczęści 11
siedmiu wżnych o szczęściu Mrtin Seligmn Optymistę spotyk w życiu tyle smo niepowodzeń i trgedii, co pesymistę, le optymist znosi to lepiej. Mrtin Seligmn w 1998 roku zpoczątkowł dziedzinę zwną psychologią pozytywną. Uwżł, że dotychczsow psychologi zeszł n tzw. mnowce. Seligmn twierdził, że psychologowie przejwiją obsesyjne zinteresownie ptologią i ciemną stroną ntury ludzkiej, zmykjąc oczy n to co, w ludzich dobre i szlchetne. Zwrócił tkże uwgę n fkt, że psychologowie stworzyli ogromny podręcznik DSM (podręcznik dignostyczny i sttystyczny zburzeń psychicznych) pozwljący n dignozownie wszelkich możliwych chorób psychicznych, wd chrkteru i problemów z zchowniem. Nie wyprcowli jednk język, jkim mogliby opisć njwżniejsze poziomy ludzkiego zdrowi, uzdolnień i możliwości. Jednym z pierwszych celów Seligmn było oprcownie podręcznik dignostycznego opisującego ludzkie zlety i cnoty. Wrz z innym psychologiem, Christopherem Petersonem z Uniwersytetu Michign, Seligmn postnowił stworzyć listę mocnych stron i cnót, któr byłby trfn w odniesieniu do wszystkich ludzkich kultur. MARTIN SELIGMAN (ur. 1942 r.) merykński psycholog. Twórc teorii wyuczonej bezrdności. Profesor University of Pennsylvni. Twórc pojęci psychologi pozytywn, dyrektor Positive Psychology Center. 12 Szczęści
L jk list R jk relcje CH jk chwlenie 24 cechy chrkteru Oto list mocnych stron i cnót stworzon przez Seligmn i Peterson. Skłd się z 24 podstwowych cech chrkteru, z których kżd wiedzie do cnót ndrzędnych. 1. MĄDROŚĆ I WIEDZA Ciekwość Umiłownie nuki Osądznie (Oceninie) Oryginlność Inteligencj Emocjonln Umiejętność ptrzeni z różnych punktów widzeni 2. ODWAGA Męstwo i dzielność Wytrwłość Prwość 3. WSPANIAŁOMYŚLNOŚĆ Dobroć Zdolność do kochni i byci kochnym 4. SPRAWIEDLIWOŚĆ Postw Obywtelsk Uczciwe i równe trktownie innych Zdolności przywódcze 5. WSTRZEMIĘŹLIWOŚĆ Smokontrol Rozwg Skromność i pokor 6. TRANSCENDENCJA Poczucie piękn i doskonłości Wdzięczność Ndziej Duchowość Wybcznie Wesołość i humor Zpł Bogte i stysfkcjonujące relcje społeczne Mrtin Seligmn obserowł szczęśliwych ludzi i mniej szczęśliwych. Odkrył, że to co różni te dwie grupy to włśnie posidnie lub brk licznych i stysfkcjonujących relcji społecznych. Posidnie w swoim otoczeniu ludzi, o których dbmy i którzy dbją o ns i z którymi dzielimy życie: wydrzeni, myśli i uczuci wzmgją nsze poczucie sensu. Ćwiczenie: Pomyśl o osobch, które są dl Ciebie bliskie. Czy spędzsz z nimi tyle czsu, ile byś chcił. Jeśli nie, czy możesz to zmienić? Seligmn zchęc do npisni listu pochwlnego do kogoś, kogo cenimy orz do odwiedzeni osób, które chcemy osobiście pochwlić. Tki list nie jest listem, w którym dziękujemy. To brdziej refleksj nd znczeniem relcji i przyjemnościmi jkie z byci w tej relcji otrzymujemy. Opisuje konkretne doświdczeni orz wszystko to, co w relcji przybliż ns do szczęści. Skupienie się n znczących i przyjemnych doświdczenich wpływ pozytywnie n relcje. Ćwiczenie: Zrób z tego rytułł i pisz co njmniej jeden lub dw listy w miesiącu dresowne do ludzi, n których ci zleży: rodzin, przyjciele, prtner. DOKOŃCZ ZDANIA Bycie zkochnym ozncz Bycie lepszym przyjcielem to. Bycie lepszym prtnerem Zdję sobie sprwę z Żeby zprosić miłość do mojego życi Odpuszczę i pozwolę sobie doświdczyć czym jest miłość Szczęści 13
siedmiu wżnych o szczęściu Bruce Lipton Po 15 ltch bdń doszedłem do wniosku, że nie jesteśmy ofirmi nszych genów, le pnmi nszego przeznczeni, zdolnymi tworzyć życie przepełnione zdrowiem, szczęściem i miłością. Przez prwie pięćdziesiąt lt trwliśmy przy iluzji, że nsze zdrowie i przeznczenie były zprogrmowne w nszych gench. Koncepcj t odnosi się do determinizmu genetycznego. Podczs gdy biolodzy komórkowi udowdniją, że nsze geny są kontrolowne i ksztłtowne przez sygnły pochodzące z nszych myśli i emocji, konkretnie ze sposobu, w jki postrzegmy nsze otoczenie. Bruce Lipton bezsprzecznie udowodnił, że błony komórkowe nszego cił odbierją bezpośrednie sygnły ze środowisk, nstępnie informcje te koordynowne są przez mózg. W mózgu odebrne sygnły zostją przefiltrowne przez proces nszego postrzegni, n który skłdją się nsze doświdczeni i przekonni, które są z kolei konsekwencją nszych nowych wyborów. Jkie znczenie t wiedz m dl nszego losu? Otóż ksztłtujemy swoje życie przez sposób, w jki odczytujemy otoczenie i to tylko nsz decyzj, jkie złożymy filtry. W zleżności od tego, jkie złożymy filtry, przejdziemy przez życie godnie, zdrowo i rdośnie lub pogrążymy się w otchłni wiecznego strchu, złości i niezspokojeni, licząc, że kolejny smochód, kolejny prtner, kolejn prc będzie lepsz. Otóż nie będzie, jeśli nie zmienimy nszych przekonń. Z pomocą przychodzi świdomy umysł czyli część mózgu zwn korą przedczołową oferując nm wspniłomyślnie wolną wolę. Jest to niezwykle wżn cech pozwljąc nm rozwżć historię nszego życi i świdomie zplnowć przyszłość. Wyposżony w zdolność utorefleksji smoświdomy umysł jest niezwykle potężny. Może obserwowć kżde nsze zprogrmowne zchownie, ocenić je i podjąć decyzję o zminie niekorzystnego dl ns nwyku. BRUCE LIPTON (1944 r. ) merykński biolog znny z promowni ideii, któr zkłd, że geny i DNA mogą być mnipulowne przez wirę człowiek i jego myśli. 14 Szczęści
