Szkolny Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 4 w Limanowej rok szkolny 2014/2015 1
Działania profilaktyczne to te, które stwarzają człowiekowi okazję do aktywnego uczestnictwa w gromadzeniu doświadczeń powodujących wzrost jego zdolności do radzenia sobie w potencjalnie trudnych sytuacjach życiowych Gerard Edwards (doradca ds. profilaktyki w rządzie amerykańskim) 2
STRUKTURA PROGRAMU I. PODSTAWA PRAWNA Program profilaktyki w Szkole Podstawowej nr 4 kieruje się celami i zadaniami zawartymi w: Statucie Szkoły oraz zasadami zawartymi w: Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. nr 26, poz. 226). Rozporządzeniu MEN z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, Konstytucji RP, Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2013 poz. 532). o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. nr 75, poz. 468), Ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35, poz. 230 z p. zm.), nowelizacja z dnia 12 września 1996 r. (Dz. U. nr 127, poz. 593), Ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, z późn. zm. z 21 stycznia, 18 lutego 2000 i 23 sierpnia 2001 r., Ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. nr 111, poz. 535), z późn. zm. opublikowanymi w (Dz. U. nr 113, poz. 732), Ustawie z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. nr 10, poz. 55, z 1997 r. nr 88, poz. 554 i nr 121, poz. 770 oraz z 1999 r. nr 96, poz. 1107), Programie polityki prorodzinnej państwa z dnia 17 listopada 1998 r. przygotowany przez Międzyresortowy Zespół do Spraw Opracowania Polityki Prorodzinnej Państwa. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011 r. w sprawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2016, Wytycznymi MEN dotyczącym zadań z zakresu profilaktyki na rok szkolny 2014/2015. II. ZAŁOŻENIA PROGRAMU 1. Profilaktyka rozumiana jako zapobieganie występowaniu niepożądanych procesów i zjawisk, określanych jako przejawy patologii życia społecznego; jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących różne, dodatnie społecznie postawy uczniów w toku wychowania, realizowana jest podczas działalności edukacyjnej szkoły, tj. w ramach godzin wychowawczych i w postaci różnych odrębnych zajęć profilaktyczno-edukacyjnych. Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki zostało poprzedzone diagnozą potrzeb naszych uczniów, ich problemów, możliwości oraz uwarunkowań otoczenia. Profilaktyka w naszej szkole powinna koncentrować się na wzmacnianiu czynników chroniących: a) rozwijanie zainteresowań uczniów oraz przeciwdziałanie niepowodzeniom szkolnym (zainteresowanie nauką szkolną); b) wspomaganie rozwoju moralnego uczniów (poszanowanie norm, wartości i autorytetów); c) stwarzanie uczniom możliwości przynależenia do pozytywnych grup rówieśniczych: kół zainteresowań, zespołów sportowych, muzycznych, itp. (przynależność do pozytywnej grupy rówieśniczej); d) wspomaganie rodziców w prawidłowym pełnieniu przez nich funkcji wychowawczych (silna więź emocjonalna z rodzicami), e) zapobieganie różnego typu uzależnieniom oraz zagrożeniom ze strony destrukcyjnych grup, f) przeciwdziałanie zjawiskom patologicznym. 3
Działalność profilaktyczna szkoły pozostaje w ścisłym związku z działalnością profilaktyczną w środowisku lokalnym, gdyż środowisko odgrywa ważną rolę w kształtowaniu osobowości ucznia. Pomocne jest w kształtowaniu odpowiednich postaw moralnych i przygotowaniu wychowanków do właściwych wyborów życiowych. Aby profilaktyka odniosła właściwy skutek szkoła współpracuje z następującymi instytucjami: a) placówkami kulturalno-oświatowymi (LDK, Miejska Biblioteka Publiczna, kino, teatr i inne) uczestnictwo w spektaklach teatralnych o charakterze profilaktycznym, udział w konkursach organizowanych przez placówki kulturalno-oświatowe, uczestnictwo w seansach filmowych o charakterze profilaktycznym; b) placówkami oświatowo-piekuńczymi (Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, MOPS, GOPS, Ośrodek Interwencji Kryzysowej), pomoc uczniom przejawiającym trudności w zachowaniu i nauce, pomoc dzieciom z rodzin uzależnionych i patologicznych, udzielanie pomocy rodzinom znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej, udział w ch terapeutycznych organizowanych przez psychologów, pedagogów, lekarzy specjalistów; c) wymiarem sprawiedliwości (sąd, kuratorzy, policja): współpraca z kuratorami sądowymi i Policją, udział w ch prowadzonych przez Policję na temat bezpieczeństwa w ruchu drogowym, przeciwdziałania agresji i przestępczości; d) instytucjami działającym na rzecz profilaktyki (Punkt Konsultacyjny ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, MONAR, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Powiatowa Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna). III. CELE PROGRAMU IV. stworzenie warunków bezpiecznego funkcjonowania szkoły, stworzenie warunków powstania szkoły wolnej od zagrożeń, opracowanie bieżącego sposobu działania dopasowanego do określonych przypadków występowania zdarzeń przestępczych na terenie placówki, zapobieganie poprzez odpowiednią działalność profilaktyczną takim uzależnieniom jak: alkoholizm, narkomania, dopalacze, nikotynizm, lekomania, Internet, promocja zdrowego stylu życia, kształtowanie właściwego zachowania uczniów, utrwalenie postaw i zachowań społecznych warunkujących prawidłowy rozwój, kształcenie nawiązywania poprawnych kontaktów z innymi ze szczególnym uwzględnieniem relacji z osobami niepełnosprawnymi i obcymi, wdrażanie uczniów do powiązania zdobytej wiedz z praktyką, CELE SZCZEGÓŁOWE Uczniowie: Uczniowie zdobywają wiedzę i nabywają dotyczące zdrowia fizycznego, psychicznego, społecznego i duchowego. Uczniowie zdobywają umiejętność efektywnej komunikacji, podejmowania decyzji oraz radzenia sobie ze stresem. Uczniowie nabywają wiedzę na temat możliwości szukania pomocy w sytuacjach trudnych u kompetentnych osób i właściwych instytucji. Uczniowie potrafią budować pozytywny obraz własnej osoby. Uczniowie pogłębiają i wzmacniają naturalne systemy wsparcia tj.: koleżeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość. Uczniowie zdobywają wiedzę na temat szkodliwości środków odurzających i używek oraz niebezpieczeństwa związanego z uzależnieniami od Internetu. Uczniowie zaznajamiają się z mechanizmami działania presji rówieśniczej i sposobami przeciwstawiania się jej. 4
Rodzice: Uczniowie zapoznają się z mechanizmem działania reklamy. skorzystają z różnych form pomocy proponowanych przez szkołę. zmieni się świadomość rodziców, zrozumieją potrzeby emocjonalne swoich dzieci i tą drogą zapobiegną kryzysom i patologiom we własnym domu. aktywnie uczestniczą w organizowaniu szeregu imprez i uroczystości szkolnych i klasowych. włączają się w działania szkoły na rzecz zdrowego stylu życia. o a także: są wspomagani przez wychowawców i pozostałych nauczycieli w procesie wychowania dzieci. Nauczyciele: stanowią swoją osobą przykład dla uczniów, potrafią rozpoznawać wczesne objawy uzależnienia, poznają sposoby interwencji w sytuacjach spożywania przez uczniów alkoholu czy zażywania narkotyków innych środków odurzających. potrafią postępować w kontaktach w taki sposób, aby nie wyzwalać w nich złości, przekory i bezradności. V. TREŚCI PROGRAMU PROFILAKTYKI ZE WSKAZANIEM ADRESATA Uczniowie: urzeczywistnianie wartości i przestrzeganie norm społecznych, uczenie najważniejszych psychologicznych i społecznych np.: radzenia sobie ze stresem, nawiązywania i podtrzymywania dobrych kontaktów z ludźmi, odpierania presji otoczenia i grupy rówieśniczej itp., rozwijanie prowadzenia zdrowego trybu życia, motywowanie do podejmowania osobistych wyborów i postanowień, uczenie akceptowanych społecznie sposobów spędzania czasu wolnego, przekazanie rzetelnej i adekwatnej wiedzy o konsekwencjach zachowań ryzykownych. Rodzice: podnoszenie