(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)

RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 184368 (21) Numer zgłoszenia: 319691 (13) B1 (22) Data zgłoszenia: 25.10.1995 (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: 25.10.1995, PCT/EP95/04187 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: 09.05.1996, W096/13273, PCT Gazette nr 21/96 (51 ) IntCl7 A61K 9/107 A61K 38/13 (54) Prekoncentrat mikroemulsji (30) Pierwszeństwo: 15.12.1994.GB,9425353.1 22.08.1995.GB,9517133.6 25.10.1995.EP,95/04187 (43) Zgłoszenie ogłoszono: 18.08.1997 BUP 17/97 (73) Uprawniony z patentu: NOVARTIS AG, Bazylea, CH (72) Twórcy wynalazku: Sylvian Cottens, Witterswil, CH Barbara Haeberlin, Riehen, CH Richard Sedrani, Basie, CH Jacky Vonderscher, Riedisheim, FR (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: 31.10.2002 WUP 10/02 (74) Pełnomocnik: Wierzchoń Jan, JAN WIERZCHOŃ & PARTNERZY, Biuro Patentów i Znaków Towarowych s.c. (57) 1. Prekoncentrat mikroemulsji, zawierający trudno rozpuszczalny środek aktywny oraz medium nośne, znamienny tym, że medium nośne zawiera a) fazę hydrofilowązawierającądimetyloizosorbid ewentualnie w mieszaninie z niskim estrem alkilowym kwasu alkanowego, b) fazę lipofilową, oraz c) środek powierzchniowo czynny. PL 184368 B1

Prekoncentrat mikroemulsji Zastrzeżenia patentowe 1. Prekoncentrat mikroemulsji, zawierający trudno rozpuszczalny środek aktywny oraz medium nośne, znamienny tym, że medium nośne zawiera a) fazę hydrofilową zawierającą dimetyloizosorbid ewentualnie w mieszaninie z niskim estrem alkilowym kwasu alkanowego, b) fazę lipofilową, oraz c) środek powierzchniowo czynny. 2. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że jako środek aktywny zawiera cyklosporynę lub makrolid. 3. Kompozycja według zastrz. 1 lub 2, znamienna tym, że zawiera środek aktywny wybrany z grupy zawierającej cyklosporynę A, rapamycynę, 40-0-(2-hydroksy)etylo-rapamycynę, 33-epichloro-33-dezoksyaskomycynę, FK 506 oraz askomycynę. 4. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że faza hydrofilową jako niskoalkilowy ester kwasu alkanowego zawiera octan etylu. 5. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że jest przeznaczona do podawania doustnego lub pozajelitowego. 6. Kompozycja według zastrz. 1, znamienna tym, że zawiera środek aktywny stanowiący cyklosporynę, fazę hydrofilową zawierającą dimetyloizosorbid, przy czym względna proporcja D M I: faza lipofilową : środek powierzchniowo czynny mieści się w obszarze a zdefiniowanym przez linię A na fig. 1, lub w obszarze b zdefiniowanym przez linię B na fig. 1, lub w obszarach c, d' i d" zdefiniowanych przez linie C, D' i D" odpowiednio na fig. 2, lub w obszarze e zdefiniowanym przez linię E na fig. 3, lub w obszarze g zdefiniowanym przez linię G na fig. 5, przy czym symbol S oznacza środek powierzchniowo czynny, symbol M oznacza frakcjonowany olej kokosowy zawierający trójglicerydy kwasów kaprylowego oraz kaprynowego, symbol CG oznacza gliceryd oleju kukurydzianego, zaś symbol L oznacza transestryfikowany etoksylowany olej kukurydziany. * * * Przedmiotem wynalazku jest prekoncentrat mikroemulsji, stanowiący nową kompozycję farmaceutyczną, w której składnikiem aktywnym jest trudno rozpuszczalna substancja aktywna taka, jak na przykład makrolid, a w szczególności cykliczny poli-n-metylowany undekapeptyd lub peptoliod klasy cyklosporyny (przykładowo, proszę porównać rozwiązania ujawnione w dokumentach GB 2 222 770 oraz 2 257 359 A, a także w ich światowych odpowiednikach takich, jak dokument DE 3 930 928, stanowiący analog dokumentu GB 2 222 770). W wymienionych dokumentach patentowych brytyjskich zostało wskazane, że stosowanie cyklospoiyn napotyka wysoce specyficzne trudności związane z ich podawaniem ogólnie oraz podawaniem w kompozycjach galenowych w szczególności; trudności te obejmują zwłaszcza problemy dotyczące stabilności leku, jego dostępności biologicznej oraz różnorodności reakcji na lek zarówno u różnych pacjentów, jak i u tego samego pacjenta. W celu uniknięcia powyższych trudności, a także innych problemów, opracowano kompozycje galenowe zawierające cyklosporynę jako czynnik aktywny, które występują w formie, in-

184 368 3 ter alia, mikroemulsji lub prekoncentratu mikroemulsji. Kompozycje te zostały ujawnione w dokumentach GB 2 222 770 oraz 2 257 359 A. Zawierają one zazwyczaj: 1) fazę hydrofilową, 2) fazę lipofilową oraz 3) środek powierzchniowo czynny. Prekoncentraty emulsji zostały ujawnione, przykładowo, w dokumencie EP 589 843. Natomiast dokument EP 539 319 ujawnia kompozycje zawierające jako fazę hydrofilową glikol 1,2 propylenowy. Stwierdzono nieoczekiwanie, że stosując fazę hydrofilową zawierającą dimetyloizosorbid można otrzymać szczególnie stabilne kompozycje galenowe w postaci mikroemulsji lub prekoncentratu mikroemulsji, zawierające trudno rozpuszczalne czynniki aktywne, o szczególnie interesującej charakterystyce dostępności biologicznej oraz obniżonych parametrach różnorodności dostępności biologicznej zarówno u podmiotów różnych, jak i u tego samego podmiotu, Dimetyloizosorbid został zaproponowany w rozwiązaniu według dokumentu WO 94/05312 do zastosowania przy wytwarzaniu kompozycji zawierających cyklosporynę, wyłącznie jednak w postaci skomplikowanych kompozycji. Zakres składników stosowanych w rozważanych kompozycjach jest precyzyjnie wyszczególniony, z czego wynika, że autorzy dokumentu WO 94/05312 uważali, że tylko nieliczne kompozycje na bazie dimetyloizosorbidu będą skuteczne. Przykłady 1, 2 oraz 6 dokumentu WO 94/05312 opisują kompozycje zawierające dimetyloizosorbid z eterem anhydromannitowo oleilowym jako emulgatorem (Montanide 103), z glicerydem kwasu cytrynowego jako innym emulgatorem (Axol C62), z hydroksystearynianem glinowo magnezowym (Gilugel MIG) jako lipożelem, glicerydem kwasu tłuszczowego o krótkim łańcuchu (Miglyol 812) oraz olejem mlecznego ostu. Dimetyloizosorbidjest przedstawiony jedynie jako rozpuszczalnik i nie ma żadnej wskazówki, że może on być stosowany jako składnik hydrofilowej fazy mikroemulsji. Autorzy dokumentu WO 94/05312 nie rozpoznali użyteczności dimetyloizosorbidu w tym zakresie. Wbrew ujawnieniu w dokumentach ze stanu techniki, nieoczekiwanie stwierdzono, że można rzeczywiście wytworzyć układy mikroemulsji zawierające dimetyloizosorbid jako składnik fazy hydrofilowej. Prekoncentrat mikroemulsji, zawierający trudno rozpuszczalny środek aktywny oraz medium nośne, zgodnie z wynalazkiem charakteryzuje się tym, że medium nośne zawiera a) fazę hydrofilową zawierającą dimetyloizosorbid ewentualnie w mieszaninie z niskim estrem alkilowym kwasu alkanowego, b) fazę lipofilową, oraz c) środek powierzchniowo czynny. Korzystnie, kompozycja jako środek aktywny zawiera cyklosporynę lub makrolid. Korzystnie, kompozycja zawiera środek aktywny wybrany z grupy zawierającej cyklosporynę A, rapamycynę, 40-0-(2-hydroksy)etylo-rapamycynę, 33-epichloro-33-dezoksyaskomycynę, FK 506 oraz askomycynę. Korzystnie, faza hydrofilową kompozycji jako niskoalkilowy ester kwasu alkanowego zawiera octan etylu. Korzystnie, kompozycja jest przeznaczona do podawania doustnego lub pozajelitowego. Korzystnie, kompozycja zawiera środek aktywny stanowiący cyklosporynę, fazę hydrofilową zawierającą dimetyloizosorbid, przy czym względna proporcj a D M I: faza lipofilową: środek powierzchniowo czynny mieści się w obszarze a zdefiniowanym przez linię A na fig. 1, lub w obszarze b zdefiniowanym przez linię B na fig. 1, lub w obszarach c, d' i d" zdefiniowanych przez linie C, D' i D" odpowiednio na fig. 2, lub w obszarze e zdefiniowanym przez linię E na fig. 3, lub w obszarze f zdefiniowanym przez linię F na fig. 4, lub w obszarze g zdefiniowanym przez linię G na fig. 5, przy czym symbol S oznacza środek powierzchniowo czynny, symbol M oznacza frakcjonowany olej kokosowy zawierający trójglicerydy kwasów kaprylowego oraz kaprynowego,