D jk drń G jk gen E jk energi Jkie przekonni, tk rzeczywistość Jeśli kobiet m przekonnie, że wszyscy mężczyźni to drnie, jej system biologiczny będzie szukł potwierdzeni tej myśli w rzeczywistości (będzie spotykł mężczyzn, którzy psują do jej wzorc myślowego). W nstępstwie swoich wyborów zcznie odczuwć ból w ten sposób komórki cił informują, że dl jej dobr nleży zmienić przekonnie. Jeśli pozostnie on głuch n pojwijące się symptomy lub sięgnie po Prozc, by uciszyć sygnły (bólu), komórki znjdą gorszy sposób n dostrczenie informcji - zzwyczj jest on początkiem choroby. N przekór genom Nukowcy mją dne, z których wynik, że ludzie, którzy wygrli wlkę z rkiem, tk nprwdę zmienili swoje nwykowe myślenie. Świt w międzyczsie wydł wiele bilionów dolrów n bdni i leki opierjąc się n wierze w genetykę. Trudno terz otwrcie przyznć się do błędu. Wszyscy w dziwny sposób zpomnieli, że determincj genów nigdy nie był udowodnion, że zwsze pozostwł hipotezą. Sił myśli Informcje publikowne przez biologów pokrywją się z wiedzą, którą dostrcz nm fizyk kwntow udowdnijąc, że świt jest zbudowny z wirów energii, które bezustnnie obrcją się i drgją. Kżdy z ns emnuje swoim indywidulnym niewidocznym zpisem energetycznym. Elektromgnetyczne pole serc i mózgu wysył sygnły n podobieństwo fl rdiowych, które oprócz włściwości ndjących mją również cechy mgnetyczne. N tej podstwie to, w co głęboko wierzymy, zwsze znjdzie odzwierciedlenie w nszej rzeczywistości. Nie pozostje nic innego niż myśleć o szczęściu. Szczęści 15
Projekt O szczęściu M p Projektów Czyli gdzie w Wrszwie możecie znleźć prce uczestników projektu dotyczące szczęści! 5 lipc, godz. 19 1. 5 lipc - 30 sierpni 3. 20 lipc 8.» WERNISAŻ PROJEKTU O SZCZĘŚCIU INSTALACJA FOTOGRAFICZNA Mciej Kcprzk Gdzie? Pństwo Misto n trwie, ul. Jzdów 3/12» TANIEC (O SZCZĘŚCIU) NA MURACH Tess Ws Gdzie? min.: Pństwo Misto n trwie, ul. Jzdów 3/12» FILM ANIMOWANY, CORAZ CISZEJ Kmil Grzybowsk-Sosnowsk Gdzie? Kredkfe, l Wyzwoleni 14 5 lipc - 30 sierpni 2.» INSTALACJA FOTOGRAFICZNA Mciej Kcprzk Gdzie? Pństwo Misto n trwie, ul. Jzdów 3/12 5 lipc - 30 sierpni» AKCJA TRAVELING HAPPINESS PODRÓŻUJĄCE PO ŚWIECIE WIZYTÓWKI I VLEPKI Z CYTATAMI O SZCZĘŚCIU W RÓŻNYCH JĘZYKACH - DO PRZEKAZANIA DALEJ Dorot Okulicz i Aleksndr Gwrdys Gdzie? Więcej dowiecie się n: www.fcebook.com/trvelinghppiness 5 lipc - 30 sierpni» STRONA INTERNETOWA WWW.OGRODSPOLCZNY.PL ORAZ PLAKATY W KLATKACH SCHODOWYCH Sylwi Sieczkowsk Gdzie? Pństwo Misto n trwie ul. Jzdów 3/12 5 lipc - 30 sierpni» PIENIĄDZE DAJĄ SZCZĘŚCIE AKCJA SPOŁECZNA NA BANKNOTACH 10 ZŁ Ksi Kwitkowsk i Grzegorz Simborowski Gdzie? Więcej dowiecie się n: www.fcebook.com/pienidzedjszczescie AKCJA POKAZ/WYSTAWA 5 lipc - 30 sierpni 4.» NAKLEJKI Z CYTATAMI O SZCZĘŚCIU Z LITERATURY Ntli Czerkwsk Gdzie? W witrynch w okolicch ul. Mokotowskiej i w Pństwo Misto n trwie ul. Jzdów 3/12 5 lipc - 30 sierpni 5.» BIELARUS STOCK - ZDJĘCIA Z BIAŁORUSKICH ARCHIWÓW RODZINNYCH Z PRZEDCYFROWEJ ERY Tni Reut Gdzie? W loklch prz ulicy Brzeskiej» INSTALACJA FORMY SZCZĘŚCIA SĄ ROZMAITE... ODWOŁUJĄCA SIĘ DO SURREALISTYCZNEGO TEKSTU CORTAZARA Ank Dobrk Gdzie? lipiec i wrzesień 7.» DIY HAPPY STICKER - VLEPKA, NA KTÓREJ MOŻNA NAPISAĆ/NARYSOWAĆ (WSZELKIE FORMY DOZWOLONE) POZYTYWNĄ WIADOMOŚĆ. POZYTYWNYM KOMUNIKATEM MOŻNA PODZIELIĆ SIĘ NA TABLICY W JCC LUB GDZIEKOLWIEK NA MIEŚCIE Hnn Pndorell Olszewsk Gdzie? JCC Wrszw, ul. Chmieln 9A 6. 21 lipc - 30 sierpni» SZCZĘŚCIE OCZAMI DZIECI WYSTAWA RYSUNKÓW Iz Wojciechowsk Gdzie? Hotel B&B, Alej Krkowsk 193 30 lipc - 30 sierpni» GRAFIKA Dri Mielcrzewicz Gdzie? Wrsztt, pl. Konstytucji 4 20 lipc, godz.11-22» STOISKO PROJEKTU O SZCZĘŚCIU PODCZAS PIKNIKU PRZYGODA NA MDM-IE Gdzie? Plc Konstytucji, Plc Zbwiciel i okolice» FLASH MOB, CZYTANIE W PARKU SZCZĘŚLIWICKIM Jonn Kozer Gdzie? Prk Szczęśliwicki godz.» FINISAŻ PROJEKTU O SZCZĘŚCIU DEBATA POKAZ FILMIU I POSUMOWANIE PROJEKTU Gdzie? Duży Pokój, ul. Koszykow 24/12 9. 10. 11. 9 sierpni, godz. 12:00 12. 30 sierpni 13. 16 Szczęści
