Profilaktyka w szkole Działania o charakterze wychowawczym i profilaktycznym stanowią jedną z podstawowych funkcji opiekuńczych szkoły, skoncentrowanych na wspieranie rozwoju psychicznego, emocjonalnego i fizycznego. Program profilaktyczny ma na celu ochronę i promocję zdrowego stylu życia, dostarczanie informacji o zagrożeniach, kształtowanie właściwych postaw społecznych, wspieranie w zakresie przezwyciężania trudności uniemożliwiających prawidłowy rozwój oraz minimalizowanie występowania czynników ryzyka poprzez dostarczanie alternatywnych sposobów rozwiązywania trudności i spędzania czasu wolnego. Działania profilaktyczne podejmowane są na trzech poziomach w zależności od natężenia zagrożenia zachowaniami ryzykownymi: - profilaktyka pierwszorzędowa polegająca na zapobieganiu zachowaniom dysfunkcjonalnym, dotyczy grup niskiego ryzyka, ma charakter prewencyjny - profilaktyka drugorzędowa polegająca na ograniczeniu zachowań ryzykownych i umożliwienie zastąpienia ich zachowaniami adaptacyjnymi, skierowana do grup podwyższonego ryzyka - profilaktyka trzeciorzędowa polegająca na przeciwdziałaniu pogłębiania zachowań antyzdrowotnych i umożliwienie powrotu do wzorców zachowań przedchorobowych, adresowana do grup wysokiego ryzyka. Dotychczasowy program profilaktyczny dotyczył przede wszystkim zjawiska agresji na terenie naszej szkoły, Jego skuteczność od 5 lat poddawana jest ewaluacji przy pomocy wywiadów, ankiet i obserwacji. Z przeprowadzonych badań podobnie jak w latach ubiegłych wynika, że; - zdecydowana większość uczniów nie postrzega szkoły jako miejsca zagrażającego ich bezpieczeństwu - najczęściej wymieniane zagrożenia na terenie szkoły to rozpowszechnione zjawisko palenia papierosów w toaletach oraz niebezpieczne schody
- postulowane zmiany w szkole dotyczą przede wszystkim potrzeby ograniczenia palenia papierosów w toaletach, możliwości wyjścia z budynku szkoły podczas przerw oraz bardziej życzliwego stosunku nauczycieli do uczniów - wśród największych atutów szkoły uczniowie wymieniali atmosferę szkoły, liczne grono kolegów i koleżanek, wykwalifikowanych nauczycieli, pracę szkolnego radiowęzła i bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych. Podobnie diagnozie poddana została opinia rodziców na temat szkoły. Jej wyniki przedstawiają się następująco: -zdecydowana większość rodziców jest zadowolona, że dziecko uczy się w naszej szkole - zdaniem wszystkich rodziców nasza szkoła jest miejscem bezpiecznym - ewentualne zmiany postulowane przez rodziców dotyczą monitoringu na terenie szkoły, zacieśnienia kontaktu pomiędzy wychowawcami i rodzicami, a także zwrócenia uwagi na problem palenia papierosów Dodatkowe badania diagnozujące problemy młodzieży przeprowadzone w bieżącym roku m wśród uczniów klas pierwszych i drugich oraz rozmowy (wywiad) z nauczycielami wskazują na istnienie następujących zagrożeń : - większość spośród przebadanych uczniów przyznaje się do próbowania alkoholu - około 30% uczniów pali papierosy - część uczniów przyznaje, że miało kontakt z narkotykami Wnioski wyciągnięte z