Szkolny program profilaktyki Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Centrum Kształcenia Ustawicznego w Przygodzicach Program został opracowany w oparciu o wyniki przeprowadzonej w roku szkolnym 2003/2004 ewaluacji Programu Profilaktyki Uzależnień funkcjonującego w naszej placówce od 01-09-2002. /wyniki ewaluacji i opracowanie badań ankietowych stanowią załącznik do programu/ Przygodzice 2004 I. I. Założenia ogólne Profilaktykę rozumie się jako proces wspierający rozwój uczniów- ich zdrowie psychiczne i fizyczne jak również pomoc i towarzyszenie uczniowi w zdobywaniu doświadczeń życiowych. Profilaktyka to także zdobywanie wiedzy o zagrożeniach, grupach podwyższonego ryzyka uzależnień oraz nabywanie umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Założeniami niniejszego programu będzie: 1. 1. Kształtowanie i wzmacnianie postaw społecznych zgodnych z uniwersalnymi akceptowanymi społecznie wartościami, normami i zasadami. 2. 2. Eliminowanie i uświadamianie czynników ryzyka stymulujących zachowania niebezpieczne osobniczo i społecznie. 3. 3. Wzmacnianie mocnych stron rozwoju osobowego. II. Podstawy prawne, w oparciu o które będzie realizowany program profilaktyczny: 1. Ustawa o systemie oświaty(zapis postulujący wprowadzenie programów profilaktycznych). 2. Ustawa o przeciw działaniu narkomanii z dn. 24.04.1997r.ze zm. 3. Rozporządzenie MENiS w sprawie. ramowych statutów publicznych przedszkoli oraz szkół. 4. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego 5. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu z dn. 09.11.1995r. 6. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dn. 26.10 1982r. 7. Akty prawne szkolne (program wychowawczy szkoły, statut, regulaminy. III. Diagnoza zagrożeń oraz wyodrębnianie grup podwyższonego ryzyka w środowisku szkolnym. Ocena zagrożeń i sytuacji ryzykownych oraz występujących problemów jest określana na podstawie: - badań ankietowych przeprowadzonych wśród uczniów, - ankiet dla wychowawców klas i nauczycieli, - obserwacji zachowań uczniów, - analizy frekwencji, - wywiadów i rozmów z rodzicami, - analiz wyników nauczania. ZADANIA I ZAŁOŻENIA DO PRACY SZKOŁY W ZAKRESIE PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ - Określenie zasad wyodrębniania grup podwyższonego ryzyka poznawanie przyczyn. - Opracowanie Szkolnego kodeksu profilaktyki uzależnień. - Określenie zadań wychowawczych dotyczących profilaktyki. - Określenie zadań i umiejętności wychowawców tematyki szkoleń Rady Pedagogicznej. - Opracowanie propozycji tematów zajęć wychowawczych. - Określenie zasad komunikacji między nauczycielem wychowawcą a rodzicami wspólne działanie. - Opracowanie zakresu działań w ramach profilaktyki uzależnień. - Określenie trybu postępowania z uczniami łamiącymi szkolne zasady dotyczące zakazu palenia papierosów, picia alkoholu, używania narkotyków. 1. Zasady wyodrębniania grup podwyższonego ryzyka poznawanie przyczyn
Należy wyodrębnić tzw. zachowania sprzyjające zaliczeniu do grup podwyższonego ryzyka. Duże znaczenie szkoła w swoim programie wychowawczym musi przypisać rozwijaniu poczucia własnej wartości wśród uczniów. Jest to szczególnie ważne, gdyż uczniowie o wysokim poczuciu wartości nie opierają się tylko na opinii otoczenia i nie muszą udowadniać przynależności do grupy, poprzez zachowanie sprzyjające uzależnieniu. a) zachowanie sprzyjające uzależnieniom: palenie tytoniu, spożywanie alkoholu, nadużywanie leków psychotropowych, wąchanie chemikaliów, agresja wobec otoczenia, samookaleczenia, nagany, ucieczki z domu, kontakty seksualne, zachowania przestępcze, naśladowanie zachowań, mody, szpanowanie, wagary, wandalizm, kłopoty z nauką, zaburzenia jedzenia, b) przyczyny uzależnień: duży wpływ grupy rówieśniczej, problem z przystosowaniem się w nowym otoczeniu, lęk przed odrzuceniem, potrzeba akceptacji, bezpieczeństwa nie dość zaspokojona, niepowodzenia w szkole, brak celów życiowych, brak