4 184 368 symbol CG oznacza gliceryd oleju kukurydzianego, zaś symbol L oznacza transestryfikowany etoksylowany olej kukurydziany. Zalecane jest, aby kompozycja miała postać prekoncentratu mikroemulsj i, tworzącego mikroemulsje typu olej w wodzie. Może ona jednak mieć także postać mikroemulsji dodatkowo zawierającej fazę wodną. Prekoncentrat mikroemulsji jest zdefiniowany jako kompozycja, która w środowisku wodnym takim, jak przykładowo woda, w rozcieńczeniach wynoszących przykładowo 1:1 lub 1:10, lub też w sokach żołądkowych, po zażyciu doustnym spontanicznie tworzy mikroemulsję. Mikroemulsj a jest przezroczystym lub prawie przezroczystym roztworem koloidalnym tworzącym się spontanicznie lub też w znacznym stopniu spontanicznie po zmieszaniu jego składników. Mikroemulsj a jest stabilna termodynamiczne i posiada cząstki rozproszone o rozmiarach mniejszych niż 200 nm. Generalnie mikroemulsje zawierają kropelki lub cząstki o przeciętnej średnicy mniejszej niż około 150 nm; zazwyczaj mniejszej niż około 100 nm, a większej niż 10 nm, które są stabilne przez okres dłuższy niż 24 godziny. Dalszą charakterystykę znaleźć można we wspomnianym powyżej brytyjskim zgłoszeniu patentowym nr 2 222 770, powołanym w niniejszym opisie na zasadzie odnośnika. Faza lipofilowa może stanowić od 5% do 85% wagowych medium nośnego, na przykład od 10% do 85%, z zaleceniem aby zawartość ta wynosiła od 15% do 70% wagowych, ze szczególnym zaleceniem aby wynosiła od 20% do 60% wagowych, z jeszcze bardziej szczególnym zaleceniem aby wynosiła ona 25% wagowych. Środek powierzchniowo czynny może stanowić od 5% do 80% wagowych medium nośnego, z zaleceniem aby zawartość ta wynosiła od 10% do 70% wagowych, ze szczególnym zaleceniem aby wynosiła od 20% do 60% wagowych, z jeszcze bardziej szczególnym zaleceniem aby wynosiła ona 40% wagowych. Faza hydrofilowa może stanowić od 5% do 50% wagowych medium nośnego, na przykład od 10% do 50%, z zaleceniem aby zawartość ta wynosiła od 15% do 40% wagowych, ze szczególnym zaleceniem aby wynosiła ona od 20% do 60% wagowych. Czynnik aktywny może być obecny w ilości do około 20% wagowych kompozycji. Zalecane jest, aby czynnik aktywny był obecny w ilości od 1 do 15% wagowych kompozycji, na przykład od około 2% do około 10%. Zalecane jest aby trudno rozpuszczalnym czynnikiem aktywnym był lek lipofilowy, taki jak na przykład cyklosporyna lub makrolid. Określenie trudno rozpuszczalny, tak jak jest ono stosowane w niniejszym opisie, oznacza rozpuszczalność w wodzie o temperaturze 20 C wynoszącą mniej niż 0,01% wagowo/objętościowych. Cyklosporynami, do których stosuje się niniejszy wynalazek mogą być jakiekolwiek cyklosporyny posiadające znaczenie farmaceutyczne, takie jak na przykład czynniki immunosupresyjne, czynniki przeciwpasożytne czy też czynniki przeciwdziałające oporności na leki jakie są znane i opisane, w szczególności cyklosporyna A (znana także pod nazwą cyklosporyna i tak nazywana w dalszym ciągu niniejszego opisu), cyklosporyna G, [0-(2-hydroksyetylo)-(D)Ser]8-cyklosporyna czy też [3 '-dezhydroksy-3'-keto-mebmt]1-[yal]2- cyklosporyna. Zalecana jest cyklosporyna. Określenie makrolid, tak jak jest ono stosowane w niniejszym opisie, odnosi się do laktonu laktocyklicznego o dwunastoczłonowym lub większym pierścieniu laktonowym. Szczególnie interesujące są makrolidy laktamowe, tzn. związki makrocykliczne posiadające w pierścieniu obok wiązania laktonowego (estrowego) także wiązanie laktamowe (amidowe), takie jak na przykład makrolidy laktamowe wytwarzane przez mikroorganizmy z rodzaju Streptomyces takich jak rapamycyna, askomycyna czy FK-506, a także ich liczne pochodne i analogi. Wykazano, że makrolidy laktamowe tego typuposiadająinteresujące własności farmaceutyczne, takie jak na przykład immunosupresyjne czy przeciwzapalne. Rapamycyna jest immunosupresyjnym makrolidem laktamowym wytwarzanym przez Streptomyces hygroscopius. Struktura rapamycyny podana została przez Kesslera i współpraco-

