Prawo podatkowe co to jest? dr Izabella Ewa Cech Wykład I Prawo podatkowe specjalizacja rachunkowość 16.02.2008 1
Wykłady Zasady i systemy podatkowe Ogólne prawo podatkowe (postępowanie) Szczegółowe prawo podatkowe poszczególne podatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą Podatek VAT, podatki dochodowe, podatki lokalne, transakcje transgraniczne i ich opodatkowanie Zaliczenie z oceną 16.02.2008 2
Zakres wykładu Pojęcie podatku Zasady podatkowe Rodzaje podatków System podatkowy Co to jest prawo podatkowe Prawo podatkowe w systemie prawa 16.02.2008 3
Literatura - wybór Ryszard Mastalski Prawo podatkowe Andrzej Gomułowicz, Jerzy Małecki Podatki i prawo podatkowe Hanna Litwińczuk, Piotr Karwat, Wojciech Pietrasiewicz Prawo podatkowe przedsiębiorców Wanda Wójtowicz (red) Prawo podatkowe Leonard Etel (red) Prawo podatkowe 16.02.2008 4
Podatek definicja klasyczna Kategoria ekonomiczno-prawna Ustawowo (ordynacja podatkowa) określone świadczenie pieniężne Świadczenie przymusowe Bezzwrotne Nieodpłatne ponoszone na rzecz związków publicznych 16.02.2008 5
Podatek Podatek to przymusowa ofiara materialna wyrażona w pieniądzu na rzecz państwa lub innych związków publiczno-prawnych. Jest częścią dochodu przejmowanego przez państwo środków uzyskiwanych przez inne podmioty gospodarcze. Świadczenia te mają swoje źródło we władztwie podatkowym. Podatek to kategoria prawna, ekonomiczna, fiskalna, społeczna oraz polityczna. 6
Aspekt podatku Aspekty podatków Prawny istotę podatku reguluje Ordynacja podatkowa, jest to publiczne, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu państwa lub gminy Ekonomiczna istota podatku wyraża się w przejmowaniu części dochodu narodowego w celu realizacji zadań wewnętrznych i zewnętrznych państwa. To ilustruje krzywa Laffera Fiskalny podstawowe źródło dochodów państwa Politycznym są wykorzystywane przez konkretne partie polityczne Społecznym podatki muszą być dostosowane do indywidualnej sytuacji podatnika 7
Krzywa Laffera 16.02.2008
Podatek definicja polska Zawarta w art. 6 Ordynacji podatkowej i są to świadczenia pieniężne Publicznoprawne Nieodpłatne Przymusowe Bezzwrotne Na rzecz Skarbu Państwa, województwa powiatu lub gminy Musi wynikać z ustawy podatkowej 16.02.2008 9
Cechy podatku Stale cechy podatków Przymusowość Bezzwrotność Nieodpłatność Jednostronność Ogólność Pieniężny charakter Zmienne cechy podatków Podstawa opodatkowania Przedmiot opodatkowania Stawki i skale Ulgi i zwolnienia Warunki płatności 10
Skąd się wzięły podatki? Są starsze niż koło? Najstarsze źródła sięgają Egiptu Pobierane przez skrybów Pobierane w formie danin rzeczowych do czasu wynalezienia pieniądza Ateny Starożytny Rzym 16.02.2008 11
Konstrukcje podatków Podmiot podatku Przedmiot podatku Podstawa opodatkowania Stawka podatku Ulgi i zwolnienia podatkowe Tryb płatności 16.02.2008 12
Podmiot podatku Każdy ze stron stosunku prawnego Podmiot zobowiązany do zapłaty podatku (podatnik) Podmiot uprawniony do otrzymania świadczenia pieniężnego Podatnik formalny Przerzucenie podatku płatnik, inkasent, następca prawny, przedstawiciel podatkowy 16.02.2008 13
