Współzależości między ykluczeiem społeczym a edukacją Tomasz Paek Warszaa, 30 czerca 2014
ZWIĄZKI POMIĘDZY WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM A EDUKACJĄ Wykształceie oraz kompetecje są jedym z podstaoych yzaczikó szas życioych Edukację, tym permaete podoszeie kompetecji i abyaie kalifikacji (kształceie dorosłych), traktuje się jako jede z podstaoych czyikó przecidziałających ykluczeiu społeczemu ielu jego ymiarach Edukacja może być jedą ze sfer ykluczeia społeczego
CEL BADANIA Aaliza płyu ykluczeia edukacyjego oraz osiągiętego poziomu ykształceia a ykluczeie społecze
WYKLUCZENIE EDUKACYJNE W badaiu ykluczeie edukacyje jest utożsamiae z iskim poziomem ykształceia Za osoby o iskim poziomie ykształceia uażae są osoby ieku 25-65 lat posiadające co ajyżej ukończoe gimazjum (lub 8-letią szkołę podstaoą) oraz ieku 18-24 lata posiadające co ajyżej ukończoe gimazjum i iekotyuujące auki Dodatkoo yróżioo die grupy osób podlegające ykluczeiu edukacyjemu: - osoby z ykształceiem zasadiczym zaodoym (cechujące się ysokim stopiem bezrobocia) - osoby ie pracujące i ie kotyuujące auki (NEET)
WYKLUCZENIE SPOŁECZNE Kategoria ykluczeia społeczego ie jest jedozacza i może być defiioaa róży sposób W iększości defiicji ykluczeie społecze jest określae kategoriach iemożości uczesticzeia, z różych przyczy, istotych aspektach życia społeczego, gospodarczego, polityczego i kulturalego daego społeczeństa. Nieuczesticzeie to ie jest przy tym yikiem yboru jedostki lecz przeszkód jakie oa apotyka. Kategoria ykluczeia społeczego ma charakter ieloymiaroy i zaczie ychodzi poza brak środkó pieiężych oraz zasobó materialych, odosząc się także do iych ograiczeń, które ie pozalają jedostce (osobie, rodziie, gospodarstu domoemu, grupie społeczej) żyć a poziomie akceptoalym daym kraju. Poszczególe ymiary ykluczeia społeczego często akładają się a siebie pogłębiając margializację jedostek
ZAKRESY ANALIZY W ramach aalizy ykluczeia społeczego yróżioe zostały trzy jego ymiary: sytuacja dochodoa, ryek pracy kompetecje cyilizacyje
POMIAR WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO Zdefiioaie ymiaró ykluczeia społeczego Wybór zmieych będących symptomami ykluczeia poszczególych ymiarach
WYMIARY I SYMPTOMY WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO Sytuacja dochodoa - iski poziom ekialetych dochodó etto gospodarsta domoego respodeta ariaty symptomu 0 gdy dochody ekialete etto gospodarsta domoego miesiącu poprzedzającym badaie są ie miejsze iż miimum socjale dla jedoosoboego gospodarsta domoego pracoiczego (1060,9 zł) 1 gdy dochody ekialete etto gospodarsta domoego miesiącu poprzedzającym badaie są iższe iż miimum socjale lecz ie miejsze od miimum egzystecji dla jedoosoboego gospodarsta domoego pracoiczego (538,4 zł) 2 gdy miesięcze dochody ekialete etto miesiącu poprzedzającym badaie gospodarsta domoego są iższe iż miimum egzystecji dla jedoosoboego gospodarsta domoego pracoiczego
WYMIARY I SYMPTOMY WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO Ryek pracy - symptom ykluczeia skazujący a pozostaaie poza rykiem pracy i iekotyuoaie auki: ariaty symptomu 0 osoba pracująca lub ucząca się trybie dzieym lub będąca a urlopie macierzyńskim lub ychoaczym, 1 osoba bezrobota ie dłużej iż 12 miesięcy, 2 osoba trale bezrobota poad 12 miesięcy, 3 osoba biera zaodoo.