184 368 5 wników: Kessler, H., et al.,; (1993), Helv. Chim. Ata, 76: 117. Struktura ta przedstawiona jest za pomocą załączonego wzoru A. Patrz, na przykład: McAlpine, J.B., et al.; J. Antibiotics (1991) 44: 688; Schreiber, S.L et al.; J. Am. Chem. Soc. (1991) 113: 7433: US Patent Nr 3 929 992. (Dla rapamycyny zaproponowano różne konwencje numerowania. Aby uniknąć zamieszania, pochodne rapamycyny przedstawione w niniejszym opisie nazywane są zgodnie ze schematem numerowania przedstawionym we wzorze A). Rapamycyna jest wyjątkowo silnym immunosupresantem. Wykazano także, że posiada ona własności przeciwrakowe oraz przeciwgrzybiczne. Jej użyteczność jako farmaceutyku jest jednak ograniczona ze względu na niską oraz zmienną dostępność biologiczną, a także na wysoką toksyczność. Co więcej rapamycyna jest wysoce nierozpuszczalna co utrudnia formułowanie stabilnych kompozycji galenowych. Znane są liczne pochodne rapamycyny. Niektóre z nich, takie jak pochodne rapamycyny podstawione w pozycji 16-0 przedstawione sąw zgłoszeniu WO 94/02136, którego treść włączona jest do niniejszego opisu na zasadzie odnośnika. Pochodne rapamycyny podstawione w pozycji 40-0 opisane są między innymi w zgłoszeniach: US 5 258 389 oraz WO 94/09010 (rapamycyny O-arylowe i O-alkilowe), WO 92/05179 (estry kwasów karboksylowych), US 5 118 677 (estry amidowe), US 5 118 678 (karbaminiany), US 5 100 883 (fluorowane estry), US 5 151 413 (acetale), US 5 120 842 (etery sililowe), WO 94/02136 (metylenorapamycyna i jej pochodne), WO 94/02136 (pochodne metoksylowe), WO 94/02385 oraz WO 95/14023 (pochodne alkenylowe), które wszystkie włączone są do niniejszego opisu na zasadzie odnośników. Rapamycyna, a także jej strukturalnie podobne analogi oraz pochodne są wspólnie nazywane rapamycynami. Askomycyny, z których najlepiej znana jest askomycyna orazfk-506, stanowią inną klasę makrolidów laktamowych, z których wiele charakteryzuje się silnym działaniem immunosupresyjnym oraz przeciwzapalnym. FK-506jest immunosupresyjnym makrolidem laktamowym wytwarzanym przez Streptomyces tsukubaensis nr 9993. Struktura FK-506 podana jest, pod pozycją A5, w uzupełnieniu (Appendix) do Indeksu Merck a, wydanie jedenaste z roku 1989. Askomycyna opisana jest, na przykład, w dokumencie US 3 244 592. Dokonano syntezy wielu pochodnych askomycyny oraz FK-506, włącznie z pochodnymi chlorowcowymi takimi, jak 33-epichloro-33-dezoksy-askomycyna, opisana w dokumencie EP 427 680. Askomycyna, FK-506 a także ich strukturalnie podobne analogi oraz pochodne są wspólnie nazywane askomy cynami. Makrolidem może być więc rapamycyna lub jej O-podstawiona pochodna, w której grupa hydroksylowa przy pierścieniu cykloheksylowym rapamycyny zastąpiona jest grupą-or1, w której R, oznacza rodnik hydroksyalkilowy, hydroalkoksyalkilowy, acyloaminoalkilowy lub aminoalkilowy taka, jak na przykład 40-0-(2-hydroksy)etylo-rapamycyna, 40-0-(3-hydroksy)propylo-rapamycyna, 40-0-[2-(2-hydroksy)etoksy]etylo-rapamycyna lub 40-0-(2-acetaminoetylo)-rapamycyna. Zalecanym związkiem jest 40-0-(2-hydroksy)etylo-rapamycyna ujawniona w dokumencie WO 94/09010. Przykładami związków klasy FK-506 są związki wspomniane powyżej. Obejmują one, na przykład FK-506, askomycynę oraz inne występujące w naturze. Przykłady te obejmują także analogi syntetyczne. Korzystny związek z klasy FK-506 jest ujawniony w dokumencie EP 427 680 jako przykład 66a; związek ten jest znany także pod nazwą 33-epichloro-33-dezoksy-askomycyny. Inne zalecane związki są ujawnione w dokumentach EP 465 426 oraz EP 569 337, na przykład związek przedstawiony w przykładzie 71 publikacji EP 569 337. Faza hydrofilowa zawiera dimetyloizosorbid ewentualnie w mieszaninie z niskim estrem alkilowym kwasu alkanowego. Określenie niski alkil obejmuje rodniki alkilowe zawierające od 1 do 4 atomów węgla, na przykład rodnik etylowy. Określenie ester kwasu alkanowego obejmuje octany oraz propioniany. Zalecanym estrem jest octan etylu. Rozpuszczalność octanu etylu w wodzie

