Ocena efektywności restrukturyzacji wybranego sektora gospodarki w Polsce z wykorzystaniem taksonomicznego miernika rozwoju społeczno-gospodarczego

Transkrypt

1 Ban Kred 41 (6, 21, Ocena efewnośc resruurzac wbranego seora gospodar w Polsce z worzsanem asonomcznego merna rozwou społeczno-gospodarczego Młosz Sansławs* Nadesłan: 1 maa 21 r. Zaacepowan: 27 paźdzerna 21 r. Sreszczene Przedmoem nneszego arułu es proces resruurzac wbranego seora gospodar opar na przedsęborswach odgrwaącch główną rolę w m seorze. zaprezenowane analze worzsano sneczną marę rozwou społeczno-gospodarczego opracowaną przez Danuę Srahl. Na porzeb badana wbrano seor górncwa węgla amennego w Polsce, gdż resruurzaca właśne ego seora gospodar, obo huncwa żelaza sal, spowodowała swosą negracę pańsw europesch, co doprowadzło do powsana Europese spólno Gospodarcze. Polsce ednm z perwszch przedsęwzęć ransformac gospodarcze bła resruurzaca właśne seora górncwa węgla amennego. n przeprowadzonch analz poazał, że proces resruurzac poszczególnch podmoów badanego seora przebegał zb wolno w sosunu do zman zachodzącch w ooczenu, a ch efe bł neadewane do ponesonch naładów oraz wmagań rnowch. Na podsawe badań udowodnono wsoą przdaność worzsane meod asonomczne do ocen efewnośc resruurzac poszczególnch seorów gospodar w Polsce. Słowa luczowe: asonomera, resruurzaca JEL: G4, R15 * ższa Szoła Eonomczno-Informaczna w arszawe; e-mal: mlosz.sanslaws@wse.pl.

2 86 M. Sansławs 1. sęp Nezwle rzado worzsue sę w Polsce meod eonomerczne do analz porównawcze przedsęborsw pańswowch dzałaącch w e same branż pod ąem ocen efewnośc ch resruurzac. węszośc przpadów suda porównawcze albo maą charaer bardzo poglądow, albo są bardzo szczegółowe. Tae podeśce meodologczne unemożlwa lub znaczne urudna podemowane decz o charaerze sraegcznm bądź acznm. rezulace sprawuąc nadzór nad dzałalnoścą przedsęborsw pańswowch mogą meć problem z ewaluacą posępu resruurzac. Mogą poawać sę równeż obece, cz przznana pomoc publczna bła worzsana efewne, cz z achś przczn poawł sę załócena w realzac zadań. łaścwa denfaca suów prowadzonch dzałań resruurzacnch, przeprowadzona w wnu lasfac podmoów seora pod względem efewnośc zman sruuralnch, pozwala na opracowane ewenualnch ore planu resruurzac oraz oreślene erunów usprawneń. dae sę węc, że meod asonomczne pownn znaleźć wele zasosowań w żcu gospodarczm, ne lo ze względu na możlwość porządowana oraz porównwana heerogencznch obeów, lecz przede wszsm ze względu na prosoę ednoznaczność orzmwanch wnów, obewzm, omplesowość oraz możlwość worzsana uzsanch wnów ao źródła nformac zarządcze adr erowncze. nneszm arule zosała podęa próba analz efewnośc resruurzac wbranego seora gospodar na przładze górncwa węgla amennego w Polsce. Obeam badawczm, óre worzsano w procedurze asonomczne, bł rz nawęsze przedsęborswa wdobwcze dzałaące na Górnm Śląsu: Jasrzębsa Spóła ęglowa SA, Kompana ęglowa SA oraz Kaowc Holdng ęglow SA. Analzą obęo laa 2 28, główne ze względu na dosępność sprawozdań fnansowch badanch spółe. 2. Sneczne mern rozwou społeczno-gospodarczego leraurze eonomerczne można sę spoać z weloma sposobam merzena sanu rozwou gospodarczego, zarówno w sal mro, na pozome przedsęborsw, a w sal maro całch branż lub seorów gospodar. orzsuąc mar sneczne, można doonać wanfac, za pomocą edne lczb, sanu rozwou badanego zawsa, órego opsane wmaga zazwcza użca welu cech dagnoscznch. onsewenc możlwe sae sę prowadzene grunownch analz porównawczch oraz porządowane obeów pod względem sopna rozwou gospodarczego. Preursorem badań nad maram snecznm, óre służłb do wanfac rozwou społeczno-gospodarczego, bł w Polsce Zdzsław Hellwg, ór zaproponował oncepcę mar rozwou gospodarczego (1968. Sworzene ego merna oraz ego dość lczne zasosowana w żcu gospodarczm udowodnł ego przdaność, daąc ednocześne mpuls do powsana nnch mar. Obęość ego arułu ne pozwala na szczegółowe przedsawene wszsch prac pośwęconch meodom asonomcznm ch zasosowanom w badanach społeczno-eonomcznch. Dlaego auor ogranczł sę edne do wmenena mernów ego zdanem nabardze odpowednch z punu wdzena nnesze publac.

