Musz Plch Budow modelu 1.1 Wpowdzee Teo modelow gospodk szczeblu egou est dobze ozwęt, edk budow model empyczych potyk lcze tudośc. Npowżeszą pzeszkodą dodze do budowy model empyczych są ogcze zwąze z dostępoścą dych egolych. Ogcze te mogą być do pewego stop usuwe gdyż ch użyteczość zodzł potzebę opcow metod, któych celem est wypełee luk w dych. Ceą est tu edk poszeze obszu epewośc wyków optych modelch zbudowych epewych dych. Dltego modele budowe szczeblu egou są często wykem kompomsu pomędzy kozyścm płyącym z ch posd (użyteczoścą) kosztm ozumym w ktegoch epewośc wyków otzymywych ch podstwe. Tk est óweż w pzypdku bd, któego wyk pzedstwmy w tym ozdzle. Celem bd było okeślee możlwośc ozwou gospodk woewództw łódzkego, zwązych pływem bezpośedch westyc zgczych do oku 2015. Alzy pzepowdzoo w opcu o specle do tego celu skostuowy welosektoowy model symulcyy, opsuący gospodkę woewództw łódzkego w kotekśce gospodk Polsk. W kostukc modelu wykozysto techk put-output (-o) techk ekoometycze. Zmeym edogeczym są podstwowe welkośc chkteyzuące gospodkę egou, tke k podukt kowy butto, lczb pcuących dochody ludośc. Model de tkże możlwość ocey zm stuktulych zchodzących w gospodce egou pzez pyzmt zm udzłu sektoów 1 w podukc globle, wtośc dode (w tym wygodzeń), dochodów lczby pcuących. W do budowy modelu wykozysto publkowe de sttystycze. Z uwg bk dych o pzepływch mędzygłęzowych szczeblu egolym, ezbędych do budowy bloku podukc, w któym wykozysto techk -o, oszcowo mcez pzepływów dl egou łódzkego eszty gospodk. Współczyk techcze modelu -o zostły uzmeoe z wykozystem techk ekoometyczych. 1 pzez sektoy ozumemy tut sekce Polske Klsyfkc Wyobów Usług - PKWU 2004 1
N podstwe modelu zbudowo pogozę lt 2010-2015. Pogoz zostł użyt, ko podstw do poówń dl wyków klku symulc óżących sę złożem, co do szybkośc pływu bezpośedch westyc zgczych (BIZ) do Polsk do egou. W dugm pukce tego ozdzłu pzedstwmy ozwż, pokzuące zsdy modelow egolego pzy użycu techk -o, zwcąc uwgę ch ogcze, zwąze z edostępoścą dych sttystyczych. W pukce 3 pzedstwmy chkteyzuemy blże zsdy kostukc modelu dl egou łódzkego. Pukt 4 zwe ops sceuszy użytych do lz, w tym sceusz, podstwe któego spoządzo zostł pogoz ozwou egou (sceusz bzowego) sceuszy symulcyych. w pukce pątym pzedstwoo wyk symulc dokoo ch lzy. N zkończee dokouemy podsumow wyków pogoz symulc w kotekśce bdń tkcyośc westycye woewództw, powdzoych pzez Istytut Bdń d Gospodką Rykową. 1.2 Teoetycze pktycze spekty modelow gospodk egou w uęcu sektoowym 1.2.1 Klsyfkc model egolych Modelowe gospodk szczeblu egoów zwąze est z ozszezeem zstosowń model -o w pewsze połowe lt pęćdzesątych XX weku (Isd 1951, Isd Kuee 1953). Nstępe lt pzyosły ogomą lczbę publkc w te dzedze. Obece w ltetuze pośwęcoe modelowu -o wyóż sę modele dl poedyczych egoów, modele mędzyegole modele weloegole (Mlle, Bl 2009: ozdz. 3). Modele zwe mędzyegolym wykozystuą szczegółowe de o techologch podukc w egoch pzepływe dób pomędzy egom z uwzględeem podzłu sektoy. W pzypdku model weloegolych