załącznik nr 2 do Statutu Szkoły Publiczne Gimnazjum nr 1 im. KEN w Siedlcach SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI OPRACOWANY NA LATA 2013/2014 2016/2017 1
Podstawa prawna: 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz.U. nr 78 poz. 483) art. 72; 2. Ustawa z dnia 7 września 1991r o Systemie Oświaty (Dz.U. nr 67 poz.329 z póź. zmianami); 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. nr 24 poz. 128); 4. Konwencja Praw Dziecka art. 3,19,33; 5. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 r ( Dz.U. nr 35 poz.228 z póź. zmianami) 6. Rozporządzenie MEN z dnia 31 stycznia 2002r zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz.U. nr 10, poz.96 z póź. zmianami); 7. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r (Dz.U. nr 111, poz. 535); 8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996r w sprawie organizowania i prowadzenia działalności w dziedzinie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz.U. nr 112, poz. 537); 9. Ustawa z dnia 26 października 1982r o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( Dz.U. nr 35, poz. 230 z póź. zmianami); 10. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997r (Dz.U. nr 75, poz. 468); 11. Ustawa z dnia 9 listopada 1995r o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. nr 10, poz. 55); 12. Rozporządzenie MEN z dnia 29 marca 1986r w sprawie odrębnych form działalności profilaktyczno wychowawczej dla młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz.U. nr 19, poz. 100 z póź. zmianami); 13. Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. nr 4, poz. 17); 14. Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. nr 228, poz. 1487); 15. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii. 2
WSTĘP Profilaktyka w gimnazjum ma na celu zapobieganie, ograniczanie i likwidowanie niepożądanych zjawisk zagrażających prawidłowemu rozwojowi nastolatka przy jednoczesnym wzmacnianiu czynników chroniących. Jest procesem wspierania działań podejmowanych przez rodziców, ponieważ uczniowie w okresie adolescencji są najbardziej podatni na negatywny wpływ rówieśników i otaczającego ich świata. Istotą profilaktyki jest więc ochrona uczniów i odpowiednie reagowanie w sytuacjach zagrożenia. Szkolny program profilaktyki został opracowany na podstawie diagnozy sytuacji wychowawczej w szkole przy użyciu następujących narzędzi: analizy wyników ankiety dotyczącej bezpieczeństwa w szkole oraz ankiety diagnozującej używki, obserwacji uczniów na zajęciach dydaktycznych, wycieczkach, uroczystościach szkolnych, na korytarzach w czasie przerw, na boiskach i hali sportowej, w drodze do i ze szkoły; analizy dokumentacji pedagoga szkolnego; analizy dokumentacji wychowawców klas, zapisów w klasowych zeszytach uwag; rozmów z rodzicami, dyrektorem szkoły, wychowawcami, nauczycielami i innymi pracownikami szkoły. Zdiagnozowane zostały następujące problemy występujące w szkole: agresja słowna i fizyczna uczniów w stosunku do rówieśników, używanie przez uczniów wulgaryzmów, dokuczanie kolegom i koleżankom, wyzywanie, konflikty w klasie, brak kultury osobistej, palenie papierosów, wagary i częste spóźnienia, lekceważący stosunek do nauki i niska motywacja do nauki, nieprzestrzeganie zasad panujących w szkole, lekceważenie poleceń i obowiązków szkolnych, brak zaangażowania w życie klasy i szkoły. 3