3 Ocena efewnośc resruurzac 87 polse leraurze eonomerczne można wróżnć wele mernów rozwou społeczno- -gospodarczego, m.n.: marę rozwou gospodarczego (Hellwg 1968; 199, modfacę mar rozwou gospodarczego (Plua 1977, absolun mern rozwou (Ceśla 1974, sneczną zmenną (Barosewcz 1984, sneczną marę rozwou społeczno-gospodarczego (Srahl 199. Konsruca wmenonch mernów es na le ogólna, że pozwala o na ch worzsane ao mar rozwou zarówno społecznego, a gospodarczego. Z punu wdzena nnesze publac nabardze użeczna wdae sę oncepca sneczne mar rozwou społeczno-gospodarczego, óre auorą es Danua Srahl. Meoda a ma relawne dużo zasosowań w analze zaws eonomcznch. prace, podemuąc decze sraegczne, adra menedżersa dsponue bardzo dużą loścą różnorodnch nformac doczącch spółe bądź seora gospodar, będącch przedmoem e zaneresowana. łaścwe uporządowane lasfaca dosępnch danch wdaą sę zadanem rcznm powodzena analz porównawcze, óre narzędzem es właśne wsaźn Srahl. Przmue sę, że lasfaca es ednocześne narzędzem celem poznana (Pocecha n Termn lasfaca ma wele znaczeń. Z punu wdzena nnesze publac nabardze odpowedne znaczena ego słowa o: dzał meodolog ogólne, ór oprócz gromadzena nformac modelowana zaws dosarcza podsawowch narzędz do badana rzeczwsośc, podzał badanego zboru przedmoów (ednose, obeów na rozłączne podzbor (supsa, las, grup według oreślonego rerum oparego na cechach lasfowanch przedmoów (Grabńs, dmus, Zelaś Trudnośc, óre powsaą w procese analcznm, wnaą m.n. z welorach uwarunowań oraz wzaemnch powązań badanch zmennch. Ponado ne wszse dane maą charaer loścow, a część nformac es dodaowo wrażona w ednosach, órch ne sposób ze sobą porównać. Ne można aże zapomnać o m, że analza porównawcza naczęśce wmusza oneczność prowadzena badań dnamcznch, a węc poawa sę problem zmennośc zaws w czase. am przpadu zasosowane sneczne mar rozwou społeczno-gospodarczego pozwala zreduować poencaln zbór posadanch nformac danch do zawężonego zboru cech dagnoscznch, uporządować dosępne dane według wbranch przez użowna rerów oraz soncenrować sę na nasoneszch zmennch, dzę órm analza porównawcza sae sę pełnesza. analze porównawcze worzsuące omawan wsaźn nebagaelne znaczene ma dobór cech dagnoscznch. Odpowedn uład dobór wsaźnów swarza bowem warun do właścwe analz suów rozmach przedsęwzęć resruurzacnch oraz pozwala wcągnąć obewne wnos.

4 88 M. Sansławs. Model pomaru efewnośc resruurzac przedsęborsw Konsruca mar asonomczne, maące służć do uporządowana badanch obeów pod względem efewnośc dzałań resruurzacnch, zosała opara na wsaźnu sneczne mar rozwou społeczno-gospodarczego. race prac nad możlwoścam worzsana ego merna do pomaru efewnośc resruurzac wbranego seora gospodar worzsano dośwadczena badawcze Choroszczaa, Fornalcz oraz Mulca (28, zwązane z zasosowanem asonomcznego wsaźna resruurzac do analz efewnośc zman zachodzącch w wbranch opalnach węgla amennego w Polsce. Ineresuące suda przeprowadzl Kaczorows Kraews (2, órz podęl próbę ocen pozomu resruurzac dużch przedsęborsw za pomocą meod asonomcznch. pracach nad onsrucą asonomcznego wsaźna resruurzac nezwle przdan oazał sę równeż podzał sfer dososowwana przedsęborsw do gospodar rnowe zaproponowan przez Lpowsego (1998. różnł on nasępuące rodzae resruurzac: maąową, produową, operacną oraz fnansową. aro podreślć, że opracowuąc model asonomczn, zrezgnowano z uwzględnena resruurzac deczno-własnoścowe poraowano ą ao pun wśca do dalsze ocen zaawansowana resruurzac oraz wsazana empa głównch erunów zman. Buduąc na porzeb nnesze publac wsaźn asonomczn, wróżnono sedem zasadnczch eapów ego worzena. Ponże opsano zasosowan algorm posępowana. 1. Do badana wbrano rz obe nawęsze przedsęborswa wdobwaące węgel amenn, dzałaące na Górnm Śląsu: Jasrzębsą Spółę ęglową SA, Kompanę ęglową SA oraz Kaowc Holdng ęglow SA. Przęo sześcolen horzon czasow badana: laa bór oresu wnał główne z dosępnośc sprawozdań fnansowch badanch spółe. Nasępne przporządowano wbrane cech dagnosczne do ażde z czerech sfer resruurzac, wodrębnonch przez Lpowsego (1998. Zdecdowano, że elemenam cech dagnoscznch będą warośc 12 wsaźnów eonomcznch (po rz wsaźn ażde ze sfer resruurzac, saranne wbranch spośród różnch mernów sosowanch w analze wsaźnowe, służącch do ocen suac fnansowe przedsęborswa. Pozwolą one nalepe oreślć słę przeobrażeń doonuącch sę w przedsęborswach. Poszczególnm sferom resruurzac zosał przporządowane nasępuące wsaźn: Resruurzaca maąowa saźn obroowośc awów ( 1M, ór es nabardze snecznm mernem efewnośc zarządzana, gdż ego onsruca opera sę na wszsch przchodach dosępnch przedsęborswu awach. Z ole punu wdzena produwnośc wsaźn nformue, le przchodów (w złoch wpracowuą posadane awa, czl poazue wdaność uzsaną z maąu. Z punu wdzena obroowośc maąu wsaźn nformue, le raz w cągu oresu awa zużwaą sę odwarzaą, a węc obrazue worzsane awów w czase. saźn renownośc awów ( 2M, będąc ednm z nabardze rozpowszechnonch mernów zsownośc. Informue on, le złoch zsu lub sra po opodaowanu wpracowuą wszele awa przedsęborswa, a węc aą część lub a procen warośc awów sanow wpracowan zs (sraa neo. saźn poazue równeż, aa es sopa zwrou ze wszsch rodzaów dzałalnośc, ór uzsue przedsęborswo z maąu zaangażowanego w ę dzałalność.