lczb ezbędych dych est zmesz popzez ogczee szczegółowośc fomc o mędzyegolych pzepływch dób pomędzy óżym sektom Cheey (1953) Moses (1955) 2. Z kole zpotzebowe de w modelch dl poedyczych egoów est ze swe tuy zcze mesze ż w pzypdku model mędzyegolych, gdyż ogcz sę do dych dotyczących edego tylko egou. Wyóżee model dl poedyczych egoów model weloegolych, m węc edye pktycze zczee. Z teoetyczego puktu wdze są szczególym pzypdkm 2 Podeśce weloegole Model w ltetuze okeśle byw mem modelu Cheey ego Moses. 2
modelu mędzyegolego wyóżkem est zkes wykozystywych dych sposób ch otzymyw. Nleży zuwżyć, że modele budowe szczeblu egolym często mą chkte mkoekoomczy e wykozystuą dych metodolog put-utput. W tego typu modelch gospodk e est w ogóle dezgegow sektoy lub dezgegc obemue edye klk podstwowych sektoów, k pzemysł, usług olctwo. W osttch ltch modele tego typu były budowe óweż w Polsce. Pzykłdem może być model egou łódzkego LORIS, zbudowy pzez zespół pod keukem pof. W. Welfe (2008), tkże modele typu HERMIN, skostuowe dl wszystkch woewództw w Polsce (Pech 2007). Ne podwżąc ol model mkoekoomczych w modelowu egolym, stwedzmy, że uwzględee głębsze dezgegc sektoowe wykozyste dych z tblc -o do modelow egolego wyde sę wże bo de możlwość uwzględe dwóch podstwowych spektów odóżących gospodkę egou od gospodk odowe. Po pewsze, techologe podukc, epezetowe pzez współczyk techcze (współczyk bezpośedch kłdów mtełowych) dl cłe gospodk są śedm ze współczyków poedyczych pzedsębostw egoów. W pzypdku koketych pzedsębostw egoów wtośc współczyków mogą zcze odbegć od śedch dl cłe gospodk. Po duge, obszy mesze chkteyzuą sę wększym stopem uzleże od otocze, mezoym tesywoścą wymy hdlowe. Ozcz to wększą tesywość ekspotu mpotu egoów w pzekou sektoowym, w stosuku do cłe gospodk. Pomęce stuktuy sektoowe egoów, może węc powodowć błędy w wyzczu zpotzebow podukty ze stoy odboców pośedch możlwośc ch zspokoe wewątz egou. W pzypdku wykozyst metod lzy -o do modelow cłe gospodk (t. bez uwzględ e spektów egolych) możemy wylczyć welkość podukc poszczególych sektoów pzy złożoym pozome popytu flego w gospodce. Modele egole umożlwą dekompozycę podukc egoy okeślee zkesu wymy poduktów pomędzy egom w ukłdze sektoowym. 3
1.2.2 Regole modele put-output Model dl poedyczego egou Pzez logę do modelu Leotef dl cłe gospodk, w któym zpotzebowe podukcę globlą sektoów wyzcze est w opcu o popyt fly, moż zpsć ówe podukc wykące z popytu flego egou R: gdze: X 1 ( I A ) Y = (1) Y wekto popytu flego w egoe ; A mcez współczyków kłdów w egoe R. Model te dotyczy poedyczego egou. Elemetm mcezy A kłdów: gdze są współczyk = X (2) ozcz pzepływ z -tego sekto gospodk do -tego sekto w egoe, X welkość podukc -tego sekto w egoe R. Nczęstszym poblemem zwązym z zstosowem tego ów w pktyce est edostępość dych o pzepływch mędzygłęzowych w egoe, podstwe któych moż oszcowć elemety mcezy A. Dltego też, ko podstwę do tkch szcuków często pzymue sę mcez współczyków kłdów dl cłe gospodk, modyfkuąc ą odpowedo w celu uwzględe