w AK ZE DM D C IE ów ryn we Se IE Ś Do l pie To uc zk ow ski eg o o br n ieln Lu d ln t S ZY ĘD MI it Si sl Fok ego ski Gór e wi n ik per Ko o ieg ńsk z wic ie enk 7. oln Chm Sm 5. Zgod Zło c Ksi rni Br ow sk zb st Mo ie Łz t r l. N ie rp Sk ickie cz i w Gór ie W ln pó wsk Mokoto Lwowsk Śn id ec kic h Agrykol wsk Orgniztorzy: Szwoleżerów Zoli pped lumn to o c g n i r towe iss the cn t m Bgtel 6 OLUM- Open: St 8-1 3 K s o t 5 zn 51/ referred l ly e r Ż l l. u u p o 596 kowy, p ho in 1 w z rsw t III W S zz c za ęśa c i R1 7 BA Zygmun m Crcow to W een T g n S i E K B to 19 ud betw set fro SKA EDER BELW kiej ii Lubels Plc Un l. Szuc h sk ow ln foo orgnic d n mers dy fr r u t S es t Every eir wr h t l l e s ory to fctwspółfinnsuje: linprojekt b r o N old KIE OWS JAZD łk Po GO KIE ŃS hemi enius c el Prize g e h t, ie) Nob rie Cur won the o h w t s i physic ld-fshhtfully o sk rsz O RY WA WYSTAWA RYSUNKÓW AL. KRAKOWSKA 193 st nd M ów dr n le Litew AL. U ŚCI Mokoto o Projekt grficzny i ilustrcje: Ann Skopińsk RebelZOO www.rebelzoo.eu Krzywickieg A WSK AKO eck L E G ŁO 9. ow liwi IE P O D zyk eni ln 08 Kos l. Wyzwol Po KA ow o jsk 51 z Les ieg RNI A Nowowie Filtrow LS AWE sk Koncepcj projektu: Jonn Kozer Ann Skopińsk Agnieszk Skopińsk M R L. A 8. ow EJ OW UD II L Myś A L. N k in Chop Koszykow No CZE 11. ów Piękn 10. sk Łzienkow on GO KIE IŃS Oc n Pięk n rycz Fb 2. Lenn UB AŁ CH lcz Wi Jzd ż Ho ck iwie Myśl John 3. jki Mte sk KA sk WS nń ŁO ZA Poz ln pó Ws miń 4. RS MA Ws Koź jsk w rsz W ntrln Ce ląsk noś j Żur s Pru opn Kru er lt g wo No Kon E. P zk rod k Ro ck BELARUS STOCK UL. BRZESKA EC Cze SOL ążę k do Wi zki Ł WA ec czy Szp niu Mo k rec W i szk ch ny Wlecz Sol Gł H WSTĘP WOLNY! Po Dą yn lec TAM ck Ord IA T O IĘT ŚW KA br So Kr o st Mo skieg w o t ni ik óln Ok Y ŚW ZY KR h Ci c n ik per Ko NOW go SKA NA WSZYSTKIE WYDARZENIA PR ckie Pr Cz M óżn n rew O H in n boź Brtoszewicz wieck K H n Js FLASH MOB PARK k s lew 21 SZCZĘŚLIWICKI ró Mzo 12. t gut u Tr Z ję cz IE 28 R SK 27 ie dn WYJMIJ MAPKĘ I ZWIEDZAJ PROJEKTY! R OW 25 23 sk T mk w ow o Lip rn bo ro K iśl W ow Br erz KR t en S Wi sk or
siedmiu wżnych o szczęściu Zygmunt Bumn Niepewność jest nturlną cechą ludzkiego życi, ndziej pozbyci się niepewności podstwowym motorem npędowym ludzkiego dziłni. Pozbycie się niepewności stnowi zsdniczy skłdnik kżdej wizji szczęści. Oznką przybliżeni się ku szczęściu jest przerzedzenie się gron towrzyszy podróży. Szczęście poleg n zdobywniu rzeczy, n które inni nie mj szns ni widoków. Szczęście jest rzeczą dobrą - pożądną i uprgnioną. Lepiej jest być szczęśliwym niż nieszczęśliwym. To włściwie wszystko, co d się powiedzieć o szczęściu z pełnym przekonniem. Szczęście to jkość, któr oddl się kżdego dni, le nigdy nie znik z oczu, odchodząc zchęc, by ruszć z nią w pogoń. ZYGMUNT BAUMAN (1925 ) polski socjolog, filozof, eseist, jeden z twórców koncepcji postmodernizmu ponowoczesności, płynnej nowoczesności, późnej nowoczesności. 18 Szczęści
S jk szuknie L jk los W jk wybór Trzeb umieć szukć Jk mówił Sokrtes, dl kżdego człowiek stworzony jest świt, który specjlnie dl niego zostł przygotowny. Bied poleg n tym, że niektórzy szukją go w niewłściwym miejscu. Trzeb pmiętć, że dobre życie skłd się z poszczególnych cegiełek: poszukiwni szczęści i przeżywni go. Nie m uniwerslnej recepty n szczęśliwe życie. Los człowiek Według Bumn n drogę życiową kżdego człowiek skłd się los, czyli coś nd czym nie mmy kontroli orz chrkter kżdego z ns. Los wyzncz nm zkres relistycznych opcji, chrkter wybier te konkretne, które wrunkują nsze wybory i drogę życiową. Płynność Życie ludzkie jest płynne i skłd się z nieustnnych wyborów. Nigdy nie mmy pewności czy wybrliśmy dobrze. Generlnie dobre życie poleg n dążeniu do byci dobrym człowiekiem, n kierowniu się dobrem. Wrto pmiętć, że dl kżdego czym innym jest dobro. Istotne jest, by trzymć się złotego środk, poniewż człowiek jest syntezą sprzeczności, jednością świt duchowego i mterilnego. Trzeb strć się zchowć równowgę między nimi. Szczęści 19
Wzór n szczęście Hppiness formuł Bdcze szczęści i psychologowie w ltch 60-tych przeprowdzili bdni, które dowiodły, że geny człowiek mją dość silne oddziływnie n poziom odczuwnego szczęści. Kżdy człowiek odzncz się chrkterystycznym dl siebie poziomem szczęści. Nie jest to jedn, ściśle określon wrtość, lecz potencjlny przedził, rozkłd prwdopodobieństw. To, czy znjdujemy się w dolnej czy górnej grnicy tego podziłu zleży od czynników zewnętrznych. To włśnie Seligmn pod koniec lt 60-tych stworzył niewielką grupę ekspertów, któr mił się zjąć konkretnym zgdnieniem. Jedn z grup nlizowł czynniki zewnętrzne wywierjące wpływ n poczucie szczęści. Psychologowie Sonj Lyubomirsky, Ken Sheldon i Dvid Schkde przenlizowli dostępny mterił empiryczny i doszli do wniosku, że istnieją dw zsdniczo