wiedzy i wychowawczych, współudział w określaniu kierunków działań profilaktycznych, współudział przy rozwiązywaniu problemów klasowych i szkolnych, pomoc w rozwiązywaniu problemów dziecka. Nauczyciele prezentowanie prawidłowych wzorców zachowań, podnoszenie wiedzy i doskonalenie kompetencji wychowawczych, rozwijanie dobrej współpracy nauczyciele rodzice, wyciąganie odpowiednich konsekwencji wobec nieprawidłowych zachowań uczniów. VI. STRATEGIE REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYCZNEGO A) Strategie informacyjne: pogadanka, spotkanie ze specjalistą, prezentacja filmu, wycieczka tematyczna, praca w oparciu o tekst przewodni, prezentacja teatralna i parateatralna itp. B) Strategie edukacyjne: realizacja znanych programów edukacyjnych, rysunki, 5
drama, przedstawienia, burza mózgów, dyskusja, rozmowa, symulacja różnych sytuacji życiowych, technika uzupełniania zdań, gry i zabawy dydaktyczne, praca w małych grupach, metody pedagogiki zabawy, uroczystości szkolne, C) Strategie działań alternatywnych: koła zainteresowań wycieczki, i zawody sportowe itp. D) Strategie interwencyjne: rozeznanie środowiska domowego ucznia, interwencja w środowisku szkolnym ucznia, interwencja w sytuacji kryzysu rozwojowego, pomoc psychologiczna, pedagogiczna, logopedyczna, terapia specjalistyczna indywidualna, grupowa, VII. OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA REALIZACJĘ dyrektor szkoły wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog i psycholog szkolny, rodzice, higienistka szkolna. VIII. SZCZEGÓŁOWY PLAN OGÓLNOSZKOLNYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Szczegółowy plan profilaktyki stworzony został z myślą o uczniach, nauczycielach i rodzicach. Profilaktykę prowadzić będą wszyscy nauczyciele w ramach swoich przedmiotów, wychowawcy klas na godzinach wychowawczych oraz pedagog, psycholog, policjant, lekarz, terapeuta ds. uzależnień i inni w zależności od potrzeb i problemów szkoły. Lp. Cel operacyjny 1. Uczeń zna własne prawa, potrafi je bronić. Zadania do realizowania 1. Poszerzenie wiedzy uczniów na temat własnych praw i obowiązków. Formy realizacji zadań Zaznajomienie uczniów z Prawami i Obowiązkami Ucznia, elementami Statutu. Osoba odpowiedzialna pedagog szkolny Ewaluacja Rozmowa 2. Wprowadzenie fragmentów ważnych dokumentów opisujących prawa człowieka. 3. Zapobieganie zjawisku wagarowania oraz troska o wysoką frekwencję. Praca z tekstem (Konstytucja RP, Prawa Człowieka, Prawa Dziecka, itp.) Pogadanki nt. skutków wagarowania, wzmożona kontrola nieobecności Nauczyciele historii, wychowawcy klas Wychowawcy klas Sprawdzenie wiedzy uczniów Systematyczn a kontrola frekwencji 6
2. Uczeń potrafi skutecznie odmawiać (asertywność). 1. Promowanie postaw asertywnych w stosunkach międzyludzkich. 2. Uczenie alternatywnych sposobów rozwiązywania konfliktów. 3. Niwelowanie przejawów przemocy i agresji w szkole. Przeprowadzenie zajęć na godzinie wychowawczej i w trakcie zajęć zintegrowanych w klasach I-III Zajęcia na lekcjach wychowawczych; drama, burza mózgów, dyskusje. Konkursy profilaktyczne pedagog szkolny. nauczyciele języka polskiego, pedagog, psycholog szkolny Ankieta 3. Uczeń potrafi współdziałać w zespole. 4. Podnoszenie kultury słowa, eliminowanie wulgaryzmów ze słownictwa uczniów. 1. Organizowanie imprez szkolnych, zajęć sportowych, wycieczek międzyklasowych. Zajęcia na godz. wychowawczych. Spotkania z pedagogiem, psychologiem Pogadanki, reagowanie w razie potrzeby, Wycieczki, konkursy, imprezy pedagog, psycholog. Nauczyciele, pracownicy szkoły nauczyciele wf-u, organizatorzy wycieczek., Szkolna Rada Uczniowska., ankieta, wyłonienie laureatów. 2. Przygotowywanie przez uczniów materiałów pomocniczych do lekcji: prezentacje multimedialne, plakaty, projekty Tworzenie materiałów według pomysłów uczniów. nauczyciel sztuki, nauczyciel świetlicy szkolnej, biblioteki. Prezentacja dzieła końcowego. 