Paula Korczak Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży usług kurierskich i pocztowych. Working paper JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzkiem przedsiębiorstwa, strategie finansowania i inwestowania w aktywa bieżące, średnioważony koszt kapitału. Streszczenie: Raport przygotowany w celu prezentacji strategii zarządzania ryzykiem w tworzeniu wartości. Został przygotowany na przykładzie przedsiębiorstwa z branży usług kurierskich i pocztowych. Celem dokonania raportu była maksymalizacja zysku, stosując obliczenia do przedstawienia strategii finansowania i inwestowania w aktywa bieżące.
Wstęp: Zarządzanie przedsiębiorstwem bez podejmowania ryzyka niestety nie jest we współczesnym świecie możliwe. Istotne jest, aby decyzje, które są podejmowane względem pojawiających się zagrożeń były dobrze przygotowane oraz świadome. Osoby odpowiedzialne za podejmowanie decyzji w przedsiębiorstwie powinny minimalizować ryzyko 1, tak aby miało ono jak najmniejszy wpływ na osiąganie ustalonych celów. Jednocześnie zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie powinno maksymalizować wartość firmy, ponieważ im większa wartość przedsiębiorstwa, tym niższe jest ryzyko. Zjawisko to jest uzależnione od czynników takich jak cash flow oraz koszt kapitału 2. Prawidłowe sterowanie ryzykiem powinno składać się z rozpoznania zagrożeń, oceny ryzyka oraz kontroli podjętych działań. Te wszystkie części stworzą cały proces zarządzania ryzykiem. Do przygotowania raportu wybrałam następujące strategie: finansowania aktywów bieżących, inwestowania w aktywa bieżące, kapitału obrotowego netto. 1 Przemysław Borkowski, Ryzyko w działalności przedsiębiorstw - Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008. 2 H. Johnson, Koszt kapitału. Klucz do wartości firmy, wyd. K.E. Liber, Warszawa 2000 r.
1. Strategia finansowania aktywów bieżących. Tabela Nr 1. Analiza strategii finansowania aktywów bieżących (tys zł) Agresywna Umiarkowana Konserwatywna Aktywa Razem 8646,92 8646,92 8646,92 Kapitał zaangażowany (D+E) 7323,27 7323,27 7323,27 Kapitał własny ( E ) 4638,21 4638,21 4638,21 Kapitał obcy (D) 2685,06 2685,06 2685,06 długoterminowy (Dd) 1513,93 1513,93 1513,93 krótkoterminowy (Dk) 1171,13 1171,13 1171,13 Udział (Dd/D) 56,38% 56,38% 56,38% Udział (Dk/D) 43,62% 43,62% 43,62% Dd/(D+E) 20,67% 20,67% 20,67% Dk(D+E) 15,99% 15,99% 15,99% E/(D+E) 63,34% 63,34% 63,34% ZwD 1052,63 1052,63 1052,63 Δ EBIT 992,89 992,89 992,89 Δ NOPAT 804,2409 804,2409 804,2409 FCF 0-1953,15-1953,15-1953,15 βl* 68% 58% 49% Ke 10,11% 9,51% 8,97% Kdl 8,80% 7,80% 7,00% Kds 6,80% 5,80% 5,00% WACC 8,76% 8,08% 7,50% Δ V 7231,25 8000,81 8770,05 Źródło: opracowanie własne na podstawie A. Duliniec, Finansowanie przedsiębiorstwa, strategie i instrumenty, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne PWE, Warszawa 2011 oraz na podstawie Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość, [in:] P. Karpuś, J. Węcławski [ed.], Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu gospodarczego, UMCS Lublin 2007, p. 564 570 Powyższa tabela wraz z dokonanymi obliczeniami pokazuje, że najlepszą strategią finansowania będzie konserwatywna. Do takiego wyboru determinuje wzrost wartości przedsiębiorstwa, który jest w tym przypadku największy oraz wynosi 8770,05 tys. zł. Wybierając strategię konserwatywną ograniczamy koszt kapitału do najniższego. Sytuacja ta wymaga 56% udziału kapitału długoterminowego w całkowitym kapitale obcym oraz utrzymuje w ten sposób stały i zmienny poziom aktywów bieżących.