odmienne rodzje czynników zewnętrznych: Okoliczności życiowe Czynności wolicjonlne (zleżne od nszej woli) To te fkty nszego życi, których nie możemy zmienić: przynleżność rsow płeć wiek niepełnosprwność Czynniki, n które mmy wpływ: zmożność stn cywilny miejsce zmieszkni Zchowni, które wybiermy: medytcj gimnstyk przyswojenie sobie nowych umiejętności wyjzd n wkcje Okoliczności życiowe odznczją się stłością w czsie, przynjmniej w pewnym okresie nszego życi, ztem są to czynniki, do których n ogół się przystosowujemy. Poniewż tkie czynności muszą zostć wybrne, większość wymg wysiłku i koncentrcji uwgi, w odróżnieniu od okoliczności nie mogą ot tk, po prostu znikć z nszej świdomości. Czynności wolicjonlne dją nm ztem dużo większą ndzieję n wzrost poziomu szczęści i uniknięcie efektu dptcji. Jedną z głównych idei, jkie powstły n gruncie psychologii pozytywnej, jest formuł, którą Lyubomirsky, Sheldon, Schkde i Seligmn nzwli wzorem n szczęście (hppiness formuł) doświdczne przez ns szczęście uwrunkowne biologicznie potencjlny zkres poczuci szczęści okoliczności życiowe czynności wolicjonlne Wyzwnie, z jkim musi zmierzyć się psychologi pozytywn, poleg n wykorzystniu metodologii nukowej do ustleni, jkie rodzje zmiennych (O i W) mogą sprwić, że nsze poczucie szczęści (S) osiągnie njwyższy możliwy poziom (w obrębie potencjlnego przedziłu). Okzuje się, że pewne okoliczności zewnętrzne (O) rzeczywiście mją istotne znczenie dl poziomu odczuwnego szczęści. Kżdy z ns może wprowdzić w swoim życiu pewne zminy, które nie podlegją w pełni zsdzie dptcji i mogą trwle zwiększyć nsze poczucie szczęści. Wydje się, że wrto do nich dążyć. 20 Szczęści
Okoliczności zewnętrzne, poziom szczęści Nikt nie zdoł żyć szczęśliwie, jeśli będzie mił n względzie jedynie siebie, jeśli wszystko będzie obrcł n swoją korzyść. Trzeb żyć dl drugich, jeśli chcesz żyć dl siebie. SENEKA Czy w okolicy, w której mieszksz jest głośno? Bdni dowodzą, że osoby, które muszą przywyknąć do stłych źródeł hłsu, nigdy się do nich nie przystosowują. Pod wpływem hłsu u bdnych nstępuje spdek poziomu wykonni zdń poznwczych. Hłs, zwłszcz przerywny i o zmiennym ntężeniu, zkłóc koncentrcję i wzmg stres. Wrto ztem dążyć do wyeliminowni źródeł hłsu w swoim życiu. Kontrol czy jest czymś co przydje się szczęściu? Jednym z istotnych spektów hłsu i ruchu ulicznego, włściwością, któr sprwi, że ob czynniki tk brdzo zchodzą nm z skórę, jest fkt, że nie możemy ich kontrolowć. Bdni dowodzą, że zmodyfikownie środowisk instytucjonlnego w tki sposób, by wytworzyć u prcowników, studentów bądź pcjentów silniejsze poczucie kontroli, jest jednym z njskuteczniejszych sposobów zwiększeni poziomu ich zngżowni, energii i poczuci szczęści. Ile zjmuje ci dojzd do prcy? Wiele osób decyduje się n zmieszknie w sporej odległości od swojego miejsc prcy, poniewż dzięki temu może przeprowdzić się do większego domu. Problem w tym, że ludzie szybko przyzwyczjją się do większej przestrzeni i przestją z niej czerpć przyjemność, nigdy ntomist nie przyzwyczjją się do dłuższych dojzdów do prcy, zwłszcz jeśli muszą pokonywć codziennie ztłoczone trsy. Nwet po wielu ltch tkich dojzdów osoby, które codziennie przemierzją długie kilometry ztłoczonych dróg, docierją do prcy z podwyższonym poziomem hormonów stresu. Wrto ztem dążyć do poprwy wrunków dojzdu do prcy. Czy jesteś wsydliwy? Ludzie trkcyjni n ogół nie są brdziej szczęśliwi niż osoby niezbyt urodziwe. A jednk pewne korzystne zminy w powierzchowności prowdzą do trwłego wzrostu poczuci szczęści. Osoby, które poddły się opercji plstycznej, zwykle są zdowolone z jej wyników i jk dowodzą bdni, osoby te są brdziej zdowolone ze swojego życi. Njlepiej jednk uwolnić się od ciężru wstydu i brku kceptcji siebie. To drog do trwłego wzrostu pewności siebie i poczuci dobrostnu. Co dją nm związki z innymi? Czynnikiem, który zdniem większości bdczy pod względem wżności przebij wszystkie pozostłe, jest jkość i liczb związków z innymi ludźmi. Dobre związki ns uszczęśliwiją, osoby szczęśliwe mją więcej pozytywnych relcji niż ludzie nieszczęśliwi. Jeśli chcesz przewidzieć, jk szczęśliw jest dn osob lbo jk długo będzie żył ( nie możesz zpytć o jej geny), to powinieneś przyjrzeć się jej relcjom społecznym. Silne związki społeczne wzmcniją system odpornościowy, wydłużją życie (brdziej niż rzucnie pleni), przyspieszją proces powrotu do zdrowi po zbiegch chirurgicznych orz zmniejszją ryzyko wystąpieni depresji i zburzeń lękowych. Osttnie bdni dowiodły, że wspiernie innych często wywier n ns brdziej pozytywny wpływ niż otrzymywnie pomocy. Nie mylił się Arystofnes, który mówił: potrzebujemy innych jko dopełnieni ns smych. Czy dziłnie zgodnie ze wzorem sprwi, że będę Szczęści 21
