Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Sylabus Przedmiotu Medycyna paliatywna Wydział Kierunek Specjalność Kod przedmiotu Wydział Lekarski I Lekarski - Lek/S/J/4/41 1. Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Nazwa przedmotu nadrzędnego/modułu Rok akademicki Medycyna paliatywna - 2018 / 2019 Rok studiów Czwarty - Lekarski (stacjonarne, jednolite magisterskie) 2015 Semestr Rok naboru Profil kształcenia Poziom studiów 7, 8 - Lekarski (stacjonarne, jednolite magisterskie) 2015 \ 2015 / 2016 - Lekarski (stacjonarne, jednolite magisterskie) 2015 - jednolite magisterskie Tryb studiów Język wykładowy Rodzaj przedmiotu Koordynator przedmiotu stacjonarne polski Zajęcia obowiązkowe Koordynator przedmiotu nadrzędnego/modułu - Osoba zaliczająca Wieczorowska-Tobis Katarzyna prof. dr hab. 2. CELE KSZTAŁCENIA. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA MODUŁU/PRZEDMIOTU Osoby prowadzące Kotlińska-Lemieszek Aleksandra dr n.med. CW.1. Zapoznanie studentów z filozofią i celami medycyny paliatywnej CW.2. Przedstawienie celów medycyny paliatywnej CW.3. Zapoznanie studentów z podstawami postępowania holistycznego CW.4. Nauczenie podstaw zwalczania objawów u pacjentów z zaawansowanymi ograniczającymi życie chorobami, w tym szczególnie bólu CW.5. Zapoznanie z opieką nad chorymi w ostatnich dniach życia CW.6. Poznanie zasad komunikowania niepomyślnych wiadomości CU.1. Kształtowanie umiejętności w zakresie opieki paliatywnej nad pacjentami z zaawansowanymi chorobami CU.2. Nabycie umiejętności pracy w zespole opieki paliatywnej CU.3. Kształtowanie umiejętności przekazywania informacji w zakresie celu przebiegu i ryzyka proponowanych działań diagnostycznych i terapeutycznych i uzyskiwania zgody na podejmowane działania CU.4 Kształtowanie odpowiedzialności za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym CU.5.Kształtowanie umiejętności rozpoznawania etycznych wymiarów podejmowanych decyzji i przestrzegania wzorców etycznych w działaniach zawodowych CK.1. Rozwijanie umiejętności posiadania świadomości własnych ograniczeń i konieczności stałego kształcenia się CK.2. Rozwijanie umiejętności przestrzegania tajemnicy lekarskiej i praw pacjenta CK.3. Rozwijanie umiejętności kierowania się dobrem chorego CK.4. Rozwijanie umiejętności informowania o niepomyślnym rokowaniu 3. WYMAGANIA WSTĘPNE CW.1. Zapoznanie studentów z filozofią i celami medycyny paliatywnej CW.2. Przedstawienie celów medycyny paliatywnej CW.3. Zapoznanie studentów z podstawami postępowania holistycznego CW.4. Nauczenie podstaw zwalczania objawów u pacjentów z zaawansowanymi ograniczającymi życie chorobami, w tym szczególnie bólu CW.5. Zapoznanie z opieką nad chorymi w ostatnich dniach życia CW.6. Poznanie zasad komunikowania niepomyślnych wiadomości CU.1. Kształtowanie umiejętności w zakresie opieki paliatywnej nad pacjentami z zaawansowanymi chorobami CU.2. Nabycie umiejętności pracy w zespole opieki paliatywnej CU.3. Kształtowanie umiejętności przekazywania informacji w zakresie celu przebiegu i ryzyka proponowanych działań diagnostycznych i terapeutycznych i uzyskiwania zgody na podejmowane działania CU.4 Kształtowanie odpowiedzialności za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym CU.5.Kształtowanie umiejętności rozpoznawania etycznych wymiarów podejmowanych decyzji i przestrzegania wzorców etycznych w działaniach zawodowych CK.1. Rozwijanie umiejętności posiadania świadomości własnych ograniczeń i konieczności stałego kształcenia się CK.2. Rozwijanie umiejętności przestrzegania tajemnicy lekarskiej i praw pacjenta CK.3. Rozwijanie umiejętności kierowania się dobrem chorego CK.4. Rozwijanie umiejętności informowania o niepomyślnym rokowaniu 4. TREŚCI PROGRAMOWE Wykłady 1. Filozofia, geneza, zasady i organizacja opieki paliatywnej. Opieka holistyczna nad pacjentami u kresu życia. Zespół wielodyscyplinarny opieki paliatywnej. Rola wolontariuszy w hospicjach. Opieka nad chorym umierającym. 