autorytetów, poczucie bezsensu życia, pustka, nuda, niska samoocena, wpływ mediów, problemy rodzinne, nieprawidłowa komunikacja, problemy w rodzinach dysfunkcyjnych (współuzależnienie), c) Uczniów w szkole dzielimy na grupy: Grupa niskiego ryzyka uzależnień Nie przejawiający zachowań sprzyjających uzależnieniom Grupa podwyższonego ryzyka uzależnień U których zaobserwowano przynajmniej jedno zachowanie sprzyjające uzależnieniom Grupa wysokiego ryzyka uzależnień Zachowania patologiczne pogłębiają się, brak jest możliwości samodzielnego ich przełamania 2. Szkolny kodeks profilaktyki uzależnień stwarzamy bezpieczną atmosferę, nie straszyć lecz wyjaśniać, informować, że nie ma narkotyków miękkich lub twardych, wszystkie uzależniają, każdy uczeń zagrożony lub uzależniony może liczyć na pomoc pod warunkiem, że chce ją przyjąć, problem jednostki problemem szkoły, działamy systemowo: uczeń nauczyciel - rodzice promujemy profilaktykę (hasło: Zdrowy rozwój i prawidłowe funkcjonowanie człowieka, to wartość społeczna) 3.Zadania wychowawcze dotyczące profilaktyki. a) zadania wychowawcze dla grup niskiego ryzyka: promować zdrowy styl życia, rozwijać umiejętność komunikacji społecznej, wzmacniać poczucie własnej wartości, kształtować umiejętności zachowań asertywnych, integrować uczniów, rodziców, w celu wzajemnego budowania zaufania, więzi emocjonalnej, ćwiczyć inteligencję emocjonalną,
budować autorytety, wskazywać konsekwencje zażywania środków odurzających, kształtować poszanowanie praw, norm, wartości, pokazać różne drogi samorealizacji, w tym religijnej, wzbudzać zainteresowanie nauką szkolną, podkreślać, jak ważna jest pozytywna grupa rówieśnicza, wskazywać różne sposoby spędzania wolnego czasu, organizować zajęcia pozalekcyjne, inicjować pozytywne działania, np. działalność społeczną, artystyczną, sportową, b) Zadania wychowawcze dla grup podwyższonego ryzyka: przekazywać informacje, uświadamiać konsekwencje zachowań ryzykownych, rozwijać istotne umiejętności życiowe (np. obrony przed presją otoczenia, nawiązywania kontaktów międzyludzkich), pomagać w identyfikacji i rozwiązywaniu problemów, udzielać wsparcia w sytuacjach kryzysowych, c) Zadania wychowawcze dla grup wysokiego ryzyka: należy podjąć działania profilaktyczne z drugiego poziomu profilaktyki, tzn. zwrócić się o pomoc psychologiczno pedagogiczną, terapeutyczną do specjalistów. 4. Zadania i umiejętności wychowawców tematyka szkoleń Rady Pedagogicznej. a) zadaniem nauczycieli jest realizowanie zadań wychowawczych wymienionych w punkcie trzecim. b) umiejętności wychowawcy: rozpoznawanie, klasyfikowanie narkotyków, świadomość czym jest uzależnienie, czym różni się uzależnienie psychiczne od fizycznego, rozpoznawanie faz uzależnień, czy uczeń zażył narkotyk, znajomość ośrodków profilaktyki i terapii uzależnień, znajomość przepisów dotyczących ustawy o narkomanii i przepisów prawnych w sprawach nieletnich zagrożonych demoralizacją i przestępczością, właściwa komunikacja (umiejętność rozmowy, słuchania, otwartość), konsekwencja w egzekwowaniu zakazu spożywania alkoholu, narkotyku, palenia papierosów na terenie szkoły, c) tematyka szkoleń Rady Pedagogicznej rozpoznawanie narkotyków, diagnozowanie problemów wśród uczniów, możliwość pomocy, 5. Propozycje tematyki zajęć wychowawczych Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Jak radzić sobie ze stresem? Jak odmawiać? Na czym polega ryzyko uzależnienia? Jak wzmacniać poczucie własnej wartości? Skutki zażywania marihuany i amfetaminy. Uzależnienie fizyczne a psychiczne. Narkotyki a AIDS. Ośrodki prowadzące pomoc osobom uzależnionym. Stop przemocy. Prawidłowe odżywianie nastolatka. Agresja zjawisko negatywne. Konflikt pokoleń. Uczucia ich rola w życiu. Ciało człowieka dziełem sztuki czy przedmiotem użycia? Odpowiedzialne rodzicielstwo. Niebezpieczeństwo sekt. Koksy, sterydy anaboliczne Nie! 6. Komunikacja między nauczycielem wychowawcą a rodzicami,wspólne działanie.