Większe poczucie szczęści? Ludzie, którzy przyznją, że brdzo im zleży n pieniądzch, słwie czy urodzie, n ogół odznczją się niższym poziomem poczuci szczęści, nwet gorszym stnem zdrowi niż osoby o niemterilistycznych celch. Jkie dziłni są ztem pożądne? Co ozncz W w nszym wzorze n szczęście? Csikszentmihly odkrył, że istnieje pewien stn, który sprwi wielu ludziom więcej przyjemności niż delektownie się smkiem czekoldy po upojnym seksie. To stn cłkowitego zbsorbowni zdniem, które, choć niełtwe, pozostje w zsięgu nszych możliwości. O człowieku, który znjduje się w tkim stnie, mówi się, że wpdł w trns. Csikszentmihly nzwł ten stn przepływem tzw. flow, poniewż przypomin on ruch wykonywny bez wysiłku trfimy n włściwy prąd i djemy mu się porwć. Często doświdczmy tego stnu podczs zdń fizycznych: kiedy jedziemy n nrtch, pędzimy smochodem po krętych drogch lbo uprwimy sporty zespołowe. Jego doznwniu sprzyj muzyk lub dziłni innych osób, które wyznczją rmy czsowe nszych zchowń (np. kiedy tńczymy, lbo z zngżowniem rozmwimy z przyjcielem). Tkiego trnsu, czy też przepływu możemy tkże doświdczć podczs smotnego wykonywni czynności twórczych tkich jk: mlownie, pisnie czy fotogrfownie. Csikszentmihly twierdził, że przeżycie tego uczuci jest możliwe tylko wtedy, kiedy mmy cel do osiągnięci. Oto czynniki, które decydują o wystąpieniu tego stnu: 1. Wykonywne zdnie musi być prwdziwym wyzwniem, które cłkowicie bsorbuje Twoją uwgę. 2. Musisz mieć umiejętności, które umożliwią Ci sprostnie temu zdniu. 3. Powinieneś n bieżąco otrzymywć informcje zwrotne dotyczące postępów prcy. Ćwiczenie: Zstnów się, kiedy osttnio czułeś tzw. przepływ, kiedy byłeś kompletnie skupiony n zdniu, czynności? 22 Szczęści
Hipotez ISTNIEJĄ DWIE WERSJE HIPOTEZY NIESZCZĘŚCIA: SŁABA NIESZCZĘŚCIE może prowdzić do osobistego rozwoju, siły, rdości, smodoskonleni. Wersj t m potwierdzenie w wielu bdnich, le nie podpowid nm jk mmy żyć. MOCNA Ludzie muszą doświdczć NIESZCZĘŚCIA, żeby się rozwijć, pewien poziom rozwoju osobistego jest osiąglny wyłącznie dl tych, którzy doznli wielkiego nieszczęści i pordzili sobie z tym doświdczeniem. Jeśli t hipotez jest prwdą, to powinniśmy częściej podejmowć ryzyko i doświdczć porżek. Ludzie rdzą sobie z NIESZCZĘŚCIEM n 3 podstwowe sposoby: 1. Aktywne podejmownie bezpośrednich dziłń służących rozwiązniu problemu. 2. Reinterpretcję - prcę nd sobą, zminę sposobu myśleni i szuknie dobrych stron tego, co się wydrzyło. 3. Uniknie - łgodzenie swoich rekcji emocjonlnych poprzez zprzeczenie zdrzeniom i uniknie myśleni o nich, picie lkoholu, zżywnie nrkotyków lub inne metody odwrcni uwgi od bolesnych przeżyć. Szczęści 23
Sens cier pieni Kluczem do rozwoju osobistego nie jest optymizm per se, lecz dostrzegnie sensu zdrzeń, które optymistom przychodzi z wielką łtwością. Jeżeli nuczysz się dostrzegć sens cierpieni i wyciągć z niego podstwowe wnioski, to będziesz mógł korzystć z przeciwności losu. Wżne jest to, co robi się po doświdczeniu nieszczęści. Uniknięcie trumy jest możliwe dzięki rozmowie z drugim człowiekiem i podzielenie się swoimi odczucimi. Wedle bdń ludzie, którzy otwrcie wyrżją swoje emocje, cieszą się lepszym zdrowiem. Kżdy z ns może doświdczyć pozytywnych skutków nieszczęści, chociż pesymist musi podjąć dodtkowe dziłni tkie jk medytcj, terpi poznwcz. Wszystkie pomogą przeciwdziłć negtywnym rozwżniom i skierowć myśli we włściwym kierunku, co z tym idzie, sprwią, że będziemy łtwiej znosić przyszłe przeciwności losu, że zobczymy w nich sens i pod ich wpływem rozwiniemy się. Drugi krok poleg n pielęgnowniu i rozbudowywniu sieci wsprci społecznego. Jedn lub dwie dobre, oprte n przywiązniu, relcje z innymi pomgją zrówno dorosłym jk i dzieciom rdzić sobie z zgrożenimi. Zufni przyjciele potrfią słuchć, mogą się okzć niezwykle pomocni w zrozumieniu tego, co cię spotkło i w dostrzeżeniu sensu bolesnego doświdczeni. Po trzecie, wir i prktyki religijne mogą sprzyjć rozwojowi zrówno bezpośrednio, wspomgjąc proces poszukiwni sensu zdrzeń, jk i djąc poczucie wspólnoty. Nieszczęści zmieniją nsz system wrtości i filozofię życi ukierunkowując ją n terźniejszość i innych ludzi. Aby przeciwności losu mogły pociągć z sobą dobroczynne skutki, muszą przytrfić się we włściwym czsie (w okresie wczesnej dorosłości), włściwym osobom (ludziom dysponującym zsobmi społecznymi, które pozwlją sprostć wyzwniom i dostrzegć dobre strony tego, co ich spotkło) i w odpowiednim wymirze (zbyt siln trum może spowodowć zespół stresu pourzowego). Njwżniejszych prwd nie d się nuczyć od innych. Brdzo dobrze ujął to Mrcel Proust: Nie dostje się mądrości w drze, trzeb ją odkryć smemu po wędrówce, jkiej nikt nie może podjąć z ns, ni jej nm zoszczędzić, bo on jest spojrzeniem n świt. Ćwiczenie: Jeśli spotkło cię nieszczęście sięgnij po krtkę ppieru i zcznij pisć. Njlepiej 15 minut dziennie przez kilk kilknście dni. Nie poprwij się ni nie cenzuruj tego, co npiszesz, nie przejmuj się grmtyką ni strukturą zdń, po prostu pisz. Opisuj, to co się wydrzyło, jk się w związku z tym czujesz i dlczego doświdczsz tkich emocji. Jeśli nie lubisz pisć, ngrywj swoją opowieść. Njwżniejsze, żebyś ujwnił swoje myśli i uczuci nie próbując ich porządkowć. Spróbuj odpowiedzieć n pytni: Dlczego to się stło? Co dobrego może z tego wyniknąć? 24 Szczęści