Cele programu profilaktycznego Celem głównym działań profilaktycznych podejmowanych w naszej placówce będzie kształtowanie umiejętności psychologicznych i kompetencji społecznych, które w znacznym stopniu obniżą ryzyko występowania zachowań ryzykownych podejmowanych przez młodzież zagrażających ich zdrowiu i życiu. Cele szczegółowe: budowanie poczucia własnej wartości każdego ucznia, kształcenie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami, ćwiczenia umiejętności zachowań asertywnych, poznawanie sposobów rozwiązywania konfliktów, zrozumienie mechanizmu i przyczyn powstawania agresji, kształcenie umiejętności komunikowania się, dostarczenie wiedzy na temat uzależnień i substancji uzależniających, ich negatywnego wpływu na życie człowieka, wzmacnianie przekonań, że życie bez środków uzależniających jest wartościowe i ciekawsze, promowanie zdrowego stylu życia, kształcenie umiejętności dokonywania wyborów, wskazanie możliwości unikania zagrożeń i sposobów radzenia sobie z nimi. Zakres działań profilaktycznych Program profilaktyczny kierowany jest do uczniów i ich rodziców oraz nauczycieli pracujących w gimnazjum. Obejmuje on następujące kierunki działań: 4
Obszar oddziaływań Czynniki ryzyka Zadania Poziom realizacji Zapobieganie agresji i przemocy agresja i przemoc rówieśnicza autoagresja cyberprzemoc diagnozowanie poziomu agresji i przemocy wśród uczniów, zapoznanie z rodzajami agresji i przemocy (psychiczna, fizyczna, autoagresja, cybeprzemoc) uświadamianie konsekwencji zachowań agresywnych, rozwijanie umiejętności radzenia sobie z agresją własną i innych, wskazanie możliwości i sposobów obrony przed agresją i przemocą, przeciwdziałanie i zwalczanie różnych przejawów agresji Kl. I Kl. II Kl. III Zapobieganie uzależnieniom Promowanie zdrowego trybu życia nikotynizm alkoholizm narkomania dopalacze media, komputer stres, lęk, depresja, i przemocy, diagnoza uzależnień wśród uczniów, uświadomienie, na czym polega uzależnienie i współuzależnienie, zapoznanie z fazami uzależnienia, uświadomienie konsekwencji używania środków odurzających, wskazywanie alternatywnych sposobów radzenia sobie z problemami, uświadomienie negatywnego wpływu uzależnień i środków odurzających na organizm i funkcjonowanie człowieka, wskazywanie sposobów radzenia sobie ze stresem i lękiem, zapoznanie z przyczynami, objawami i skutkami depresji i fobii szkolnej, zapoznanie ze sposobami redukowania napięcia emocjonalnego, Kl. I Kl. II Kl. III Kl. III Kl. II Kl. III 5
Wspomaganie rozwoju psychospołecznego wady postawy, sprawność fizyczna higiena osobista zaburzenia odżywiania presja grupy rówieśniczej niska kultura osobista, wulgaryzmy uświadomienie konieczności dbania o własne zdrowie i rozwój fizyczny, promowanie zdrowego stylu życia, popularyzowanie aktywnych form wypoczynku, zachęcanie do podejmowania aktywności fizycznej, wdrażanie do przestrzegania zasad higieny osobistej i estetycznego wyglądu, uświadamianie wpływu higieny osobistej na zdrowie człowieka, uświadomienie uczniom zdrowotnych konsekwencji niewłaściwego odżywiania zapoznanie z chorobami związanymi z niewłaściwym odżywianiem się anoreksja, bulimia, otyłość, zapoznanie z zasadami zdrowego odżywiania się, wskazywanie sposobów radzenia sobie z presją grupy rówieśniczej z doskonalenie umiejętności mediacji i negocjacji, kształtowanie umiejętności wyrażania własnego zdania i nie ulegania presji otocznia, zapoznanie z zasadami asertywności, eliminowanie wulgaryzmów, kształtowanie umiejętności wyrażania własnych emocji, Kl. I Kl. II Kl. III 6
