na lata 2013-2016 1
PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ W OKONKU Szkoły Podstawowej w Okonku jest zgodny z: Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483) Konwencją Praw Dziecka (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526) Ustawą o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 r. (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106 poz. 496 z póź. zmianami) Ustawą z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego Ustawą z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii Ustawą z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych Ustawą z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi Rozporządzeniem MENiS z 7 stycznia 2003 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 11, poz. 114) Rozporządzeniem MENiS z 11 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. z 2003 r. Nr 26, poz. 226) Rządowym programem na lata 2008-2013 Bezpieczna i przyjazna szkoła (Uchwała Rady Ministrów nr 2/2008 z dn. 19.08.2008 r.) A także dokumentami szkoły: Statutem Szkoły Podstawowej w Okonku Planem Rozwoju Szkoły Podstawowej w Okonku 2
Naszym programem będziemy wspierać rodzinę w jej działaniach wychowawczych poprzez czynne uczestnictwo w życiu szkoły i społeczności lokalnej, budowanie więzi ze szkołą i innymi instytucjami społecznymi, włączenie rodziców do aktywnego udziału w działaniach profilaktycznych, pozytywne spostrzeganie i wzmacnianie zachowań prospołecznych, a przeciwdziałanie skutkom niepowodzeń szkolnych, słabej więzi ze szkołą, rodziną, instytucjami społecznymi, przejawianiu zachowań problemowych stanowiących ryzyko dla zdrowia, łączących się z używaniem środków psychoaktywnych i trudnościami w podejmowaniu ról społecznych. Na terenie naszej szkoły będziemy realizować profilaktykę pierwszorzędową, skierowaną na opóźnienie inicjacji zachowań problemowych a wobec grup podwyższonego ryzyka profilaktykę drugorzędową, którą będą prowadzić przeszkolone osoby. Kierunki działań w programie profilaktyki zostały wybrane po dokonaniu diagnozy środowiska, wobec czego w naszej szkole będą ukierunkowane na profilaktykę wszystkich zagrożeń problemowych, ze szczególnym uwzględnieniem przeciwdziałania zachowaniom agresywnym oraz dostarczeniu podstawowych informacji o istocie i szkodliwości nałogów a także sposobach ich zapobiegania oraz radzenia sobie ze skutkami. Wszystkie działania podjęte w ramach Szkolnego Programu Profilaktyki będą ukierunkowane na rozwijanie umiejętności życiowych, do których należą: - pozytywne przystosowanie, - radzenia sobie z zadaniami rozwojowymi, - radzenia sobie z wyzwaniami życia codziennego; a ponadto uczenie: - radzenia sobie ze stresem i lękiem, podejmowania decyzji, - umiejętności prospołecznych, - rozwijania samoświadomości, - stawiania sobie celów życiowych i wartościowania ich, 3
- samokontroli. Wszystkie zadania ujęte w programie są ukierunkowane na uczniów, rodziców i nauczycieli. W celu jak najlepszego zrealizowania założonych celów, w programie zostaną wykorzystane następujące strategie profilaktyczne: informacyjna, edukacyjna, alternatywna, interwencyjna. Program będzie realizowany przy współudziale rodziców i samorządu uczniowskiego. został skonstruowany na podstawie: - wniosków z ewaluacji Szkolnego Programu Profilaktyki na lata 2011-2013 - wyników ankiet adresowanych do dzieci, rodziców i nauczycieli, - analizy dokumentów (dzienniki lekcyjne), - opinii, - bieżącej informacji nauczycieli, We współpracy i z uwzględnieniem wniosków: - Rady Rodziców Szkoły Podstawowej w Okonku - Samorządu Uczniowskiego Szkoły Podstawowej w Okonku W wyniku wyżej wymienionych analiz dostrzeżono konieczność podjęcia działań (priorytety): zmniejszających przemoc i agresję w szkole, zapobieganie niepowodzeniom szkolnym poprzez wzmacnianie motywacji do nauki podnoszących świadomość zagrożeń wynikających z nadmiernego i niewłaściwego korzystania z mediów (w tym Internetu) rozwijających zainteresowania uczniów oraz przeciwdziałającym niepowodzeniom szkolnym wspomagających rozwój moralny uczniów (poszanowanie norm, wartości, autorytetów) 4
