ROCZNY PROGRAM PROFILAKTYKI NA ROK SZKOLNY 2016/2017 ZŁO DOBREM ZWYCIĘŻAJ 1. Podstawa prawna opracowania szkolnego Programu Profilaktyki: 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii. 2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach, placówkach. 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lipca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach. 4. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznych przedszkoli oraz publicznych szkół. 6. Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, sporządzoną w Nowym Jorku dnia 13 grudnia 2006 r. 7. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie 8. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 9. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem 10. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego 11. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z późniejszymi zmianami. 12. Ustawa z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty z późniejszymi zmianami. 13. Konwencję o prawach dziecka, przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. 14. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 1
AUTORZY Joanna Korzistka, Hanna Kożyczkowska, Łukasz Łapczuk, Teresa Hirsz, Rafał Bronk, Irena Łunecka, Alicja Nowak, Ewa Mielewczyk, Zdzisława Becker. OSOBY ZAANGAŻOWANE Uczniowie klas 0-VI SP Uczniowie klas I-III GIM. Nauczyciele Zespołu Szkół Pracownicy Zespołu Szkół Rodzice ZAKRES ZNACZENIOWY Istotą niżej przedstawionego programu profilaktycznego jest promowanie wśród uczniów zdrowego i aktywnego trybu życia, kształtowanie bezpieczeństwa w domu, w szkole i środowisku pozaszkolnym oraz właściwe reagowanie w sytuacjach zagrożeń. Program jest skorelowany z kierunkowymi zadaniami szkoły zawartymi w rocznym Programie Wychowawczym. Zadaniem programu jest przede wszystkim wspomaganie pracy wychowawczej, opiekuńczej i profilaktycznej szkoły w zakresie zdrowego i bezpiecznego trybu życia. Program obejmuje działania profilaktyczne mające na celu przeciwdziałanie pojawieniu się zachowań ryzykownych, związanych z używaniem przez uczniów środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych, które mają negatywne konsekwencje dla zdrowia fizycznego, psychicznego ucznia i jego otoczenia. Przedstawiony program ma wyposażyć uczniów w wiadomości i umiejętności bezpiecznego zachowania się w szkole i poza nią. Powinien rozwijać i wzmacniać umiejętności życiowe i społeczne; uświadamiać o szkodliwości używek zagrażających zdrowiu oraz wskazać na utylitarną wartość sportu. Jest on adresowany do uczniów, nauczycieli, rodziców i pracowników naszej placówki, przeznaczony do realizacji w ramach lekcji wychowawczych, zajęć edukacyjnych, opiekuńczych, zajęć pozalekcyjnych i spotkań z rodzicami. 2
DIAGNOZOWANIE ZAKRESU POTRZEB I PROBLEMÓW UCZNIÓW Diagnozy potrzeb i problemów dokonano: analizując dokumenty szkolne (dzienniki lekcyjne i z zajęć pozalekcyjnych, protokoły Rad Pedagogicznych); analizując wyniki badań ankietowych przeprowadzonych wśród uczniów, rodziców i nauczycieli naszej szkoły (Raport z diagnozy szkoły); analizując wyniki ogólnopolskiej diagnozy zawartej w Rządowym programie na lata 2014-2016 Bezpieczna i przyjazna szkoła, Informację o wynikach kontroli NIK Profilaktyka narkomanii w szkołach, Raport Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną, który powstał w ramach Europejskiego programu badań ankietowych w szkołach, Diagnozę Lokalną; prowadząc obserwację zachowania uczniów w szkole i na terenie wokół szkoły; analizując uwagi rodziców pod adresem szkoły zgłaszane na zebraniach z wychowawcami klas oraz na spotkaniach Rady Rodziców. Problemy wynikające z przeprowadzonej diagnozy na terenie szkoły: 1. Zagrożenia związane z paleniem papierosów. 