3. Popularyzowanie i wspieranie pomocy koleżeńskiej. Tworzenie systemu pomocy koleżeńskiej. pedagog szkolny. Sprawdzenie wyników uczniów. 4. Uczeń potrafi realizować własne pomysły i być samodzielnym. 4. Wzmacnianie poczucia własnej wartości. 1. Przygotowanie uroczystości klasowych i szkolnych, środowiskowych. Angażowanie wszystkich uczniów w imprezy szkolne, klasowe. Tworzenie uroczystości według pomysłów uczniów. Wychowawcy, nauczyciele organizatorzy uroczystości, nauczyciel sztuki, nauczyciel świetlicy szkolnej i biblioteki Prezentacja osiągnięć Prezentacja dzieła końcowego. 5. Uczeń potrafi efektywnie komunikować się, podejmować decyzje, 2. Pełnienie funkcji w samorządzie klasowym lub szkolnym. 1. Doskonalenie rozwiązywania konfliktów, Pełnienie funkcji. opiekun Samorządu Uczniowskiego nauczyciele języków (polskiego i obcych)... 7
radzić sobie ze stresem. 6. Uczeń pogłębia i wzmacnia naturalne systemy wsparcia: koleżeństwo, przyjaźń, zaufanie i uczciwość. komunikacji (sztuka negocjacji i prowadzenia rozmów). 2. Stosowanie ćwiczeń ułatwiających radzenie sobie ze stresem. 1. Przedstawienie pozytywnych i negatywnych postaci. lekcje językowe. Zajęcia w zespołach. Charakterystyka postaci lekcje pedagog, psycholog szkolny. nauczyciele: języka polskiego, historii. Ankiety. 2. Stosowanie wartości moralnych zgodnie z obowiązującymi prawami i tradycją (wzór: Patron szkoły św. Jan z Kęt) nauczyciele: religii, historii,. 7. Uczeń racjonalnie organizuje swój czas wolny i świadomie korzysta z mediów. 8. Uczeń prowadzi zdrowy i higieniczny styl życia: a) Dbałość o zdrowie 3. Godny udział w środowiskowych uroczystościach patriotycznych. 1. Ukazanie uczniom sposobów odpowiedniego spędzania wolnego czasu. 2. Uświadomienie uczniom korzyści z udziału mediów w życiu oraz stosowanie przez nich manipulacji. 3. Propagowanie świadomego wybierania programów TV i racjonalnego korzystania z komputera, reklamy. 1. Zapoznanie uczniów ze zmianami zachodzącymi w okresie dojrzewania w organizmie oraz psychice. 2. Zapobieganie chorobom cywilizacyjnym (cukrzyca, skolioza, bulimia, anoreksja), 3. Zapoznanie z podstawowymi 8 Akademie Uroczystości środowiskowe wycieczki, wyjścia informatyki Pogadanki, prelekcje, spotkania, pogadanki, prezentacje, filmy ćwiczenia praktyczne Nauczyciele, uczniowie, rodzice pedagog szkolny, pozostali nauczyciele nauczyciel informatyki, pedagog szkolny, psycholog Wychowawcy, psycholog, pedagog nauczyciele: techniki, przyrody, wf-u, higienistka szkolna, lekarz dietetyk, higienistka nauczyciel instruktor Udział w uroczystości z uczniami rozmowy. spotkania pokaz ratownictwa
zasadami udzielania pierwszej pomocy. 4. Wskazywanie na znaczenie ruchu dla zdrowia. pogadanki, prezentacje ratownictwa, higienistka, nauczyciele wf, biologii, higienistka prelekcje, udział w ch ruchowych b) Higiena osobista i otoczenia 1. Przestrzeganie zasad higieny osobistej. 2. Poszerzenie wiedzy na temat higieny, środków i sposobów utrzymania czystościdbamy o czystość w klasie i w domu. 3. Kształtowanie przyzwyczajeń higienicznych(choroba brudnych rąk, przyczyny próchnicy zębów-fluoryzacja, higiena ciała, odzieży, obuwia) nauczyciele: techniki, przyrody, wf-u, higienistka szkolna. c) Zdrowy sposób żywienia d) Zdrowy styl życia e) Zdrowie psychiczne 1. Urozmaicanie i regularność posiłków. 2. Zabezpieczenie żywności przed zanieczyszczeniem i zepsuciem. 3. Estetyka spożywania posiłków. 4. Program Owoce i warzywa w szkole. 1. Rozwijanie aktywności ruchowej 2. Wskazywanie właściwych i dających zadowolenie możliwości spędzania wolnego czasuafirmacja życia. 3. Zapoznanie z zasadami bezpiecznego przyjmowania lekarstw i rozpoznawania substancji trujących. 1. Kształtowanie wpływania na swoje samopoczucie. 2. Budowanie udanych relacji z rówieśnikami i dorosłymi. 3. Kształtowanie wyrażania swoich 9 kl.i-iii Wycieczki, sport nauczyciele: techniki, przyrody, wf-u, higienistka szkolna Dyrektor, n-le kl. I-III nauczyciele: techniki, przyrody, wf-u, higienistka szkolna pedagog, psycholog Korzystanie z programu