6 184 368 w temperaturze pokojowej wynosi 8,5 g na 100 ml. Zalecana rozpuszczalność w wodzie niskich estrów alkilowych kwasu alkanowego w temperaturze pokojowej wynosi od 1 do 30 g na 100 ml. Faza hydrofilowa może także zawierać dodatkowy składnik wybrany z grupy zawierającej Transcutol (który ma wzór C2H5-[O-(CH2)2]2-OH), Glikofurol (znany także jako eter alkoholu tetrafurfurylowego oraz glikolu polietylenowego) oraz glikol 1,2-propylenowy. Faza hydrofilowa może również zawierać inne składniki hydrofilowe, na przykład niższe alkohole takie jak alkohol etylowy. Generalnie składniki te będą obecne jako częściowe substytuty w stosunku do innych składników fazy hydrofilowej. Chociaż użycie alkoholu w kompozycji nie jest istotne, stwierdzono, że jest ono korzystne jeśli kompozycja ma być wytwarzana w formie kapsułek z miękkiej żelatyny. Poprawia się w ten sposób charakterystykę składowania, w szczególności zaś obniża ryzyko precypitacji czynnika aktywnego po zamknięciu w kapsułkach. W ten sposób, przez zastosowanie etanolu lub innego podobnego związku jako składnika dodatkowego fazy hydrofilowej można przedłużyć czas stabilnego składowania. Etanol może stanowić od 0% do 60% wagowych fazy hydrofilowej; z zaleceniem aby udział ten wynosił od 20% do 55% wagowych, ze szczególnym zaleceniem aby wynosił on od 40% do 50% wagowych. Do fazy hydrofilowej dodać można także niewielkie ilości ciekłych glikoli polietylenowych. Dimetyloizosorbid znany jest także jako 3,6-dianhydro-2,5-di-0-metylo-D-glucitol. Dostępny jest jako produkt firmy ICI Americas Inc. pod nazwą handlową Arlasolve DMI. Posiada on następujące własności fizyko-chemiczne: Temperatura wrzenia około 234 C Gęstość w temp. 25 C 1,164 Współczynnik załamania światła 1,467 Lepkość w temp. 25 C około 5 mpa-s Stała dielektryczna około 7 Dokument GB 2 222 770 przedstawia szeroki zakres składników fazy lipofilowej odpowiednich do użycia w niniejszym wynalazku. Zalecanymi składnikami fazy lipofilowej sątrójglicerydy kwasów tłuszczowych o łańcuchach średniej długości, mieszaniny mono-, di- oraz trój glicerydów oraz transestryfikowane, etoksylowane oleje roślinne. Odpowiednie trójglicerydy kwasów tłuszczowych o łańcuchach średniej długości są znane i dostępne pod nazwami handlowymi Captex, Myritol, Campul, Captex, Neobee oraz Mazol; przy czym najbardziej zalecanym jest Miglyol 812. Miglyol 812 jest frakcjonowanym olejem kokosowym zawierającym trójglicerydy kwasów kaprylowego oraz kaprynowego o masie cząsteczkowej wynoszącej około 520 daltonów. Skład kwasów tłuszczowych: C6 maksimum 3%, C8 około 50% do 65%, C l0 około 30% do 45%, C 12 maksimum 5%; liczba kwasowa: około 0.1; liczba zmydlenia od około 330 do około 345; liczbajodowa: maksimum 1. Miglyol 812 jest dostępny w handlu jako produkt firmy Hüls. Powyższe trójglicerydy opisane sąw leksykonie: Fiedler, H.P. Lexikon der Hilfsstoffe fur Pharmazie, Kosmetik und angrenzende Gebiete. Editio Cantor, D-7960 Aulendorf, wydanie trzecie poprawione i rozszerzone (1989), którego treść jest zawarta w niniejszym opisie na zasadzie odnośnika. Zalecane jest aby mieszane mono-, di- oraz trójglicerydy zawierały mieszaniny mono-, dioraz trójglicerydów kwasów tłuszczowych zawierających od 12 do 20 atomów węgla, w szczególności zaś mieszaniny mono-, di- oraz trójglicerydów kwasów tłuszczowych zawierających od 16 do 18 atomów węgla. W swojej części kwasowej mieszane mono-, di- oraz trójglicerydy, mogą zawierać zarówno nienasycone jak i nasycone reszty kwasów tłuszczowych, zalecane jest jednak, aby w znacznej części były to reszty nienasyconych kwasów tłuszczowych, w szczególności reszty nienasyconych kwasów tłuszczowych zawierających 18 atomów węgla. Odpowiednie mieszane mono-, di- oraz trójglicerydy zawierają przynajmniej 60%, z zaleceniem aby zawierały przynajmniej 75%, ze szczególnym zaleceniem aby zawierały przynajmniej 85% wagowych mono-, di- oraz trójglicerydów nienasyconych kwasów tłuszczowych o 18 atomach węgla (na przykład kwasu linolenowego, kwasu linolowego czy kwasu oleinowego). Odpowiednie mieszane mono-, di- oraz trójglicerydy zawierają mniej niż 20%, na przykład 15%, 10% wago-

184 368 7 wych lub mniej mono-, di- oraz trójglicerydów nasyconych kwasów tłuszczowych (na przykład kwasu palmitynowego, lub stearynowego). Zalecane jest aby mieszane mono-, di- oraz trójglicerydy zawierały głównie mono- oraz di-glicerydy; na przykład mono- oraz di-glicerydy mogą stanowić co najmniej 50%, z zaleceniem aby stanowiły 70% całkowitej wagi fazy lipofilowej. Szczególnie zalecane jest aby mono- oraz di-glicerydy stanowiły przynajmniej 75% (na przykład 80% lub 85%) całkowitej wagi fazy lipofilowej. Zalecane jest aby monoglicerydy stanowiły od około 25% do około 50%, w oparciu o całkowitą masę fazy lipofilowej, mieszaniny mono-, di- oraz trójglicerydów. Szczególnie zalecane jest, aby monoglicerydy obecne były w ilości od około 30% do około 40% (na przykład od 35% do 40%). Zalecane jest aby di-glicerydy stanowiły od około 30% do około 60% mieszaniny mono-, dioraz trójglicerydów w stosunku do całkowitej wagi fazy lipofilowej. Szczególnie zalecane jest, aby di-glicerydy obecne były w ilości od około 40% do około 55% (na przykład od 48% do 50%). Trójglicerydy stanowią odpowiednio co najmniej 5% lecz nie więcej niż 25% mieszaniny mono-, di- oraz trójglicerydów w stosunku do całkowitej wagi fazy lipofilowej. Szczególnie zalecane jest, aby trójglicerydy obecne były w ilości od około 7,5% do około 15% (na przykład od 9% do 12%). Mieszaniny mono-, di- oraz trójglicerydów można wytworzyć poprzez zmieszanie indywidualnych mono-, di- oraz trójglicerydów w odpowiednich proporcjach. Wygodnie jednak jest stosować produkty transestryfikacji z gliceryną olejów roślinnych takich jak, na przykład olej migdałowy, olej arachidowy, oliwa z oliwek, olej brzoskwiniowy, olej palmowy czy też zalecany olej kukurydziany, olej słonecznikowy, olej szafranowy, przy czym najbardziej zalecany jest olej kukurydziany. Powyższe produkty transestryfikacji otrzymuje się generalnie w sposób opisany w dokumentach GB 2 257 359 oraz WO 94/09211, których treść jest załączona w niniejszym opisie na zasadzie odnośnika. Zaleca się aby przy wytwarzaniu miękkich kapsułek żelatynowych część gliceryny została usunięta w celu otrzymania partii w znacznym stopniu wolnej od gliceryny. Oczyszczone produkty transestryfikacji oleju kukurydzianego i gliceryny wytworzone zgodnie z opisem przedstawionym w dokumentach GB 2 257 359 oraz WO 94/09211 stanowią szczególnie odpowiednią mieszaninę mono-, di- oraz trójglicerydów w niniejszym opisie określoną pojęciem olej rafinowany. Alternatywnie, fazę lipofilowąmoże stanowić farmaceutycznie dopuszczalny olej, z zaleceniem aby posiadał on składnik nienasycony taki jak olej roślinny lub rybny. Fazę lipofilowąmoże stanowić także odpowiednio transestryfikowany etoksylowany olej roślinny, taki jak oleje otrzymane w reakcji różnych naturalnych olejów roślinnych (na przykład oleju kukurydzianego, oleju kemelowego, oleju migdałowego, oleju arachidowego, oliwy z oliwek, oleju sojowego, oleju słonecznikowego, oleju szafranowego, oleju palmowego lub ich mieszanin) z glikolami polietylenowymi o średniej masie cząsteczkowej pomiędzy 200 a 800 w obecności stosownych katalizatorów. Takie procedury są znane i opisane, na przykład w dokumencie amerykańskim nr 3 288 824. Szczególnie zalecany jest transestryfikowany etoksylowany olej kukurydziany. Transestryfikowane etoksylowane oleje roślinne są znane i dostępne w handlu pod nazwą handlową LABRAFIL (H. Fiedler, loc cittom 2 str 707). Przykładami są LABRAFIL M 2125 CS (wytwarzany z oleju kukurydzianego i posiadający liczbę kwasową mniejszą niż około 2, liczbę zmydlenia od 155 do 175, wartość HLB od 3 do 4 a liczbę jodową od 90 do 110) oraz LABRAFIL M 1944 CS (wytwarzany z oleju kemelowego i posiadający liczbę kwasową wynoszącą około 2, liczbę zmydlenia od 145 do 175 a liczbę jodowąod 60 do 90). Stosować można także LABRAFIL M 2130 CS (który jest produktem transestryfikacji glicerydów kwasów tłuszczowych o liczbie atomów węgla od 12 do 18 oraz glikolu polietylenowego i który posiada temperaturę topnienia wynoszącą od około 35 C do około 40 C, liczbę kwasową mniejszą niż około 2, liczbę zmydle-

