Szkolny Program Profilaktyki Gimnazjum nr 34 na lata 2015-2018 1
SPIS TREŚCI 1. Wstęp... str.3 2. Podstawa prawna... str.4 3. Podstawa programowa a program profilaktyki... str.5-6 4. Diagnoza stanu wyjściowego... str.6 5. Cele ogólne programu profilaktyki... str.7 6. Szkolny Program Profilaktyki...str.8-15 7. Przewidywane osiągnięcia uczniów...str.16 8. Sposoby realizacji... str.16 9. Ewaluacja... str.16 2
Wstęp Profilaktyka jest rozumiana jako proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla zdrowia i życia człowieka (wg Z.B. Gaś, 2001). Realizowana jest między innymi na gruncie szkolnym we współpracy ze środowiskiem lokalnym. Szkoła jest miejscem działalności zadaniowej uczniów i może wyzwalać trudności młodzieży związane z przyjmowaniem odpowiedzialności na siebie i innych. Jest miejscem intensywnego rozwoju w zakresie funkcjonowania interpersonalnego i społecznego w grupie rówieśniczej. Wypełnia znaczną część aktywnego życia młodzieży. Jest miejscem konfrontacji autorytetów i kształtowania się poczucia własnej wartości. Z perspektywy rodziców szkoła jest terenem weryfikacji oczekiwań związanych z własnym dzieckiem. Działania profilaktyczne stanowią wyspecjalizowaną część działań wychowawczych zawartych w Szkolnym Programie Wychowawczym. Treści Szkolnego Programu Profilaktyki Gimnazjum nr 34 wynikają ze szkolnego programu nauczania. Program profilaktyczny jest skorelowany z podstawowymi dokumentami wyznaczającymi zakres działań edukacyjnodydaktyczno-wychowawczych. Profilaktyka jest ochroną człowieka przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Obejmuje eliminację lub redukcję czynników ryzyka oraz wzmacnianie czynników chroniących. Szkoła realizuje profilaktykę pierwszorzędową skierowaną do grup niskiego ryzyka. Podstawa prawna 1. Konwencja o Prawach Dziecka uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych 20 listopada 1989 r., ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r. 3
2. Program Polityki Prorodzinnej Państwa przyjęty w dniu 17 listopada 1998r. przez Komitet Społeczny Rady Ministrów. 3. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 4. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994r. 5. Ustawa z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. 6.Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii. 7. Rozporządzenie MENiS z dnia 23 grudnia 2008r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. 8. Rozporządzenie MENiS z dnia 12 sierpnia 2002r. w sprawie nauczania treści wiedzy o życiu seksualnym, określonych w podstawie programowej jako zajęcia edukacyjne: Wychowanie do życia w rodzinie 9. Statut Gimnazjum nr 34 w Szczecinie. 10. Program Wychowawczy Gimnazjum nr 34 w Szczecinie. Podstawa programowa a program profilaktyki Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1. Szkolny zestaw programów nauczania, który obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego. 2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli. 3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Szkolny zestaw programów nauczania, program wychowawczy szkoły oraz program profilaktyki tworzą całość. Ich przygotowanie i realizacja są zadaniem zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela. 4
W preambule do nowej podstawy programowej akcentuje się wyraźnie rolę szkoły w edukacji zdrowotnej, która realizowana jest przez nauczycieli wielu przedmiotów. Celem edukacji zdrowotnej jest kształtowanie u uczniów umiejętności dbania o zdrowie własne i innych ludzi oraz tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. Podkreśla się, że dotychczas zaniedbanym obszarem edukacji zdrowotnej były zagadnienia zdrowia psychospołecznego, w tym umiejętności życiowe (osobiste i społeczne), dlatego też obecnie rozszerza się edukację zdrowotną o te aspekty. Umiejętności życiowe (psychospołeczne) sprzyjają pozytywnym zachowaniom przystosowawczym, dzięki którym możemy sobie radzić z zadaniami i wyzwaniami codziennego życia. Umiejętności uwzględnione w podstawie programowej: pozytywne myślenie, budowanie poczucia własnej