prof. dr hab. P. Pawłowski (wykład) dr n. med. Z. Foryś (wykład) dr n. med. Z. Foryś (zajęcia praktyczne)



Podobne dokumenty
1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: Pierwszy stopień. 5. Poziom kształcenia

CHOROBY WEWNĘTRZNE I PIELĘGNIARSTWO INTERNISTYCZNE

Pielęgniarstwo Pierwszego stopnia Praktyczny. Znajomość zagadnień z zakresu anatomii, fizjologii, psychologii, farmakologii.

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

PEDIATRIA I PIELĘGNIARSTWO PEDIATRYCZNE

CHIRURGIA I PIELĘGNIARSTWO CHIRURGICZNE

4. Zasady gromadzenia danych. 6. Udział pielęgniarki w terapii pacjentów

Rok. II, sem. III C Rodzaj zajęć i liczba godzin. Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Specjalność jednolite magisterskie * Poziom studiów. I stopnia X II stopnia

4 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne 5 Rok studiów, semestr. Rok II, sem. III C Rodzaj zajęć Wykład 45(20+25) Wykład AB 10 D20 C20

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne

Praktyka zawodowa z Anestezjologii i pielęgniarstwa w zagrożeniu życia Studia stacjonarne

Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych - opis przedmiotu

Załącznik nr 9 do Zarządzenia Rektora ATH Nr 514/2011/2012z dnia 14 grudnia 2011 r..

SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne. Anestezjologia i pielęgniarstwo w zagrożeniu życia

III, IV, V(stacjonarne)

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

I nforma c j e ogólne. Geriatria i Pielęgniarstwo Geriatryczne. Pielęgniarstwo Nie dotyczy

1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: Pierwszy stopień. 5. Poziom kształcenia

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych

Prowadzi poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów w chorobach wewnętrznych

PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY I PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA KIERUNKU LEKARSKIM ROK AKADEMICKI 2016/2017

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: pierwszy stopień. 5. Poziom kształcenia

Pielęgniarstwo. dr n med. Halina Doroszkiewicz mgr Agnieszka Zahorowska. Kod przedmiotu P-1-P-GPG studia stacjonarne w/zp.

Pielęgniarstwo Praktyczny Studia pierwszego stopnia

Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne modułu/przedmiotu. 4 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne 5 Rok studiów, Rok III, sem.

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Wieloczynnikowe aspekty uzależnień

Psychiatria z uwzględnieniem problemów ludzi starszych Pielęgniarstwo

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia. Choroby wewnętrzne i pielęgniarstwo internistyczne - wykłady

Psychiatria - opis przedmiotu

13. Typ modułu kształcenia. 1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: Pierwszy stopień

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku. Pierwszego stopnia (licencjackie) Praktyczny. Rehabilitacja i pielęgnowanie niepełnosprawnych

I nforma cje ogólne. Nazwa modułu:zaburzenia odżywiania w praktyce dietetyka r.a cykl

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Wieloczynnikowe aspekty uzależnień. Rok I, semestr II

KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

Opis modułu kształcenia

S Y L ABUS M O D U ŁU (PRZEDM I O T U) Geriatria i Pielęgniarstwo Geriatryczne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

Opis modułu kształcenia

Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne - opis przedmiotu

KARTA PRZEDMIOTU OPIS

SYLABUS na studiach podyplomowych. Nazwa studiów podyplomowych. Interdyscyplinarna Opieka Psychogeriatryczna

SYLAB US MODU ŁU. In fo rma cje og ó lne. III rok, semestr VI 9 (teoria 3, zajęcia praktyczne 4, praktyka zawodowa 2)

NAUKI W ZAKRESIE OPIEKI SPECJALISTYCZNEJ Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Podstawy psychiatrii

Opis modułu kształcenia

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2014/2015

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Wieloczynnikowe aspekty uzależnień

Sylabus do przedmiotu Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

I nforma cje ogólne. Nazwa modułu:profilaktyka i leczenie chorób dietozależnych zaburzenia odżywiania r.a cykl

