SYLABUS/OPIS PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu/ moduł (w języku polskim) Psychologia uczenia się i nauczania./ Moduł 155.: Modelowy system profilaktyki i pomocy uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Psychology of learning and teaching 3. Jednostka prowadząca przedmiot Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Psychologii Ogólnej, Psychologii Rozwoju, Psychologii Edukacji i Wychowania. 4. Kod przedmiotu/modułu (nie wypełniać) 5. Rodzaj przedmiotu (obowiązkowy lub fakultatywny) Fakultatywny 6. Kierunek studiów Psychologia 7. Poziom studiów (I lub II stopień lub jednolite studia magisterskie) Jednolite studia magisterskie 8. Rok studiów V Tryb studiów (SS/SN) SN 9. Semestr (zimowy lub letni) zimowy 10. Forma zajęć i liczba godzin (dotyczy nazw różnych typów zajęć) Forma zajęć: konwersatorium, 45 godzin 11. Imię, nazwisko, tytuł/stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia Dagmara Łupicka-Szczęśnik, dr; Izabela Gryszan, mgr 1
12. Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych dla przedmiotu/modułu oraz zrealizowanych przedmiotów brak 13. Cele przedmiotu C1 Przybliżenie studentom modelu psychologa - aktywnego uczestnika procesu prawidłowej edukacji, nastawionej na optymalizowanie szans aktualizacji potencjałów rozwojowych jednostki ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zapoznanie z pracą psychologa jako diagnosty i terapeuty dziecka (CP) C2 Uporządkowanie wiedzy na temat czynników, warunków i mechanizmów rozwoju dzieci od urodzenia do okresu adolescencji oraz ich wpływu na funkcjonowanie szkolne. Dostarczenie wiedzy na temat prawidłowości procesu uczenia się; jego zaburzeń i ich przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych oraz psychoprofilaktyki i terapii trudności edukacyjnych (CP) C3 Przekazanie wiedzy na temat procesu diagnozy specjalnych trudności edukacyjnych (ze szczególnym uwzględnieniem trudności specyficznych) oraz praktycznych umiejętności w obszarze metod diagnozy funkcji poznawczo-emocjonalnych w wieku szkolnym C4 Pogłębienie samowiedzy studenta w zakresie wspomagania rozwoju jednostki. Przekazanie wiedzy na temat norm i zasad etyki pracy z dziećmi i młodzieżą z trudnościami edukacyjnymi. Kształtowanie wrażliwości na zachowania dzieci i młodzieży. C5 Rozwijanie kompetencji niezbędnych w celu porozumiewania się z rodzicami, nauczycielami i innymi specjalistami, zobowiązanymi do udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej i dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości dziecka. (CP) 14. Zakładane efekty kształcenia (dla przedmiotu) EK_W_01 Rozwijanie kompetencji niezbędnych w celu porozumiewania się z rodzicami, nauczycielami i innymi specjalistami, zobowiązanymi do udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej i dostosowania wymagań edukacyjnych do potrzeb i możliwości dziecka. EK_W_03 Ma uporządkowaną wiedzę na temat problemów i zaburzeń emocjonalnych dzieci i młodzieży jako wtórnych konsekwencji niepowodzeń szkolnych oraz modyfikującej roli nauczyciela i rodziców. Symbole kierunkowych efektów kształcenia, np.: K_W01*, K_U05, K_K03 (symbole dla kierunku). 2