5 Ocena efewnośc resruurzac 89 saźn odnowena aparau producnego ( M, ór nformue, le złoch zosało zanwesowane w echnczne awa operacne w sosunu do amorzac przeznaczone na nabce ch awów, a węc a procen amorzac sanową naład nwescne. Ogromne znaczene wsaźna w badanu wna z fau, że amorzaca es de faco głównm źródłem fnansowana nwesc w Polsce. saźn odzwerce, cz nwesce w przedsęborswe maą charaer rozwoow, odworzenow zrównoważon, cz beznwescn. Resruurzaca produowa saźn renownośc sprzedaż neo ( 1P, zalczan do fundamenalnch mernów renownośc. Informue on, le złoch zsu (sra po opodaowanu wpracowuą wszse przchod z dzałalnośc, a węc aą część wszsch przchodów sanow zs po opodaowanu. saźn renownośc operacne ( 2P, będąc fundamenalnm mernem zsownośc, gdż poazue zs (sraę przedsęborswa zarówno we właścwch, a w specfcznch warunach prowadzena dzałalnośc. saźn nformue, le złoch zsu (sra wpracowuą przchod z podsawowe dzałalnośc, a węc aą część przchodów sanow zs ze sprzedaż. saźn renownośc apału własnego ( P, uważan za naważnesz ze wszsch mernów użwanch w analze wsaźnowe, gdż merz orzść uzsaną przez właśccel, poazue, cz przedsęborswo powęsza swoą warość cz ne, co sanow naważneszą przesłanę podęca przez właśccel decz o onnuowanu lub zaprzesanu dzałalnośc przez przedsęborswo. saźn nformue, le złoch zsu (sra po opodaowanu przpada na apał właśccel, a węc aa es sopa zwrou z apału właśccel. Resruurzaca operacna saźn clu należnośc w dnach ( 1O, nformuąc, przez le dn przedsęborswo nasue swoe należnośc od onrahenów oraz nnch dłużnów lub przez le dn przedsęborswo chce albo mus redować swoch onrahenów nnch dłużnów w celu smulowana sprzedaż, bądź na le dn goówa es zamrożona w należnoścach. saźn obroowośc zapasów w dnach ( 2O, ór nformue, le obroów wonał zapas w cągu rou. saźn pozomu oszów całowch ( O, sanowąc sneczn wsaźn oszochłonnośc sprzedaż, ór uwzględna wszse osz przchod z dzałalnośc przedsęborswa. Informue on, le wszsch oszów (w złoch przpada na wszse przchod przedsęborswa, a węc aą część przchodów ogółem sanową osz ogółem. Resruurzaca fnansowa saźn beżące płnnośc ( 1F, nformuąc, le awów (w złoch, óre sosunowo ławo zamenć na goówę, zabezpecza spłaę złoów zobowązań do uregulowana w cągu rou. Innm słow wsaźn poazue, le raz awa beżące zabezpeczaą spłaę zobowązań beżącch lub a procen zobowązań beżącch sanową awa beżące. saźn zadłużena ogólnego ( 2F, nformuąc, le obecnch poencalnch zobowązań (w złoch przpada na awa ogółem lub a es udzał zadłużena w paswach.

6 9 M. Sansławs saźn sruur paswów ( F, poazuąc, le obecnch poencalnch zobowązań (w złoch przpada na apał własne, a węc le raz zobowązana przeraczaą apał własne. 2. Na podsawe wbranch wsaźnów cząsowch zdefnowano macerze cech dagnoscznch poszczególnch la. Każda macerz sładała sę z 12 wsaźnów cząsowch, zgrupowanch w czer blo (po rz wsaźn ażde ze sfer resruurzac, oblczonch badane lczb obeów. Dla poszczególnch la, órch docz analza, macerze maą nasępuącą posać: D [ X ; M X P gdze: D macerz cech dagnoscznch ma w rou (ma ; X weor -ch wsaźnów, gdze: poszczególne obszar resruurzac: M resruurzaca maąowa, P resruurzaca produowa, O resruurzaca operacna; F resruurzaca fnansowa, cech dagnosczne, óre odpowadaą ma. poszczególnm nom. obszarom resruurzac, badane ma(ma obe: Kompana ęglowa SA, > ma. Kaowc nom. Holdng ęglow SA, Jasrzębsa Spóła ęglowa SA, przę horzon czasow badana. O. Nasępne przeprowadzono dwe operace, óre mał na celu dososowane warośc poszczególnch cech dagnoscznch do ch późneszego worzsana w asonomcznm mernu resruurzac. Doonano zaman cech desmulan na smulan oraz nomnan na smulan, w ch przedzałach, w órch zachowwał sę a mn (mn desmulan. m celu uprzedno przporządowano ażd ze wsaźnów cząsowch do edne z rzech aegor: smulan, desmulan oraz nomnan. Perwsza z wmenonch aegor opsue e mern, órch wzros orzsne śwadcz o zmanach w badanch przedsęborswach górnczch. Do grup smulan można zalczć: 1M, 2M, M, 2O, 1P, 2P, P. Kolena aegora o desmulan, órch spade es orzsn badanego zawsa. Do e grup zalczaą ma ma sę 1O, O, 2F, 2F. Osana aegora o nomnan, (5 órch odchlena od pozomu naorzsneszego badanego zawsa są nepożądane. Przęo opmaln pozom nascena w przedzale ma ma1,2 2,, lecz ne wsąpła żadna warość S D powże S P (6 progu 2,, w przpadu óre snałab oneczność ransformac na desmulanę. Dla warośc powże 1,2 M mern P zachowue O F sę a smulana, mn. nom. a ponże, ma. nom ego. progu, mmo że Sego N warość es D [ X M P O F neorzsna badanego D [ ] przedsęborswa, ] zachowue erune m węsza warość, m lepe węc ne snała porzeba zman M P charaeru. O F D [ X Do e grup zosał zawalfowan 2F. ] Powższa procedura zosała przeprowadzona według nasępuącch wzorów: ma (ma ma (ma mn mn. nom. ma ma. nom. desmulan: ma (ma (2 ma. nom. ma. nom. S nomnan: ma(ma (8 > ma. nom. ma(ma > ma. ma. nom nom.. ( gdze: ma(ma > ma. nom. D P (9 warość -ego wsaźna desmulan zmenonego na smulanę S D (S N, S D smulan powsałe z przeszałconch desmulan, mn (mn mn (mn mn mn (mn 1 F ] < mn (1 N ( N (1