uczących umiejętności odmawiania w sytuacjach trudnych (presja grupy rówieśniczej, używki) zwiększający udział rodziców w życiu szkoły jako środowiska promującego zdrowy styl życia. podnoszących poziom kultury osobistej na co dzień, Realizatorzy: Nauczyciele, pedagodzy i inni pracownicy szkoły, rodzice. Ewaluacja i dokumentowanie: Program Profilaktyki będzie podlegał ewaluacji na koniec każdego etapu kształcenia. Ewaluacja będzie obejmowała realizację zakładanych celów profilaktyki i ich zakres (co ułatwiało, co utrudniało realizację). Ewaluacja będzie skierowana w postaci ankiet do uczniów, nauczycieli i rodziców. dokumentowany jest poprzez zapisy w: dziennikach lekcyjnych, dzienniku pedagoga. Spodziewane efekty: Zmniejszenie liczby zachowań agresywnych w szkole Wzrost wiedzy uczniów i rodziców na temat różnych rodzajów uzależnień i sposobów zapobiegania im Świadome i umiejętne korzystanie z mediów (telewizja, komputer, Internet) Prawidłowe reagowanie w sytuacjach zagrożenia Utrwalanie zachowań asertywnych 5
Obowiązki osób odpowiedzialnych za realizację programu profilaktyki Obowiązki dyrektora: 1. Zachęca nauczycieli i uczniów do udziału w działaniach profilaktycznych. 2. Włącza rodziców do współpracy w tworzeniu i realizacji szkolnego programu wychowawczego i profilaktycznego. 3. Wspiera finansowo i organizacyjne i działania profilaktyczne w swoim środowisku. Obowiązki pedagoga szkolnego: 1. Diagnozuje problemy wychowawcze szkoły. 2. Koordynuje i monitoruje przebieg realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki. 3. Wspiera wychowawców i pozostałych pracowników w realizacji zadań profilaktyczno-wychowawczych wynikających ze Szkolnego Programu Profilaktycznego. 4. Realizuje w ramach WDN szkolenia związane z tematyką przeciwdziałania przemocy i agresji w szkole. 5. Pracuje indywidualnie i grupowo z uczniami i rodzicami. 6. Propaguje treści i programy profilaktyczne. 7. Rozpoznaje problemy i potrzeby uczniów. Obowiązki nauczycieli i innych pracowników szkoły: 1. Promują zdrowy styl życia i wartościowe formy spędzania wolnego czasu. 2. Utrzymują osobowe relacje z uczniami (poprzez konsultacje, indywidualne rozmowy). 3. Konstruktywnie współpracują ze sobą. 4. Mając na względzie podmiotowość dziecka, indywidualizują oddziaływania. 6
5. Mają pozytywne relacje z rodzicami, potrafią pozyskać ich do współpracy. 6. Doskonalą się zawodowo. Obowiązki rodziców: 1. Mają świadomość swej nadrzędnej roli w procesie wychowania dziecka. 2. Aktywnie współpracują ze szkołą, dzieląc odpowiedzialność za podejmowane wspólnie oddziaływania profilaktyczno-wychowawcze i opiekuńcze. 3. Mają dobry kontakt ze szkołą i szeroko rozumianym środowiskiem dziecka. 4. Zdobywają wiedzę na temat potrzeb dzieci, zagrożeń wieku dojrzewania i sposobów przeciwdziałania im. 7
A I. CEL GŁÓWNY: PRZECIWDZIAŁANIE ZACHOWANIOM AGRESYWNYM 1. Cel szczegółowy: Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym poprzez wzmacnianie motywacji do nauki Treści: Diagnoza niepowodzeń szkolnych i ich charakterystyka; Sposoby zapobiegania niepowodzeniom szkolnym; Stwarzanie uczniom szans odnoszenia sukcesów i budowania przyjaznej uczniowi szkoły. Obszar oddziaływań Uczniowie Formy i metody Uczestniczenie w zespołach dydaktyczno-wyrównawczych klas I- VI oraz innych formach pomocy psychologiczno- pedagogicznej (pomoc indywidualna, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia logopedyczne) Uczęszczanie na zajęcia pozalekcyjne, koła zainteresowań, projekty edukacyjne Umiejętności nabyte Znają swoje mocne i słabe strony Wiedzą, do kogo mogą zwrócić się o pomoc Mają poczucie własnej wartości i wiary we własne siły Częściej podejmują nowe wyzwania (nie unikają ich) Osiągają lepsze wyniki w nauce. Termin realizacji IX-VI Odpowiedzialny Nauczyciele prowadzący zajęcia Nauczyciele poszczególnych przedmiotów Wychowawcy klas Wychowawcy świetlicy Monitoring i ewaluacja dzienniki zajęć pozalekcyjnych zeszyty przedmiotowe, prace uczniów, analiza wyników nauczania po I i II semestrze 8
Korzystanie z pomocy koleżeńskiej Dostosowanie wymagań do indywidualnych potrzeb ucznia Udział w spotkaniach ze Znają podstawowe dokumenty specjalistami dotyczących szkolne (w tym PSO i WSO) przyczyn niepowodzeń Rozumieją potrzebę szkolnych i przezwyciężaniem ich. systematycznych kontaktów z Rozmowy indywidualne wychowawcą klasy i Rodzice. z nauczycielami i pedagogiem szkolnym Konsultacje z psychologiem. nauczycielami Dostrzegają problem niepowodzeń szkolnych dziecka Rozumieją problemy szkolne dziecka oraz potrzebę badania w PPP Wiedzą, do kogo zwrócić się IX-VI Nauczyciele poszczególnych przedmiotów Wychowawcy klas Pedagog szkolny Terminarz zajęć otwartych Listy obecności rodziców na zajęciach Wpisy w dzienniku o pomoc Potrafią pomóc dziecku w warunkach domowych. Czują się współodpowiedzialni za sukcesy edukacyjne dziecka 9
Systematyczna kontrola osiągnięć Prawidłowo diagnozują uczniów w celu bieżącego niepowodzenia szkolne wykrywania braków w zakresie są współodpowiedzialni za X-VI opanowania treści programowych postępy dydaktyczne uczniów Przeprowadzanie prac kontrolnych po skończonych partiach materiału Sprawdzanie frekwencji na poszczególnych przedmiotach Programy Rozkłady materiałów Zestawienie ocen po przeprowadzonych Przeprowadzanie dodatkowych pracach kontrolnych Nauczyciele lekcji utrwalających wiedzę i umiejętności Dyrektor szkoły Analiza wyników nauczania Dostosowanie form, metod i treści Programy do możliwości ucznia. Umożliwienie uczniom nadrabiania materiału, udzielanie wskazówek, jak pokonać trudności w nauce zgodnie harmonogramem z podnoszące efektywność kształcenia wskazywanie uczniom sposobów radzenia sobie z trudnościami zawieranie kontraktów organizowanie pomocy koleżeńskiej 10
udział w zespołach samokształceniowych Warsztatach WDN. 11
2. Cel szczegółowy: Uczenie radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Treści: Pojęcie stresu i sposoby radzenia sobie z nim; Rozwijanie umiejętności budowania porozumienia w relacji uczeń-uczeń, uczeń-nauczyciel, uczeń-inny dorosły. Obszar oddziaływań Formy i metody Umiejętności nabyte Termin realizacji Odpowiedzialny Monitoring i ewaluacja Zajęcia warsztatowe Rozpoznają swoje stany Uczniowie Spotkania z osobami, które zawodowo zajmują się tą uczuciowe Znają sposoby radzenia sobie IX-V Pedagog szkolny Ankieta ewaluacyjna problematyką w sytuacjach stresowych Rodzice Spotkania ze specjalistami (np. psychologami) Warsztaty problemowe. Kontakt i rozmowy z nauczycielami Rozpoznają swoje stany uczuciowe Rozpoznają stany uczuciowe dzieci Wspierają dziecko w sytuacji trudnej IX-VI Pedagog szkolny Lista obecności Ankieta ewaluacyjna Stosowanie zajęć w praktyce (wpisy w dzienniku) 12