EK_W_04 Ma orientację w dostępnych formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zna aktualnie obowiązujące przepisy prawne dotyczące tego zagadnienia oraz wzory dokumentów koniecznych w udzielaniu pomocy psychologicznopedagogicznej. Ma wiedzę na temat zasad i norm etycznych obowiązujących w pracy psychologa i pedagoga szkolnego. EK_U_01 Potrafi wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną z zakresu psychologii oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizy złożonych problemów psychologicznych, wychowawczych, pomocowych i terapeutycznych, a także diagnozowania i projektowania działań praktycznych. Posiada rozwinięte umiejętności badawcze, ma pogłębioną orientację w metodologii badań psychologicznych w obszarze psychologii edukacji. EK_U_03 Potrafi pracować w zespole; umie przyjmować i wyznaczać zadania; ma elementarne umiejętności organizacyjne pozwalające na realizację celów związanych z wszechstronną diagnozą problemów uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych i realizacją adekwatnej do ich potrzeb pomocy psychologiczno-pedagogicznej. EK_U_04 Planuje pracę profilaktyczną i terapeutyczną odpowiadającą problemom ucznia z niepowodzeniami szkolnymi z uwzględnieniem opinii innych specjalistów. Potrafi udzielić właściwej porady w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniom oraz ich rodzicom i nauczycielom uczącym dziecko.. 3
EK_K_02 Poszukuje optymalnych rozwiązań i możliwości korygowania nieprawidłowości determinujących niepowodzenia szkolne; ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań diagnostycznych i terapeutycznych w stosunku do dzieci i młodzieży z trudnościami w nauce.. 15. Treści programowe 1. Pojęcie uczenia się w psychologii; uczenie jako czynność i jako proces. Cele i modele edukacji szkolnej. Czynniki determinujące efektywność pracy nauczyciela z uczniami. Rola nauczyciela w procesie edukacyjnym. 2. Wybrane teorie uczenia się: asocjacyjne, koneksjonizm, teoria Skinnera, teorie strukturalne i funkcjonalne, teoria uczenia się społecznego. 3. Rodzaje uczenia się, czynniki wpływające na jego efektywność. Przebieg czynności uczenia się, występujące prawidłowości. Pojęcie i znaczenie transferu. Hamowanie proaktywne i retroaktywne. Rola procesów uwagi i pamięci w uczeniu się. 4. Poczucie własnych kompetencji szkolnych na poszczególnych etapach rozwoju. Znaczenie motywacji w nauczaniu. Nauczanie samoorganizacji. Motywowanie uczniów trudnych do nauki pomocne strategie. 5. Techniki efektywnego uczenia się.. Czynniki determinujące efektywne zapamiętywanie informacji. Rola mnemoniki w uczeniu się. Efektywność Łańcuchowej Metody Skojarzeń. Konstruowanie Map Umysłowych i ich rola w przyswajaniu wiedzy. Znaczenie treningu twórczości dla podnoszenia efektywności w uczeniu się. Teoretyczne podstawy terapii dysharmonii rozwojowych. 6. Terapia uczniów a. ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (psychomotoryczne i psychodydaktyczne metody terapii) b. z trudnościami w uczeniu się matematyki c. z innymi dysharmoniami rozwojowymi (niepełna dojrzałość szkolna, trudności w koncentracji uwagi, zaburzenia lateralizacji 16. Zalecana literatura Obowiązkowa: 1. Buzan T., Buzan B. (2003). Mapy Twoich Myśli. Łódź: Ravi. 2. Dudley G. A. (1994). Jak podwoić skuteczność uczenia się. Warszawa: MEDIUM. 3. Fontana D. (1998). Psychologia dla nauczycieli. Poznań: Zysk i S-ka. 4. Galloway Ch. (1988). Psychologia uczenia się i nauczania. T. 1-2. Warszawa: PWN. 4
