PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU NIEPUBLICZNYCH PLACÓWEK OŚWIATOWYCH SPECJALNYCH W RADOMIU. ROK SZKOLNY 2012/2013 1
I. Wstęp... 3 II. Podstawa Prawna... 4 III. Cele Programu... 5 Główny Cel Szkolnego Programu Profilaktyki:... 5 Cele szczegółowe programu:... 5 IV. Charakterystyka środowiska szkolnego... 5 V. Zadania do realizacji:... 6 VI. Strategie oddziaływań:... 6 VII. Kierunki oddziaływań profilaktycznych:... 6 1) Pełna diagnoza pedagogiczna obejmująca:... 7 2) Integracja środowiska rówieśniczego w klasie i w szkole:... 7 3) Rozwijanie osobowości ucznia i doskonalenie jego umiejętności interpersonalnych.... 7 4) Profilaktyka uzależnień:... 8 5) Zapobieganie przemocy i zachowaniom agresywnym... 8 6) Promowanie zdrowego i twórczego stylu życia... 8 7) Żyć bezpiecznie... 9 8) Nie jesteś sam.... 9 VIII. Ewaluacja... 9 IX. Uwagi końcowe... 9 2
I. Wstęp Założenia programowe są zgodne z : Statutem szkoły Programem wychowawczym szkoły, Szkolnym zestawem programów nauczania, Podstawami prawnymi. Profilaktyka jest rozumiana jako zapobieganie występowaniu niepożądanych procesów i zjawisk określanych jako przejawy patologii życia społecznego i jako system działań wzmacniających lub podtrzymujących różne, pozytywne społecznie postawy uczniów w toku wychowania, realizowana jest podczas działalności edukacyjnej i profilaktycznej szkoły, tj. w ramach różnych zajęć profilaktyczno edukacyjnych oraz w zajęciach rewalidacyjnych. Tworząc Szkolny Program Profilaktyczny uwzględniono możliwości uczniów, ich różnego rodzaju problemy oraz uwarunkowania otoczenia, w którym się znajdują. Program profilaktyczny obejmuje wielokierunkowe oddziaływanie na ucznia ze sprzężoną niepełnoprawnością.( intelektualną i ruchową). Profilaktyka ma charakter zintegrowany i całościowy. 3
II. Podstawa Prawna Program został opracowany w oparciu o regulacje prawne: 1. Konwencja o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 i 527). 2. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. 3. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r., nr 256 poz 2572; obowiązuje od 17 grudni 2004r.) 4. Ustawa o zmianie ustawy ochronie zdrowia psychicznego z dnia 23 lipca 2008r. (Dz.U. z 2008r. nr 180 poz. 1108). Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994r. (Dz. U. nr 111, poz. 535; z późniejszymi zmianami Dz. U. nr 113, poz. 731 z 1997r., Dz. U. nr 141, poz. 1183 z 2005r.). 5. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z dnia 9 listopada 1995r. (tekst jednolity Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55 z późniejszymi zmianami: 1997r. nr 88, poz. 554 i nr 121, poz. 770; 1999r. nr 96, poz. 1107; 2003r. nr 229, poz. 2274). 6. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. (tekst jednolity - Dz. U. z 2002r. nr 147, poz. 1231; Dz. U. z 2007r. nr 70, poz. 473). 7. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005r. (Dz. U. z 2005r. nr 179, poz. 1485 z późniejszymi zmianami : Dz. U. z 2006r. nr 7 poz. 47 i 48; Dz. U. z 2006r. nr 66 poz. 469; nr 120 poz. 826). 8. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2002r. nr 11, poz. 109 z późniejszymi zmianami). 9. Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005r. (Dz. U. nr 180, poz. 1493). 10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. 11. Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem (Dz. U. nr 26 z 2003r. poz. 226). 4
III. Cele Programu Główny Cel Szkolnego Programu Profilaktyki: Szkoła bezpieczna, przyjazna uczniowi wspomagająca jego rozwój psychiczny, fizyczny i duchowy Cele szczegółowe programu: - kształtowanie osobowości uczniów - kształtowanie umiejętności poprawnego współżycia z otoczeniem - rozwijanie zdolności do podejmowania samodzielnych, racjonalnych decyzji -ograniczanie i likwidowanie barier, które utrudniają lub blokują rozwój adekwatny do możliwości psychofizycznych uczniów IV. Charakterystyka środowiska szkolnego Do Zespołu Niepublicznych Placówek Oświatowych Specjalnych uczęszczają uczniowie z