1. Strategia inwestowania w aktywa bieżące. Tabela Nr 2. Analiza strategii inwestowania w aktywa bieżące (tys. zł) Agresywna Umiarkowana Konserwatywna CR 7475,06 7475,06 7475,06 Aktywa trwałe 5775,2 5775,2 5775,2 Udział Aktywa bieżące/cr 25% 50% 75% Aktywa bieżące 1868,765 3737,53 5606,295 Aktywa razem 7643,965 9512,73 11381,5 Kapitał zaangażowany (D+E) 8696,595 10565,36 12434,13 Kapitał własny ( E ) 8543,716 10279,98 11978,87 Kapitał obcy (D) 152,8793 285,3819 455,2598 ZwD 1052,63 1052,63 1052,63 Udział EBIT/CR 13% 10% 8% Δ EBIT 992,89 747,506 598,0048 Δ NOPAT 804,2409 605,4799 484,3839 FCF 0-8696,595-10565,36-12434,13 βl* 0,53 0,44 0,35 Ke 9,21% 8,62% 8,10% Kd 8,46% 7,60% 7,28% WACC 9,17% 8,56% 8,02% Δ V -94061,36-122852,7-154549,7 Źródło: opracowanie własne na podstawie A. Duliniec, Finansowanie przedsiębiorstwa, strategie i instrumenty, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne PWE, Warszawa 2011 oraz na podstawie Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość, [in:] P. Karpuś, J. Węcławski [ed.], Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu gospodarczego, UMCS Lublin 2007, p. 564 570 Następne wyniki przedstawiają trzy podejścia, dotyczące inwestowania w aktywa bieżące. Niestety wszystkie uzyskane zmiany wartości przedsiębiorstwa są ujemne. Należy wybrać strategię agresywną, która będzie w tym przypadku najkorzystniejsza, minimalizując spadek wartości przedsiębiorstwa. Przyczynia się to również do największych wolnych przepływów pieniężnych. Niestety sytuacja ta nie jest stuprocentowo dobra, ponieważ stwarza duże ryzyko operacyjne, związane z tym, że poziom aktywów bieżących jest stosunkowo niski w porównaniu do strategii umiarkowanej oraz konserwatywnej.
2. Strategia kapitału obrotowego netto. Tabela Nr 3. Analiza strategii kapitału obrotowego netto (tys. zł) Agresywna Umiarkowana Konserwatywna CR 7475,06 7475,06 7475,06 Aktywa trwałe 5775,2 5775,2 5775,2 Udział Aktywa bieżące/cr 25% 50% 75% Aktywa bieżące 1868,765 3737,53 5606,295 Aktywa razem 7643,965 9512,73 11381,5 Kapitał zaangażowany (D+E) 8696,595 10565,36 12434,13 Kapitał własny ( E ) 8543,716 10279,98 11978,87 Kapitał obcy (D) 152,8793 285,3819 455,2598 długoterminowy (Dl) 45,86379 156,96 318,6819 krótkoterminowy (Ds) 107,0155 128,4219 136,5779 Udział Dl/D 30% 55% 70% Udział Ds./D 70% 45% 30% Dl/(D+E) 0,005274 0,014856 0,02563 Ds./(D+E) 0,012305 0,012155 0,010984 E/(D+E) 0,982421 0,972989 0,963386 ZwD 1052,63 1052,63 1052,63 Udział EBIT/CR 13% 10% 8% Δ EBIT 971,7578 747,506 598,0048 Δ NOPAT 787,1238 605,4799 484,3839 FCF 0-8696,595-10565,36-12434,13 βl* 0,53 0,44 0,35 Ke 9,21% 8,62% 8,10% Kdl 8,80% 7,86% 7,46% Kds 6,80% 5,86% 5,46% WACC 9,15% 8,54% 8,01% Δ V -94234,93-123055 -154790,9 Źródło: opracowanie własne na podstawie A. Duliniec, Finansowanie przedsiębiorstwa, strategie i instrumenty, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne PWE, Warszawa 2011 oraz na podstawie Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość, [in:] P. Karpuś, J. Węcławski [ed.], Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu gospodarczego, UMCS Lublin 2007, p. 564 570 Również w przypadku analizowania strategii kapitału obrotowego netto, najlepszą opcją będzie agresywną. Ponownie pojawia się tutaj najmniejszy spadek wartości przedsiębiorstwa. Bardzo ważnym elementem jest niski poziom aktywów bieżących, co za tym idzie wysoki poziom pasywów. Zjawisko to determinuje mniejsze odsetki, ale niestety istnieje tutaj duża obawa przed ryzykiem.