Przedmiot podatku Stan faktyczny lub prawny Ustawa podatkowa łączy obowiązek podatkowy Prawne określenie tego od czego ma być płacony podatek Posiadanie nieruchomości, uzyskanie dochodu, przychodu, obrotu Nabycie nieruchomości, przyjęcie spadku 16.02.2008 14
Przedmiot podatku Podmiot opodatkowania: - Bierny strona na której ciąży obowiązek podatkowy - Czynny strona ustalająca i pobierająca podatek Przedmiot podatku: - Jednorazowy Np. Nabycie nieruchomości, - Powtarzalny dochody z pracy - Ciągły posiadanie gospodarstwa rolnego Podstawa opodatkowania czyli ustalenie wielkości świadczenia podatkowego Stawki podatkowe współczynniki określające wysokość podatku Skala podatkowa to zbiór kolejnych podstaw i odpowiadających im stawek Ulgi podatkowe to częściowe ograniczenie ciężaru podatkowego i mogą polegać na: - Obniżeniu stawki podatkowej - Pomniejszeniu podstawy opodatkowania - Pomniejszeniu kwoty doliczonego podatku - Odroczeniu terminu płatności - Rozłożeniu podatku na raty 15
Podstawa opodatkowania Ilościowo lub wartościowo ujęty przedmiot opodatkowania Dochód w określonej kwocie Powierzchnia gruntów Podstawa opodatkowania Podstawa wymiaru ustalana w trakcie postępowania podatkowego 16.02.2008 16
Stawki podatkowe Ilościowy stosunek między podstawą opodatkowania a wysokością podatku Kwotowe Procentowe Mieszane Proporcjonalne - liniowe Progresywne Regresywne Degresywne Taryfa podatkowa Tabela i skala podatkowa 16.02.2008 17
Ulgi i zwolnienia podatkowe Definicja art. 3 pkt. 6 o.p. Przewidziane przepisami prawa podatkowego zwolnienia, odliczenia, obniżki albo zmniejszenia, których zastosowanie powoduje obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku Ulgi i zwolnienia - Podmiotowe - Przedmiotowe 16.02.2008 18
Tryb i warunki płatności Ustalone ustawowo Określenie sposobu, trybu i formy płatności 14 dni ustalenie podstawy opodatkowania Określony w ustawie W ciągu roku w formie zaliczki 16.02.2008 19
Szkoły podatkowe Kameraliści Fizjokraci Adam Smith David Ricardo Adolf Wagner Fritz Neumark 16.02.2008 20
Kameraliści Najwibitnieszy J.H.G von Justi Zwolennicy protekcjonizmu Uczciwa podstawa opodatkowania, Równomierność i sprawiedliwość opodatkowania Relacja opodatkowania pośredniego a bezpośredniego Zasady poboru podatków Unikanie fiskalizmu w czasie rozwoju państwa 16.02.2008 21
Fizjokracie Franciszek Quesnay XVIII w Trzy klasy: dzierżawcy rolni, właścicieli ziemskich, przemysłowców i rzemieślników Jeden podatek rolny Zweryfikowana negatywnie przez Karla von Baden 16.02.2008 22
Adam Smith Adam Smith Zasada dogodności opodatkowania, płać gdy masz wpływy Zasada pewności opodatkowania państwo gwarantuje termin płatności, sposób zapłaty, sumę podatku, jasność zobowiązania podatkowego Zasada taniości podatku- tanie koszty poboru podatku, ochrona źródeł opodatkowania Zasada równomierności opodatkowania benefit (ekwiwalencji,korzyści) i ability-topay (zdolności płatniczej) 16.02.2008 23
David Ricardo Zwolennik liberalizmu ekonomicznego Przerzucanie podatku z renty ekonomicznej na konsumenta Przerzucanie podatku podatku od zysku i od płac Reguły edynburskie: nienaruszalność źródeł dochodu, racjonalna polityka podatkowa, neutralność podatku 16.02.2008 24
Adolf Wagner Socjalna funkcja podatku Zasady polityki finansowej, wydajność i elastyczność podatkowa Zasady gospodarcze: ochrona źródeł podatku, rzeczywisty rozkład podatku Zasady sprawiedliwości: powszechność opodatkowania i progresja podatkowa Zasady zarządzania podatkami: pewność, wygoda 16.02.2008 25