7 ma M (ma P O F M P O F D [ X D [ X ] M P O F ] D [ X ] Ocena efewnośc resruurzac 91 ma. nom. ma (ma ma (ma ma(ma > ma. nom. ma S N smulan powsałe z przeszałconch nomnan, mn. nom. (ma.nom. dolna (górna ma. nom. granca ma. przedzału nom. warośc opmalne wsaźna domnan, ma(ma ma. nom. > ma. nom. ma(ma > ma. nom. ma(ma > ma. nom. warość -ego wsaźna desmulan (domnan. M P O F D [ X Kolenm zabegem bło sprowadzene warośc wsaźnów cząsowch, zarówno uemnch, ; X ; X ; X ] M M P P O O F F D a D [ X [ dodanch, X mn (mn do ; przedzału X ] M P O ] F (,. Operaca obęła wsaźn resruurzac maąowe oraz produowe. Zasosowano nasępuąc wzór: D [ X ] ma (ma ma (ma ma (ma ma (ma mn (mn (4 mn (mn mn (mn ma. nom. gdze: ma(ma ma. nom. ma. nom. > ma. nom. perwona warość ma. nom ma(ma -ego wsaźna (5 > ma. smulan, nom. > ma. nom. warość -ego wsaźna po dososowanu (S P ma(ma > ma. nom. do przedzału <; >, ma ma D S P smulan P (6 powsałe na sue dososowana do przedzału <; >. 4. ma ma mn. nom., ma. nom. N S (5 ma wnu maprzeprowadzonch cznnośc orzmano S przeworzone macerze (5 cech dagnoscznch, ma ma (5 odpowadaące poszczególnm obszarom resruurzac w badanch przedsęborswach ma ma D P (6 ma ma ma ma D w przęm horzonce czasowm. Na ch podsawe D P wodrębnono (6 zw. obe wzorzec P (6. Jes nm hpoeczne przedsęborswo mn (mn górncze, órego ażda z cech dagnoscznch, cha- mn mn (mn raerzuąca mn. nom., ma. nom. N mn. nom., ma. nom. mn mn. mn. nom. nom,. ma. nom. ma N poszczególne mn sfer resruurzac, przmue naorzsnesze warośc spośród (mn osągnęch w rzech ma. nom N. badanch podmoach w przęm orese. Defncę obeu wzorca można zapsać nasępuąco: S (8 mn mn mn. ma ma. nom. mn. nom. ma ma. nom. mn mn. nom. ma ma. nom. (5 ma ma S (5 ma ma (5 ma ma (5 ma ma (5 D P (9 S (8 S ma ma D P ma ma (6 (6 (8 ma ma S D D P (6 ma ma D P (6 P (6 (8 mn., ma. nom. N mn. nom., ma. nom. (7 mn. nom. D P, ma. nom. N mn. nom., ma. nom. N D N P (9 D < mn (9 P (9 mn gdze warość ( przeszałconch nomnan S N będze o przedzał warośc: mn N mn 1 ( N mn. mn nom. (1 mn. oraz nom. ma ma. ma nom. mn. nom. ma ma. nom. -ego ma. merna nom. obeu wzorca. mn mn. nom. ma ma. nom. > < mn < ma mn mn mn ma < mn N 1 ( mn (8 Tabela 1 S (8 N N (1 1 S ( N N (1 (8 1 (8 arośc poszczególnch cech dagnoscznch obeu wzorca (( N (1 > M M M ma > D D P P ma M M 1 M ma ma (9 D 2 M > ma D P (9 Resruurzaca P ma S S (9 Resruurzaca Resruurzaca Resruurzaca (9 maąowa produowa operacna (11 fnansowa M 1 1,827 P 1,279 O 1,4477 F 1 1,2/2, P P P P P M 1 PM 2 P M M M M M 1,48 M M 1 M M 2 M (12 M M 1 M M 2 M M (11 M M 1 M < mn P 2 <,8677 mn O mn 2 7,6859 F 2,8757 mn 2 M (11 < < mn M mn mn 2,597 mn P 1,21 O (11 O O O O O 1,9146 F N N 9,7 P 1 P O ( N (1 1 ( 2 P O P P P P P 1 P P 2 P (1 P P 1 P P 2 P P N N (1 Źródło: oblczena N 1 1 ( N ((1 na podsawe danch ze sprawozdań N (1 (12 P P 1 P 2 P (12 (12 F F F F F 1 F > ma > ma > ma fnansowch Jasrzębse Spół ęglowe SA, Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu > maęglowego SA za laa ma ma O O 2 FO O O O O O 1 O O 2 O (14 O O 1 O O ma 2 O O (1 O O 1 O 2 O (1 (1 M M M M M M M M M M1 M M M M2 M 1 M 2 M M F F F F F F (11 (11

8 92 ma ma (5 mn (mn ma ma ma ma ma ma (5 S D P (5 (6 M. Sansławs ma ma D P ma ma (6 mn. nom., ma. (5 ma ma nom. N D P (6 ma ma (5 ma ma mn. nom., ma. nom. N (5 (5 ma ma D 5. Usalon (5 ma ma obe wzorzec ( umożlwł D S P (6 mn. nom., ma. nom. porównane P N (6 efewnośc resruurzac przedsęborsw ma ma ma ma D S P (6 w badanm orese przez oreślene, D cz oddalał sę, cz zblżał do. Analzę porównawczą mn. mn ma ma mn. nom. ma ma. D P (6 mn. nom., ma. nom. N nom. S P (6 poprzedzło nom., ma. nom. przeprowadzene procedur N normalzac poszczególnch cech dagnoscznch, mn. mn. nom., ma. nom. S N a węc sprowadzene, ma. mn nom analzowanch. mn. nom wsaźnów. S N mn do ma przedzału ma. <, nom1>.. procedurze użo mn. nom. ma mn. nom., ma. nom. nasępuącch N ma. nom. wzorów: S (8 mn mn. nom. ma ma. nom. mn mn. nom. ma S ma. nom. (8 (8 (8 mn mn. nom. mn ma ma. nom. mn. nom. ma D P ma. nom. mn (9 mn. nom. ma ma. nom. S (8 D P D P (9 (9 (8 (9 S (8 (8 D P (8 (9 < mn D P mn (9 D P S (9 D P < mn D P N 1 mn ( N (1 (1 (9 < mn mn (9 N N 1 ( > N (1 < mn 1 ma ( N (1 mn ma < mn mn > ma N < mn ma mn < mn 1 ( > ma 6. Macerz mn znormalzowanch < cech dagnoscznch umożlwła oblczene mn N (1 1 ma N ażdego badanego przedsęborswa mn S ( N (1 M Mcząsowch wsaźnów 1 asonomcznch (TR M M 1 M M, TR P, TR O N N, TR ( F, N (1 1 ( N N (1 > ma 2 M charaerzuącch ma 1 zman w poszczególnch sferach resruurzac ( N w (11 badanm (1 > ma orese. ma M M M > ma M M ma > 1 M ma M M M 2 M ma M > 1 (11 Procedurę P P P ma M M 2 M ma przeprowadzono P P 1 P za pomocą (11 wzorów: 2 P M M M M (12 1 M M 2 M M M M P P P P P P M P P 1 P 1 M 2 M (11 M 2 M P M M P 1 P P 2 P M M M (12 O O O M M 1 M 2 M M M O O 1 O 2 O (11 M 1 M (11 (12 M 2 MM (11 P M M P 1 M P 2 M (11 P (1 1 P P 2 P P P P O O O O O 1 O (11 O O O P P 1 P 2 P (12 2 P O P P O 1 O O 2 O P P P (1 F F F P P 1 P 2 P P P1 F P F P2P (12 (1 1 F P P 2 F (12 (12 O P P O 1 P O 2 P (12 O (14 1 O O O 2 O O O F F F F F 1 F (12 F F F O O 1 O 2 O (1 2 O F O O M O O O F 1 F F 2 F (14 O 1 O 2 O O O O (1 O 1 O (1 (14 O 2 OO (1 F F F O O 1 O 2 O M (1 F 1 F F P F 2 F M F F (1 F F 1 F (14 2 F F F F F F F P F F 1 F 2 F F F O (14 1F F (14 M 2F F P F (14 F F 1 F (14 M 2 F (14 M O gdze: M P O F P M wsaźn pozomu resruurzac P maąowe -ego przedsęborswa w rou, O P F F P wsaźn pozomu resruurzac produowe -ego przedsęborswa w rou, O 4 M P O F TR wsaźn pozomu resruurzac O operacne -ego przedsęborswa w rou, F O 4 M P O F O wsaźn pozomu F TR resruurzac 4 M P fnansowe O F TR -ego przedsęborswa w rou, pozosałe TR oznaczena a wże. F F 4 M P O F TR F TR TR 4 M P O F TR 7. Osanm eapem, ór umożlwł analzę efewnośc resruurzac górncwa węgla 4 M P O F 4 M P O F TR amennego TR 4 M P w Polsce, na przładze O badanch przedsęborsw, bło zdefnowane sneczne F TR TR TR TR