specyfk egou. Specyfk egou w stuktuze cłe gospodk może być chkteyzow w óży sposób. Z puktu wdze modelow pzy użycu metodolog -o wżesze est okeślee zkesu smowystczlośc egou, pzez któy ozumemy zkes wymy towowe egou z ym egom 3. Zleży o od chkteu skl dzłlośc gospodcze powdzoe w egoe, te z kole wyką główe z óżc w położeu geogfczym, p. dostępośc suowców do podukc, usytuow w poblżu szlków tspotowych, wloów kobzowych klmtyczych egou. Rol egou może być óweż chkteyzow welkoścą popytu kosumpcyego egou. Welkość popytu kosumpcyego egou wyk główe z lczby ludośc 3 Rozptuąc zkes wymy pzez pyzmt tylko edego egou, moż go okeślć ko ekspot bądź mpot, edkże tut ezewuemy te temy dl wymy towowe z zgcą szczeblu gospodk odowe. 4
zmeszkuące w egoe (pzy złożeu, że dochody ludośc e óżą sę stote od pzecętych dochodów w gospodce), co óweż pośedo est skutkem położe geogfczego. Model mędzyegoly Pzepływy moż zpsć w postc sumy pzepływów pomędzy -tym -tym sektoem wewątz egou oz -tym sektoem spoz egou -tym sektoem w ozptywym egoe: gdze: = + (3) p pzepływ poduktów z -tego sekto egou do -tego sekto egou ; p pzepływ poduktu -tego sekto z pozostłych egoów do -tego sekto egou. tz. pzez lub gdze: Dzeląc obe stoy tego ów pzez welkość podukc -tego sekto w egoe, X X, mmy: = + (4) X X p p = + (5) = X, p p = X (6) Rówość tę możemy zpsć w postc mcezowe: gdze: p = A A (7) A + p p A = [ ], A = [ ], [ ] A = (8) Mcez A zyw sę mcezą współczyków kłdów egou, mcez mcezą współczyków kłdów wewątzegolych (egou ), mcez A p A mcezą współczyków kłdów egou pochodzących z egou p 4. Moż zdefowć logcze mceze dl pozostłych egoów gospodk, ozcząc e odpowedo pp A (mcez współczyków kłdów wewątzegolych egou p) 4 Mceze te mą óweż e okeśle (p. Tomszewcz 1994). 5
p A (mcez współczyków kłdów w egoe p pochodzących z egou ). Mceze współczyków techczych dl egoów moż połączyć w edą mcez blokową: p A A A = p pp (9) A A Jest to mcez współczyków techczych uwzględąc specyfkę egoów. Rozbudowuąc ą o kolee podmceze, moż uwzględć sytuce, w któych w gospodce wyóżoo tzy lub węce egoów. Nleży edk pmętć, że ozmy te mcezy osą wówczs zcząco fkt te może meć stote zczee w zstosowch. egoy: W wektoch podukc X popytu flego Y óweż moż uwzględć podzł X Y X = p, Y = (10) p X Y Wówczs ówe podukc pzymue zą m postć: X X p I = 0 w postc zwęte: 0 A I A p A A p pp 1 Y Y p (11) 1 ( I A) Y X= (12) Zysowy tu sposób modelow egolego, zwy modelowem mędzyegolym, zostł zpopoowy pzez Isd (1951) 5. Model Isd doczekł sę lczych zstosowń. Gode odotow są zwłszcz powstłe bze pomysłu Isd modele dl gospodek Jpo (Jpese Govemet 1974) Hold (Oostehve 1981). Modele bzuące de Isd są pod welom względm bdzo tkcyym sposobem kostuow model egolych. Stopeń ch szczegółowośc może być zóżcowy w zleżośc od wyóżoych sektoów gospodk egoów. Pmety modelu mą klową tepetcę. Są łtwe w zstosowch pod względem umeyczym. Z duge stoy, mędzyegole modele -o bzuą ogome lczbe dych. Ste sę to szczególe ucążlwe, eśl wyóżoo w ch wele egoów. W klsyczym podeścu zkłd sę, że wszystke współczyk mcezy A są stłe, co est złożeem tudym do utzym, zwłszcz w pzypdku mcezy zużyc poduktów pochodzących z ych egoów. Chcąc uelć te złoże, p. w celu wykozyst 5 Model te w ltetuze zywy est często modelem Isd. 6