wartości, wiary w siebie podejmowanie decyzji utrzymywanie dobrych relacji z innymi, dawanie i przyjmowanie wsparcia rozwiązywanie problemów gospodarowanie czasem radzenie sobie z presją, krytyką, negatywnymi emocjami, stresem. Diagnoza stanu wyjściowego Tworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki wymaga określenia obszarów problemowych i dostosowania do nich konkretnych, zaplanowanych działań. Podstawowym celem badań było zebranie wiarygodnych informacji dotyczących występowania i rozmiarów takich zjawisk jak: używanie substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, papierosy i in.), agresja i przemoc wśród młodzieży, trudności szkolne, brak troski o własne zdrowie. 5
W badaniach prowadzonych w środowisku uczniów posługiwano się ankietami opracowanymi przez pedagogów i nauczycieli na użytek szkolny. Uczniowie, odpowiadając na pytania zawarte w ankietach, przekazywali informacje dotyczące: ich kontaktów z alkoholem, papierosami, narkotykami problemów i trudności szkolnych przyczyn i objawów zachowań agresywnych skali zjawiska przemocy i wymuszeń w szkole sposobów spędzania wolnego czasu klimatu w szkole bezpieczeństwa w szkole Obok zastosowanych w badaniach ankiet, wiele informacji dotyczących uczniów uzyskano w rozmowach indywidualnych prowadzonych przez pedagoga z uczniami, nauczycielami, rodzicami; również w oparciu o przeprowadzone wywiady środowiskowe. Cennym źródłem wiedzy w tym zakresie okazała się analiza dokumentacji szkolnej oraz obserwacja zachowań uczniów w sytuacjach szkolnych. Cele ogólne programu profilaktyki Celem programu jest zwiększenie ilości i jakości oddziaływań profilaktycznych w szkole, w szczególności w zakresie ochrony zdrowia i redukcji antyspołecznych zachowań młodzieży, w tym: - osiąganie celów lekcyjnych i zainteresowanie nauką - kształtowanie postaw prozdrowotnych - współpraca z rodzicami oraz instytucjami i organizacjami zajmującymi się profilaktyką - promowanie zdrowego stylu życia, uświadomienie znaczenia czynnego wypoczynku - ograniczanie zachowań agresywnych wśród uczniów oraz wzmacnianie zachowań pozytywnych - nauka rozwiązywania konfliktów bez użycia siły - zapobieganie ryzyku wystąpienia uzależnień od środków psychoaktywnych wśród młodzieży - kształtowanie postaw asertywnych i odpowiedzialności za wybory 6
CELE ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI Uczenie umiejętności radzenia sobie z emocjami Pogadanki, dyskusje na godzinach do dyspozycji wychowawcy Wychowawcy Wzmacnianie poczucia przynależności do grupy Klasowe wycieczki integracyjne, organizowanie pomocy koleżeńskiej, program adaptacyjny dla klas I Wychowawcy Umiejętności interpersonalne Kształtowanie umiejętności interpersonalnych Ćwiczenia umiejętności empatii Zajęcia z pedagogiem Organizowanie pomocy uczniom mającym problemy w szkole i w domu Wzmacnianie poczucia własnej wartości Organizowanie różnorodnych kół zainteresowań. Udział w konsultacjach. Współpraca z instytucjami zewnętrznymi Imprezy szkolne i pozaszkolne. Integrowanie uczniów na zajęciach wychowawczych. (prezentacja własnej osoby, wzajemne poznanie się, przełamanie barier) Pedagog szkolny Nauczyciele, pedagog, rodzice Rodzice, wychowawcy, uczniowie Kształtowanie właściwych postaw uczniów poprzez ukazywanie odpowiednich wzorców Zajęcia wychowania do życia w rodzinie Nauczyciel wychowania do życia w rodzinie Kształtowanie poprawnej komunikacji interpersonalnej Ustalenie norm grupowych Kontrakt klasowy Wychowawcy klas
Wzmacnianie postaw wzajemnego szacunku Badania ankietowe dotyczące relacji: nauczyciel-uczeń/rodzicnauczyciel i uczeń-uczeń, szkolenia Rady Pedagogicznej, rozwiązywanie sytuacji konfliktowych Rodzice, wychowawcy, uczniowie Przemoc, agresja Eliminowanie przejawów agresji i przemocy w szkole Zwiększenie świadomości, że uczeń może skutecznie poradzić sobie z sytuacjami nacisku, przemocy, agresji Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z własną i cudzą agresją Zwiększenie bezpieczeństwa w miejscach zagrożeń Przedstawienie rodzicom właściwych sposobów radzenia sobie z agresją u dzieci Godziny wychowawcze, indywidualne porady, konsultacje Zajęcia wychowawcze na temat radzenia sobie w sytuacjach trudnych Dyżury nauczycieli Umieszczenie na gazetce szkolnej wykazu fachowej literatury oraz instytucji, do których można się zwrócić o pomoc Projekcja filmów wideo Spotkania uczniów i nauczycieli na apelach Wychowawcy, pedagog Wychowawcy, pedagog Dyrektor szkoły Pedagog, wychowawcy klas, dyrektor szkoły Zapobieganie dręczeniu Warsztaty z zakresu podstaw zapobiegania dręczeniu Pedagog 8