5. Hamer H. (1994). Klucz do efektywności nauczania. Warszawa: Wydawnictwo VEDA. 6. Łukasiewicz M. (1999). Sukces w szkole. Zeszyt nr 1. Poznań: Ośrodek Doskonalenia Umiejętności. 7. Nęcka E. (2001). Psychologia twórczości. Gdańsk: GWP. 8. Nęcka E. (1998). Trening twórczości. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls. 9. Stankiewicz Z. Zeszyt ćwiczeń. Techniki szybkiego zapamiętywania, uczenia się i czytania. Gdańsk: Wytwórnia Filmów Szkoleniowych Synergia. Bogdanowicz M., Adryjanek A. (2009), Uczeń z dysleksją w szkole. Poradnik nie tylko dla polonistów, Gdynia: Wydawnictwo Pedagogiczne Operon 10.Brzezińska A.I. (red.) (2005) Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: GWP 11.Buzan T., Buzan B. (2003). Mapy Twoich Myśli. Łódź: Ravi 12.Czabaj R, Stadnicka J., (2004). Ortograffiti Program Edukacyjno - Terapeutyczny, Gdynia: Wydawnictwo Operon" 13.Łukasiewicz M. (1999). Sukces w szkole. Zeszyt nr 1. Poznań: Ośrodek Doskonalenia Umiejętności 14.Bogdanowicz M., (1997). Integracja percepcyjno-motoryczna, Warszawa: CMPP-P 15.Bogdanowicz M., Kisiel B., Przesnyska M., (1992). Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, Warszawa. Uzupełniająca: 1. Strelau J. (red.)(2000). Psychologia. Podręcznik akademicki. T. 2. Gdańsk: GWP Bogdanowicz M. (1985). Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym. Warszawa WSiP 2. Faber A., Mazlish E. (1998). Jak mówić, żeby dzieci się uczyły. Wyd. Media Rodzina of Poznań. Poznań 3. Bogdanowicz M., (1989). Metoda Dobrego Startu, Warszawa. 4. Bogdanowicz M., (2002). Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne według Hanny Tymichowej, Gdańsk: Harmonia. 5. Bogdanowicz M., Rożyńska M., (2002). Lewa ręka rysuje i pisze, Gdańsk: Harmonia 6. Bogdanowicz M., (1992). Trudne litery, Gdańsk: Wyd. Marek Rożak 7. Bogdanowicz M., (2005). Terapia pedagogiczna, przewodnik bibliograficzny, Gdańsk Wydawnictwo Harmonia, 8. Czajkowska I., Herda K., (1998). Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole. Warszawa: WSiP. 9. Danielewicz T., Koźmińska A., Magnuska J., (1981). Terapia uspokajająca i rozwijająca dla dzieci nerwicowych i dyslektycznych, Warszawa: PTHP. 10.Gruszczyk Kolczyńska E, Zielińska E., (1999). Dziecięca matematyka Program dla przedszkoli, klas zerowych i placówek integracyjnych, Warszawa: WSiP, 11.Janiszewska B.,(2007),Wspomaganie koncentracji uwagi i nie tylko,warszawa: Seventh Sea 12.Kujawa E, Kurzyna. M, (1998). Metoda 18 struktur wyrazowych w 5
pracy z dziećmi z trudnościami w czytaniu i pisaniu, Warszawa: WsiP 13.Materiały szkoleniowe Gimnastyka mózgu cz. I, Warszawa 2003, dr S. Masgutowa i Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologii Ruchowego Rozwoju i Integracji odruchów. 14.Oszwa U., (2006). Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznychproblem diagnozy i terapii, Kraków: Impuls 17. Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu, sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia - wykład: - ćwiczenia: - laboratorium: - konwersatorium: kolokwium 2x ocena opracowanego programu terapeutycznego - warsztat: - inne: 18. Język wykładowy język polski 19. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności studenta Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny zajęć (wg planu studiów) z nauczycielem: - wykład: godzin - ćwiczenia: godzin - laboratorium:. godzin - konwersatorium: 30+15 godzin - warsztat: godzin - inne: seminarium godzin 45 godzin Praca własna studenta np.: (podać tylko te, które dotyczą danego przedmiotu. Praca własna wyliczona z uwzględnieniem ECTS - patrz: opis pod tabelą**) - przygotowanie do zajęć: 10 godzin - opracowanie wyników: godzin - czytanie wskazanej literatury: 20 godzin - napisanie raportu z zajęć: 10 godzin - przygotowanie do egzaminu: godzin - przygotowanie do kolokwium: 40 godzin 80 godzin Suma godzin 125 godzin Liczba punktów ECTS 5 6