modelu w pktyce, leży woskowć o zmch ogome lczby pmetów w czse, co est dość kłopotlwe. Jko powżeszą pzeszkodę dl wykozyst model mędzyegolych leży uzć edostępość dych o pzepływch mędzyegolych. Poewż poblem te dotyczył óweż modelu dl egou łódzkego, w stępym pukce pzedstwmy metody szcow tych mcezy. Szcowe pzepływów współczyków model mędzyegolych Do szcow współczyków egolych wykozystywo zwykle udzły zużyc poduktu głęz w egoe w zużycu cłkowtym tego poduktu pzez te ego. gdze = + (13) p p ozcz współczyk mpotochłoośc poduktów -te głęz pzez -tą głąź w w -tym egoe (lte p ozcz pozostłe egoy otoczee egou ) W pktyce, szcowe współczyków podstwe dych dl gospodk odowe odbyw sę w dwuetpowo: 1) szcowe współczyków techczych podstwe współczyków, pzez poówe edostkowego zużyc (techolog) w egoe z pzecętym zużycem kowym. 2) szcowe współczyków kłdów egolych współczyków techczych, tz. w popoc do egolych = p, gdze 0 p 1, czyl pzez wydzelee z edostkowego popytu szczeblu egolym częśc zspoke wewątz egou. Wyk stąd, że poblem szcow o moż spowdzć do szcow Icze, w pewszym etpe leży zleźć tke α 0, by stępe oz = α (14) β ( 0 p 1), by = β (15) p. Welkość α chkteyzue egole współczyk techcze w stosuku do współczyków dl cłe gospodk. Jeżel α 1 to zczy, że edostkowe zużyce poduktu -te głęz pzez głąź -tą est w ozwżym egoe ższe od pzecętego 7
zużyc w gospodce. Jeżel zś α 1, to odpowede zużyce edostkowe w egoe est wyższe od pzecętego. Welkość β pokzue, k część popytu podukty -te głęz zgłszego pzez głąź -tą est zspok wewątz egou, t. pzez poducetów z dego egou. Zdowe α β dl kżdego oz est ówozcze ze zlezeem tke wtośc γ =α β, dl któe = γ. De egole zwykle e są wystczące, by zleźć α β. Dltego często pzymue sę, że α 1 co ozcz, że egole współczyk techcze pzymue sę = pozome współczyków kowych. Z kole, w pzypdku β zkłd sę, że są oe edkowe dl weszy mcezy, czyl że kżdy bywc w egoe kupue -ty podukt wytwozoy w egoe w te sme popoc w stosuku do zpotzebow, ym słowy, β = p. Osttecze, pzy powyższych złożech dotyczących α β, współczyk kłdów egolych moż wyzczyć stępuąco: = p (16) Welkośc p, podstwe któych wyzcz sę elemety mcezy kłdów egolych pzy wykozystu mcezy kłdów kowych, moż szcowć wykozystuąc óże techk. Jedą z ch est oblczee elc podukc egou pomeszoe o ekspot do podukc pomeszoe o ekspot powększoe o mpot. p e = (17) e + m Jest to węc elc popytu wewętzego podukcę ozwżego egou do cłkowtego popytu podukcę w egoe, okeśląc stopeń smowystczlośc egou w zkese poduktów -te głęz. Smowystczlość egou moż óweż okeślć ym sposobm. Wśód ch częśce wykozystue sę tzw. współczyk lokcye, któe pzybeą óżą fomę. Tu omówmy postszą z ch tzw. poste współczyk lokcye (locto quotets). Poste współczyk lokcye wyzcz sę wg stępuące fomuły: L = / / 8