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku Pielęgniarstwo. Nazwa jednostki prowadzącej kierunek: Nazwa kierunku:

SYLABUS MODUŁU/PRZEDMIOTU KSZTAŁCENIA

modułu kształcenia 1. Nazwa jednostki Kod przedmiotu 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: 5. Poziom kształcenia

Neurologia i pielęgniarstwo neurologiczne modułu/przedmiotu

Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

Sylabus na rok 2013/2014

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. I stopnia X II stopnia

SYLABUS Część A - Opis przedmiotu kształcenia. PSYCHIATRIA (Opieka Specjalistyczna) Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu

Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku. Pierwszego stopnia (licencjackie) Praktyczny. Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne

TREŚCI MERYTORYCZNE ZAJĘĆ PRAKTYCZNYCH NA KIERUNKU PIELĘGNIARSTWO I STOPNIA. rok III semestr V

KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA

PRAKTYKA ZAWODOWA Z NEUROLOGI I PIELĘGNIARSTWA NEUROLOGICZNEGO Studia stacjonarne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Wieloczynnikowe problemy uzależnień

SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne. Psychiatria/Psychiatria część pielęgniarska

Zajęcia praktyczne 80 Zajęcia praktyczne 10 Praktyka zawodowa 80 Praktyka zawodowa A-70;C-110 D-90. zajęcia. Seminaria/ praktyczne

Zajęcia praktyczne. Seminaria/ Suma 380 Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela Praca własna studenta. Zajęcia praktyczne

I nforma cje ogólne. - zaliczenie

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Suwałkach Instytut Ochrony Zdrowia. Zp Anatomia, Fizjologia, Podstawy pielęgniarstwa

1. Nazwa jednostki. Kod przedmiotu. 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: 5. Poziom kształcenia. 6.

Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne

4 Forma studiów stacjonarne niestacjonarne Suma 420 Zajęcia z bezpośrednim udziałem nauczyciela Praca własna studenta

KARTA OPISU MODUŁU KSZTAŁCENIA

PROGRAM NAUCZANIA SPECJALNOŚCI WYBRANEJ NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2017/2018 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY dla STUDENTÓW VI ROKU STUDIÓW

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych. dr Mariola Seń (wykład) mgr Dorota Lizak (zajęcia praktyczne)

SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Instytut Psychologii/Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Psychiatrii 4. Kod przedmiotu/modułu

Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne II Kod przedmiotu

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne. Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne

Opieka nad chorym psychicznie i jego rodziną Pielęgniarstwo

W roku akademickim 2014/2015 zajęcia koordynuje dr hab. n. med. Jolanta Kucharska-Mazur.

OGÓŁEM LICZBA GODZIN -35 godz. ROK II SEMESTR III 35 godz.

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2016/2017

Sylabus na rok 2014/2015

Badania fizykalne - opis przedmiotu

OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA

SYLABUS. DOTYCZY CYKLU KSZTAŁCENIA (skrajne daty) Fizjoterapia kliniczna w psychiatrii

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2015/2016

Pielęgniarstwo. Kod przedmiotu P-1-P-APZŻ- studia stacjonarne w/zp. Zajęcia zorganizowane: 45h/40h - 3,5 Praca własna studenta: 30 h+40hpz 1,5

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

Transkrypt:

1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych 2. Kierunek Pielęgniarstwo Kod przedmiotu 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej moduł 4. Nazwa modułu: 5. Poziom kształcenia 6. Forma studiów Psychiatria i pielęgniarstwo psychiatryczne prof. dr hab. P. Pawłowski (wykład) dr n. med. Z. Foryś (wykład) dr n. med. Z. Foryś (zajęcia praktyczne) Opieka specjalistyczna Pierwszy stopień pomostowe 7. Semestr wg planu 8. Rok studiów 9. Forma zajęć i liczba godzin: wg planu Ścieżka A: wykład 10 godzin, zajęcia praktyczne 5 godzin ( semestr II) Ścieżka C: wykład 10 godzin ( semestr II), zajęcia praktyczne 5 godzin ( semestr III), Ścieżka D: wykład 10 godzin, zajęcia praktyczne 5 godzin ( semestr II), 10. Ogólna liczba godzin ścieżka A: 15 godzin, ścieżka C: 15 godzin, ścieżka D: 15 godzin, 11.Język wykładowy 12. Wymagania wstępne i dodatkowe 13. Typ modułu polski Dyplom ukończenia szkoły kształcącej w zawodzie pielęgniarki obowiązkowy