9. Uczeń dba o własne bezpieczeństwo. 10. Uczeń zna negatywne skutki przyjmowania środków odurzających. poglądów. 4. Kształtowanie planowania i organizowania czasu. 5. Porozumiewanie się i współpraca z innymi, szacunek dla siebie i innych, koleżeństwo i przyjaźń. 6. Związki uczuciowe w rodzinie, prawa i obowiązki jej członków. 7. Pozytywne i negatywne emocje, ich wyrażanie i wpływ na innych ludzi. 8. Podstawowe reguły i zasady obowiązujące w relacjach międzyludzkich, sposoby radzenia sobie z własnymi i cudzymi negatywnymi emocjami. 1. Kształtowanie bezpiecznego posługiwania się urządzeniami elektrycznymi. 2. Bezpieczeństwo w domu i poza nim. 3. Kształtowanie bezpiecznego poruszania się po drogach pieszo i rowerem. 4. Bezpieczeństwo podczas zabaw oraz w czasie ferii i wakacji. 1. Zapoznanie z przyczynami i skutkami używania środków psychoaktywnych. 2. Kształcenie świadomego dokonywania wyboru. 3. Ukazywanie prawnych i moralnych skutków używania alkoholu i narkotyków, napojów energetyzujących. Pogadanki, lekcje przedmiotowe Spotkania z policjantem, nauka praktycznego poruszania się rowerem, przechodzenia przez ulicę. Pogadanki Apele, pogadanki, lekcje wychowawcze. spotkania z przedstawicielami KPP, specjalistami, Wychowawca klasy, pedagog szkolny. Nauczyciele, policja wychowawcy Dyrektor, wychowawcy, pedagog. Wychowawca klasy, pedagog szkolny, psycholog, nauczyciele Obserwacja ucznia, sprawdzanie dzienników lekcyjnych Ćwiczenia praktyczne. 10
11. Uczeń korzysta z pomocy koleżeńskiej lub zwraca się o pomoc do nauczyciela w przypadku trudności w nauce ZAKOŃCZENIE 4. Kształtowanie postaw asertywnych. 1. Organizowanie w obrębie klasy pomocy koleżeńskiej, wspomaganie ucznia mającego trudności w nauce przez nauczyciela, chwalenie jego postępów. 2. Kierowanie uczniów z trudnościami w uczeniu się na badania diagnostyczne do PPP, 3. Pomoc psychologiczno pedagogiczna uczniom. Powoływanie zespołów pomocy uczniowskiej" w klasach. Pedagog, wychowawcy, psycholog Zespoły pomocy psych. pedagog. Wychowawca klasy, pedagog szkolny, psycholog.. pedagog Sprawdzanie wyników pomocy. Posiedzenia zespołów W związku ze zwiększającą się potrzebą przeciwdziałania zjawiskom zagrażającym zdrowiu i bezpieczeństwu dzieci i młodzieży istnieje konieczność kompleksowych działań profilaktycznych na terenie szkoły. W tym celu opracowaliśmy program, który : a) jest adekwatny - uwzględnia rzeczywiste problemy i realne zagrożenia, b) jest dostosowany do potrzeb i problemów dzieci w naszej szkole, c) jest skuteczny - dostarcza rzetelnej wiedzy, zapewnia profesjonalizm realizatorów, d) daje poczucie bezpieczeństwa uczestnikom, poszanowanie godności i ochronę prywatności, e) zakłada kontynuację oddziaływań profilaktycznych na poszczególnych etapach edukacyjnych. Szkolny Program Profilaktyki w Szkole Podstawowej nr 4 w Limanowej powstał w wyniku diagnozy środowiska lokalnego, zgodnie z Programem Wychowawczym Szkoły i aktami prawa oświatowego. Głównymi założeniami programu jest kreowanie zdrowego stylu życia, zapobieganie zachowaniom agresywnym, profilaktyka uzależnień oraz szeroko rozumiana edukacja niezbędna do wyrobienia właściwych postaw i zachowań. Program profilaktyki obejmuje pierwszy (klasy I-III) oraz drugi etap (klasy IV-VI) edukacyjny. Przekazywane treści oraz sposoby realizacji dostosowane są do wieku rozwojowego uczniów. Program zawiera metodę ewaluacyjną celem oceny jego skuteczności, która będzie przeprowadzana w czerwcu każdego roku szkolnego (Załącznik nr 1). Program Profilaktyczny został przedstawiony na posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 11.09.2014 r. i zatwierdzony do realizacji Uchwałą Rady Pedagogicznej nr 6/SP/2014/2015 oraz na Radzie Rodziców w dniu 25.09.2014 r. 11