2. Stany naglące w medycynie paliatywnej (silny, szybko narastający ból, zespół żyły głównej górnej i inne przyczyny silnej duszności u chorych z zaawansowaną chorobą nowotworową, nagłe zaburzenia świadomości, drgawki, zespół kompresji rdzenia, krwawienia i krwotoki, niedrożność jelit, hiperkalcemia, złamania) diagnostyka i postępowanie. 3. Opieka paliatywna u pacjentów z chorobami przewlekłymi nienowotworowymi (POChP i inne przewlekłe choroby układu oddechowego prowadzące do niewydolności oddechowej, schyłkowa niewydolność serca, ciężka niewydolność nerek, SLA, HIV). Seminaria 1. Bóle u pacjentów z chorobą nowotworową- epidemiologia, patomechanizm, diagnostyka i klasyfikacja. Zasady farmakoterapii bólów nowotworowych i innych bólów przewlekłych według zasad Światowej Organizacji Zdrowia (1996) oraz towarzystw opieki paliatywnej i onkologii klinicznej. 2. Filozofia, zasady i organizacja opieki paliatywnej. Opieka holistyczna nad pacjentami u kresu życia. Zasady rozpoznawania i leczenia objawów ze strony przewodu pokarmowego i układu oddechowego. Wyniszczenie nowotworowe- Wydrukowano: 28 września 2018, 9:53 strona: 1 z 6
patogeneza i postępowanie. 3. Profilaktyka, diagnozowanie, pielęgnowanie i leczenie odleżyn i ran przewlekłych. Ćwiczenia 1. Opieka nad pacjentem na oddziale medycyny paliatywnej. Kryteria przyjęć na oddział medycyny paliatywnej. Dokumentacja medyczna. 2. Podstawy prawidłowego badania podmiotowego. Rozmowa z chorym- wywiad z uwzględnieniem oczekiwań i życzeń chorego. 3. Podstawowe objawy u pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową. 4. Badanie chorego i wybór postępowania. Ustalenie planu postępowania w zależności od sytuacji klinicznej, stanu chorego oraz rokowania i życzeń chorego. Udział chorego i jego rodziny w podejmowaniu decyzji odnośnie postępowania w ostatnim okresie życia. 5. Zasady wyboru leków w leczeniu bólu i innych objawów. 6. Sposoby leczenia bólu w przypadku najczęstszych zespołów bólu przewlekłego, z uwzględnieniem metod interwencyjnych i niefarmakologicznych. 7. Prawidłowa opioidoterapia. Dawki początkowe, miareczkowanie, zamiana opioidów. Zasady przeliczania dawek leków opioidowych. Monitorowanie terapii przeciwbólowej. 8. Sposoby leczenia ran przewlekłych. 9. Prowadzenie obserwacji, monitorowanie leczenia. 10. Rozpoznanie objawów zbliżającej się śmierci. Opieka nad chorym umierającym. 11. Drogi podawania leków u chorych z zaburzeniami połykania i nieprzytomnych w warunkach domowych- sposoby podawania leków drogą podskórną. 12. Sytuacja psychologiczna i społeczna chorego z zaawansowaną chorobą nowotworową i jego rodziny - zasady udzielania wsparcia. Komunikowanie niepomyślnych wiadomości. Samokształcenie Opracowanie przypadku jednego chorego- ocena stanu klinicznego, potrzeb i życzeń chorego, stosowane postępowanie, w tym leki- efekt terapeutyczny i tolerancja leczenia, monitorowanie leczenia, plan dotyczący dalszej opieki, rodzina chorego (potrzeba wsparcia) 5. OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA MODUŁU/PRZEDMIOTU ORAZ WERYFIKACJA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA PO ZAKOŃCZENIU ZAJĘĆ STUDENT OSIĄGNIE W ZAKRESIE: Numer standardu kształcenia lub kierunkowego efektu kształcenia WIEDZY Odniesienie do charakterystyki drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji Sposób oceny/metoda weryfikacji zakładanych efektów kształcenia Metody realizacji zna związek między czynnikami zaburzającymi stan równowagi procesów biologicznych a zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi B.W30. P7S_WG, wykłady zna główne