kształcenia 14.Efekty kształcenia dla modułu: Szczegółowe efekty kształcenia osiągane przez moduł. Wiedza Szczegółowe efekty kształcenia Zna zasady diagnozowania w pielęgniarstwie internistycznym, geriatrycznym, chirurgicznym, pediatrycznym, neurologicznym, psychiatrycznym, Zna zasady planowania opieki nad chorymi w zależności od wieku i stanu zdrowia Charakteryzuje grupy leków i ich działanie na układ i narządy chorego w różnych schorzeniach, w zależności od wieku i stanu zdrowia, z uwzględnieniem działań niepożądanych, interakcji z innymi lekami i dróg podania Charakteryzuje techniki i procedury pielęgniarskie stosowane w opiece nad chorym w zależności od jego wieku i stanu zdrowia Zna zasady przygotowania chorego do samoopieki w zależności od jego wieku i stanu zdrowia Różnicuje reakcje chorego na chorobę i hospitalizację w zależności od jego wieku i stanu zdrowia Zna rolę pielęgniarki przy przyjęciu chorego do przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego w zależności od wieku i stanu zdrowia pacjenta Zna swoiste zasady organizacji opieki specjalistycznej (geriatrycznej, intensywnej opieki medycznej, neurologicznej, psychiatrycznej, pediatrycznej, Różnicuje etiopatogenezę schorzeń wieku podeszłego: cukrzycy, chorób serca, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, zespołów otępiennych, zespołu Parkinsona, i depresji Zna metody, techniki i narzędzia oceny stanu świadomości i przytomności Zna etiopatogenezę i objawy kliniczne podstawowych zaburzeń psychicznych Symbol Efektu kształcenia D.W5. D.W6. D.W8 D.W9 D.W10 D. W11 D.W12 D.W14 D.W15 D.W26 D.W27

Umiejętności Zna zasady obowiązujące przy zastosowaniu przymusu bezpośredniego Zna możliwości stosowania psychoterapii u chorych z zaburzeniami układu nerwowego Gromadzi informacje, formułuje diagnozę pielęgniarską, ustala cele i plan opieki, wdraża interwencje pielęgniarskie oraz dokonuje ewaluacji opieki zdrowia; Prowadzi poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia, dotyczące wad rozwojowych, chorób i uzależnień; Motywuje chorego i jego opiekunów do wejścia do grup wsparcia społecznego; Dokumentuje sytuację zdrowotną pacjenta, jej dynamikę zmian i realizowaną opiekę pielęgniarską Rozpoznaje powikłania leczenia farmakologicznego, dietetycznego, rehabilitacyjnego, leczniczopielęgnacyjnego Prowadzi rozmowę terapeutyczną D. W28 D.W29 D.U1 D.U3 D.U4 D.U13 D.U20 D.U22 Kompetencje społeczne Przekazuje informacje o stanie zdrowia chorego członkom zespołu terapeutycznego Prowadzi dokumentację opieki nad chorym: kartę obserwacji, zabiegów pielęgnacyjnych i raportów, kartę rejestru zakażeń szpitalnych, profilaktyki i leczenia odleżyn oraz kartę informacyjną z zaleceniami w zakresie samoopieki Przewiduje skutki postępowania pacjenta z określonymi zaburzeniami psychicznymi Dostosowuje interwencje pielęgniarskie do rodzaju problemów pielęgnacyjnych; Przygotowuje i podaje leki różnymi drogami, samodzielnie lub na zlecenie lekarza szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece przestrzega praw pacjenta rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe przestrzega tajemnicy zawodowej D.U26 D.U28 D.U31 D.U32 D.U33 D.K1 D.K5 D.K6 D.K7

