l. at C Wzór sumaryczny pół strukturalny Nazwa systematyczna Nazwa zwyczajowa 1 HCOOH

Transkrypt

1 KWASY KARBOKSYLOWE

2 Temat: Szereg homologiczny kwasów karboksylowych 1) Występowanie kwasów karboksylowych 2) Podział kwasów karboksylowych 3) Wzory i nazwy kwasów karboksylowych Ad.1 - kwas octowy - kwas askorbinowy wit. C - kwas foliowy wit. PP - kwas mrówkowy - kwas mlekowy Ad.2 Podział ze względu na ilość grup funkcyjnych: - monokarboksylowe - polikarboksylowe Podział ze względu na długość łańcucha: - niższe - wyższe Podział ze względu na budowę szkieletu: - nasycone - nienasycone l. at C Wzór sumaryczny pół strukturalny Nazwa systematyczna Nazwa zwyczajowa 1 HCOOH H-C 2 CH3COOH CH3 3 C2H5COOH CH3-CH2 Kwas metanowy Kwas etanowy Kwas propanowy Kwas mrówkowy Kwas octowy Kwas propinowy 4 C3H7COOH CH3-CH2-CH2-COOH Kwas butanowy Kwas masłowy R-COOH

3 Temat: Kwas metanowy i etanowy 1) Właściwości 2) Otrzymywanie 3) Zastosowania Wzór sumaryczny H-C CH3 Nazwa zwyczajowa Kwas mrówkowy Kwas octowy Masa cząsteczkowa 46u 60u Stosunek masowy 6:1:16 6:1:8 Występowanie: - jad mrówek mrówkowy - sok z pokrzyw mrówkowy - ocet octowy Właściwości fizyczne: Kwas mrówkowy - ciecz - bezbarwna, śmierdząca - rozpuszczalna w H2O Kwas octowy - ciecz - temperatura krzepnięcia 17C lodowaty kwas octowy (100%) - bezbarwna - higroskopijny - rozpuszczalna w H2O - kontrakcja Właściwości chemiczne: a) Ulegają dysocjacji HCOOH HCOO- + H+ CH3COOH CH3COO- + H+ b) są palne 2HCOOH + O2 2CO2 + 2H2O CH3COOH + 2O2 2CO2 + 2H2O c) reagują z metalami aktywnymi Obserwacje: Roztwór pieni się na biało. Probówka ogrzała się a wiórek roztworzył się. Powstał klarowny roztwór. Wnioski: Magnez wyparł wodór 2CH3COOH + Mg H2^ + (CH3COO)2Mg Octan magnezu d) reagują z metalami aktywnymi / tlenkami metali 2CO3COOH + CuO H2O + (CH3COO)2Cu Kwas+ tlenek metalu sól + wodór e) ulegają reakcji zobojętnienia Obserwacje: Roztwór odbarwia się. Wnioski: HCOH + NaOH H2O + HCOONa mrówczan sodu HCOO- + H+ + Na+ + OH- H2O + HCOO- + HCOO- + Na+ H+ + OH- H2O Otrzymywanie kwasu metanowego: a) Utlenianie metanolu CH3OH +O2 HCOOH + H2O b) Z tlenku węgla (II) i wody CO + H2O HCOOH Otrzymywanie kwasu etanowego: a) Fermentacja octowa utlenianie etanolu CH3CH2OH + O2 CH3COOH + H2O Zastosowania kwasu mrówkowego: - garbarstwo - pszczelarstwo - konserwacja żywności - przemysł kosmetyczny Zastosowania kwasu octowego: - tworzywa sztuczne - farmaceutyka - przemysł spożywczy

4 Temat: Wyższe kwasy karboksylowe 1) Wzory i nazwy 2) Właściwości 3) Zastosowania Ad.1 NAZWA WZÓR SUMARYCZNY WZÓR STRUKTURALNY Kwas karboksylowy PALMITYNOWY Kwas oktadekanowy STEARYNOWY Kwas oktadek-9-enowy OLEINOWY Ad.2 a) Właściwości fizyczne C15H31COOH C17H35COOH C17H33COOH CH3 (CH2)14 COOH CH3 (CH2)16 - COOH CH3 (CH2)7 CH = CH (CH2)7 COOH Kwas Stearynowy i Kwas Palmitynowy Kwas Oleinowy - ciało stałe - białe - nierozpuszczalne w wodzie- o gęstości mniejszej od wody - ciecz - jasnożółta - gęstość mniejsza niż woda - rozpuszczalny w niepolarnych b) Właściwości chemiczne * Są palne C15H31COOH + 23O2 16CO2 + 16H2O C15H31COOH + 16O2 16CO + 16H2O C15H31COOH + 7O2 16C + 16H2O * Reagują z mocnymi zasadami tworząc sole Obserwacje:zabarwiła się na różowo, powstało białe ciało stałe, roztwór się pieni. Mydła: - Sodowe (białe, twarde) - potasowe (szare mydło, maziste) Wnioski: Mydła to sole wyższych kwasów karboksylowych C17H35COOH + NaOOH C17H35COONa + H2O * wykrywanie nienasyconego charakteru kwasu oleinowego Obserwacje: Woda bromowa odbarwia się Wniosek: W cząsteczce są wiązania wielokrotne

5 Temat: Poznajemy estry 1) Reakcja estryfikacji 2) Wzory i nazwy estrów 3) Właściwości estrów 4) Zastosowania estrów Ad.1 Otrzymywanie estrów reakcja kwasu octowego Obserwacje: pojawił się charakterystyczny zapach Wiązanie estrowe Wnioski: CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O kwas octowy etanol octan etylu woda Otrzymana substancja to octan etylu Estry to produkty reakcji estryfikacji kwasów z alkoholami Budowa ogólna estrów: R1 i R2 to grupa alkilowa (CnH2n+1) COO Wiązanie estrowe KWAS ALKOHOL ESTER Metanowy HCOOH Etanowy CH3COOH Propanowy C2H5COOH Butanowy C4H7COOH Metanol CH3OH Propanol C3H7OH Metanol CH3OH Etanol C2H5OH Nazwa reszty kwasowej + an nazwa alkoholi + ylu Ad.3 Właściwości estrów: - nierozpuszczalne w wodzie - rozpuszczalne w substancjach niepolarnych - ciecze bezbarwne - maja charakterystyczny zapach Ulegają reakcji: a) spalania b) hydrolizy kwasowej Ester + woda kwas + alkohol HCOOCH3 + H2O HCOOH + CH3OH metanian metylu woda kwas mrówkowy metanol c) hydrolizy zasadowej Ester + zasada sól kwasu karboksylowego + alkohol C15H31COOC2H5 + KOH C15H31OK + C2H5OH palmitynian etylu wodorotlenek potasu MYDŁO etanol Ad.4 Zastosowania: - rozpuszczalniki - substancje zapachowe Metanian metylu HCOOCH3 Etanian propylu CH3COOC3H7 Propian metylu C2H5COOCH3 Butanian etanylu C4H7COOC2H5