Uzależnienia: nikotyna, narkomania, alkohol, komputer, inne. Zapobieganie uzależnieniom Uświadomienie uczniom przyczyn zachowań ryzykownych w młodym wieku Analiza mocnych i słabych stron własnych decyzji oraz wypływających z nich szans i zagrożeń Przekazanie uczniom i rodzicom wiedzy na temat konsekwencji stosowania używek oraz rozpoznawania objawów ich zażywania, rozwijanie postaw asertywnych. Udzielanie informacji dotyczących możliwości pomocy ze strony placówek dla osób uzależnionych Rozpoznawanie ewentualnych zagrożeń ankieta Zajęcia podczas godzin wychowawczych Lekcje wychowawcze na temat uzależnień i asertywności, dokonywania świadomych wyborów, prelekcje dla rodziców Gazetki informacyjne w salach i na korytarzach szkolnych Wychowawcy klas, pedagog Wychowawcy klas, pedagog Wychowawcy, przedstawiciele odpowiednich instytucji Samorząd klasowy, pielęgniarka, pedagog Wskazanie zagrożeń wynikających z korzystania z komputera Spotkania z policją, wykłady na temat cyberprzemocy Wychowawcy, pedagog, przedstawiciele odpowiednich instytucji 9
Promowanie zdrowego stylu życia oraz zachowania podstawowych zasad bezpieczeństwa. Wdrażanie do dbałości o higienę ciała i umysłu Propagowanie zasad zdrowego stylu życia związanych z okresem dojrzewania Wdrażanie do aktywnego wypoczynku i rekreacji Promocja dbałości o higienę ciała i umysłu Organizacja spotkań z przedstawicielami wybranych zawodów Uświadomienie uczniom zagrożeń związanych z seksualnością, kształtowanie odpowiedzialności za dokonane wybory Organizacja i zachęcanie do udziału w zajęciach sportowych i rekreacyjnych Pogadanki na lekcjach wychowawczych Spotkania z technologiem do spraw żywienia, seksuologiem, kosmetologiem, ginekologiem, pielęgniarką i innymi specjalistami, zajęcia WDŻ-u Wycieczki, biwaki, turnieje, zajęcia sportowe, rajdy piesze i rowerowe Lekcje wychowania do życia w rodzinie Wychowawcy klas, pielęgniarka szkolna Przedstawiciele wybranych zawodów, nauczyciel biologii Wychowawcy, nauczyciele wychowania fizycznego 10
Zachowanie podstawowych zasad bezpieczeństwa Zapoznanie z zasadami Wykłady, warsztaty na bezpieczeństwa podczas drogi godzinach wychowawczych do szkoły oraz wyjść i wycieczek szkolnych z nauczycielami Wychowawcy oraz nauczyciele wychowania fizycznego Osiąganie celów życiowych i zainteresowanie nauką. Zwiększenie wśród uczniów motywacji do nauki Zwiększenie motywacji do ustalenia i osiągnięcia celu Rozpoznawanie zainteresowań uczniów Prowadzenie kół zainteresowań, umożliwienie zdobycia nowych umiejętności wg potrzeb młodzieży Prezentacja osiągnięć uczniów projekty edukacyjne Ankieta dot. zainteresowań i oczekiwań uczniów Doskonalenie zawodowe nt. metod aktywizujących w nauczaniu Stosowanie metod aktywizujących Wychowawcy Dyrektor szkoły, nauczyciele Nauczyciele wszystkich przedmiotów 11
Nagradzanie uczniów za osiągnięcia i umiejętności Elementy motywacji w systemie oceniania. Test wiedzy olimpijskiej. Konkursy przedmiotowe, czytelnicze oraz zawody sportowe. Przegląd dorobku artystycznego - wystawy prac, występy uczniów, prezentacja dyplomów i pucharów. Plebiscyt na najlepszego sportowca szkoły. Primus Inter Pares Nauczyciele wszystkich przedmiotów, wychowawcy, dyrektor, pedagog wicedyrektor, nauczyciele wychowania fizycznego Realizacja obowiązku szkolnego Monitorowanie absencji uczniów Wychowawcy, pedagog szkolny Rozpoznawanie problemów rozwojowych uczniów Kontakt z CPP. Rejestr uczniów z opinią CPP i monitorowanie realizacji zaleceń pedagoga szkolnego Wychowawcy, pedagog szkolny 12