współdziała w ramach zespołu interdyscyplinarnego w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej przejawia empatię w relacji z pacjentem i jego rodziną oraz współpracownikami D.K8 D.K10 15. Stosowane metody dydaktyczne Wykład: wykład konwersatoryjny, prezentacja multimedialna Zajęcia praktyczne: studium przypadku, dyskusja dydaktyczna 16. Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia SYMBOL Formy sprawdzenia osiągnięcia efektu Efektu Kształcenia D.W 5, 14, 15, 27, 28, 29, 6,7,8,9,10,11,12,26 DU1,3,4,13,20,22,2 628,31,32,33, 5,6,7,8,10 DK1, 5,6,7,8,10 17. Forma i warunki zaliczenia modułu, zasady dopuszczenia do egzaminu oraz zaliczenia poszczególnych zajęć, jeśli takie wchodzą w zakres danego modułu 18. Treści merytoryczne modułu Test sprawdzający jednokrotnego wyboru opisy przypadków klinicznych ustalenie i prezentacja procesu pielęgnowania pisemne przygotowanie procesu pielęgnowania sprawdzanie wypełnianej przez studentów dokumentacji pacjenta obserwacja nauczyciela Warunkiem zaliczenia modułu jest: zaliczenie min. 50% testu jednokrotnego wyboru. Zasady zaliczenia zajęć praktycznych: - obowiązkowa obecność -100% zajęć - udokumentowany proces pielęgnowania Psychiatria: 1.Psychopatologia i badanie psychiatryczne.2 godz. 2. Etiologia i epidemiologia zaburzeń psychicznych.2 godz. 3.Obraz kliniczny zaburzeń psychicznych:10 godz. - schizofrenia i inne zaburzenia psychotyczne -choroby afektywne -organiczne zaburzenia psychiczne - zaburzenia nerwicowe 4.Substancje psychoaktywne- symptomatologia wybranych zespołów uzależnień: 3 godz. - narkotyki -alkohol 5. Stany ostre w psychiatrii:2 godz.

-czynniki ryzyka popełnienia samobójstwa -postępowanie z pacjentem pobudzonym, agresywnym -przyjęcie pacjenta do szpitala psychiatrycznego bez zgody 6.Metody diagnostyki i terapii w psychiatrii. 2godz 7.Zasady psychoterapii indywidualnej, grupowej, terapii rodzin 2 godz. 8.Metody pracy z pacjentem w oddziale psychiatrycznym: trening umiejętności społecznych, psychoedukacja, terapia zajęciowa, relaks, collage i psychorysunek 2 godz. Pielęgniarstwo psychiatryczne: 1. Specyfika opieki pielęgniarskiej nad chorym z zaburzeniami psychicznymi: 10godz. - pojęcie, zasady, cele psychopielęgnacji - wywiad z chorym psychicznie cechy i warunki prawidłowo przeprowadzonego wywiadu - obserwacja chorego pod kątem występowania objawów psychopatologicznych - pielęgnowanie chorych pobudzonych (zapewnienie bezpieczeństwa, obserwacja chorych unieruchomionych) - pielęgnowanie chorych w stanach depresji - monitowanie tendencji samobójczych - kierunki pielęgnacji chorych z nerwicą 2.Terapeutyczne formy relacji: 5 godz. - założenia komunikacji pielęgniarka pacjent - techniki kontaktu terapeutycznego - fazy kontaktu terapeutycznego (orientacji, identyfikacji, zgłębiania osobowości, zakończenia kontaktu) - etapy kontaktu terapeutycznego pielęgniarka podopieczny: 1 godz. 3. Nieterapeutyczne formy kontaktu z pacjentem zaburzonym psychicznie - kontakty wynikające ze sprawowania funkcji pielęgnacyjnych pielęgniarki - kontakty wynikające z organizacji pracy dnia codziennego - znaczenie i planowanie indywidualnej opieki pielęgniarskiej. 4. Udział pielęgniarki w psychoterapii: 2 godz. - psychoterapia indywidualna (rodzaje oddziaływań, zasady psychoterapii elementarnej) - psychoterapia grupowa (formy organizowania grup terapeutycznych - przygotowanie podopiecznego do udziału w terapii grupowej - czynniki leczące w terapii grupowej - terapia zajęciowa (formy terapii zajęciowej, aktywizacja chorych przy zastosowaniu form terapii zajęciowej, organizacja czasu wolnego podopiecznych) 5. Udział pielęgniarki w rehabilitacji chorych psychicznie: 2godz. - zakres działania rehabilitacji chorych psychicznie (rehabilitacja lecznicza, społeczna, zawodowa - udział pielęgniarki w rehabilitacji osób chorych psychicznie - współpraca pielęgniarki z członkami zespołu interdyscyplinarnego Zajęcia praktyczne:

1. Nawiązanie kontaktu z chorymi z różnymi zaburzeniami psychicznymi, ich rodzinami, zespołem terapeutycznym. 2. Metody zbierania wywiadu, zasady planowania, realizacji i oceny podejmowanych działań (prowadzenie procesu pielęgnowania) 3. Udział w diagnozowaniu i kompleksowej terapii chorób psychicznych z uwzględnieniem farmakoterapii, psychoterapii, terapii zajęciowej. 4.Rozpoznawanie zachowań agresywnych; przestrzeganie podstawowych zasad kontaktu z pacjentem agresywnym; znajomość środków przymusu, zasad i procedur ich stosowanie; dokumentowanie. 19. Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej Literatura podstawowa: 1.Bilikiewicz A.(red.): Psychiatria dla studentów medycyny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001. 2.Bilikiewicz A., Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J.: Psychiatria. Tom I : Podstawy Psychiatrii. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002. 3.Jarosz M.: Podstawy psychiatrii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1997. 4.Koślacz A., Nowak R.: Psychiatria kliniczna i pielęgniarstwo psychiatryczne. PZWL, Warszawa 2002. 5.Wilczek-Rużyczka E.: Komunikowanie się z chorym psychicznie. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2007. 6.Ugniewska C.: Pielęgniarstwo psychiatryczne i neurologiczne. PZWL, Warszawa 1998. Literatura uzupełniająca: 1.Aleksandrowicz J.: Psychoterapia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003. 2.Aleksandrowicz J.: Zaburzenia nerwicowe. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003. 3.Dąbrowski S.(red.): Psychiatria. Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1999.Jakubik A.: Zaburzenia osobowości. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002. 4.Golec S., Kokoszka A.: Postępowanie w nagłych zaburzeniach psychicznych. Medycyna Praktyczna, Kraków 2002. 5.Jaroszyński J.: Zespoły zaburzeń psychicznych. Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2001. 6.Krzymiński S. (red.): Zaburzenia psychiczne wieku podeszłego.pzwl, 1993. 7.Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD -10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius Instytut Psychiatrii i Neurologii, Kraków - Warszawa 2000. 8.Meder J. (red.): Trening umiejętności społecznych w rehabilitacji zaburzeń psychicznych. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2000. 9.Motyka M.: Pielęgnowanie a pomoc psychiczna w chorobie. Centrum Edukacji Medycznej, Warszawa 1999. 10.Namysłowska I.:. Terapia rodzin. Instytut Psychiatrii i Neurologii. Warszawa 2000. 11.Popielarska A. M.: Psychiatria wieku rozwojowego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000. 12.Pużyński S.: Depresje i zaburzenia afektywne. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003. 13.Sidorowicz S., Harold I., Kaplan B. (red.): Psychiatria kliniczna.

Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2002. 14.Pużyński S.: Leksykon Psychiatrii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1993.