Tylko wspólne działanie może przynieść pozytywny skutek! a) często nieprawidłowe relacje nauczyciel rodzic wynikają z : odrzucania przez rodziców prawdy, że ich dziecko może mieć kontakt z narkotykami, obawy rodziców, że kolejny raz wychowawca będzie jedynie skarżyć i pouczać, braku czasu, niespełnionych oczekiwań rodziców, którzy żądają od szkoły konkretnych rozwiązań, b) należy próbować, w miarę możliwości, zrozumieć relację między wychowawcą a rodzicem np. nie oskarżać a sugerować prawdopodobieństwo zażywania środków odurzających przez uczniów, znaleźć czas i odpowiednie miejsce na rozmowę z rodzicami, podkreślać mocne strony ucznia, nie skupiać się jedynie na jego wadach i przewinieniach, zachęcać do współpracy, stałego kontaktu telefonicznego lub systematycznych wizyt rodziców w szkole, c) tematyka spotkań z rodzicami: Komunikacja w rodzinie, Konsekwencja w egzekwowaniu wychowawczym kary i nagrody Informacja o symptomach zażywania narkotyków, Rola poradni specjalistycznych, Jak pomóc dziecku nie sięgać po środki uzależniające, 7.Zakres działania w ramach profilaktyki uzależnień. Pedagoga pielęgniarki Ośrodka Terapii i Uzależnienia - wzmacnianie poczucia własnej wartości ucznia, - rozwiązywanie problemów życiowych, konfliktów w rodzinie, jak mówić nie - spotkania integrujące klasę - profilaktyka AIDS, - skutki zażywania leków psychotropowych, - anoreksja, bulimia, nikotynizm i alkoholizm - zagrożenia - pomoc w wychodzeniu z uzależnienia 8. Tryb postępowania z uczniami łamiącymi szkolne zasady dotyczące zakazu palenia papierosów, picia alkoholu, używania narkotyków. 1.W czasie trwania akcji,,szkoła z klasą została opracowana przez uczniów deklaracja, którą rozpowszechniono za pośrednmictwem szkolnej gazetki,,to oraz wyeksponowano ją na szkolnym korytarzu. My, uczniowie ZSP CKU w Przygodzicach, wyrażamy chęć walki z nałogiem w każdej postaci, zawsze i wszędzie. 1. Jesteśmy świadomi szkodliwości nałogów dla istoty naszego społeczeństwa. 2. Propagujemy w naszej szkole zdrowy tryb życia 3. Pokazujemy naszej społeczności szkolnej, że wolność to nie znaczy wolny dostęp do używek. 4. Wiemy że alkohol, narkotyki, stwarzają wyimaginowany chory świat. 5. Będziemy zwalczać rozprowadzanie narkotyków w naszej szkole. 6. Rozpowszechniamy hasło Nie dla alkoholu. 7. Nie chcemy palaczy wśród społeczności uczniowskiej. 8. Staramy się podać rękę tym którzy popadli w uzależnienia. 9. Uświadamiamy społeczności szkolnej, że łatwo jest w nałóg popaść, a znacznie trudniej go porzucić. 10. Uczymy się postawy asertywnej. 11. Reagujemy na agresywne zachowania w naszej szkole. 12. Szerzymy świadomość zła tkwiącego w uzależnieniach. 13. Udowodnimy, że wszelkie nałogi i uzależnienia są dowodem słabości charakteru. 14. Przekonamy wszystkich, że nałogi hamują bezpieczne dorastanie i szczęśliwą młodość.
Poprzez tą deklarację, chcemy walczyć z uzależnieniami, poczynając od naszej społeczności uczniowskiej. Pragniemy pokazać, że są wolni, młodzi ludzie, pragnący przeciwstawić się złu, które coraz częściej prowadzi do całkowitego zniszczenia życia. Zgadzamy się regularnie uczęszczać na zajęcia szkolne. Otworzyć się przed rodzicami, znaleźć przyjaciół i pracować nad sobą. 2. Uczniowie, którzy przyznają się do podejmowania prób zażywania narkotyków i poddający się terapii, mogą liczyć na wsparcie ze strony wychowawcy, pedagoga, innych nauczycieli oraz koleżanek i kolegów. 3. W przypadku przebywania na terenie szkoły pod wpływem alkoholu, narkotyków lub palenia papierosów, uczeń może być ukarany: - zawieszeniem w prawach ucznia na okres od 1 miesiąca do 6 miesięcy - zakazem uczestnictwa w imprezach szkolnych przez okres 1 miesiąca do roku (dotyczy to np. dyskotek, wycieczek, studniówki, połowinek) - negatywną oceną z zachowania - każda z dotychczasowych kar jest jednocześnie ostrzeżeniem o możliwości wydalenia ze szkoły, jeżeli nie wykazuje chęci poprawy - wydalenie ze szkoły (o fakcie ukarania, wychowawca powiadamia rodziców na piśmie)