Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr.. KARTA KURSU (Studia stacjonarne) Nazwa Nazwa w j. ang. Zwierzęta bezkręgowe w monitoringu wód Invertebrates in the monitoring of waters Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator dr hab. Krzysztof Piksa Zespół dydaktyczny Dr hab. Krzysztof Piksa Opis kursu (cele kształcenia) Kurs składa się z wykładu, ćwiczeń laboratoryjnych, ćwiczeń terenowych i jest prowadzony w języku polskim. Ma on poszerzyć wiedzę studentów na temat bezkręgowców, jako organizmów wskaźnikowych w ocenie jakości wód i stanu biotopów słodkowodnych. Do prezentacji tematu wybrano środowiska zbiorników i cieków wodnych, zróżnicowane pod względem warunków fizycznych i chemicznych a także zestawu gatunków bezkręgowców. Studenci poznają fachową terminologię opisującą relacje organizmów żywych ze środowiskiem oraz dowiadują się o specyfice czynników środowiskowych (naturalnych i antropogenicznych), które wpływają na kondycję ekosystemów wodnych. Poza tym, uczą się wykorzystywać wiedzę z zakresu ekologii gatunków i zespołów bezkręgowców do wnioskowania o jakości środowiska wodnego. W ramach przedmiotu studenci rozpoznają taksony bezkręgowców charakterystyczne dla różnego typu wód i posiadające właściwości indykacyjne. Warunki wstępne Wiedza Umiejętności Kursy 1. Systematyka bezkręgowców na poziomie akademickim. 2. Umiejętność przygotowywania prezentacji multimedialnych. 1. Obsługa programu PowerPoint. 2. Obsługa programu graficznego (np. Corel Draw). 3. Obsługa arkuszy kalkulacyjnych (Microsoft Ecel lub Calc). Systematyka bezkręgowców. 1
Efekty kształcenia Wiedza W01, definiuje pojęcia, które opisują elementy i czynniki środowisk przyrodniczych oraz ich związek z organizmami żywymi. W02, charakteryzuje faunę bezkręgowców różnych biotopów słodkowodnych. W03, rozumie zależność pomiędzy gatunkami i zespołami bezkręgowców a naturalnymi i antropogenicznymi czynnikami środowisk wodnych. W04, zna przykłady bezkręgowców, których obecność i parametry populacyjne świadczą o stanie środowisk wodnych. W05, rozumie i wyjaśnia znaczenie bioindykacji. S_W03 S_W06 Umiejętności U01, wyszukuje i wartościuje źródła informacji na zadany temat. U02, zestawia zebrane informacje w formie prezentacji multimedialnej, według ogólnie przyjętych zasad. U03, referuje treści merytoryczne zawarte w prezentacji. U04, rozpoznaje i opisuje taksony bezkręgowców o znaczeniu bioindykacyjnym. U05, zadaje logiczne pytania używając poprawnej terminologii i uczestniczy w dyskusji. S_U06 S_U03 Kompetencje społeczne K01, efektywnie współpracuje w grupie. K02, odpowiada za jakość wykonanej pracy. K03, krytycznie ocenia informacje publikowane i rozpowszechniane w mediach (internecie). S_K03 S_K05 S_K04 2
E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Egzamin pisemny Inne Forma zajęć Wykład (W) Organizacja Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin 10 15 Opis metod prowadzenia zajęć Wykład jest przygotowany w formie prezentacji multimedialnej. Studenci mają możliwość zadawania pytań i sugerowania zagadnień szczególnie interesujących lub trudnych, które należy omówić bardziej szczegółowo. Na ćwiczeniach studenci uczą się rozpoznawać bezkręgowce charakterystyczne dla różnych środowisk słodkowodnych, posługując się preparatami mikro- i makroskopowymi oraz fotografiami i filmami. Poza tym przygotowują prezentacje multimedialne na zadany temat, co zachęca uczestników ćwiczeń do zadawania pytań i rozwijania dyskusji. Formy sprawdzania efektów kształcenia W01 W02 W03 W04 U01 U02 U03 U04 U05 U06 K01 K02 K03 K04 Kryteria oceny Przedmiot kończy się zaliczeniem bez oceny. Zaliczenie może otrzymać student, który spełnia wszystkie z niżej podanych warunków: - uczęszcza na ćwiczenia (nieobecność musi być usprawiedliwiona ważnymi 3