gdze symbolem ozczoo wybą mę ktywośc gospodcze szczeblu egolym loklym, supeskypty oz ozczą odpowede welkość w ozwżym egoe pozome kowy, z subskypt ozcz -tą głąź tomst bk subskyptu ozczą welkośc ogółem (dl egou lbo ku). Z powyższego wzou wyk, że kostukc współczyków lokcyych ope sę poówu dl kżde głęz udzłu e ktywośc w ktywośc egou (lczk) z logczym udzłem szczeblu kowym (mowk), czyl z udzłem pzecętym. Wzó te moż zpsć óweż w fome pzeksztłcoe: / /. W tym pzypdku lczk wyż udzł ktywośc głęz w egoe w ktywośc w e ktywośc szczeblu cłe gospodk, mowk udzł egou w ktywośc cłe gospodk, czyl pzecętą ktywość egou. Moż wec powedzeć, że współczyk lokcye mesze od 1 wskzuą te głęze w egoe, któe zoetowe są mpot poduktów z ych egoów, bo udzł ch ktywośc est ższy od pzecętego udzłu. Głęze zoetowe ekspot do ych egoów chkteyzuą sę współczykm lokcyym wększym od 1. Mą ktywośc gospodcze, użytą do wylcze współczyków lokcyych może być, pzykłd podukc globl, lczb pcuących, dochody z wygodzeń, wtość dod temu podobe chkteystyk dostępe w ukłdze głęzowym. Do częśce wykozystywych m zlcz sę lczbę pcuących (Mlle Bl 2009: 349). Dyspouąc współczykm lokcyym, szcue sę współczyk kłdów egolych w stępuący sposób: = L dl dl L 1 L 1 1.3 Model gospodk egou łódzkego 1.3.1 De do modelu Do kostukc modelu wykozysto techk -o oz metody ekoometycze. Szeeg czsowe dych dotyczących gospodk woewództw łódzkego użyte do budowy modelu obemowły lt 1995-2007. De sektoowe obemuą 14 sektoów (sekce PKWU zob. tbel 7.1). 9
Tbel 7.1 Klsyfkc głęz użyt do budowy modelu Sekc Skót zwy Nzw A+B Rolctwo Podukty olctw, łowectw, gospodk leśe, ybctw C Góctwo Węgel kmey buty; tof Rop ftow gz zemy, udy metl, suowce góctw pozostłe D PzetPzem Pzetwóstwo pzemysłowe E EGzWod Eeg elektycz, gz, p wod goąc wod, wod; pobó, oczyszcze ozpowdze wody F Budowctwo Roboty budowle G Hdel Usług w zkese hdlu H HoteleRest Usług hotelske gstoomcze I TspotŁ Usług tspotowe, wspomgące tspot; usług tuystycze, pocztowe telekomukcye J PośFs Usług pośedctw fsowego, ubezpeczeowe, pomoccze fsowe, zwąze z euchomoścm, wymu mszy uządzeń, fomtycze, bdwczo-ozwoowe, zwąze z powdzeem dzłlośc gospodcze K ObsNeUsBz Usług ubezpeczeowe L AdmPub Usług dmstc publcze M Edukc Usług edukc N OchZdOpSp Usług ochoy zdow pomocy społecze O PozostłeUs Usług w zkese gospodk ścekm, ogzc człokowskch, zwąze z kultuą, ekecą spotem oz pozostłe Mcez -o dl egou łódzkego zostł zbudow pzy wykozystu dych pochodzących z owsze mcezy pzepływów mędzygłęzowych dl Polsk z oku 2005, pzedstwące de w cech bzowych z wyodębeem mpotu. Po dokou gegc do pozomu sekc, oblczoo współczyk techcze dl cłe gospodk, stępe pzy użycu odpowedch współczyków lokcyych oszcowo mcez współczyków kłdów wewątzegolych woewództw łódzkego ( A ), mcez współczyków kłdów egou woewództw łódzkego pochodzących z p egou pozostłych egoów ( A ) pp mcez współczyków kłdów wewątzegolych pozostłych egoów ( A ) mcez współczyków kłdów w pozostłych egoch pochodzących z egou p łódzkego ( A ). Oszcowo óweż podukcę globlą flą dl egou łódzkego pozostłych egoów. W tbel 7.2 pzedstwoo współczyk lokcye dl egou łódzkego wz z dym, któe posłużyły do ch oblcze. Kolumy ozczoe 95-99 oz 03-07 zweą welkośc oblczoe podstwe dych z lt 1995-1999 oz 2003-2007 (odpowedo). N te podstwe moż oceć zmy zcze poszczególych sektoów dl gospodk polsk woewództw łódzkego w okese póby. W pzypdku wększośc sektoów keuk 10