3. Cel szczegółowy: Podnoszenie kultury osobistej dla zachowania właściwych kontaktów międzyludzkich. Treści: Realizacja ogólnopolskiego programu o Pojęcie agresji; o Podstawowe normy i wartości społeczne obowiązujące w środowisku szkolnym i poza nim; o Prezentowanie prawidłowych postaw i zachowań przez osoby dorosłe. Obszar Termin Formy i metody Umiejętności nabyte Odpowiedzialny oddziaływań realizacji Zna i stosuje w sytuacjach Zajęcia uczące prawidłowych codziennych zasady dobrego zachowań w różnych sytuacjach zachowania życiowych Komunikują się nie stosując Warsztaty rozwijające umiejętności przemocy interpersonalne Pedagog szkolny Wiedzą, że użycie siły skutkuje Zajęcia podnoszące umiejętność Wychowawcy klas Uczniowie karą IX-VI komunikowania się i rozwijania Wychowawcy Umie przewidzieć skutki problemów świetlicy swojego zachowania Doraźne działania uwrażliwiające na W kontaktach z innymi łatwość wyrządzania krzywdy innym. osobami, nie używają słów Realizacja programów wulgarnych i obraźliwych profilaktycznych. Zna i rozumie pojęcia: przemoc, Monitoring i ewaluacja Obserwacja zachowań uczniów. Zmiana zachowań agresywnych uczniów na pozytywne Ewaluacja zajęć 13
agresja i agresor; ofiara. Dyżury pedagoga i psychologa Wiedzą gdzie szukać pomocy. w szkole Czytelnie przekazują komuni- Rodzice Konsultacje ze specjalistami Pogadanki uwrażliwiające na zachowanie dzieci Warsztaty podnoszące umiejętność komunikowania się katy dziecku Potrafią słuchać swoje dziecko. Zwracają uwagę i korygują społecznie nieakceptowane zachowania dzieci. X-V Pedagog szkolny Ankieta ewaluacyjna Wpisy w dzienniku Pedagogizacja na zebraniach rodziców. Warsztaty rozwijające umiejętności Zwracają uwagę na prawidłowe interpersonalne i nieprawidłowe zachowanie Nauczyciele Szkolenia uczące właściwych postaw wobec agresywnych zachowań uczniów uczniów Uwrażliwiają dzieci i rodziców na konsekwencje X-V Wszyscy pracownicy szkoły Obserwacja Zapisy w dzienniku Wymiana doświadczeń zachowań nieakceptowanych Tworzenie programów społecznie i przedsięwzięć o charakterze Natychmiastowo reagują 14
wychowawczym w sytucjach przemocowych zgodnie z obowiązującymi procedurami Dają przykład swoją nienaganną postawą Potrafią dobierać i konstruować programy lub metody oddziaływań wychowawczych. 15
II. CEL GŁÓWNY: ZDOBYCIE PODSTAWOWYCH WIADOMOŚCI O ISTOCIE I SZKODLIWOŚCI NAŁOGÓW ORAZ ZAGROŻENIACH ZWIĄZANYCH Z TELEWIZJĄ, KOMPUTEREM, INTERNETEM. 1. Cel szczegółowy: Zdobycie rzetelnych informacji na temat nikotynizmu, choroby alkoholowej, narkotyków, napojów energetyzujących. Treści: Podstawowe wiadomości o alkoholu, innych substancjach uzależniających, napojach energetyzujących; Wskazówki pomocne w opóźnieniu lub powstrzymywanie się od brania środków psychoaktywnych; Rozpoznawanie zagrożeń uczuciowych tworzonych przez nietrzeźwe zachowania innych. Obszar oddziaływań Formy i metody Umiejętności nabyte Termin realizacji Odpowiedzialny Monitoring i ewaluacja Uczniowie Udział w zajęciach programów profilaktycznych Spotkania z kompetentnymi osobami (psycholog, pedagog, policjant). Wie, co to są nałogi Znają ich szkodliwość Odpowiadają za własne zdrowie X-V Pedagog szkolny. Wychowawcy klas. Dyrektor szkoły Obserwacja zajęć. Wpisy w dzienniku Rodzice Prezentacje multimedialne. Spotkania ze specjalistami Posiadają wiedzę o szkodliwości substancji X-V Pedagog szkolny Wychowawcy klas Obserwacja zajęć Wpisy 16
(np. terapeuta uzależnień). psychoaktywnej w dzienniku Znają przyczyny inicjacji Ankieta ewaluacyjna nikotynowej, alkoholowej i narkotykowej dzieci Mają świadomość, że dzieci powielają negatywne zachowanie osób znaczących (bliskich). Realizowane różne formy profilaktyki Nauczyciele Szkolenie Wykład. Przekazują w atrakcyjny sposób wiedzę na temat środków psychoaktywnych Znają substancje X-V Pedagog szkolny Dyrektor szkoły Udział w zajęciach Protokolarz RP psychoaktywne oraz potrafią rozpoznać ich objawy. 17