9 O O1 O2 O F F 1 F 2 F (1 (14 F M F F F M F 1 F 2 F Ocena efewnośc resruurzac (14 9 P O P mar rozwou społeczno-gospodarczego (TR, óra zosała oblczona ao średna geomerczna snecznch wsaźnów cząsowch. F O F TR 4 M P O F (15 TR gdze 4 M P O F TR asonomczn wsaźn pozomu resruurzac -ego przedsęborswa w rou ; pozosałe oznaczena a wże. TR 4. Analza orzmanch wnów 4.1. Resruurzaca maąowa Do analz efewnośc resruurzac maąowe zosał worzsane rz wsaźn: wsaźn obroowośc awów ( 1 M, wsaźn renownośc awów ( 2M oraz wsaźn odnowena aparau producnego ( M. Z pocznonch badań wna, że resruurzaca maąowa bła nagłębsza w Jasrzębse Spółce ęglowe SA. Mmo o wsaźn TR M wazwał endencę maleącą w całm badanm orese, a średna warość wsaźna TR M osclowała woół,6 (oblczona ao średna armeczna wsaźnów TR M z sześcu analzowanch oresów. Na drugm mescu uplasował sę Kaowc Holdng ęglow SA, ór osągnął warość TR M ooło,47. Osane mesce w e lasfac zaęła Kompana ęglowa SA, uzsuąc warość TR M zaledwe,. Na wn obu przedsęborsw mogła wpłnąć mała awność w pozbwanu sę zbędnego maąu oraz słabe wn fnansowe. badanch przedsęborswach program przeszałceń maąowch polegał przede wszsm na zbwanu neórch elemenów maąu producnego, zbędnch w prowadzone dzałalnośc, oraz sprzedaż węszośc maąu pozaproducnego, w m fnansowego. Umożlwło o badanm podmoom uzsane dodaowch źródeł przchodu, óre zosał przeznaczone na porce częśc zobowązań. Inenswność pozbwana sę zbędnego maąu bła newąplwe różna w poszczególnch przedsęborswach wwarła duż wpłw na warośc wsaźna obroowośc awów. Można swerdzć, że badane podmo neefewne gospodaruą posadanm Tabela 2 Średn pozom asonomcznego wsaźna resruurzac maąowe (TR M szczególnene Średna warość TR M Ogółem,5157,511,462,4488,874,4174,464 K SA,26,77,171,,2774,21,21 KH SA,45,484,4611,4821,4489,4919,471 JS SA,89,821,677,59,46,442,69 Źródło: oblczena na podsawe danch ze sprawozdań fnansowch Jasrzębse Spół ęglowe SA, Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu ęglowego SA za laa 2 28.

10 94 M. Sansławs res 1 Kszałowane sę asonomcznego wsaźna resruurzac maąowe (TR M w badanch podmoach w laach ,,8,6,4, K SA KH SA J S SA Źródło: oblczena na podsawe danch zawarch w abel 2. awam. onsewenc przchod neo uzswane ze sprzedaż wmagaą bardze nż proporconalnego zaangażowana maąu. dae sę, że w nasępnch laach możlwośc sprzedaż maąu neproducnego przez badane przedsęborswa będą coraz mnesze. Badane przedsęborswa charaerzował sę ponado nsą efewnoścą worzsana posadanch zasobów. Jes o neorzsne z powodu umulowana sę zapasów, a ponado może doprowadzć do znacznego ogranczena możlwośc zacągana pożcze w banach omercnch. dae sę, że w olench laach nasąp powoln wzros renownośc awów, a m samm popraw sę suaca fnansowa badanch podmoów, lecz będze o zależało główne od popraw onunur na śwaowch rnach węgla amennego. badanch podmoach posępue proces unowocześnana maszn oraz urządzeń wdobwczch, edna ego sala dnama ne są wsarczaące w sosunu do wzwań rnu. Inwesce mał zazwcza charaer odworzenow zrównoważon. olench laach przedsęborswa będą musał zwęszć naład fnansowe na unowocześnane paru masznowego oraz modernzacę ln echnologczne, gdż lo ae posępowane może dać gwarancę zachowana onurencnośc na rnu przerwana w długm orese. Głównm cznnem ogranczaącm wdae sę w m przpadu bra środów fnansowch na podęce nwesc nemożność ch pozsana Resruurzaca produowa Do analz efewnośc resruurzac produowe zosał worzsane rz wsaźn: wsaźn renownośc sprzedaż neo ( 1 P, wsaźn renownośc operacne ( 2 P oraz wsaź-