8 184 368 nia od 185 do 200 a liczbę jodową mniejszą niż 3). Zalecanym transestryfikowanym etoksylowanym olejem roślinnym jest LABRAFIL M 2125 CS, który można uzyskać na przykład od firmy Gattefosse, Saint-Priest Cedex, Francja. Przykłady środków powierzchniowo czynnych odpowiednich do użycia w niniejszym wynalazku obejmują: i) produkty reakcji naturalnego lub uwodornionego oleju rycynowego z tlenkiem etylenu. Naturalny lub uwodorniony oleju rycynowy może być poddany reakcji z tlenkiem etylenu w stosunku molowym wynoszącym od około 1:35 do około 1:60 z możliwością usuwania glikolu polietylenowego z mieszaniny produktów. W handlu dostępne są różne środki tego typu. Szczególnie odpowiednie są układy glikol polietylenowy-uwodomiony olej rycynowy dostępne pod nazwą handlową CREMOPHOR. Szczególnie zalecane są: CREMOPHOR RH 40, który posiada liczbę zmydlenia wynoszącą od około 50 do około 60, liczbę kwasową mniejszą niż 1, zawartość wody (w/g Fischera) mniejszą niż 2%, współczynnik nd60 wynoszący od około 1,453 do około 1,457 oraz wartość HBL wy noszącą od około 14 do około 16; oraz CREMOPHOR RH 60, który posiada liczbę zmydlenia wynoszącą od około 40 do około 50, liczbę kwasową niniejszą niż 1, liczbę jodową mniejszą niż 1,zawartość wody (w/g Fischera) wynoszącą od około 4,5% do około 5,5%, współczynnik nd60 wynoszący od około 1,453 do około 1,457 oraz wartość HBL wynoszącą od około 15 do około 17. W tej klasie szczególnie preferowanym produktem jest CRE- MOPHOR RH 40. Odpowiednie są także takie układy glikol polietylenowy-uwodomiony olej rycynowy jak ten dostępny pod nazwąhandlowącremophor EL, charakteryzujący się masą cząsteczkową (mierzoną za pomocą osmometru parowego) wynoszącą 1630, liczbą zmydlenia wynoszącą od około 65 do około 70, liczbą kwasową wynoszącą około 2, liczbą jodową wynoszącą od około 28 do około 32 oraz współczynnikiem nd60 wynoszącym około 1,471. Podobne lub też identyczne produkty, które można zastosować w niniejszym wynalazku dostępne są pod nazwami handlowymi: NIKKOL (na przykład, NIKKOL HCO-40 i HCO-60), MAPEG (na przykład MAPEG C0-40h), INCROCAS (na przykład, INCROCAS 40) czy TAGAT (na przykład estry polioksyetylenowo-glicerynowe kwasów tłuszczowych takie jak TAGAT RH 40, oraz TAGAT TO czyli trójoleinian polioksyetylenowo-glicerynowy o wartości HLB wynoszącej 11,3; przy czym zalecany jest TAGAT TO). Wymienione środki powierzchniowo czynne opisane są bardziej szczegółowo w: Fiedler loc. cit. ii) Estry polioksyetylenowo-sorbitowe kwasów tłuszczowych takie jak, na przykład monolub trój- lauryniany, palmityniany, staeryniany, czy oleiniany znanych typów dostępne pod nazwami handlowymi TWEEN (Fiedler loc. cit,2 str. 1300-1304), włącznie z następującymi produktami TWEEN 20 [monolaurynian polioksyetylenowo(20)sorbitowy], 21 [monolaurynian polioksyetylenowo(4)sorbitowy], 40 [monopalmitynian polioksyetylenowo(20)sorbitowy], 60 [monostearynian polioksyetylenowo(20)sorbitowy], 65 [trójstearynian polioksyetylenowo(20)sorbitowy], 80 [monooleinian polioksyetylenowo(20)sorbitowy], 81 [monooleinian polioksyetylenowo(5)sorbitowy], 85 [trójoleinian polioksyetylenowo(20)sorbitowy], Szczególnie zalecanymi produktami tej klasy są TWEEN 40 oraz TWEEN 80. iii) Estry polioksyetylenowe kwasów tłuszczowych, na przykład estry kwasu stearynowego i poiioksyetylenu znanego typu, dostępne pod nazwą handlową MYRJ (Fiedler loc. cit, 2, str. 834-835). Szczególnie zalecanym produktem tej klasy jest MYRJ 52, charakteryzujący się współczynnikiem nd60 wynoszącym około 1,1, temperaturą topnienia wynoszącą od około 40 do około 44 C, wartością HLB wynoszącą około 16,9, liczbą kwasową wynoszącą od około 0 do około 1 oraz liczbą zmydlenia wynoszącą od około 25 do około 35. iv) Znanego typu kopolimery oraz kopolimery blokowe polioksyetylenu i polioksypropylenu, dostępne pod nazwami handlowymi PLURONIC, EMKALYX raz POLOXAMER (Fiedler