2. Cel szczegółowy: Podejmowanie racjonalnych wyborów w sprawie używania środków odurzających i napojów energetyzujących (w tym umiejętność odmawiania i bycia asertywnym). Treści: Działania profilaktyczne, które może podjąć każdy we własnym środowisku; Nauka podejmowania racjonalnych wyborów; Tworzenie koalicji profilaktycznej: szkoła - dom-środowisko; Umiejętność obrony przed naciskiem otoczenia. Obszar oddziaływań Formy i metody Umiejętności nabyte Termin realizacji Odpowiedzialny Monitoring i ewaluacja Asertywnie funkcjonuje w grupie. Uczniowie Udział w programach profilaktycznych i zajęciach dydaktyczno-wychowawczych. Potrafią przeciwstawić się presji grupowej. Znają różne metody odmawiania. IX-VI Przeszkoleni nauczyciele Pedagog szkolny Ankiety Prace uczniów Wpisy w dzienniku Swoją postawą zachęca innych do życia z dala od nałogów. 18
Są świadomi, że wyręczanie się dzieckiem w zakupie używek to łamanie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i Rodzice Miniwykład przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Znają efekty spożywania napojów energetyzujących i ich wpływ na organizm dziecka X-V wychowawcy klas pedagog szkolny dokumentacja wychowawcy klasysprawozdania Reagują w przypadkach sprzedaży środków psychoaktywnych nieletnim. Są przekonani o słuszności takich działań. Samokształcenie Nauczyciele Konsultacje z pedagogiem szkolnym, specjalistami 19
3. Cel szczegółowy:) Zaznajomienie uczniów z zagrożeniami wynikającymi z niekontrolowanego dostępu do telewizji, komputera, Internetu Treści: Wskazanie zagrożenia wynikającego z niewłaściwego, niedostosowanego do wieku korzystania z audycji TV i internetowych portali społecznościowych Cyberprzemoc- pojecie, zapobieganie Uzmysłowienie skutków podawania w sieci danych osobowych i innych dotyczących rodziny Uzależnienie od komputera: przyczyny i skutki Obszar oddziaływań Uczniowie Rodzice Formy i metody Spotkania ze specjalistami Udział w programach profilaktycznych dotyczących tej tematyki Udział konkursach tematycznych Zajęcia warsztatowe, wykłady podczas zebrań klasowych Konsultacje i spotkania z pedagogiem szkolnym Umiejętności nabyte Znają pojecie cyberprzemocy Wiedzą, jakie skutki może przynieść podawanie swoich danych osobowych w sieci Rozsądnie korzystają z mediów Racjonalnie wykorzystują wolny czas Mają świadomość zagrożeń płynących z mediów i Internetu Kontrolują sposób korzystania z telewizji i komputera swoich dzieci Termin realizacji IX-VI IX-VI Odpowiedzialny nauczyciele, wychowawcy, pedagog szkolny wychowawcy, pedagog szkolny Monitoring i ewaluacja dzienniki, prace uczniów, zeszyty przedmiotowe informacje z przeprowadzonych zebrań z rodzicami, ankiety 20
4. Cel szczegółowy: Kształtowanie wzorców zdrowego życia i spędzania wolnego czasu. Treści: Aktywne formy spędzania wolnego czasu alternatywą dla używek i zachowań problemowych; Rozwijanie zainteresowań jako forma samorealizacji; Wspólny aktywny wypoczynek rodzinny podstawą dobrych relacji rodzice- dzieci. Obszar oddziaływań Formy i metody Umiejętności nabyte Termin realizacji Odpowiedzialny Monitoring i ewaluacja Wiedzą jak spędzać wolny czas z dala od nałogów. Uczniowie Udział w konkursach związanych z różnymi formami profilaktyki. Udział w kołach zainteresowań i zajęciach sportowych. Udział w konkursach, turniejach Potrafi zorganizować sobie i kolegom atrakcyjnie czas wolny. Korzystają ze zorganizowanych form spędzania wolnego czasu. IX-VI Nauczyciele prowadzący koła zainteresowań Wychowawcy Wpisy w dzienniku lekcyjnym Osiągnięcia uczniów Rozwijają swoje zainteresowania Nabywają i utrwalają 21
umiejętności związane z higieną i higienicznym trybem życia Mają świadomość znaczenia Obserwacja spotkań Rodzice Udział w spotkaniach klasowych (wycieczki, rajdy, itp.), współorganizacja tych imprez. aktywnego sposobu życia jako alternatywny dla używek. Wspólnie z dziećmi aktywnie spędzają czas. IX-VI Wychowawcy klas Nauczyciele w-f Zapisy w dokumentacji wychowawcy klasy Fotografie 22