11 Ocena efewnośc resruurzac 95 Tabela Średn pozom asonomcznego wsaźna resruurzac produowe (TR P szczególnene Średna warość TR P Ogółem,51,57,1451,2567,448,99,29 K SA,,1628,925,164,494,42,852 KH SA,456,1258,95,291,45,141,151 JS SA,78,782,2522,148,445,245,94 Źródło: oblczena na podsawe danch ze sprawozdań fnansowch Jasrzębse Spół ęglowe SA, Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu ęglowego SA za laa n renownośc apału własnego ( P. Analzuąc szałowane sę asonomcznego wsaźna resruurzac produowe (TR P w laach 2 28, można swerdzć, że przedsęborswem, óre naefewne prowadzło resruurzacę produową, bła Jasrzębsa Spóła ęglowa SA. Uzsała ona średną warość TR P,4, przede wszsm dzę urzmanu wsoego udzału esporu w przchodach ze sprzedaż. Pozosałe dwa przedsęborswa osągnęł w badanm orese nższe warośc TR P. Kaowc Holdng ęglow SA uzsał średną warość TR P ooło,15, naomas Kompana ęglowa SA zaledwe,8. przpadu obu spółe bło o spowodowane główne bardzo małm zaangażowanem ch frm w producę esporową. elość zsu przpadaąca na ednosę warośc sprzedaż w analzowanch przedsęborswach sopnowo zmneszała sę w badanm orese, czego przczną mógł bć onec hoss na rnach węglowch. Marża zsu neo, uzswana na sprzedaż owarów usług, bła wsoce res 2 Kszałowane sę asonomcznego wsaźna resruurzac produowe (TR P w badanch podmoach w laach ,,8,6,4, K SA KH SA J S SA Źródło: oblczena na podsawe danch zawarch w abel.

12 96 M. Sansławs nezadowalaąca. Należ przpuszczać, że w olench laach suaca sę popraw, główne dzę zwęszenu wnów fnansowch na sue podęch przedsęwzęć resruurzacnch. Renowność sprzedaż w badanch podmoach urzmwała sę na sosunowo nsm pozome, poneważ znaczna część przchodów generowanch przez przedsęborswa pochodzła ne z podsawowe dzałalnośc, aą es wdobce węgla amennego, lecz z dodaowch form dzałalnośc. Podmo dzałaące w branż wdobwcze węszość przchodów muszą czerpać z dzałalnośc podsawowe, a węc perspew wdaą sę orzsne. Renowność apału własnego ne bła w pełn sasfaconuąca. Przczną ego es przede wszsm nsa zsowność neo badanch przedsęborsw oraz oneczność fnansowana dzałalnośc podsawowe w znacznm sopnu apałem obcm. dae sę, że w olench laach obserwowan będze wzros warośc ego wsaźna, gdż lo wsoa renowność apałów własnch może spowodować zwęszene onurencnośc oraz zaneresowane ze sron poencalnch nwesorów, órz powerzaąc swoe penądze przedsęborswu, oczeuą godzwe sop zwrou z zanwesowanego apału. 4.. Resruurzaca operacna Do analz efewnośc resruurzac operacne zosał worzsane rz wsaźn: wsaźn clu należnośc w dnach ( 1 O, wsaźn obroowośc zapasów w dnach ( 2 O oraz wsaźn pozomu oszów całowch ( O. Na podsawe danch doczącch szałowana sę asonomcznego wsaźna resruurzac operacne (TR P w laach 2 28 można swerdzć, że przedsęborswem, w órm sprawność erowana osągnęła nawższ pozom, bła Jasrzębsa Spóła ęglowa SA. Uzsała ona średną warość TR O ooło,5. Neco gorze w m ranngu wpadła Kompana ęglowa SA, óra osągnęła warość TR O ooło,4. Na osanm mescu uplasował sę Kaowc Holdng ęglow SA, uzsuąc warość TR O ooło,42. aro podreślć, że analzowane podmo zanoował na onec badanego oresu wzros warośc wsaźna TR O w sosunu do oresu wścowego, a lna rendu bła wraźne rosnąca. Może o śwadczć o usprawnenu przez przedsęborswa ssemu ścągana należnośc oraz lepszm gospodarowanu zasobam. Badane podmo wazwał dużą operawność oraz sprawność w ścąganu należnośc. analzowanm orese ne snało praczne żadne zagrożene powsawanem zaorów płanczch cz długooresowm zamrożenem środów penężnch w należnoścach. Analzowane przedsęborswa zadowalaąco radzą sobe z gospodarowanem zapasam. dać, że goówa es zamrażana w zapasach na sosunowo ró ores (a na branżę wdobwczą, co wdae sę smpomem bardzo pozwnch zman, gdż śwadcz o powolnm, ale onsewennm dososowwanu moc wwórczch badanch przedsęborsw do podaż ch produów. Można założć, że w nasępnch laach urzma sę pozwn rend zman, co będze śwadczć o prornowm podeścu badanch podmoów do raconalzac welośc wdobca. Analzowane przedsęborswa ne przwązwał węsze wag do rgorscznego onrolowana oszów oraz ch obnżana, co znalazło odzwercedlene w nse efewnośc gospodarowana oszam. Zauważono, że znaczną część sra badanch podmoów sanową osz. Można wsunąć wnose, że erowncwo badanch przedsęborsw ne bło w sane realzować sraeg przwódzwa oszowego oraz ne porafło sone obnżć oszów dzałal-

13 Ocena efewnośc resruurzac 97 Tabela 4 Średn pozom asonomcznego wsaźna resruurzac operacne (TR O szczególnene Średna warość TR O Ogółem,297,666,485,411,4726,4685,4495 K SA,948,4747,41,468,4866,614,411 KH SA,289,512,5245,441,492,664,4211 JS SA,615,848,2699,25,5218,476,4964 Źródło: oblczena na podsawe danch ze sprawozdań fnansowch Jasrzębse Spół ęglowe SA, Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu ęglowego SA za laa res Kszałowane sę asonomcznego wsaźna resruurzac operacne (TR O w badanch podmoach w laach ,,8,6,4, K SA KH SA J S SA Źródło: oblczena na podsawe danch zawarch w abel 4. nośc, co znaczne obnżło osągnę zs. Ne można edna z ego fau wcągać daleo dącch wnosów, gdż na osągnęe rezula duż wpłw mała branża, w óre dzałaą badane podmo. Seor wdobwcz charaerzue sę dużą oszochłonnoścą, wsom oszam sałm zmennm oraz możlwoścą poawena sę dodaowch oszów (zwązanch z esploaacą złóż węgla, órch w przpadu wsąpena neprzewdzanch zdarzeń ne sposób welmnować.