Fritz Neumark Zasady fiskalno-budżetowe: podatek tworzy dochód państwa Zasady etyczno-społeczne: równomierność, powszechność i redystrybucja dochodu Zasady ekonomiczne: funkcja dochodowa, dyscyplina finansów państwa, wyważanie korzyści i zagrożenia opodatkowania, nienaruszalnośc źródeł opodatkowania Zasady techniki podatkowej: taniość i wygodność poboru, trwałość, spójność, przejrzystość 16.02.2008 26
Rodzaje podatków Wg rodzaju podmiotu publicznego wspólnotowe Publiczne państwowe, Samorządowe 16.02.2008 27
Podział podatków Rodzajepodatków Państowe samorządowe Wspólne samorządowopaństwowe Podatek VAT Podatki i opłaty lokalne Podatek dochodowy od osób fizycznych PIT Akcyza płata skarbowa Podatek dochodowy od osób prawnych CIP Podatek od gier Karta podatkowa Podatek rolny, leśny 16.02.2008
Podział podatków wg przedmioty Podział podatków wg przedmiotu opodatkowania Podatki przychodowe Podatki majątkowe Podatki konsumpcyjne Podatki dochodowe Z zysków kapitałowych 16.02.2008
Osoba podatnika Osoba fizyczna Osoba prawna Jednostka organizavyjna nie posiadająca osobowości prawnej 16.02.2008 30
Tosamość podatnika Podatki pośrednie Podatki bezpośrednie Podatek VT, akcyza Podatki dochodowe ryczałt, PIT, CIT Podatek od gier, PCC Podatki od majątku spadków i darowizn 16.02.2008 31
Okoliczności wprowadzenia Zwyczajne Nadzwyczajne Sposobu wprowadzenia Obligatoryjne Fakultatywne 16.02.2008 32
Źródła podatku - Konsumpcyjne w toku wydatkowania, - Przychodowe w toku powstania przychodów - Dochodowe w toku powstania dochodu - Przychodowo-dochodowe opodatkowanie dochodu w toku jego tworzenia - Majątkowe posiadanie lub przyrost 16.02.2008 33
Źródło poboru podatku dochód Majątek Podatki majątkowe W toku powstania W toku wydatkowania W sposób wstępny Podatki przychodowe Podatki konsumpcyjne Od posiadania majątku Od przyrostu majątku Od przyrostu substancji W sposób wstępny i ostateczny Podatki Przychodowo -dochodowe W sposób Ostateczny Podatki dochodowe Od przyrostu wartości 16.02.2008 34 Źródło: Wójtowicz Prawo podatkowe
System podatkowy Całokształ istniejących w danym miejscu i czasie podatków Zbiór niepodlegający zastąpieniu jednym podatkiem 16.02.2008 35
Jak funkcjonuje system podatkowy Przykład restauracji Obiad wartości 100 zł do podziału na 8 osób Podział płatności: 3 osoby = 0; czwarta osoba = 5zł; następna 10 zł, szósta płaci 15 zł, siódma płaci 20 zł oraz ósma płaci 50 zł Po roku gospodarz obniżył cenę o 20% Nowy podział płatności pierwsze 4 = 0, piąta 8 zł, szósta 12zł z siódma 16 zł i ósma 39 zł Takie restaracje też są na innych wyspach 16.02.2008 36
Prawo podatkowe Zespół norm prawnych regulujących konstrukcję poszczególnych podatków (prawo materialne) Zasady postępowania podatkowego zmierzające do ustalenia podobu podatku (prawo procesowe) Organizacja i kompetencja organów podatkowych (ustrojowe prawo podatkowe) Ogólne szczegółowe 16.02.2008 37
Powiązanie prawa podatkowego Z prawem finansowym (część tego prawa) Prawem gospodarczym Prawem cywilnym Prawem karnym Z prawem międzynarodowym Prawem administracyjnym 16.02.2008 38
Dziękuję za uwagę 16.02.2008 39