okolicznościami; treści omawiane na opuszczonych ćwiczeniach należy zaliczyć w formie uzgodnionej z prowadzącym zajęcia); - przygotowuje (jako uczestnik grupy) prezentację multimedialną na zadany temat (prezentacja musi być poprawna pod względem merytorycznym i technicznym); - aktywnie uczestniczy w ćwiczeniach (zadaje pytania i dyskutuje w zakresie tematu zajęć); - poprawnie odpowiada na pytania zadawane przez osobę prowadzącą zajęcia, które dotyczą zagadnień omawianych na wykładach i ćwiczeniach. Wpisu zaliczenia dokonuje koordynator przedmiotu na podstawie opinii prowadzącego ćwiczenia. Uwagi Treści merytoryczne (wykaz tematów) 1. Typologia zbiorników słodkowodnych i cieków. 2. Zróżnicowanie środowisk słodkowodnych pod względem warunków abiotycznych i biotycznych. 3. Systematyczny przegląd ważniejszych grup bezkręgowców słodkowodnych, ze szczególnym uwzględnieniem taksonów o znaczeniu bioindykacyjnym z fauny Polski. 4. Warunki powstawania i funkcjonowania zespołów (zgrupowań) bezkręgowców słodkowodnych. 5. Rodzaje fauny słodkowodnej jako wynik przystosowania do typu i strefy zbiorników i cieków wodnych. 6. Wpływ człowieka na funkcjonowanie ekosystemów wodnych. 7. Znaczenie i metody bioindykacji z użyciem bezkręgowców. Wykaz literatury podstawowej Fiałkowski W., Furse M. T., Jones J. I., Kłonowska Olejnik M. 2005. Wykorzystanie zespołów makrobezkręgowców w ocenie stanu ekologicznego rzek (poradnik dla prowadzących ocenę stanu środowiska). Oficyna Wydawnicza Impuls. Błaszak Cz. (red.). 2009. Zoologia. Bezkręgowce. Tom 1. PWN. Blaszak Cz. (red.). 2013. Zoologia. Bezkręgowce. Tom 1, cz.1. Nibytkankowce pseudojamowce. PWN. Błaszak Cz. (red.). 2013. Zoologia. Bezkręgowce. Tom 1, cz. 2. Wtórnojamowce (bez stawonogów). PWN. Błaszak Cz. (red.) 2013. Zoologia. Tom 2, cz. 1. Stawonogi. PWN. Mikulski J. S. 1974. Biologia wód śródlądowych. PWN. Demel K. 1967. Zwierzę i jego środowisko. Wstęp do ekologii zwierząt. PWN. Kownacki A., Soszka H. 2004. Wytyczne do oceny stanu rzek na podstawie makrobezkręgowców oraz pobierania prób makrobezkręgowców w jeziorach, Zakład Ochrony Przyrody PAN, Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa Wykaz literatury uzupełniającej 4
Klucze do oznaczania gatunków w faunie Polski, np. Klucze do oznaczania owadów Polski wydane przez Polskie Towarzystwo Entomologiczne. Serie wydawnicze, jak np. Fauna Słodkowodna Polski i Monografie Faunistyczne (wcześniej Monografie fauny Polski). Opracowania w formie przewodników, np.: Rybak J. I. 2000. Bezkręgowe zwierzęta słodkowodne. PWN. Gębicki C., Szwedo J. 2000. Owady Polski. Atlas i klucz. Wydawnictwo Kubajak. Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Ilość godzin w kontakcie z prowadzącymi Wykład 10 Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.) 15 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym - Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Lektura w ramach przygotowania do zajęć 10 Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) Przygotowanie do egzaminu - Ogółem bilans czasu pracy 50 Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 2-15 5