184 368 9 loc. cit, 2, str. 959). Szczególnie zalecanym produktem tej klasy jest PLURONIC F68, charakteryzujący się temperaturą topnienia wynoszącą 52 C oraz masą cząsteczkową wynoszącą od około 6800 do około 8975. Kolejnym zalecanym produktem tej klasy jest POLOXAMER 188. v) Bursztyniany: dioktylosulfonowy oraz di-[2-etyloheksylowy] (Fiedler loc. cit, 1, str. 107-108). vi) Fosfolipidy, w szczególności lecytyny (Fiedler loc. cit., 2, str. 943-944). W szczególności odpowiednie lecytyny obejmują lecytyny sojowe. vii) Mono- oraz di- estry kwasów tłuszczowych i glikolu propylenowego, takie jak dikaprylan glikolu propylenowego (znany także pod handlową nazwą MIGLYOL 840), dilaurynian glikolu propylenowego, hydroksystearynian glikolu propylenowego, izostearynian glikolu propylenowego, laurynian glikolu propylenowego, rycynolenian glikolu propylenowego, stearynian glikolu propylenowego i tak dalej (Fiedler loc. cit, 2, str. 808-809). Odpowiednio dobrany środek powierzchniowo czynny posiada wartość równowagi hydrofilowo-lipofilowej (HLB) wynoszącą przynajmniej 10, tak jak na przykład Cremophor. Zalecane jest, aby na standartowym diagramie trójskładnikowym względne zawartości składników fazy hydrofilowej, fazy lipofilowej oraz środka powierzchniowo czynnego znajdowały się wewnątrz obszaru mikroemulsji. Tak otrzymane kompozycje sąwysokostabilnymi prekoncentratami mikroemulsji, które po dodaniu wody tworząmikroemulsje o średnim rozmiarze cząstek niniejszym niż 150 nm. Kompozycje prekoncentrató w mikroemulsji, takie jak na przykład przedstawione w poniższych przykładach, charakteryzują się dobrą stabilnością wykazaną za pomocą standardowych testów stabilności, na przykład posiadają stabilność składowania wynoszącądo jednego roku, do dwóch lat, do trzech lat lub nawet dłuższą. Kompozycje prekoncentratów mikroemulsji będące przedmiotem niniejszego wynalazku wytwarzaj ąmikroemulsje stabilne przez okres do jednego dnia lub dłuższy. Kompozycja farmaceutyczna zawierać może również inne składniki lub dodatki, na przykład antyutleniacze (takie jak palmitynian askorbilu, butylohydroksyanizol (BHA), butylohydroksytoluen (BHT) czy tokoferole), środki konserwujące lub też jedne i drugie razem. Te składniki oraz dodatki mogą w sumie stanowić od około 0,05% do około 1 % wagowego kompozycji. Kompozycja farmaceutyczna zawierać może również słodziki lub środki smakowe w i- lości od około 2,5% do około 5% wagowych w przeliczeniu na całkowitą wagę kompozycji. Zalecanym środkiem przeciwutleniającym jest a-tokoferol (witamina E). Podawane doustnie kompozycje farmaceutyczne wykazują szczególnie korzystne własności; na przykład jeśli chodzi o stałość i wysoki poziom dostępności biologicznej uzyskane w standardowych testach są one od 2 do 4 razy wyższe niż w przypadku emulsji. Testy te przeprowadza się na zwierzętach, na przykład na szczurach lub psach, a także na zdrowych ochotnikach przy użyciu wysokociśnieniowej chromatografii cieczowej lub też zestawu monoklonalnego, specyficznego lub niespecyficznego, służącego do określania poziomu leku, na przykład makrolidu, we krwi. Dla przykładu, kompozycja przedstawiona w przykładzie 1, podana doustnie psom może dawać zaskakująco wysokie wartości Cmax zmierzone za pomocą ELISA przy użyciu specyficznego przeciwciała monoklonalnego. Parametry farmakokinetyczne takie, jak wchłanianie czy poziom we krwi, stają się w sposób zaskakujący możliwe do przewidzenia. Można w ten sposób wyeliminować lub poważnie ograniczyć problemy dawkowania związane z błędną oceną absorbcj i. Dodatkowo, owe kompozycje farmaceutyczne są skuteczne w obecności substancji tenzydowych, takich, jak na przykład sole żółciowe, obecne w przewodzie żołądkowo-jelitowym. Tak więc omawiane kompozycje farmaceutyczne sącałkowicie zdolne do dyspersji w układach wodnych zawierających takie naturalne tenzydy i są w związku z tym władne wytworzyć in situ mikroemulsj ę, która będzie stabilna i w której czynnik aktywny nie będzie wytrącany ani też nie będzie miało miejsca żadne inne zakłócenie delikatnej struktury cząstek. W przypadku podania doustnego funkcja tych kompozycji farmaceutycznych pozostaje zasadniczo niezależna i niezaburzona względną obecnością lub też nieobecnością u danego osobnika soli żółciowych w jakimkolwiek czasie.

10 184 368 Kompozycje farmaceutyczne, stanowiące prekoncentrat mikroemulsji będący przedmiotem wynalazku, zmniejszają różnorodność reakcji na dawkowanie leku zarówno u różnych pacjentów, jak i u tego samego pacjenta. Te kompozycje farmaceutyczne wytwarza się w sposób, który polega na dokładnym zmieszaniu: 1) fazy hydrofilowej, 2) fazy lipofilowej oraz 3) środka powierzchniowo czynnego oraz dodaniu substancji aktywnej, na przykład cyklosporyny lub też związku klasy makrolidów. Jeśli jest to konieczne, kompozycja ta może być pakowana w postaci dawek jednostkowych, na przykład poprzez napełnianie kapsułek żelatynowych. Dowolnie, można do składników 1), 2) lub 3), przed lub po dodaniu substancji aktywnej, w szczególności zaś do fazy hydrofilowej, dodać dalsze składniki lub dodatki takie, jak na przykład etanol. W celu otrzymania mikroemulsji kompozycję tę można zmieszać z wodą lub z innym układem powstałym na bazie rozpuszczalnika wodnego. Użyteczność kompozycji farmaceutycznych stanowiących prekoncentraty mikroemulsji, będące przedmiotem wynalazku można badać za pomocą standardowych testów klinicznych, w których dla przykładu znane wskazania dawek substancji aktywnej dają równoważne zawartości tego składnika we krwi; na przykład stosując dawki w zakresie od 2,5 mg do 1000 mg dziennie w przypadku ssaka o wadze 75 kilogramów, na przykład ssaka dorosłego w standardowych modelach zwierzęcych. Podwyższoną dostępność biologiczną substancji aktywnej spowodowaną zastosowaniem omawianych kompozycj i obserwować można za pomocą standardowych testów na zwierzętach oraz prób klinicznych takich, jak na przykład opisane powyżej. Optymalne dawkowanie substancji aktywnej poszczególnym pacjentom należy starannie rozważyć, gdyż zarówno indywidualna reakcja, jak i metabolizm związku makrolidowego, takiego jak na przykład rapamycyna, mogą się różnić. Wskazane może być monitorowanie poziomu substancji aktywnej w surowicy krwi za pomocą testu radio-immunologicznego, testu przeciwciał monoklonalnych lub innych odpowiednich metod konwencjonalnych. Dawkowanie makrolidów zawierało się będzie generalnie w zakresie od 1 mg do 1000 mg dziennie, na przykład od 2,5 mg do 1000 mg dziennie na dorosłego osobnika ważącego 75 kilogramów, z zaleceniem, aby zawarte było one w zakresie od 20 mg do 500 mg przy optymalnej dawce zawartej pomiędzy 50 mg a 100 mg dziennie. Zadowalające wyniki otrzymuje się podając około 75 mg dziennie, na przykład w postaci dwóch kapsułek, jednej zawierającej 50 mg i drugiej zawierającej 25 mg lub trzech kapsułek, każdej zawierającej po 25 mg. Dawki cyklosporyny mogą wynosić od 25 mg do 1000 mg dziennie (z zaleceniem, aby wynosiły one od 50 mg do 500 mg), a dawki FK 506 mogą wynosić od 2,5 mg do 1000 mg dziennie (z zaleceniem, aby wynosiły od 10 mg do 250 mg). Dzienna dawka wynosząca pomiędzy 0,5 mg/kg a 5 mg/kg wagi ciała wskazana jest przy podawaniu 40-0-(2-hydroksy)etylo-rapamycyny. Zalecane jest, aby omawiane kompozycje farmaceutyczne pakowane były w postaci dawek jednostkowych, na przykład poprzez napełnienie nimi podawanych doustnie kapsułek. Jeżeli kompozycja farmaceutyczna dana jest w postaci dawek jednostkowych, to jedna dawka jednostkowa powinna zawierać odpowiednio od 10 mg do 100 mg substancji aktywnej, z zaleceniem, aby zawierała od 10 mg do 50 mg; na przykład 15 mg, 20 mg, 25 mg lub 50 mg. Taką dawkę jednostkowąpodawać można od jednego do pięciu razy dziennie, w zależności od celu terapii, jej fazy i tym podobnych czynników. Jeśli jest to wskazane, omawiane kompozycje farmaceutyczne mogą znajdować się w postaci roztworów do picia i zawierać wodę lub inne układy wodne tak, aby utworzyć odpowiedni do wypicia układ mikroemulsji. Omawiane kompozycje farmaceutyczne są szczególnie użyteczne w leczeniu stanów oraz zapobieganiu stanom przedstawionym na stronach 40 i 41 dokumentu nr EP 427 680 oraz na stronach 5 i 6 dokumentu PCT/EP93/02604, których treść włączona jest do niniejszego opisu na zasadzie odnośnika. Omawiane kompozycje farmaceutyczne są szczególnie użyteczne przy:

184 368 11 a) leczeniu odrzutów oraz zapobieganiu odrzutom przeszczepianych tkanek lub organów, na przykład przy leczeniu pacjentów z przeszczepami serca, płuc, serca i płuc łącznie, wątroby, nerki, trzustki, skóry oraz rogówki. Omawiane kompozycje farmaceutyczne są również wskazane przy zapobieganiu chorób typu reakcja przeszczepu przeciw gospodarzowi takich, jakie się czasami zdarzają po przeszczepie szpiku kostnego; b) leczeniu chorób typu autoalergicznego oraz stanów zapalnych, w szczególności stanów zapalnych o etiologii zawierającej czynnik autoalergiczny takich, jak zapalenie stawów (na przykład reumatyczne zapalenie stawów, chroniczne postępujące zapalenie stawów czy też zniekształcające zapalenie stawów) czy choroby reumatyczne oraz zapobieganiu tym chorobom i stanom; a także c) leczeniu mnogiej oporności na leki (MDR). Substancje aktywne typu makrolidów wykazują również działanie przeciwnowotworowe oraz przeciwgrzybicze, w związku z czym omawiane kompozycje farmaceutyczne mogąbyć stosowane jako środki przeciwnowotworowe oraz przeciwgrzybicze. Treść przedstawionych wcześniej odnośników literaturowych jest powołana w opisie wynalazku w charakterze referencji. W szczególności, każdy ze związków ujawnionych w przykładach wymienionych dokumentów może zostać zastosowany jako makrolid w przedstawionych poniżej przykładach ilustrujących wynalazek. W przykładach tych, jeśli nie jest to zaznaczone inaczej, udział poszczególnych składników podany jest w % wagowych w odniesieniu do całkowitej wagi kompozycji. Przykłady od 1 do 20. Przykłady 1 i 2 ilustrująkompozycje przygotowane w postaci dawek jednostkowych gotowych do podania, na przykład przy zapobieganiu odrzutom przeszczepów czy też przy leczeniu chorób autoalergicznych w ilości od 1 do 5 jednostek dziennie. Przykłady te opisane są w odniesieniu do cyklosporyny, można jednak wytworzyć równoważne kompozycje z użyciem każdego makrolidu lub innej substancji aktywnej. Przykład 1. Przygotowanie doustnych dawek jednostkowych. Składnik Ilość (mg/kapsułkę) Cyklosporyna, np. Ciclosporin 100 1) Dimetyloizosorbid 100-200, np. 150 2) rafinowany olej kukurydziany lub Labrafil M2125CS 100-500, np. 320 3) Cremophor RH40 100-500, np. 380 4) Etanol 10-100, np. 50 Suma 1,000 (po dobraniu odpowiednich wartości z podanych zakresów) Przygotowano partię 1000 kapsułek. Cyklosporynę rozpuszczono w 1), mieszając w temperaturze pokojowej, a następnie do otrzymanego roztworu dodano, ciągle mieszając, 2) oraz 3). Porcjami otrzymanej mieszaniny o objętości 0,5 ml napełniano twarde kapsułki żelatynowe o rozmiarze 1, które następnie szczelnie zamykano, używając na przykład techniki Quali-Seal lub też napełniano miękkie kapsułki żelatynowe. W analogiczny sposób, przy zastosowaniu wskazanych składników we wskazanych ilościach, przygotowano kompozycje zawierające 50 oraz 100 mg cyklosporyny.

12 184 368 Przykład 2. Przygotowanie roztworu do podania doustnego Otrzymano kompozycję w ilości pięciu litrów, postępując w sposób analogiczny jak w przykładzie 1. Jeśli jest to wskazane, etanol można zastąpić równoważną ilością dimetyloizosorbidu. Przykłady o d 3 do 19. Kompozycje zawierające cyklosporynę A wytworzono stosując jako fazę lipofilową: Miglyol 812 (produkcji firmy Hüls) w przykładach od 3 do 9; Gliceryd oleju kukurydzianego (rafinowne mono-, di- i trójglicerydy oleju kukurydzianego) w przykładach 10 do 17; oraz Labrafil 2125 CS (produkcji firmy Gattefose) w przykładach od 18 do 19. W poniższych przykładach dimetyloizosorbid określany jest skrótem DMI. Substancja nośna wytwarzana jest przez zmieszanie składników. Następnie, za pomocą mieszania, w substancji nośnej roztworzona jest cyklosporyna A. Figury 1 do 5 przedstawiają trójskładnikowe diagramy wzajemnych stężeń każdego z komponentów: hydrofitowego, lipofilowego oraz powierzchniowo czynnego. Względne stężenie DMI wzrasta od 0% przy prawym marginesie wykresu do 100% w jego dolnym lewym rogu tak, jak wskazuje to strzałka. Względne stężenie środka powierzchniowo czynnego, oznaczonego na wykresach od 1 do 5 skrótem S, wzrasta od linii podstawowej wykresu do 100% przy wierzchołku tak, jak wskazuje to strzałka. Względne stężenie fazy lipofilowej wzrasta od 0% przy lewym marginesie wykresu do 100% w jego dolnym prawym rogu tak, jak wskazuje to strzałka. Linie wewnątrz wykresu przedstawiają 10% inkrementy począwszy od 0% przy każdym marginesie, a skończywszy na 100% na odpowiednim przeciwległym wierzchołku. Tak więc kompozycja zawierająca tylko 50% fazy lipofilowej oraz 50% DMI odpowiada punktowi środkowemu linii podstawowej wykresu. W przypadku korzystnych kompozycji według wynalazku względne proporcje głównych składników substancji nośnej leżą wewnątrz obszarów a oraz b zdefiniowanych odpowiednio za pomocą linii A i B na fig. 1, wewnątrz obszarów c, d' oraz d" zdefiniowanych odpowiednio za pomocą linii C, D' i D" na fig. 2, wewnątrz obszaru e zdefiniowanego odpowiednio za pomocą linii E na fig. 3, wewnątrz obszaru f zdefiniowanego odpowiednio za pomocą linii F na fig. 4 oraz wewnątrz obszaru g zdefiniowanego odpowiednio za pomocą linii G na fig. 5. Na figurze 1 oraz 2 skrót M oznacza Miglyol 812. Na fig. 3 oraz 4 skrót CG oznacza gliceryd oleju kukurydzianego. Na fig. 5 oraz 2 skrót L oznacza Labrafil 2125 CS. Pomiary rozmiarów cząstek dokonywane są w temperaturze 20 C w rozcieńczeniu 60 μl kompozycj i na 1 ml wody za pomocą spektroskopii korelacj i fotonowej, na przykład przy użyciu aparatu Malvern ZetaSizer No. 3 firmy Malvern Instruments. Przykłady od 3 do 9. Następujące kompozycje cyklosporyny A przygotowane zostały przy zastosowaniu Miglyolu 812. W kompozycjach przedstawionych w przykładach 3 i 4 obecnyjestetanolwilości 10% wagowych w stosunku do całości kompozycji. Przykład 3 4 Cremophor RH4 48 40 Miglyol 812 24 32 DMI 8 8 Etanol absolutny 10 10 Cyklosporyna 10 10 Kompozycje 3 i 4 sąklarowne i nie obserwuje się w nich rozdziału faz. Podczas rozcieńczania wodą kompozycja przedstawiona w przykładzie 3 pozostaje klarowna przy rozcieńczeniu ob-