14 98 M. Sansławs 4.4. Resruurzaca fnansowa Do analz efewnośc resruurzac fnansowe zosał worzsane rz wsaźn: wsaźn beżące płnnośc ( 1 F, wsaźn zadłużena ogólnego ( 2 F oraz wsaźn sruur paswów ( F. Na podsawe danch doczącch szałowana sę asonomcznego wsaźna resruurzac fnansowe (TR F w laach 2 28 można swerdzć, że analzowane podmo są dość slne zróżncowane pod względem zaawansowana resruurzac fnansowe merzone wsaźnem TR F. Przedsęborswem, w órm resruurzaca fnansowa bła przeprowadzona nasueczne, oazała sę Jasrzębsa Spóła ęglowa SA. Uzsała ona średną warość TR F ooło,8. przpadu Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu ęglowego SA zauważaln es wzros wsaźna TR O ; wnósł on odpowedno,55 oraz,41. aro nadmenć, że zadowalaące welośc wsaźna TR O bł zasługą ne le dososowań w sferze fnansowe, le dzałań oddłużenowch ze sron Sarbu Pańswa. Sprawność zarządzana fnansam w badanch podmoach pozosae na zadowalaącm pozome. Przedsęborswa zachowuą względną równowagę fnansową oraz dsponuą awam, óre w raze porzeb można sosunowo ławo zamenć na goówę, chocażb w przpadu onecznośc spła zobowązań. przszłośc może nasąpć poprawa sprawnośc zarządzana fnansam, gdż w przecwnm raze zwęsz sę rzo ura przez podmo zdolnośc do ermnowego regulowana zobowązań środam obroowm. Badane podmo wpadaą orzsne pod względem zadłużena. Śwadcz o, że właścwe przeprowadzono zman w obszarze fnansowm, co oznacza, że węsza część awów pochodzła z apału własnego. Pozom zadłużena może sę zmenać, co wąże sę z prowadzenem oszochłonnch nwesc, do órch fnansowana w węszośc worzswan es apał obc. Można swerdzć, że w przpadu badanch przedsęborsw ne zosał przeroczon pewen próg bezpeczeńswa zadłużana sę, a węc podmo są w pełn wpłacalne. przszłośc można oczewać wzrosu warośc wsaźna zadłużena, spowodowanego oneczną modernzacą paru masznowego oraz oszownm nwescam, óre pozwolą esploaować olene poład węgla amennego. Analzowane podmo charaerzował sę nsą zdolnoścą do spła swoego zadłużena. Znaczna część zobowązań przpadała na apał własne przedsęborsw. Konsewencą ego bła nemożność uregulowana zobowązań z ułu zadłużena. Przedsęborswa ne porafł sprosać swom zobowązanom długoermnowm, sablność fnansowa bła w znacznm sop- Tabela 5 Średn pozom asonomcznego wsaźna resruurzac fnansowe (TR F szczególnene Średna warość TR F Ogółem,78,61,648,616,7197,592,596 K SA,288,72,447,478,66,794,4152 KH SA,1147,6799,6496,661,6646,574,5577 JS SA,6912,814,8471,88,816,826,88 Źródło: oblczena na podsawe danch ze sprawozdań fnansowch Jasrzębse Spół ęglowe SA, Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu ęglowego SA za laa 2 28.

15 Ocena efewnośc resruurzac 99 res 4 Kszałowane sę asonomcznego wsaźna resruurzac fnansowe (TR F w badanch podmoach w laach ,,8,6,4, K SA KH SA JS SA Źródło: oblczena na podsawe danch zawarch w abel 5. nu zagrożona. Przewdue sę, że w nasępnch laach wesa zadłużena ne ulegne węszm zmanom, chba że Sarb Pańswa podeme radalne ro w celu rwałego uregulowana zobowązań przedsęborsw wobec nnch podmoów oraz doona ch całowego oddłużena, co wdae sę neodzowne w zwązu z planowaną prwazacą analzowanch podmoów. 5. nos abel 6 zosał przedsawone warośc snecznego asonomcznego wsaźna resruurzac (TR oraz uśrednone warośc asonomcznego wsaźna resruurzac w analzowanm orese. soe warośc wsaźna TR (,4 1, śwadczą o adapac badanch przedsęborsw do warunów rnowch, naomas nższe (,1,4 o nesuecznośc prowadzone resruurzac brau dososowana przedsęborsw do warunów rnowch. Na podsawe wresu 5 oraz danch zawarch w abel 6 można wcągnąć nasępuące wnos. orese obęm analzą doonał sę proces resruurzac, ale nenswność prowadzonch dososowań, merzona wsaźnem TR, bła zróżncowana. laach 2 24 dnama zman resruurzacnch we wszsch badanch podmoach bła nawższa w całm analzowanm orese. płnął na o przede wszsm soow wzros cen węgla amennego na śwaowch rnach, przeprowadzone w rbe usawowm oddłużene seora górncwa przez pańswo oraz przspeszene przez rząd reform ego seora. olench laach zmneszło sę empo zman resruurzacnch. całm badanm orese dnama zman wsaźna TR bła newela, ego rudno mówć o głęboe resruurzac w odnesenu do badanch podmoów.