niepełnosprawnością ruchową i intelektualną oraz różnego rodzaju sprzężeniami. Wynikają z tego określone trudności: Większość uczniów ma bardzo ograniczone kontakty społeczne. Poza szkołą nie mają możliwości nawiązywania kontaktów, podejmowania decyzji, trenowania umiejętności społecznych. Wielu z nich wymaga pomocy w wykonywaniu wszystkich codziennych czynności, co negatywnie wpływa na kształtowanie obrazu samego siebie. Uczniowie nie posługujący się mową werbalną mają duże trudności z wyrażaniem własnych myśli i odczuć. Uczniowie z niepełnosprawnością intelektualną mają trudności z rozumieniem sytuacji społecznych oraz z realizacją programu nauczania. Uczniowie z nadpobudliwością oraz z zaburzeniami ze spektrum autyzmu przejawiają szczególne trudności w rozumieniu i przestrzeganiu norm życia społecznego. Wychowanie dziecka niepełnosprawnego jest dla całej rodziny wielkim wyzwaniem i wymaga ogromnego poświęcenia wszystkich ich członków. Nie zawsze potrafią sobie poradzić ze wszystkimi przeciwnościami losu. W połączeniu z problemami życiowymi, takimi jak: bezrobocie, ubóstwo, problemy alkoholowe, przemoc, dezorganizacja rodziny oraz brak wystarczającego wsparcia medycznego, psychologicznego, edukacyjnego i rehabilitacyjnego powstają dodatkowe czynniki ryzyka mogące prowadzić do wykluczenia społecznego. 5
V. Zadania do realizacji: 1. Budowanie pozytywnych więzi ucznia ze szkołą i otaczającym światem poprzez stwarzanie możliwości pozytywnego zaistnienia w środowisku (rozwijanie poczucia bezpieczeństwa, dobre relacje z rówieśnikami i osobami dorosłymi, stwarzanie możliwości do samorealizacji i odnoszenia sukcesów, stwarzanie możliwości kreowania różnych ról społecznych). 2. Współpraca z rodzicami oraz personelem wychowawczym w zakresie planowania pracy profilaktycznej, rozwiązywania zaistniałych problemów, zapobiegania zagrożeniom i podnoszenia umiejętności wychowawczych. 3. Współpraca z poradniami specjalistycznymi, instytucjami, stowarzyszeniami wspierającymi dzieci, młodzież, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie i ich rodzinę. VI. Strategie oddziaływań: 1. Działania informacyjno-edukacyjne skierowane do: - uczniów, - nauczycieli, - terapeutów, - personelu pomocniczego - rodziców. 2. Działania alternatywne - polegające na organizowaniu zajęć przyrodniczych, sportowych, artystycznych, pozalekcyjnych, społecznych, wdrażających ucznia do aktywnego i twórczego życia. 3. Działania interwencyjne gwarantujące pomoc w postaci: - pracy indywidualnej z dzieckiem - interwencji wychowawczych w szkole, w grupie wychowawczej i domu rodzinnym dziecka, - organizowania zajęć wspierających rozwój dziecka, - korzystania z pomocy specjalistów. VII. Kierunki oddziaływań profilaktycznych: Prowadzenie działań profilaktycznych w szkole jest poprzedzone diagnozą - rozpoznaniem obecnego stanu zagrożenia niepożądanymi zjawiskami w rozwoju uczniów szkoły. 6
1. Diagnozę opracowano w oparciu o analizę: obserwację zachowań uczniów w czasie zajęć, dokumentacji szkolnej, w tym dzienników lekcyjnych, informacji nauczycieli o bieżących problemach wychowawczych, indywidualnych rozmów z uczniami, rozmów z rodzicami, informacji z instytucji współpracujących ze szkołą. 1) Pełna diagnoza pedagogiczna obejmująca: poznanie sytuacji rodzinnej ucznia, poznanie możliwości intelektualnych, osiągnięć i zdolności ucznia, diagnozę sytuacji dydaktyczno-wychowawczej w klasie, w grupie wychowawczej, badanie postaw dzieci i młodzieży wobec zagrożeń, -badanie poziomu agresji i poczucia bezpieczeństwa w szkole, w grupie wychowawczej, diagnoza wzajemnych relacji uczeń-nauczyciel, nauczyciel-uczeń. 2) Integracja środowiska rówieśniczego w klasie i w szkole: organizowanie zajęć, zabaw, biwaków i wycieczek integracyjnych, wdrażanie starszych uczniów do opieki nad młodszymi poprzez zajęcia na świetlicy, wyjścia pozaszkolne. ustalanie i respektowanie norm i zasad obowiązujących w klasie i szkole, (regulaminy klasy, grupy, zajęć pozalekcyjnych i inne), organizowanie zespołu klasowego ( pomoc koleżeńska itp.), rozwijanie tradycji i zwyczajów klasowych i szkolnych, wspólne planowanie i organizowanie imprez klasowych i szkolnych. 3) Rozwijanie osobowości ucznia i doskonalenie jego umiejętności interpersonalnych. budowanie zaufania, doskonalenie komunikacji, współpraca i współdziałanie w grupie, radzenie sobie w sytuacjach trudnych, ćwiczenie zachowań asertywnych. rozwiązywanie problemów. budowanie poczucia własnej wartości. 7