Szczęście to spójność Ludzie nbierją poczuci, że ich życie m sens, kiedy osiągją spójność między trzem poziommi: Ludzie są systemmi wielopoziomowymi. Kżdy jest obiektem fizycznym (ciłem wyposżonym w mózg), w którym powstje umysł. Z nszych umysłów z kolei tworzą się cłe społeczeństw i kultury. Co możesz uczynić, żeby twoje życie było dobre, szczęśliwe, stysfkcjonujące i pełne sensu? Odpowiedź n to pytnie możn znleźć wyłącznie w dogłębnym zrozumieniu ntury człowiek, ze wszystkimi jej wewnętrznymi podziłmi. Jesteśmy istotmi społecznymi, które potrzebują miłości i przywiązni. Potrzebujemy też doświdczć prcy, sprwdzni swoich kompetencji orz stnu zngżowni w prcę. Szczęście nie jest czymś, co możn zdobyć, znleźć lub osiągnąć. Musisz stworzyć odpowiednie wrunki, potem cierpliwie czekć. Jesteśmy jk rośliny potrzebujące słońc, wody i żyznej gleby, żeby dobrze się rozwijć. Ludzie do życi potrzebują miłości, prcy i łączności z czymś większym niż oni smi. Wrto dokłdć strń, by zbudowć włściwe relcje między sobą, innymi, między sobą, prcą orz między sobą, czymś większym od siebie. Jeśli zdołsz osiągnąć w życiu spójność, to wkrótce zczniesz doświdczć szczęści i poczuci sensu. Szczęści 25
Szczęście w chrześcijństwie N świecie żyje około 2,2 milird chrześcijn, z czego połow to ktolicy. Religi chrześcijńsk, podobnie jk i inne wyznni, opier się m.in. n rozumieniu szczęści zrówno w życiu doczesnym jk i w życiu wiecznym, ztem n osiągniu pełni w życiu dzięki rozwojowi życi duchowego i budowniu relcji z Bogiem. TEKST: D. CZ. I J. K. Szczęści szuk się niekiedy po omcku. Nie zwsze nwet wiedząc, co może uszczęśliwić. To, co jwiło się jko spełnienie prgnień, okzuje się tylko pozorem. Będąc silnie zmotywownymi do osiągnięci celu, spodziewmy się, że d nm szczęście, le gdy już go osiągniemy, chcemy więcej lub inczej. Trochę tk, jkbyśmy mieli słuch bsolutny, wciąż chodzili do opery n kiepskie, choć dobrze zpowidjące się rie. Zstnwimy się, czy to my jesteśmy tkimi mlkontentmi, czy rczej wykonnie jest nędzne. Często wtedy wiemy, że to nie to. Z perspektywy wiry to zrozumiłe: nic co ziemskie i doczesne nie jest w stnie nsycić prgnieni człowiek, który przez Bog stworzony jest jko cpx Dei, zdolny do przyjęci swojego Stwórcy. Jest bowiem w człowieku otchłń, którą zpełnić może jedynie On. Głębi przyzyw głębię hukiem wodospdów npisne jest w pslmie 42, święty Augustyn wyznł po swoim nwróceniu: niespokojne jest serce człowiek, dopóki nie spocznie w Tobie, Boże. Prgnienie szczęści w religii chrześcijńskiej jest w istocie prgnieniem Bog i tęsknotą z zjednoczeniem z Nim. Cóż z tego, że w poszukiwniu odpowiedzi n to prgnienie możn zbłądzić, pomylić dres. Tk jkbyśmy z oddli słyszeli doskonłą muzykę Bch, le nie mogli do końc określić źródł tych dźwięków. To tylko dowód n to, że to nie koniec wędrówki. Ktoś tworzy tę bezbłędną muzykę, po rozpoznniu utor, nie m się wątpliwości, chce się słuchć tylko tego. Drog do odkryci Bog jko osttecznego celu i pełni szczęści prowdzi ludzi często przez doświdczeni życiowych strt, frustrcji, brków i rozczrowń. Wszystkie przedmioty i podmioty prgnień skutecznie odwodzą od myśleni o Bogu i tym miejscu przeznczonym w człowieku wyłącznie dl Niego. Człowiek próbuje rozgościć się i urządzić n ziemi, dąży do czegoś w rodzju młej stbilizcji djącej złudzenie kontroli. Goni z drugim człowiekiem, jkby to on mił uszczęśliwić, jednk i wtedy często doświdcz się pustki. W życiu wciąż zbieg się o posidnie przedmiotów, które cieszą dopóki nie zprgnie się innych, troszczy ż do przesdy o zdrowie, kondycję, wygodę, choć cił wciąż stwiją opór, ndzieję n spokojną przyszłość lokuje się w oszczędnościch. Możn jednk mieć to wszystko i nie być szczęśliwym, może też tego zbrknąć, szczęście pozostje. To histori wielu świętych, których wir próbowł się przez trudy, jednk zchowując łączność z Bogiem ustrzegli się zgorzknieni. Pweł z Trsu mówił Umiem cierpieć biedę, umiem i obfitowć. Do wszystkich w ogóle wrunków jestem zprwiony: i być sytym, i głód cierpieć, obfitowć i doznwć