Zapobieganie niepowodzeniom edukacyjnym Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa zaburzenia komunikacji interpersonalnej przedwczesna inicjacja seksualna wagary, spóźnienia trudności w nauce niskie wyniki w nauce droga do i ze szkoły uczuć i myśli w sposób kontrolowany, kształtowanie umiejętności nawiązywania kontaktów; nauka dbania o własną godność, szanowania siebie samego i innych, kształcenie umiejętności prowadzenia skutecznej komunikacji międzyludzkiej uświadomienie konsekwencji przedwczesnej inicjacji seksualnej, zapoznanie z obowiązkami matki i ojca, zapewnienie wsparcia młodocianej matce, młodocianemu ojcu, eliminowanie spóźnień na lekcje, ograniczanie nieusprawiedliwionych nieobecności, zapobieganie i eliminowanie wagarów, informowanie o konsekwencjach wagarowania i spóźniania, diagnozowanie potrzeb i możliwości uczniów, motywowanie do wysiłku intelektualnego, wzmacnianie motywacji do nauki, wzmacnianie poczucia własnej wartości, pomoc uczniom w zdobywaniu wyników na miarę ich możliwości, kształtowanie właściwego stosunku do siebie i innych, wdrażanie uczniów do pomocy w nauce przypominanie o podstawowych zasadach bezpieczeństwa w ruchu drogowym, uświadamianie istniejących zagrożeń, Kl. I Kl. III 7
szkoła zapoznanie i przypominanie o prawach ucznia przypomnienie o konsekwencjach wynikających z łamania praw ucznia, Kl. II-III zagrożenie zdrowia i życia zapoznanie uczniów z drogą ewakuacyjną w naszej szkole uświadomienie uczniom, jak należy zachowywać się w sytuacji zagrożenia, przypomnienie numerów telefonów alarmowych. zapoznanie z zasadami pierwszej pomocy przedmedycznej. 8
Metody, formy i sposoby realizacji zadań Dobór form, metod i sposobów pracy uzależniony jest od potrzeb oraz możliwości danego zespołu klasowego oraz potrzeb rodziców i nauczycieli. Określa się go szczegółowo w planach pracy na dany rok szkolny. Mogą to być: rozmowy indywidualne, pogadanki na godzinach wychowawczych, spotkania z pedagogiem, psychologiem, doradcą zawodowym, terapeutą, zajęcia warsztatowe; wycieczki, dyskusje, debaty, zebrania z rodzicami, filmy i spektakle profilaktyczno-edukacyjne, pogadanki z policjantami, spotkania prewencyjne, imprezy sportowe, konkursy, olimpiady, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, koła zainteresowań, dyżury nauczycieli podczas przerw, obserwacja uczniów podczas zajęć i przerw międzylekcyjnych oraz imprez szkolnych, szkoleniowe rady pedagogiczne, prelekcje dla rodziców. Odpowiedzialni wszyscy pracownicy szkoły: dyrektor, wicedyrektor, pedagog, wychowawcy, nauczyciele, pracownik BHP, pielęgniarka szkolna, pracownicy niepedagogiczni. Podmioty współpracujące: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Policja, Kuratorzy sądowi, 9
Poradnia Zdrowia Psychicznego, MOPS, Stowarzyszenie ABEON, Poradnia Powrót z U, OHP, Inne instytucje pracujące na rzecz dziecka i rodziny. Oczekiwane efekty: W wyniku realizacji powyższego programu uczniowie będą świadomi zagrożeń współczesnego świata i będą wiedzieli jak się przed nimi uchronić. Zostaną wyposażeni w wiedzę i umiejętności, które pomogą im prawidłowo funkcjonować w grupie rówieśniczej i przygotują ich do pełnienia różnych ról społecznych w dorosłym życiu. Rodzice uczniów bardziej zaangażują się w podejmowane przez szkołę działania profilaktyczne wobec własnych dzieci oraz uświadomią sobie fakt, jak wiele zależy od ich postaw, sposobu przekazywania wzorców osobowych i wartości oraz metod wychowawczych. Nauczyciele podwyższą swoje kompetencje w dziedzinie wychowania i profilaktyki. Ewaluacja Celem ewaluacji jest ocena skuteczności podjętych działań. Program będzie poddawany ewaluacji po realizacji całego cyklu, tzn. po trzech latach przy pomocy wywiadów, badań ankietowych (uczniów, rodziców, nauczycieli), obserwacji zachowania uczniów i analizy dokumentacji szkolnej. 10
11
12