mechanizmy działania leków oraz ich przemiany w ustroju zależne od wieku; C.W35. P7S_WG określa wpływ procesów chorobowych na metabolizm i eliminację leków; C.W36. P7S_WG,, wykłady, zna podstawowe zasady farmakoterapii; C.W37. P7S_WG, zna ważniejsze działania niepożądane leków, w tym wynikające z ich interakcji; C.W38. P7S_WG, rozumie znaczenie komunikacji werbalnej i niewerbalnej w procesie komunikowania się z pacjentami oraz pojęcie zaufania w interakcji z pacjentem; D.W4., zna podstawowe psychologiczne mechanizmy funkcjonowania człowieka w zdrowiu i w chorobie; D.W7., rozumie rolę rodziny w procesie leczenia; D.W8., zna problematykę adaptacji do choroby jako sytuacji trudnej, etapów przystosowania do zagrażających wydarzeń i potrzeb pacjentów, umierania i procesu żałoby rodziny; D.W9., Wydrukowano: 28 września 2018, 9:53 strona: 2 z 6
zna zasady motywowania pacjentów do prozdrowotnych zachowań i informowania o niepomyślnym rokowaniu; D.W12., zna zasady altruizmu i odpowiedzialności klinicznej i ma świadomość zasad funkcjonowania zespołu terapeutycznego; D.W14., zna zasady pracy w grupie; D.W15., zna i rozumie przyczyny, objawy, zasady diagnozowania i postępowania terapeutycznego w najczęstszych problemach medycyny paliatywnej, E.W27. P7S_WG, zna zasady postępowania paliatywnego z pacjentem w stanie terminalnym E.W28. P7S_WG zna zasady leczenia bólu, w tym bólu nowotworowego i przewlekłego E.W29. P7S_WG UMIEJĘTNOŚCI,, powiązuje obrazy uszkodzeń tkankowych i narządowych z objawami klinicznymi choroby, wywiadem i wynikami oznaczeń laboratoryjnych C.U11. dobiera leki w odpowiednich dawkach w celu korygowania zjawisk patologicznych w ustroju i w poszczególnych narządach C.U14., posługuje się informatorami farmaceutycznymi i bazami danych o produktach leczniczych C.U17., wykonuje proste testy czynnościowe oceniające organizm człowieka jako układ regulacji stabilnej (testy obciążeniowe, wysiłkowe); interpretuje dane liczbowe dotyczące podstawowych zmiennych fizjologicznych B.U8., uwzględnia w procesie postępowania terapeutycznego subiektywne potrzeby i oczekiwania pacjenta wynikające z uwarunkowań społeczno-kulturowych D.U1. P7S_UO buduje atmosferę zaufania podczas całego procesu leczenia; D.U4. P7S_UK diagnoza test końcowy, informuje pacjenta o celu, przebiegu i ewentualnym ryzyku proponowanych działań diagnostycznych lub terapeutycznych i uzyskuje jego świadomą zgodę D.U6. P7S_UK Wydrukowano: 28 września 2018, 9:53 strona: 3 z 6
przekazuje pacjentowi i jego rodzinie informacje o niekorzystnym rokowaniu D.U7. P7S_UK stosuje w podstawowym stopniu psychologiczne interwencje motywujące i wspierające; D.U10. P7S_UK komunikuje się ze współpracownikami zespołu, udzielając konstruktywnej informacji zwrotnej i wsparcia; D.U11. P7S_UK, przestrzega wzorców etycznych w działaniach zawodowych D.U12. posiada zdolność rozpoznawania etycznych wymiarów decyzji medycznych i odróżniania aspektów faktualnych od normatywnych D.U13. przestrzega praw pacjenta, w tym: prawa do ochrony danych osobowych, prawa do intymności, prawa do informacji o stanie zdrowia, prawa do wyrażenia świadomej zgody na leczenie lub odstąpienie od niego oraz prawa do godnej śmierci D.U14.,, wykłady wykazuje odpowiedzialność za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym D.U15. P7S_UK, wykłady krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne, w tym w języku angielskim, oraz wyciąga wnioski w oparciu o dostępną literaturę D.U17., wykłady ocenia stan ogólny, stan przytomności i świadomości pacjenta; E.U7. ocenia i opisuje stan somatyczny i psychiczny pacjenta; E.U13., przeprowadza analizę ewentualnych działań niepożądanych poszczególnych leków oraz interakcji między nimi; E.U17., proponuje indywidualizację obowiązujących wytycznych terapeutycznych oraz inne metody leczenia wobec nieskuteczności albo przeciwwskazań do terapii standardowej; E.U18., kwalifikuje pacjenta do leczenia domowego i szpitalnego; E.U20. Wydrukowano: 28 września 2018, 9:53 strona: 4 z 6