WYMIARY I SYMPTOMY WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO Kompetecje cyilizacyje symptomy ykluczeia skazujące a brak kompetecji cyilizacyjych: brak zajomości co ajmiej jedego języka obcego przyajmiej a poziomie bierym zaaasoaym ieposiadaie praa jazdy
METODA POMIARU WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO ZASIĘG WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO Dla obszaró ykluczeia społeczego reprezetoaych przez pojedycze symptomy ykluczeia (sytuacja dochodoa, ryek pracy), miarą oceiającą zasięg ykluczeia daym ymiarze (h), jest stopa ykluczeia tym ymiarze: H hj h, j=1; h=1,2, gdzie: hj liczba osób podlegających ykluczeiu, ze zględu a j-ty symptom ykluczeia h-tym obszarze Osoby ykluczoe tych ymiarach to osoby, dla których symptom ykluczeia tym obszarze przyjmuje artość yższą iż artość progoa ykluczeia róa 0
ZASIĘG WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO Stopa ykluczeia obszarze kompetecji cyilizacyjych, którym yróżioo da symptomy ykluczeia o charakterze biarym: H h h, h=3, gdzie: h liczba osób podlegających ykluczeiu ymiarze kompetecji cyilizacyjych, czyli liczba osób, które charakteryzują się przyajmiej jedym z yróżioych symptomó ykluczeia Ideks oceiający zasięg ykluczeia społeczego e szystkich ymiarach ykluczeia łączie (stopa ykluczeia społeczego): H, gdzie: liczba osób podlegających ykluczeiu przyajmiej jedym z yróżioych ymiaró ykluczeia społeczego
GŁĘBOKOŚĆ WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO W obszarach sytuacji dochodoej oraz ryku pracy przyporządkoujmy ragi kolejym ariatom symptomu ykluczeia daym obszarze, po uporządkoaiu ariató daego symptomu edług malejącego stopia ykluczeia Dla każdego respodeta, podlegającego ykluczeiu społeczemu daym jego ymiarze, obliczamy skaźik luki ykluczeia tym ymiarze: * c k 1 c 1 hj hj hj, i u, i *, h=1,2; i=1,2,, c k 1 hj, hj hj * chj khj gdzie: raga przyporządkoaa ariatoi j-tego symptomu ykluczeia h-tym ymiarze ykluczeia społeczego, przy którym ykluczeie tym ymiarze już ie ystępuje, c hj,i raga przyporządkoaa ariatoi j-tego symptomu ykluczeia h-tym ymiarze ykluczeia, którym charakteryzuje się i-ty respodet. Ideks luki ykluczeia obszarze sytuacji dochodoej oraz z ryku pracy osób podlegających ykluczeiu tych ymiarach: I h u h, i i h 1, h=1,2 h
GŁĘBOKOŚĆ WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO Dla ocey głębokości ykluczeia społeczego obszarze kompetecji cyilizacyjych defiiujemy zmieą przyjmującą artości róe kolejym możliym liczebościom ystąpieia symptomó ykluczeia. Następie, po uprzedim uporządkoaiu artości tej zmieej edług malejącego stopia ykluczeia, przyporządkoujemy jej ragi Dla każdego respodeta podlagającego ykluczeiu społeczemu ymiarze kompetecji cyilizacyjych obliczamy skaźik luki ykluczeia: * c k 1 c 1 h h h, i u h, i *, h=3; i=1,2,, c k 1 h, gdzie: h h c h, i raga przyporządkoaa i-temu respodetoi ymiarze kompetecji cyilizacyjych, * ch kh raga przyporządkoaa artości zmieej z h odpoiadająca sytuacji, gdy ie ystępuje żade symptom ykluczeia ymiarze kompetecji cyilizacyjych. Ideks luki ykluczeia obszarze kompetecji cyilizacyjych osób podlegających ykluczeiu: I h uh,j i h 1 h, h=3
GŁĘBOKOŚĆ WYKLUCZENIA SPOŁECZNEGO W celu ocey głębokości ykluczeia, dla szystkich ymiaró ykluczeia łączie, defiiujemy zmieą przyjmującą artości róe kolejym możliym liczebościom ymiaró ykluczeia społeczego. Następie po uporządkoaiu artości zmieej edług malejącej liczby obszaró ykluczeia społeczego przyporządkoujemy jej artościom ragi. Dla każdego respodeta obliczamy skaźik luki ykluczeia społeczego: * c k 1 c 1 u * c i i, i=1,2,,, gdzie: k 1 c i raga przyporządkoaa i-temu respodetoi, c * =k raga przyporządkoaa artości zmieej z odpoiadająca sytuacji, gdy ie ystępuje ykluczeie żadym z yróżioych ymiaró ykluczeia społeczego. Ideks luki ykluczeia społeczego populacji osób podlegających temu ykluczeiu: I ui i 1.
Wyk. 1 Wykluczeie edukacyje a zasięg ykluczeia społeczego 100 80 60 40 20 0 ykluczeie społecze ogółem sytuacja dochodoa ryek pracy kompetecje cyilizacyje ogółem ykluczei edukacyjie zasadicze zaodoe NEET
Wyk. 2 Wykluczeie edukacyje a głębokość ykluczeia społeczego 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ykluczeie społecze ogółem sytuacja dochodoa ryek pracy kompetecje cyilizacyje ogółem ykluczei edukacyjie zasadicze zaodoe NEET
Dziękujemy za uagę
Badaie jakości i efektyości edukacji oraz istytucjoalizacja zaplecza badaczego Projekt spółfiasoay ze środkó Uii Europejskiej ramach Europejskiego Fuduszu Społeczego Istytut Badań Edukacyjych ul. Górczeska 8, 01-180 Warszaa tel.: (22) 241 71 00, e-mail: ibe@ibe.edu.pl