przeprowadzonej ankiety przedstawiają się następująco: -chęć zaimponowania w środowisku i nie umiejętność opierania się naciskom rówieśniczym stanowią źródło sięgania po substancje uzależniające - problemy osobiste i rodzinne w znacznej mierze,,rozwiązywane są przy pomocy alkoholu - po alkohol młodzież najczęściej sięga na spotkaniach z rówieśnikami, ale również przy alkoholu celebrują odniesione sukcesy - nadmierne obciążenie, deficyty w zakresie radzenia sobie ze stresem podobnie jak brak zajęć i nuda zwiększają ryzyko konsumpcji alkoholu i palenia papierosów - zdaniem młodzieży najskuteczniejsze sposoby ograniczenia uzależnień to : wsparcie społeczne, uprawianie sportu, dostarczanie wiedzy o środkach odurzających, programy profilaktyczne
- zakaz reklamy papierosów i alkoholu według uczniów jest strategią nieskuteczną - po pomoc w walce z nałogami młodzież zwróciłaby się do rodziców lub terapeutów, a zdecydowanie nie do nauczycieli. W związku z otrzymanymi wynikami i obserwacją zachowań młodzieży na terenie szkoły zmodyfikowano poprzedni program profilaktyczny, aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom uczniów, rodziców i nauczycieli oraz skutecznie przeciwdziałać pojawianiu się zachowań ryzykownych, w szczególności dotyczących używania alkoholu, narkotyków oraz palenia papierosów. Cele Programu Profilaktycznego 1.Cel edukacyjny - dostarczanie informacji na temat negatywnych skutków podejmowania zachowań ryzykownych i sposobach ich eliminowania - edukowanie w zakresie mechanizmów uzależniania się, sposobów radzenia sobie z kryzysem, - popularyzowanie idei życia wolnego od nałogów - dostarczanie informacji na temat możliwości podejmowania profesjonalnej terapii 2.Nabywania konstruktywnych umiejętności i zachowań - kształtowanie umiejętności efektywnej komunikacji, asertywnego odmawiania, samokontroli, opierania się naciskom grupy rówieśniczej - kształtowanie odpowiedzialności za siebie i konsekwencje własnego postępowania - praktyczne radzenie sobie z negatywnymi emocjami - aktywne wykorzystywanie dostępnych systemów wsparcia społecznego - prozdrowotne sposoby spędzania czasu wolnego 3.Podejmowanie działań interwencyjnych w sytuacjach problemowych - reagowanie na przejawy zachowań ryzykownych - stale monitorowanie zachowań młodzieży
- współpraca z rodzicami - współpraca z odpowiednimi instytucjami Sposoby realizacji programu profilaktycznego - zajęcia edukacyjne prowadzone przez nauczycieli w trakcie lekcji wychowawczych i biologii - warsztaty umiejętności prospołecznych prowadzone przez specjalistów - spotkania i konsultacje ze specjalistami - spektakle profilaktyczne - rozmowy indywidualne - organizacja zajęć sportowych, wycieczek - izacja rodziców - konkursy - doskonalenie zawodowe nauczycieli - współpraca z instytucjami wspierającymi pracę szkoły Adresaci programu - uczniowie - rodzice - nauczyciele Realizatorzy programu - dyrekcja szkoły - nauczyciele - eksperci z zewnątrz Ewaluacja Ocena skuteczności Programu Profilaktycznego dokonywana będzie na bieżąco, w trakcie pracy wychowawczej.