tych zm w egoe łódzkm w Polsce są zgode, choć óżą sę słą. Geele osą udzły sektoów usługowych. N tym tle, wto zwócć uwgę stosukowo ewelk spdek udzłu olctwo w woewództwe łódzkm (z 6,6% do 6,2%), w poówu ze zczącym spdkem udzłu olctw w Polsce z 6.7% do 4.5%. Z kole udzł budowctw w egoe łódzkm e zmeł sę, podczs gdy w Polsce spdł ż o 1 pukt. Tbel 7.2 Wyzcze lozów lokcyych dl woewództw łódzkego Sekc Udzły sektoów w wtośc dode butto Ilozy Symbol Ilozy udzłów ld/pl pl ld lokcye sekto 95-99 03-07 95-99 03-07 95-99 03-07 LQ AB Rolctwo 0.067 0.045 0.066 0.062 0.982 1.394 1.000 C Góctwo 0.026 0.019 0.021 0.016 0.778 0.847 0.847 D PzetPzem 0.202 0.193 0.214 0.209 1.059 1.079 1.000 E EGzWod 0.031 0.030 0.044 0.036 1.405 1.221 1.000 F Budowctwo 0.068 0.058 0.055 0.055 0.812 0.945 0.945 G Hdel 0.196 0.199 0.204 0.209 1.041 1.050 1.000 H HoteleRest 0.012 0.011 0.009 0.011 0.719 0.968 0.968 I TspotŁ 0.068 0.070 0.058 0.050 0.857 0.723 0.723 J PośFs 0.035 0.046 0.023 0.035 0.648 0.755 0.755 K ObsNeUsBz 0.109 0.138 0.114 0.130 1.038 0.946 0.946 L AdmPub 0.063 0.060 0.067 0.060 1.054 0.993 0.993 M Edukc 0.046 0.050 0.047 0.050 1.009 1.013 1.000 N OchZdOpSp 0.033 0.038 0.039 0.041 1.194 1.081 1.000 OP PozostłeUs 0.042 0.044 0.041 0.036 0.963 0.812 0.812 1.3.2 Model Model dotyczy wyłącze sfey ele gospodk skłd sę z dwóch podstwowych bloków mkoekoomczego egolego. Blok mkoekoomczy służy do ustle śceżek dl ktego popytu flego, t. spożyc (dywdulego ządowego), westyc, ekspotu, tkże mpotu. Śceżk te, w sceuszu bzowym ustle są pzy pomocy oddzelego modelu, opsuącego gospodkę Polsk. Jest m model Impec (po. p. Botyńsk. 2010) leżący do ktego welosektoowych model mkoekoomczych, zpewących blsowe pogoz sektoowych do welkośc mkoekoomczych. Sceusze symulcye kostuowe są wewątz bloku mkoekoomczego. Z uwg cel bdń, model w obece wes umożlw kostukcę sceuszy dotyczących śceżek udzłu BIZ w PKB szczeblu cłe gospodk egou łódzkego oz sły oddzływ BIZ poduktywość kptłu (o czym est mow w stępym pukce). Blok egoly zbudowy est wokół elc pomędzy popytem flym globlym, wykących z lzy o, któe pzedstwoo w fomule (11). W pzekou egolym wyóżoo ego łódzk pozostłe egoy Polsk, w pzekou sektoowym 11
14 sekc PKWU. Skostuowy model moż węc okeślć ko mędzyegoly, obemuący dw egoy 14 sektoów gospodk (po tbel 1). Współczyk kłdów wewętz- mędzyegolych zostły w m okeśloe podstwe tblcy pzepływów mędzyegolych dl oku 2005, oszcowe z wykozystem współczyków lokcyych. Klsycze złożee lzy o o stłośc współczyków kłdów zostło uchyloe popzez wpowdzee ówń, w któych współczyk zmeą sę zgode z obsewowym tedm zmm ce elych. W celu ustle hstoyczych śceżek zm współczyków kłdów, wykozysto wyk odębych bdń pośwęcoych