184 368 13 jętościowym 1:1 oraz 1:10. Przy rozcieńczeniu objętościowym 1:1 oraz 1:10 (1 część objętościowa kompozycji, 10 części objętościowych wody) kompozycja przedstawiona w przykładzie 4 staje się opalizująca. Fig. 1 przedstawia trójskładnikowy diagram dla kompozycji 3 (obszar a) oraz dla kompozycji 4 (obszar b). Przykład 5 6 7 8 9 Cremophor RH 40 36 36 45 54 54 Miglyol 812 27 18 18 18 9 DMI 27 36 27 18 27 Cyklosporyna 10 10 10 10 10 Kompozycje od 5 do 9 są klarowne i nie obserwuje się w nich rozdziału faz. Podczas rozcieńczania wodą kompozycje przedstawione w przykładach od 5 do 9 pozostająklarowne przy rozcieńczeniach 1:1 oraz 1:10. Fig. 2 przedstawia trójskładnikowy diagram dla kompozycji od 5 do 9 (obszary c, d' i d"). Przykłady od 10 do 17. Kompozycje cyklosporyny A przedstawione w przykładach od 10 do 17 przygotowane zostały przy zastosowaniu glicerydu oleju kukurydzianego. W kompozycjach przedstawionych w przykładach 10 oraz 11 obecny jest etanol w ilości 10% wagowych w stosunku do całości kompozycji. Przykład 10 11 Cremophor RH 40 40 32 Gliceryd oleju kukurydzianego 32 40 DMI 8 8 Etanol absolutny 10 10 Cyklosporyna 10 10 Kompozycje 10 oraz 11 są klarowne i nie obserwuje się w nich rozdziału faz. Podczas rozcieńczania wodą kompozycje przedstawione w przykładach 10 i 11 pozostają klarowne przy rozcieńczeniach objętościowych 1:1 oraz 1:10 (1 część objętościowa kompozycji, 10 części objętościowych wody). Fig. 3 przedstawia trójskładnikowy diagram dla kompozycji 10 oraz 11 (obszar e). Przykład 12 13 14 15 16 17 Cremophor RH 40 27 45 36 45 45 36 Gliceryd oleju kukurydzianego 18 18 27 27 36 36 DMI 45 27 27 18 9 18 Cyklosporyna 10 10 10 10 10 10 Kompozycje od 12 do 17 sąklarowne i nie obserwuje się w nich rozdziału faz. Podczas rozcieńczania wodą kompozycje przedstawione w przykładach od 12 do 17 pozostająklarowne przy rozcieńczeniu objętościowym 1:10 (1 część kompozycji, 10 części wody). Przy rozcieńczeniu wodąwstosunku 1:1 kompozycje przedstawione w przykładach 12,13,14,15 oraz 17pozostają klarowne, a kompozycja przedstawiona w przykładzie 16 wydaje się opalizować. Figura 4 przedstawia trójskładnikowy diagram dla kompozycji od 12 do 17 (obszar f).

14 184 368 Przykłady 18 i 19. Kompozycje cyklosporyny A przedstawione w przykładach 18 i 19 przygotowane zostały przy zastosowaniu Labrafilu 2125 CS jako fazy lipofilowej. Przykład 18 19 Cremophor RH 40 27 45 Labrafil 2125 CS 18 18 DMI 45 27 Cyklosporyna 10 10 Kompozycje 18 i 19 sąklarowne i nie obserwuje się w nich rozdziału faz. Podczas rozcieńczania wodą kompozycja przedstawiona w przykładzie 18 pozostaje klarowna przy rozcieńczeniu 1:1 oraz 1:10 (1 część objętościowa kompozycji, 10 części objętościowe wody). Przy rozcieńczeniu wodą w stosunku 1:1 oraz 1:10 kompozycja 18 wydaje się opalizować. Fig. 5 przedstawia trójskładnikowy diagram dla kompozycji 19 (obszar g). Dla kompozycj i od 3 do 19 określono rozkład wielkości cząstek. We wszystkich kompozycjach maksymalny rozmiar cząstek pozostaje poniżej 70 nm. Z - średni rozmiar cząstek - znajduje się pomiędzy 22,0 a 32,6 nm. Indeks polidyspersji wynosi od 0,076 do 1,164. Przykłady od 20 do 22. Prekoncentraty mikroemulsji są przygotowane i przechowywane w temperaturze pokojowej przez okres dwunastu miesięcy: Przykład 20 Ilości w % wagowych Cremophor RH 40 24 Gliceryd oleju kukurydzianego 48 DMI 8 etanol absolutny 10 Cyklosporyna 10 Po dwunastu miesiącach przechowywania nie zaobserwowano ani precypitacji, ani krystalizacji. Przykład 21. Ilości w % wagowych Cremophor RH 40 27 Gliceryd oleju kukurydzianego 54 DMI 9 Cyklosporyna 10 Po dwunastu miesiącach przechowywania nie zaobserwowano ani precypitacji, ani krystalizacji. Przykład 22. Ilości w % wagowych Cremophor RH 40 27 Gliceryd oleju kukurydzianego 45 DMI 18 Cyklosporyna 10 Po dwunastu miesiącach przechowywania nie zaobserwowano ani precypitacji, ani krystalizacji. W każdej z kompozycji przedstawionych w przykładach od 1 do 22 Cyklosporynę A zastąpić można inną cyklosporyną lub też makrolidem, takim, jak na przykład rapamycyna, 40-0-(2-hydroksy)etylo-rapamycyna, 33-epichloro-33-dezoksyaskomycyna lub też związek przedstawiony w przykładzie 71 dokumentu EP 569 337.

184 368 W z ó r A

FIG. 5 184 368

184 368 FIG. 3 FIG. 4

184 368 FIG. 1 FIG. 2 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 60 egz. Cena 4,00 zł.