Ewaluacja ostateczna przeprowadzona zostanie przez powołany zespół ewaluacyjny przy pomocy: - ankiet - wywiadów - obserwacji - analizy dokumentów ch Cel edukacyjny Adresaci programu Uczniowie ZSO Działania Termin Osoby odpowiedzialne 1.Realizacja przez specjalistów Cyklicznie Pedagog warsztatów na temat Cały rok uzależnień Uwagi 2.Organizacja spektakli profilaktycznych 3.Gromadzenie w bibliotece szkolnej literatury na temat uzależnień 4.Podjęcie problematyki uzależnień w trakcie lekcji wychowawczych i lekcji biologii oraz tematów dotyczących -negatywnych skutków podejmowania zachowań ryzykownych - popularyzowanie idei życia wolnego od nałogów 5.Podejmowanie przez Szkolną Radę Uczniowską akcji w ramach Dnia bez papierosa oraz inicjatyw w zakresie przeciwdziałania paleniu w toaletach ch. 1.Przeprowadzenie przez specjalistów warsztatów dla nauczycieli na temat przyczyn i przeciwdziałania zachowaniom ryzykownym wśród uczniów. 2.Ewaluacja Szkolnego Raz w roku Cyklicznie Cyklicznie Cyklicznie Cały rok Raz w roku bibliotekarz Wychowawcy klas, nauczyciele biologii opiekunowie SRU
Systemu Oceniania w zakresie kryterium zachowania. nauczyciele 3. Uczestnictwo nauczycieli w kursach doskonalenia zawodowego związanych z profilaktyką uzależnień. Rodzice 1.Pedagogizacja rodziców w zakresie - zachowań ryzykownych i sięgania po używki przez młodzież - rozpoznawania symptomów sięgania po używki podczas zebrań z rodzicami Wychowawcy klas 2.Udostępnianie rodzicom materiałów informacyjnych na temat uzależnień.. podczas zebrań z rodzicami Wychowawcy klas, 2. Nabywanie konstruktywnych umiejętności i zachowań Adresaci programu Uczniowie ZSO Działania Termin Osoby odpowiedzialne 1. Cykliczna organizacja IX - X warsztatów integracyjnych dla uczniów klas pierwszych 2.Organizacja warsztatów umiejętności psychospołecznych prowadzonych przez terapeutów z zewnątrz W miarę możliwości organiza cyjnych Pedagog, psycholog Uwagi 3.Realizacja tematów w ramach lekcji wychowawczych; - efektywna komunikacja, -asertywne odmawianie i samokontrola -podejmowanie odpowiedzialności za własne postępowanie - organizowania i planowania czasu wolnego od nauki Wychowawcy klas
4.Realizacja tematu w ramach lekcji biologii: - promocja zdrowego stylu życia Rok biologii 5..Udział w zajęciach sportowych w ramach lekcji wychowania fizycznego (basen, siłownia, zajęcia fitness) i wyjazdów ch Cały rok w-f 6.Zachęcanie uczniów do zaangażowania w życie publiczne, uczestnictwo w uroczystościach ch, inicjatywach pomocowych Cały rok 1.Udzial w szkoleniowych posiedzeniach Rady Pedagogicznej dotyczących problematyki uzależnień W miarę możliwości organizacyj nych Dyrekcja Rodzice 1.Konsultacje indywidualne i wsparcie rodziców przez Dyrekcję, a, psychologa i wychowawców, psycholog 2.Organizacja spotkań rodziców ze specjalistami i dostarczanie praktycznych umiejętności postępowania w sytuacjach trudnych W miarę możliwości organiza cyjnych 3.Udostępnianie rodzicom materiałów informacyjnych na temat uzależnień. Wychowawcy klas 3.Podejmowanie działań interwencyjnych w sytuacjach problemowych Adresaci Działania Termin Osoby programu odpowiedzialne Uczniowie 1.Zabezpieczanie szkoły Cały rok Dyrekcja Uwagi
ZSO przez system monitoringu 2.Reagowanie na wszelkie przejawy zachowań ryzykownych Cały rok Pedagog, psycholog, nauczyciele 3.Egzekwowanie przestrzegania przez uczniów regulaminu i statutu szkoły Cały rok 1.Udział w szkoleniu dotyczącym procedur postępowania w sytuacjach kryzysowych Raz roku w 2.Współpraca z instytucjami: - Urzędem Miasta i Gminy w Skawinie- pełnomocnikiem ds. przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii -Komendą Powiatową Policji w Skawinie - Strażą Miejską -Poradnią Psychologiczno- Pedagogiczną w Skawinie - Centrum Wspierania Rodziny w Skawinie -Ośrodkiem Interwencji Kryzysowej w Krakowie - szkołami na terenie miasta i gminy Skawina Rodzice 1.Stała współpraca z rodzicami w zakresie monitorowania zachowań młodzieży Cały rok, psycholog Pedagog, psycholog, nauczyciele Opracowanie Mgr Marta Dadok Mgr Anna Kołaczyk Mgr Beata Leśniak