Podsumowanie: Korzystając z literatury można zdefiniować ryzyko jako prawdopodobieństwo wystąpienia odchyleń od wartości oczekiwanych, spowodowanych różnymi czynnikami 3. W związku z tym przedsiębiorstwo powinno dążyć do zarządzania ryzykiem w taki sposób, aby minimalizować jego powstawanie oraz skutki. Wszelkie negatywne sygnały, powinny skłaniać osoby zarządzające do przekształcenia elementów, na które można wpłynąć. Prawidłowe rozpoznanie ryzyka daje możliwość podjęcia czynności, które je zredukują. Przy podejmowaniu decyzji, dotyczących zarządzaniem przedsiębiorstwa, należy pamiętać, że proces sterowania ryzykiem jest długotrwały, a nie krótkim, jednorazowym działaniem. 3 Holliwell J., Ryzyko finansowe. Metody identyfikacji i zarządzania ryzykiem finansowym, K.E. Liber, Warszawa 2001
BIBLIOGRAFIA W.Pluta, G.Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, CHBeck, Warszawa 2005 T.Jajuga, T.Słoński; Finanse spółek. Długoterminowe decyzje finansowe, Wyd. AE we Wrocławiu 1999 Holliwell J., Ryzyko finansowe. Metody identyfikacji i zarządzania ryzykiem finansowym, K.E. Liber, Warszawa 2001 Paweł Kliber, Metody ograniczania ryzyka na rynku instrumentów pochodnych : zabezpieczenia kwantylowe - Poznań : AE, 2006. Leszek Korzeniowski, Firma w warunkach ryzyka gospodarczego, Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. - Kraków : Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, 2001. Agnieszka Huterska, Kredytowe instrumenty pochodne w zarządzaniu ryzykiem kredytowym - Warszawa : CeDeWu, 2010. Przemysław Borkowski, Ryzyko w działalności przedsiębiorstw - Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008. Red. nauk. Stanisław Kasiewicz, Zarządzanie zintegrowanym ryzykiem przedsiębiorstwa w Polsce : kierunki i narzędzia - Warszawa : Oficyna a Wolters Kluwer business, 2011. W. Pluta, Planowanie finansowe, PWE, 2000. K. Janasz, W.Janasz, J. Wiśniewska, Zarządzanie kapitałem w przedsiębiorstwie, wyd. Diffin, Warszawa 2007 r. H. Johnson, Koszt kapitału. Klucz do wartości firmy, wyd. K.E. Liber, Warszawa 2000 r. Marcin Kalinowski, Zarządzanie ryzykiem walutowym w przedsiębiorstwie, CEDEWU.PL Wydawnictwa Fachowe, Warszawa 2007, str. 13, 111. Michalski G., Pluta W., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2005; Michalski G., Strategiczne zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, wyd. CeDeWu, Warszawa 2010, wydanie II zmienione; Zenon Marciniak, Zarządzanie wartością i ryzykiem przy wykorzystaniu instrumentów pochodnych - Warszawa : SGH, 2001. Michalski G. Leksykon zarządzania finansami, wyd. Beck, Warszawa 2004. Jajuga K., Zarządzanie ryzykiem, wyd. PWN, Warszawa 2007. Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, 2005 Michalski G., Podstawy Zarządzania Finansami Przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania, Wrocław 2004. Michalski G., Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstwa, C.H. Beck, Warszawa 2010. Michalski G., Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 Urbanowska-Sojkin E., Ryzyko w wyborach strategicznych w przedsiębiorstwach, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2013.
A. Duliniec, Finansowanie przedsiębiorstwa, strategie i instrumenty, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne PWE, Warszawa 2011 P. Karpuś, J. Węcławski Problemy rozwoju rynku finansowego w aspekcie wzrostu gospodarczego, G. Michalski Wpływ decyzji w zakresie strategii zarządzania kapitałem obrotowym netto na wartość,, UMCS Lublin 2007, p. 564 570