2. Używanie przez dzieci i młodzież wulgaryzmów. 3. Problem wyśmiewania, agresji i nieumiejętnego korzystania z tzw. nowych mediów. Diagnoza szkoły została przeprowadzona w oparciu o czynniki ryzyka i czynniki chroniące przed problemowymi zachowaniami i zaburzeniami w obszarze zdrowia psychicznego u dzieci według zaleceń WHO. Problemy objęte badaniami ankietowymi w bieżącym roku szkolnym: - niedostateczne kierowanie własnym zachowaniem (jako czynnik ryzyka); - okazje do przeżycia sukcesu i rozpoznawania własnych osiągnięć (jako czynnik chroniący); - bezpieczeństwo uczniów jako zadanie obligatoryjne; 3
CEL GŁÓWNY Zwiększenie skuteczności działań wychowawczych, edukacyjnych, informacyjnych i profilaktycznych wśród uczniów, ich rodziców (opiekunów) oraz nauczycieli i pracowników szkoły na rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkole. CELE SZCZEGÓŁÓWE 1. Kreowanie zdrowego, bezpiecznego i przyjaznego środowiska szkoły, m.in. przez: Kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole, budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczeń - nauczyciel, a także nauczyciel - rodzic i uczeń. Zwiększanie świadomości uczniów na temat powstawania, funkcjonowania, przejawów i skutków dyskryminacji oraz narzędzi ich zwalczania. Rozwijanie kompetencji społecznych uczniów, wspieranie ich działalności wolontariackiej. Wzmacnianie wśród uczniów więzi ze szkołą oraz społecznością lokalną. Rozwijanie potencjału szkoły w zakresie bezpiecznego funkcjonowania uczniów. Rozwijanie kompetencji wychowawczych nauczycieli i rodziców. Zwiększanie roli rodziców w szkole. Współpraca z instytucjami wspierającymi działania szkoły z zakresu profilaktyki i bezpieczeństwa: policją, prokuraturą, poradnią psychologiczno-pedagogiczną, pełnomocnikiem wójta ds. profilaktyki i przeciwdziałania uzależnieniom, Ochotniczą Strażą Pożarną, Ratownikami Medycznymi, Domem Kultury. 2. Zapobieganie problemom i sytuacjom problemowym młodzieży, m.in. przez: Działania uprzedzające mające na celu przeciwdziałanie pojawianiu się zachowań ryzykownych związanych z używaniem środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych, nowych substancji psychoaktywnych przez uczniów; 4
Profilaktykę agresji i przemocy; Kształtowanie umiejętności uczniów w zakresie prawidłowego funkcjonowania w środowisku cyfrowym, w szczególności tzw. nowych mediów; Rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych, społecznych i życiowych wśród uczniów (samokontrola, umiejętności prawidłowej komunikacji, radzenie sobie ze stresem, rozpoznawanie i wyrażanie własnych emocji); Doskonalenie kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie profilaktyki używania środków uzależniających, substancji psychoaktywnych, norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego; 3. Promowanie zdrowego stylu życia wśród młodzieży, m.in. przez: Zdobycie przez uczniów wiedzy i umiejętności pozwalających na prowadzenie zdrowego stylu życia i podejmowania działań prozdrowotnych; Ukierunkowanie uczniów na zbudowanie równowagi i harmonii psychicznej oraz ukształtowanie postaw sprzyjających wzmacnianiu zdrowia własnego i innych ludzi; Tworzenie i realizowanie całościowej polityki w zakresie zdrowego żywienia i aktywności fizycznej w szkole; Tworzenie warunków do prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego uczniów; Poszerzanie wiedzy i umiejętności uczniów, rodziców, nauczycieli, wychowawców z zakresu promocji zdrowia i zdrowego stylu życia; Wspieranie wszystkich uczniów w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia celem ograniczenia zachowań ryzykownych; PRZEBIEG PROGRAMU 1. Zapoznanie uczniów, nauczycieli, rodziców z celami i założeniami programu. 2. Zaplanowanie realizacji programu. 3. Realizowanie działań podczas obowiązkowych zajęć edukacyjnych z zakresu kształcenia ogólnego, dodatkowych zajęć edukacyjnych, zajęć rozwijających uzdolnienia, zajęć z wychowawcą, lekcjach religii, wychowania do życia w rodzinie 5