Współpraca z rodzicami oraz instytucjami i organizacjami zajmującymi się profilaktyką. Wspieranie rodzin w rozwiązywaniu problemów oraz współpraca z instytucjami zajmującymi się profilaktyką Współpraca z instytucjami, zajmującymi się problematyką uzależnień: Monar, Powrót z U, CPP, MOPR, specjaliści, stowarzyszenia, kuratorzy, policja Kształtowanie postawy odpowiedzialności za własne bezpieczeństwo oraz za bezpieczeństwo innych Organizowanie spotkań terapeutycznych dla rodziców i uczniów wymagających pomocy Pedagogizacja rodziców spotkania z przedstawicielami Centrum Psychologiczno- Pedagogicznego w Szczecinie Spotkania z przedstawicielami instytucji Lekcje wychowawcze, Lekcje edukacji dla bezpieczeństwa Spotkania z przedstawicielami właściwych instytucji Pogadanki dla rodziców w czasie zebrań Pedagog szkolny, dyrekcja, wychowawcy Wychowawcy, nauczyciele przedmiotowi Pedagog Wychowawcy, pedagog, przedstawiciele Centrum Psychologiczno- Pedagogicznego Środowisko społeczne Uczenie krytycznego stosunku do mediów Wskazywanie zarówno zagrożeń jak i pozytywnej roli środków masowego przekazu Lekcje j. polskiego, informatyki, wych. do życia w rodzinie, WOS-u Nauczyciele, wychowawcy 13
Podniesienie kultury osobistej uczniów Respektowanie norm poprawnego zachowania zgodnie z Regulaminem Ucznia Przypomnienie i egzekwowanie norm poprawnego zachowania Nauczyciele Kształtowanie poprawnych zachowań, szacunek dla drugiego człowieka, w szczególności dla osób starszych Zapoznanie i wdrożenie norm poprawnego zachowania Godziny wychowawcze Pedagogizacja rodziców podczas zebrań i spotkań ze specjalistami Wychowawcy klas wg potrzeb, pedagog, dyrektor Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach stresowych Nauka radzenia sobie ze stresem Rozpoznawanie sytuacji stresowych i ich objawów Rozwijanie umiejętności radzenia sobie z emocjami, stresem i zagrożeniem Przedstawienie objawów stresu, wzmacnianie poczucia własnej wartości Spotkania z psychologiem, godziny wychowawcze, techniki relaksacyjne, propagowanie aktywnego i zdrowego stylu życia Wychowawcy, pedagog Wychowawcy, pedagog 14
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW W wyniku działań uczeń potrafi: Radzić sobie w sytuacji przemocy, stresu i zagrożenia Być asertywnym Wskazać konsekwencje palenia papierosów, picia alkoholu, a także zażywania narkotyków i dopalaczy; jest świadomy wpływu używek na własne zdrowie Prowadzić zdrowy styl życia Ocenić swoje możliwości i szanse na dalsze kształcenie Zachować bezpieczeństwo podczas drogi do szkoły oraz wycieczek i wyjść szkolnych SPOSOBY REALIZACJI Treści SPP w większości realizowane są na godzinach wychowawczych i poszczególnych przedmiotach. Można je realizować podczas szkolnych akcji, festynów, zajęć pozalekcyjnych, wycieczek i zajęć terenowych. Nauczyciel sam decyduje o metodzie służącej do realizacji celu. Przeważnie będą to zajęcia warsztatowe, pogadanki, dyskusje, burza mózgów. Formą realizacji będą gazetki informacyjne, plakaty, ulotki informacyjne, wystawy i projekty. EWALUACJA Ocenie poddawane są następujące elementy: Realizacja programu profilaktyki Realizacja tematyki profilaktyki zawartej w planach pracy wychowawców klas Pedagogizacja rodziców uczniów na spotkaniach z wychowawcami klas i zaproszonymi gośćmi Występowanie czynników, rodzajów i przyczyn zachowań ryzykownych na podstawie obserwacji Oceny efektów realizacji SPP, obok bieżącego monitorowania oraz samooceny przeprowadzanej przez zainteresowane podmioty, dokonuje się w 15
trakcie posiedzeń RP podsumowujących pracę w pierwszym i drugim semestrze roku szkolnego. Podstawą do formułowania ocen będą narzędzia wskazane przez koordynatora do spraw SPP, czyli sprawozdania, analizy, dane statystyczne, obserwacje, hospitacje, projekty działań, programy, zapisy w dokumentacji, badania ankietowe, opinie, wnioski zgłoszone innowacje i projekty. Szkolny Program Profilaktyki na lata 2015-2018 opracował zespół w składzie: Mariola Ślusarska -przewodnicząca Ewa Bajko-Jasińska Kamil Majerski Marta Poździak Beata Sieja 16