niedosttku. Wszystko mogę w Tym, który mnie umcni. Było dobrze, gdy był syty, było dobrze, gdy cierpił głód. Komfort, jest sprwą drugorzędną, brk stje się przestrzenią budowni większej zżyłości z Jezusem, bo moc w słbości się doskonli. Kto to zrozumił, nie prosił już tylko o wygodne życie, pozbycie się trosk i relizcję włsnych plnów. Powierzenie bez reszty komuś swojego losu brzmi jk szleństwo, le czy nie brdziej szlone są próby wyklkulowni życiowego ryzyk, zbezpieczeni się n wszelkie możliwe sposoby, niewystwinie nos poz włsną strefę bezpieczeństw, by w końcu bezrdnie uznć, że ndl jest się tk smo bezbronnym jk n początku, stwierdzić nic nie zyskłem, moje lęki rosną, strciłem mnóstwo cennego czsu? W powszechnym doświdczeniu wierzących wrz z cierpieniem przychodzi wlk o swój obrz Bog. Pojwiją się pytni: czy Temu, który dopuszcz cierpienie zleży n mnie? Czy nie pochłonie mnie zło wokół i we mnie smym? Żeby przezwyciężyć pokusę zwątpieni potrzeb njpierw doświdczeni nieustępliwej miłości Bog, przeżyci tego, że jest się dl Niego cennym, nie do zstąpieni. Trzeb usłyszeć głos, który mówi: Znm cię po imieniu i jestem ci łskwy, pozwolić, by rozjśnił nsze mroki, pogodził ns ze sobą smymi i z rzeczywistością tką, jk jest. Szczęście przestje być uzleżnione od okoliczności zewnętrznych, wszystko co może być pomocą do jego osiągnięci jest wewnątrz ns. Otwierją się nowe perspektywy, kończy się gorączkowe zbiegnie o swoje szczęście ono po prostu jest, bo jest wyborem. Prdoksy, o których mówił Jezus nbierją znczeni: kto chce zchowć swoje życie trci je, kto trci swe życie z Jego powodu, ten je zchowuje. Żyjąc tk człowiek otrzymuje niejko w prezencie nowego siebie, bo zmieni się, rośnie, stje się podobny do Tego, z którym i do którego idzie, z którym tęskni. Powierz się Bogu, On posługuje się nim by prowdzić do szczęści innych. W myśli chrześcijńskiej szczęście to sm Bóg. Szczęście jest też osobistym wyborem kżdego człowiek, który podejmuje decyzję, czy swoje prgnienie zrelizowć do końc, w wieczności. Chrześcijnin cieszy się w życiu tym, co od Bog otrzymł, powierz się Mu w trudnościch, skłd prośby w modlitwch, z ndzieją, że spełnią się słow zpisne przez świętego Jn On będzie Bogiem z nimi. I otrze z ich oczu wszelką łzę, śmierci już odtąd nie będzie. 26 Szczęści
Ćwiczenie: Medytcj: pierwsze kroki Medytcj służy poprwie psychicznego i fizycznego komfortu życi, nszego, nszych bliskich orz wszystkich, którzy się z nmi stykją. Medytcję może prktykowć kżdy. Jest pozreligijn. Jej zdniem jest uspokojenie i wyciszenie psychiczne, które sprzyj nszemu zdrowiu i rozwojowi.. 1. Usiądź n przedniej części poduszki. 2. Ułóż nogi tk, byś mógł je utrzymć przez dłuższy czs nieruchomo. Ciężr cił rozłóż pomiędzy trzy punkty: dw koln dotykjące podłogi i siedzenie oprte n poduszce. Jest kilk sposobów ułożeni nóg, np. sid klęczny orz postwy skrzyżne, z których njszlchetniejsz to pełen lotos, gdy ukłdmy prwą stopę n lewym udzie, lewą n prwym. 3. Rozprostuj i wyciągnij kręgosłup do góry, w nturlnej, wyprostownej pozycji. Wypchnij dół pleców nieco do przodu, "otwórz kltkę piersiową, głowę trzymj prosto. 4. Rozpoczynjąc zzen pokołysz chwilę tułowiem, niech ruchy stją się corz mniejsze, ż w nturlny sposób ztrzymsz się w bezruchu. 5. Spuść wzrok i utrzymuj go w odległości około metr przed sobą, nie skupijąc go n żdnym szczególnym punkcie. Oczy nich będą półprzymknięte. 9. Bądź w pełni, obecny, przytomny i uwżny, tk uwżny, jk to tylko możliwe, jkbyś szedł po linie nd przepścią. 6. Ułóż lewą dłoń grzbietem w dół we wnętrzu prwej dłoni i łącząc lekko czubki kciuków uformuj owl w płszczyźnie pionowej. Przesuń dłonie do brzuch, kilk centymetrów poniżej pępk. 10. Pozwól myślom i emocjom przepływć. Nie ngżuje się w nie, le również nie próbuj ich tłumić. Obserwuj je jk krjobrz przepływjący z oknem pociągu lub jk chmury n niebie. 7. N początku zrób kilk głębokich oddechów, później oddychj nturlne. Środek ciężkości i oddech nturlnie przesuną się sme do podbrzusz. 11. N zkończenie zzen pokołysz lekko ciłem w prwo i w lewo. Wyprostuj nogi i upewnij się, że msz w nich czucie znim wstniesz. 8. Siedź nieruchomo i koncentruj wgę n oddechu, śledząc go, wczuwjąc się w niego lbo licząc wdechy i wydechy w cyklch do dziesięciu. Jeśli skupienie odejdzie, nie zniechęcj się, zcznij od now z czsem okresy uwgi i skupieni wydłużą się. Szczęści 27