rozwijanie zdolności, zainteresowań, twórczości. 4) Profilaktyka uzależnień: prowadzenie zajęć informacyjno-edukacyjnych o skutkach i mechanizmach uzależnieni dostosowanych do poziomu kształcenia (szkodliwość palenia papierosów, skutki spożywania alkoholu) - wykorzystanie ogólnodostępnych programów profilaktycznych i innych w profilaktyce uzależnień, wykorzystanie do zajęć tablic demonstracyjnych, organizowanie imprez profilaktycznych, np. przedstawień, konkursów, akcji, kampanii i happeningów, promowanie pożądanych zachowań, zachęcanie uczniów do własnych inicjatyw profilaktycznych. 5) Zapobieganie przemocy i zachowaniom agresywnym. edukacja na temat zjawisk przemocy i agresji - przyczyn, mechanizmów, skutków i sposobów przeciwdziałania, sposoby wyrażania i radzenia sobie z emocjami negatywnymi - trenowanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, wykorzystanie ogólnodostępnych i autorskich programów profilaktycznych tworzenie szkolnego systemu wsparcia i pomocy - eliminowanie przemocy fizycznej i psychicznej, rozwiązywanie konfliktów, zapobieganie aktom wandalizmu. promowanie pożądanych postaw i zachowań współpraca z personelem wychowawczym i rodzicami w zakresie zapobiegania agresji w środowisku szkolnym jak i poza nim. 6) Promowanie zdrowego i twórczego stylu życia zajęcia kształtujące nawyki higieniczne zajęcia uczące prawidłowego odżywiania się, spotkania z lekarzem i pielęgniarką szkolną, dostępność czasopism promujących zdrowe życie organizowanie imprez szkolnych pod hasłem "Żyj zdrowo", organizowanie wystaw promujących twórcze i zdrowe życie, prowadzenie zajęć i spotkań uczących różnorodnych, pozytywnych sposobów spędzania czasu wolnego i kultury życia codziennego, 8
zajęcia kształtujące świadomość własnego ciała (dojrzewanie, płciowość, wychowanie seksualne) poznawanie zawodów związanych ze służbą zdrowia(lekarzem, pielęgniarką). 7) Żyć bezpiecznie zajęcia kształtujące świadomość niebezpieczeństw i zagrożeń dla zdrowia i życia, bezpieczny wypoczynek, zasady bezpiecznego poruszania się po ulicach, zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych, kształtowanie świadomości zagrożenia pożarowego. uczenie sposobów prawidłowego postępowania w sytuacjach zagrożenia (np. telefony alarmowe), zawody chroniące mienie i bezpieczeństwo ludzi( spotkanie ze strażakiem, policjantem). 8) Nie jesteś sam. tworzenie więzi nauczyciel-uczeń, uczeń-uczeń, uczeń-wychowawca opartych na empatii, tworzenie sytuacji kształtujących poczucie własnej wartości ucznia, uczenie sposobów okazywania własnych potrzeb emocjonalnych i społecznie akceptowanych sposobów ich zaspokajania, organizowanie różnych form podtrzymywania i pielęgnacji więzi ucznia z domem rodzinnym. VIII. Ewaluacja Ewaluacja programu dokonywana jest 2 razy w roku (na zakończenie I półrocza i na zakończenie roku szkolnego) FORMY EWALUACJI: obserwacja (wychowawcy klas) wywiad (Dyrektor Szkoły, Rada Rodziców) rozmowy z uczniami rozmowy z rodzicami analiza dokumentów obserwacja i ocena zachowań uczniów i nauczycieli IX. Uwagi końcowe Proponowany program profilaktyczny w zasadniczej części oparty jest na systematycznej pracy nauczycieli wychowawców klas. Zakłada również wspólny kalendarz dostosowany do poziomu klas - spójne tematycznie akcje, imprezy, konkursy itp. 9
Realizatorzy programu mogą doskonalić swoje umiejętności profilaktyczne korzystając ze szkoleń i warsztatów psychoedukacyjnych. Pracę profilaktyczną szkoły będą wspierać: zapraszani specjaliści, rodzice, i policja, wolontariusze. 10
11