kostukc szeegu zgodych tblc podży wykozyst poduktów usług dl Polsk (zob. A. Plch 2010). W bloku egolym, opócz podukc globle geeowe są wszystke podstwowe zmee chkteyzuące gospodkę w egoe w uęcu sektoowym, k koszty mtełowe, mpot, podtk od poduktów mpotu, wtość dod, wydość pcy, lczb pcuących, koszty ztude dwyżk opecy. Koszty mtełowe zleżą od podukc globle oz keuku sły zm współczyków kłdów. Impot podtk w sektoch wyzcze są podstwe hstoyczych udzłów w podukc globle okeśloych dl oku bzowego. Wtość dod w sektoch wyzcz est w postc óżcy podukc globle kosztów mtełowych, mpotu podtków. Wydość pcy, okeślo ko loz wtośc dode butto lczby pcuących, zme sę zgode z hstoyczym tedm. Służy o do wylcze lczby pcuących. Zkłd sę, że płce w sektoch podążą z pzecętą płc w gospodce zleżą od wydośc pzy. Elstyczość płc względem wydośc pcy pzyęto pozome ówym 1. Welkość płc lczb pcuących służy do wylcze kosztów zwązych z ztudeem (kosztów pcy), któe epezetuą w modelu dochody gospodstw domowych. Ndwyżk opecy est óżcą wtośc dode kosztów pcy. Podukt kowy butto w egoe stow sumę wtośc dodych wytwozoych w sektoch. 1.3.3 Uęce BIZ w modelu Aby osągąć cel sfomułowy we wstępe, w modelu powy zleźć sę ów zweące oszcow wpływu BIZ gospodkę Polsk woewództw łódzkego. W ozwżch teoetyczych pzymue sę zwykle, że bezpośede westyce zgcze oddzłuą możlwośc wytwócze gospodek pzymuących popzez: pzyost kptłu (mątku twłego) 12
postęp techczo-ogzcyym, tym smym dymzuąc te gospodk. W pewszym pzypdku, BIZ czym e óżą sę od westyc kowych. Istotą ol BIZ są techcze ogzcye uspwe pocesu podukc, o chkteze emtelym, t. e uceleśoe w mątku podukcyym. Uspwe te są często utożsme łączą poduktywoścą czyków podukc (TFP). Wzost BIZ może oddzływć gospodkę ku pzymuącego e tylko popzez wzost TFP w fmch bżch, w któych zgżowy zostł kptł zgczy, le óweż ozpzestzeć sę fmy bże koopeuące popzez tzw. spllove effect. Atybuty w postc wzostu TFP spllove effect, są zwykle pzypsywe BIZ, gdy w ol ku pzymuącego występuą ke goące gospodk ozwęte. Oddzelym utem bdń empyczych pośwecoych BIZ est poszukwe czyków pzycągących westoów zgczych. Wśód czyków wpływących tkcyość westycyą poszczególych egoów śwt ków wyme sę medzy ym: welkość yku, dostępość czyków podukc ch względych ce, detemuących kńcową poduktywość oczekwą stopę zwotu, kość dmstc, system pwy fskly, tkże st fstuktuy. O le sme hpotezy, dotyczące dodte koelc BIZ TFP oz wpływu óżych czyków pzycąge westoów zgczy do ków goącyh e budzą wątplwośc, to póby empycze weyfkc sły ch oddzływ potyką lcze tudośc zwąze pzede wszystkm z możlwoścm kwtyfkc czyków wyboem metodolog. W ezultce wyk otzymywe pzez óżych utoów są tyle zóżcowe, że e pozwlą wycągąć wosków o chkteze ogólym szczeblu poedyczych ków ch gup. (po. p. Gög, Geewy; 2004, Hgemee, Kols; 2008,; Hgemee, Tyowcz; 2009, Bellek et l., 2009). Oszcowe sły wpływu BIZ gospodkę podstwe dych empyczych szczeblu sektoów gospodk, wykcz dleko poz my bd tego bd. Wykozyste w tym celu bdń ych utoów budz wątplwośc ze względu zcze ch zóżcowe. Dltego model zostł skostuowy tk, by umożlwć wpowdze óżych złożeń dotyczących tęże stume BIZ sły ego oddzływ Polską gospodkę. Ntężee pływu BIZ wyżoe est w postc udzłu stume BIZ w PKB, do któego częśce odwołuą sę ekspec bdący wpływ BIZ ozwó gospodek. Sł oddzływ BIZ mezo est zś poduktywoścą kptłu zgczego w stosuku do poduktywośc kptłu kowego. 13