oraz na innych zajęciach i czynnościach wynikających z zadań statutowych szkoły, w tym zajęciach opiekuńczych i wychowawczych uwzględniających potrzeby i zainteresowania uczniów. 4. Realizowanie działań w formie aktywnych metod pracy oraz projektów edukacyjnych. 5. Organizowanie konkursów i zawodów sportowych. 6. Przeprowadzenie w ustalonych terminach zaplanowanych działań. 7. Tematy na godzinach wychowawczych niwelujące zjawisko wyśmiewania, agresji i przemocy: Do wyboru lekcje 1 8 z programu Zło Dobrem Zwyciężaj, Lekcje 9 12 są katechezami i powinny być realizowane na religii. 8.Propozycje innych tematów do realizacji na godzinach wychowawczych, zajęciach obowiązkowych, zajęciach dodatkowych. Przestrzeganie regulaminów obowiązujących w szkole i norm ogólnie przyjętych, np.: zasad fair play, kultury słowa podczas wspólnych zabaw. Bezpieczna droga do szkoły Aktywne spędzanie wolnego czasu bawimy się bezpiecznie, przyjemnie i kulturalnie. Bezpieczne ferie, bezpieczne wakacje. Rola agresji, wulgaryzmów i żargonu a konstruktywne sposoby wyrażania emocji. Rola używek w radzeniu sobie z trudnościami. Manipulowanie świadomością. Skutki uzależnień i nałogów. Inny nie znaczy gorszy postawa tolerancji wobec drugiej osoby. Niewłaściwe zachowania w grupie i sposoby zapobiegania im (donosicielstwo, obmawianie, wyśmiewanie itp.) Mój system wartości. Człowiek i przyroda wrogowie czy przyjaciele? 8. Realizowane programy : o Szklanka Mleka kl. 0 - VI, Owoce w Szkole kl. I- III SP, Śniadanie daje moc. - edukacja z zakresu żywienia. o Program edukacyjno-terapeutycznym ORTOGRAFITI I ORTOGRAFFITI Z BRATKIEM- pomoc uczniom ze specyficznymi trudnościami w nauce. 6
o Klub Bezpiecznego Puchatka -zasad bezpiecznego poruszania się po jezdni kl. I SP. o Udział w programie Chrońmy dzieci -zajęcia profilaktyczno-warsztatowe z zakresu przemocy rówieśniczej i cyberprzemocy. o Zło dobrem zwyciężaj program kształtujący postawę przezwyciężania zła dobrem, kształtowanie prawidłowej hierarchii wartości. o Rekomendowany Program Profilaktyki o Ogólnopolski Program Edukacyjny Akademia Wyobraźni Play-Doh program koncentrujący się na rozwijaniu kreatywnego myślenia i zdolności manualnych przedszkolaków. o Zdolni z Pomorza program promujący uczniów zdolnych. SPODZIEWANE EFEKTY 1. Umiejętność dokonywania właściwych wyborów w trudnych sytuacjach życiowych. 2. Świadomy udział uczniów w różnych formach spędzania czasu wolnego. 3. Rozwój pasji i zainteresowań uczniów, zdobycie umiejętności współpracy w zespole i wrażliwości na potrzeby innych. 4. Wzrost bezpieczeństwa na terenie szkoły. 5. Większa świadomość zagrożeń wynikających z uzależnienia od papierosów, alkoholu, narkotyków. 6. Wykształcenie umiejętności wśród uczniów radzenia sobie z uzależnieniem i skutecznego szukania pomocy. 7. Zwrócenie większej uwagi uczniów na dbałość o swoje zdrowie i podejmowanie środków zaradczych w sytuacjach zagrożenia. EWALUACJA Analiza skuteczności programu będzie polegać na bieżącym monitorowaniu. Diagnoza dokonana będzie na podstawie obserwacji, rozmów z nauczycielami, z rodzicami i dokumentacji pedagoga szkolnego oraz ankiet. 7