definiuje stany, w których czas dalszego trwania życia, stan funkcjonalny lub preferencje chorego ograniczają postępowanie zgodne z określonymi dla danej choroby wytycznymi; E.U21., wykłady interpretuje badania laboratoryjne i identyfikuje przyczyny odchyleń; E.U24. rozpoznaje agonię pacjenta i stwierdza jego zgon; E.U37.,, prowadzi dokumentację medyczną pacjenta E.U38. KOMPETENCJI Stawia dobro pacjenta oraz grup społecznych na pierwszym miejscu i okazuje szacunek wobec pacjenta i grup społecznych. K05 P7S_KK, Przestrzega praw pacjenta, w tym prawa do informacji dotyczącej proponowanego postępowania medycznego oraz jego możliwych następstw i ograniczeń. K06 P7S_KK, wykłady Przestrzega tajemnicy obowiązującej pracowników ochrony zdrowia. K07 P7S_KR Posiada świadomość własnych ograniczeń i wie kiedy zwrócić się do innych specjalistów. K01 P7S_KK,, Posiada umiejętność stałego dokształcania się. K03 P7S_KK, 6. METODY DYDAKTYCZNE I NAKŁAD PRACY STUDENTA FORMA ZAJĘĆ CAŁKOWITY NAKŁAD PRACY STUDENTA LICZBA GODZIN LICZBA GODZIN SAMODZIELNEJ KONTAKTOWYCH PRACY STUDENTA LICZBA GODZIN ELEARNING PUNKTY ECTS SEMINARIA 6 7 0 0,5 WYKŁADY 6 9 0 0,5 ĆWICZENIA-C 18 12 0 1,0 METODY DYDAKTYCZNE prelekcja dyskusje z wykorzystaniem komputera konwersatoria wykład prelekcja przypadki z wykorzystaniem komputera warsztaty ŁĄCZNY NAKŁAD PRACY STUDENTA 30 28 0 2,0 / 2,00 7. KRYTERIA OCENY Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność i czynny udział studenta we wszystkich zajęciach (wykładach, ch i ćwiczeniach), przeprowadzenie analizy przypadku klinicznego i zaliczenie testu podsumowującego, składającego się z 15 pytań. Do zaliczenia testu Wydrukowano: 28 września 2018, 9:53 strona: 5 z 6
konieczne jest udzielenie prawidłowych odpowiedzi na co najmniej 9 pytań (60%). W przypadku niezaliczenia, studentowi przysługuje możliwość zaliczenia testu w terminie poprawkowym po wcześniejszym skonsultowaniu tego z koordynatorem przedmiotu. 8. LITERATURA PODSTAWOWA 1. Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski Interna Szczeklika. Podręcznik Chorób Wewnętrznych 2017, Medycyna Praktyczna, 2017. 9. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 1. de Walden-Gałuszko K., Ciałkowska-Rysz A. (red.): Medycyna Paliatywna, PZWL, Medycyna Paliatywna, PZWL, Warszawa 2015 Czasopismo Medycyna Paliatywna - dostępne w Bibliotece UM, 2015. 10. REGULAMIN ZAJĘĆ Dodano w formie załącznika plikowego. 11. PLAN ORGANIZACJI ZAJĘĆ Dodano w formie załącznika plikowego. 12. KOŁA NAUKOWE SKN Geriatrii i Medycyny Paliatywnej 13. INFORMACJE KOŃCOWE ul. Os. Rusa 55, 61-245 Poznań 14. SYSTEM OCENIANIA OCENA LOKALNA DEFINICJA LOKALNA OCENA ECTS DEFINICJA ECTS 5 bardzo dobry - znakomita wiedza, umiejętności i komptencje A celujący - wybitne osiągnięcia 4,5 ponad dobry - bardzo dobra wiedza, umiejętności i kompetencje B bardzo dobry - powyżej średniego standardu z pewnymi błędami 4 dobry - opanowanie wiedzy, umiejętności i kompetencji na dobrym poziomie C dobry - generalnie solidna praca z szeregiem zauważalnych błędów 3,5 dość dobry - zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje, ale ze znacznymi niedociągnięciami D zadowalający - zadowalający, ale ze znaczącymi błędami 3 dostateczny - zadowalająca wiedza, umiejętności i kompetencje z licznymi błędami E dostateczny - wyniki spełniają minimalne kryteria 2 niedostateczny - niezadowalające osiągnięcie wiedzy, umiejętności i kompetencji FX,F niedostateczny - podstawowe braki w opanowaniu materiału Wydrukowano: 28 września 2018, 9:53 strona: 6 z 6