Zwóćmy uwgę, że pzyęce złoże o oddzływu BIZ poduktywość wyłącze edego czyk podukc (mątku), e wszystkch edocześe popzez TFP (w tym pcy), k leżłoby pzyąć podstwe ozwżń teoetyczych, mplkue tepetcę wyków lz sceuszowych dl kłdów pcy. Pzypommy, że w modelu są oe wlcze ko loz podukc wydośc pcy. Skoo wzost BIZ może wpływć wzost wydośc pcy, efekt te e est w modelu uwzględoy, to wyk ówń kłdów pcy pokzuą mksymlą lczbę pcuących, t. wyzczoą pzy złożeu, że wydość pcy e zwększ sę wz ze wzostem BIZ. Ltetu Bellk, C., M. Lebecht, J.P. Dm. 2009. Ifstuctue Edowmet d Copote Icome Tes s Detemts of Foeg Dect Ivestmet Cetl d Este Euope Coutes. The Wold Ecoomy. Vol. 32(2). 267-290. Bstebosch M., M. Kols, 2010, FDI d poductvty covegece Cetl d Este Euope: dusty-level vestgto, Revew of Wold Ecoomcs 145:689 712 Botyńsk J. M. Plch, M. Pzybylńsk, 2010. Kótkookesowe efekty zm ce eeg polską gospodkę, Stud Pwo-Ekoomcze, Tom LXXXII: 217-239, Cheey H. B., 1953. Regol Alyss. W: Cheey H. B., Clk P. G., P V. C. (ed.), The Stuctue d Gowth of the Itl Ecoomy, US Mutul Secuty Agecy. Gög, Geewy 2004 Gög, H., D. Geewy. 2004. Much Ado bout Nothg? Do Domestc Fms Relly Beeft fom Foeg Dect Ivestmet?. Wold Bk Resech Obseve, No. 2. Hgemee, J., J. Tyowcz. 2009. Is the Impct Relly Tht Hgh? The Effect of FDI Tsto. MPRA Ppe 14934. Uvesty Lby of Much. Gemy. Hgemee, J., M. Kols. 2008. Itetolzto d ecoomc pefomce of etepses: evdece fom fm-level dt. Ntol Bk of Pold Wokg Ppe. No. 51. Isd W., 1951. Iteegol d Regol Iput-Output Alyss: A Model of Spce Ecoomy. Revew of Ecoomcs d Sttstcs, Vol. 33, No. 4: 318 328. Isd W., Kuee R. E., 1953. The Impct of Steel upo the Gete New Yok Phldelph Idustl Rego. Revew of Ecoomcs d Sttstcs, Vol. 35, No. 4: 289 301. Jpeese Govemet, Admsttve Mgemet Agecy., 1974. The 1970 Iput- Output Tble of Jp, Toko. Mlle R.E., P.D. Bl, 2009. Iput-Output Alyss. Foudtos d Etesos. Cmbdge Uvesty Pess, Cmbdge. Moses L. N., 1955. The Stblty of Iteegol Tdg Pttes d Iput-Output Alyss. Amec Ecoomc Revew, Vol. 45, No. 5: 803-832. 14
Oostehve J., 1981. Iteegol Iput-Output Alyss d Dutch Regol Polcy Poblems. Gove Publshg, Aldeshot, Hmpshe. Pech K., 2007. Pogmowe pogozowe mkoekoomcze w Polsce. Podęczk użytkowk modelu HERMIN, Istytut Wedzy Iowc, Wszw. Plch A. 2010 Plch A., 2010, Pogozowe współczyków put-output pzykłdze gospodk Polsk. (pc mgstesk), Uwesytet Łódzk, Łódź. Welfe W., I. Śweczewsk, W. Floczk, P. Kp, 2008. Rozwó egoly uęce ekoometycze. Wyższ Szkoł Pzedsęboczośc Zządz w Łodz, Łódź. Zlesk J., P. Tomszewsk, M. Zembty, A. Wotsk, J. Bdley, 2005. egoly Model HERMIN gospodk woewództw łódzkego. Podęczk. Wocłwsk Agec Rozwou Regolego, Wocłw. 15