Ćwiczenie: Twój dzienniczek Zstnów się, z co jesteś wdzięczy. Zrób listę pięciu rzeczy, które były dobre i przydrzyły Ci się tego dni. Mogą to być młe i duże wydrzeni np. wrtościow rozmow z przyjcielem. Njlepiej zrób to wieczorem przed zśnięciem. Ćwiczenie: Po prostu ćwicz Ruch jest brdzo wżny. Już nwet siedem minut ćwiczeń m zbwienny wpływ n człowiek. Będziesz dotleniony, zrelksowny i szczęśliwy dzięki wytwrzjącym się w trkcie wysiłku fizycznego endorfinom. Zobcz jk wygląd mózg człowiek po ćwiczenich fizycznych: Mózg człowiek, który siedził bezczynnie. Mózg człowiek po dwudziestominutowym spcerze. Ćwiczenie: Stwórz nowe rytuły Jkie rytuły spowodowłyby, że byłbyś szczęśliwy? Jkie dziłni chciłbyś wprowdzić w życie? Np.: Wykonywnie ćwiczeń trzy rzy w tygodniu Medytownie po 15 minut kżdego rnk Czytnie co njmniej godzinę dziennnie Moje pomysły n rytuły, nowe dziłni: Jesteśmy tym, co w swoim życiu powtrzmy. Doskonłość nie jest jednorzowym ktem, lecz nwykiem. ARYSTOTELS Npisz to, co lubisz robić! 1. 2 3. 4. 5. Kiedy to zrobię Jk się czyję Ćwiczenie: Plnuj wyjzdy Wedle bdń już smo plnownie wkcji, czy pru dni wolnych od prcy, m wpływ n nsze poczucie szczęści. W njbliższym czsie pojdę do: Pmiętj, wprowdzj njwyżej jeden, dw rytuły i dziłj tk, żeby stły się Twoimi zwyczjmi. 28 Szczęści
Ćwiczenie: Twoj definicj szczęści Jk zdefiniujesz szczęście, czym jest włśnie dl Ciebie? Nrysuj siebie w przyszłości. Czego prgniesz? Szczęści 29
Projekt O szczęściu Jonn Kozer Ani Skopińsk Agnieszk Sko pińsk N tej stronie piszemy o Ws, twórcch projektów o szczęściu. Pomysłodwczyni Projektu o szczęściu. Absolwentk Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, studentk Uniwersytetu Artystycznego w Poznniu n wydzile Multimediów. Złożycielk i członkini dwóch stowrzyszeń: Prcowni Etnogrficznej i Rozwoju w Biły Dzień. Współtwórczyni Prcowni Duży Pokój. Etnolożk, fotogrfk, bdczk społeczn.» Flsh mob, czytnie w prku Szczęśliwickim Wrszwink, jedn z pomys odwczyń Projektu o szczęściu n codzień mieszk n Powiślu gdzie projektuje, rysuje i bieg po okolicy. M odsz siostr Agnieszki, często uznwn z strszą. Dzi w kolektywie RebelZOO. Ukończy projektownie grficzne n Uniwersytecie Bedfordshire. Lubi się uczyć i próbowć nowych rzeczy. Ztrcił się w odczuwniu czsu i przestrzeni podczs projektowni i ilustrowni tego mgzynu. Grficzk i ilustrtork. N dobrej drodze do obrony swojego doktortu n wrszwskiej ASP n Wydzile Grfiki w prcowni projektowni książki prof. Mciej Buszewicz. Członkimi kolektywu RebelZOO (www.rebelzoo.eu) zjmującego się, oprócz projektowni, relizowniem włsnych pomysłów często zhczjących o wżne społecznie temty. Wnuczk Powstńc Wrszwskiego, miłośniczk Wrszwy i poruszni się rowerem po mieście.» Szczęśliwe cisteczk z wróżbą, podczs wernisżu Projektu o szczęściu» Elementrz Szczęści projekt grficzny i ilustrcje Mciej Kcprzk Rocznik 1984. Z młody by rzucć w ZOMO z stry by słuchć One Direction. Wieloletni student. Niestrudzony podróznik i mtor gstronomii trzeciej ktegorii. Tegoroczny słuchcz roku dyplomowego Studium Fotogrfii Związku Polskich Artystów Fotogrfików. Hnn Pndorell Olszewsk Copywriterk, któr robiąc w dzieciństwie vlepki, nie wierzył, że istnieje tk prc, w której z smo wymyślnie ktoś będzie jej płcić. Poszł więc n psychologię społeczną by poszerzć horyzonty, le od rzu wybrł sobie specjlizcje związne z reklmą. Oprócz tego njchętniej komunikowłby się poprzez śpiew, dltego ucieszył ją fkt, że gdzieś w Azji istnieje wiosk,w której wszyscy porozumiewją się zśpiewkmi. Znjąc jej zmiłownie do podróży, pewnie wyruszy kiedyś w świt i tę wioskę odnjdzie.» DIY hppy sticker - vlepk, n której możn npisć/ nrysowć (wszelkie formy dozwolone) pozytywną widomość. Dodtkowo pozytywnym komuniktem możn podzielić się przyklejjąc swojego sticker n tblicy w JCC, ul. Chmieln 9A Tess Ws Artystk. Rysuję i mluję tkże odczuwm wielką i nieskrępowną potrzebę wyrżni się w tńcu i ruchu. Tych kilk elementów łączę ze sobą w tworzeniu wizulizcji. Kochm i mrzę. Mm ndzieję, że to widć w moich prcch. Zprszm do tńc: www.tessws.com» Instlcj fotogrficzn, Wieś Szczęście» Tniec (O szczęściu) n murch - murliki Dri Mielcrzewicz Absolwentk tetrologii i podyplomowej grfiki komputerowej; studentk fotogrfii n Uniwersytecie Artystycznym w Poznniu; współtwórczyni Sklepu z cyttmi i utork wszystkich w nim projektów (www.sklepzcyttmi.pl); luretk stypendium rtystycznego Mist Poznni w 2009 roku; zprojektowł okłdki książek dl wydwnictw Świt Książki, Znk, czy wydwnictw Uniwersytetu im. Adm Mickiewicz; przygotowywł projekty dl Muzeum Archeologicznego Genius Loci, Łzienek Królewskich, festiwlu Poznń Broque, dl Tetru Ateneum, czy Tetru Polskiego w Wrszwie. www.sklepzcyttmi.pl www.drimielcrzewicz.com» Projekt grfiki dotyczącej szczęści Stron internetow projektu duzypokoj.org/projektu tm znjdziecie info o projekcie i link do strony wydrzeni n fcebooku. Jeśli chcecie dołączyć do projektu npiszcie do ns mejl rozwojw bilydzien@gmil.com 30 Szczęści