16 1 M. Sansławs Tabela 6 Sneczn asonomczn wsaźn resruurzac (TR w badanch podmoach szczególnene Średna warość TR Ogółem,246,496,51,464,275,2895,57 K SA,,2992,272,66,2578,287,2291 KH SA,2672,794,45,451,2652,1954,171 JS SA,766,812,427,4626,29,445,5249 Źródło: oblczena na podsawe danch ze sprawozdań fnansowch Jasrzębse Spół ęglowe SA, Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu ęglowego SA za laa Ores wzrosu efeów resruurzac przeplaaą sę z oresam sagnac bądź spadu posępów. Częścowo mogło o bć wną paswne posaw samch podmoów, edna przede wszsm suaca a bła wnem brau spóne, długooresowe pol pańswa wobec badanego seora. Nawższą efewnoścą resruurzac charaerzue sę Jasrzębsa Spóła ęglowa SA, w przpadu óre nemal ażd z oblczonch wsaźnów osągał nawższe warośc. laach 2 28 średna warość snecznego wsaźna resruurzac wnosła ego podmou ooło,52. Druge mesce pod względem efewnośc prowadzena resruurzac zaął Kaowc Holdng ęglow SA (średna warość TR,1, naomas nawolnesze empo zman doso- res 5 Kszałowane sę asonomcznego wsaźna resruurzac (TR w badanch podmoach w laach ,,8,6,4, K SA KH SA JS SA Źródło: oblczena na podsawe danch zawarch w abel 6.

17 Ocena efewnośc resruurzac 11 sowawczch bło w Kompan ęglowe SA (średna warość TR,2. aro podreślć, że dsproporce mędz pozomem wsaźna TR badanch podmoów maleą z upłwem czasu na sue osłabena empa, a need wręcz czasowego zahamowana empa zman przez Jasrzębsą Spółę ęglową SA (na począu badanego oresu warośc TR Jasrzębse Spół ęglowe SA wnosła,7, Kaowcego Holdngu ęglowego SA,27, a Kompan ęglowe SA ; na ońcu oresu odpowedno,4;,19;,2. Nalepsze rezula resruurzac (nawższe warośc wsaźna TR mał podmo, órch cząsowe wsaźn resruurzac we wszsch badanch obszarach szałował sę na zblżonm pozome. szse podmo podemował w badanm orese czasu wele dzałań resruurzacnch, lecz ch sueczność bła sosunowo newela. Na sue wprowadzanch rozwązań dososowawczch przedsęborswa w róm czase osągał zadowalaące rezula, lecz wraźne braowało zdecdowana, onsewenc oraz mślena sraegcznego, ab bło o odczuwalne w średnm długm orese. n przeprowadzonch analz poazał, że proces resruurzac poszczególnch podmoów badanego seora przebegał zb wolno w sosunu do zman zachodzącch w ooczenu, a ch efe bł neadewane do wmagań rnu. Na analzowane przedsęborswa, będące własnoścą Sarbu Pańswa, duż wpłw mał cznn polczno-gospodarcze. Slne uzależnene planów resruurzac seora od róooresowch celów polcznch powodowało częse zman erunów szału resruurzac. Tae posępowane ne mogło meć pozwnch suów w posac rwałośc wprowadzanch zman. Nalepe wdać o na przładze Kompan ęglowe SA oraz Kaowcego Holdngu ęglowego SA. żadnm wpadu ne można uznać, że proces resruurzac badanch podmoów zosał zaończon, co powerdzaą warośc wsaźnów cząsowch poszczególnch sfer resruurzac. Analzowane przedsęborswa wazał sę w badanm orese braem odpornośc na nagłe zman zachodzące w ch ooczenu, uzależnenem dodanego wnu fnansowego od wsoch cen węgla na rnach nezdolnoścą do onurenc cenowe. Na nepełn suces resruurzac badanego seora wpłnęło wele cznnów o charaerze wewnęrznm. Do naważneszch z nch należ zalczć dzałalność slnch zwązów zawodowch, urudnaącch wprowadzane zman dososowawczch w przedsęborswach, sruurę organzacną, óre weloszczeblowość oraz złożoność ne sprzała szbemu przepłwow nformac, bra powązana wnów fnansowch badanch podmoów z wsooścą wnagrodzeń śwadczeń socalnch, częse zman adrowe w zarządach badanch przedsęborsw, slne sorelowane ze zmanam władz cenralnch. Cznnam zewnęrznm, óre w znacznm sopnu spowolnł wdrażane zman w badanch podmoach, bł: bra onurenc, spowodowan ogranczenam prawnm oraz wsom bareram weśca do branż wśca z ne, źle sprawowan nadzór właśccels nad badanm podmoam, slna cenralzaca opracowwana zman w górncwe na pozome rządowm, bez uwzględnana posulaów oraz opn zarządów poszczególnch badanch podmoów. Przwódzwo oszowe wdae sę bć sraegą, óra nabardze sprza wprowadzanu zman resruurzacnch. Badane przedsęborswa pownn z edne sron dążć do obnżana oszów, a z druge sron szuać sposobu pełnego worzsana posadanch zdolnośc producnch. Jednaże ze względu na specfę branż oraz slną onurencę ze sron pańsw esporerów węgla

18 12 M. Sansławs neławo bło realzować sraegę oszową. Częse zman onunur na rnach zbu, prowadzące do spadu popu na węgel, a w rezulace zmneszena rozmarów produc, powoduą nachmasow wzros oszów wdobca, co unemożlwa realzowane sraeg oszowe. Analzuąc efe dososowawcze w poszczególnch podmoach, można swerdzć, że resruurzaca przebegała nerównomerne, w zależnośc od obszarów zman. Nagorsze efe resruurzac wsąpł w sferze produowe, naomas nawęsze zman, powerdzone przez nawższe cząsowe wsaźn resruurzac, mał mesce w sferze fnansowe. Na podsawe przeprowadzonch analz ne można oreślć wraźne orelac pomędz weloścą udzelone pomoc publczne a efeam resruurzac w badanch podmoach. dae sę edna, że zwęszene pomoc publczne ne będze prowadzć auomaczne do zwęszena efewnośc resruurzac. Można nawe sformułować ezę, że przznane mnesze pomoc publczne będze sę wązało z osągnęcem lepszch rezulaów dososowań przez badane podmo z branż górncze. Sposobem, ór może sone wpłnąć na przśpeszene resruurzac badanch przedsęborsw, es zapowedź rządu docząca ch prwazac. Zważwsz na epse wsaźn fnansowe ch przedsęborsw, wdae sę o w nablższm czase mało prawdopodobne. Bblografa Barosewcz S. (1984, Zmenne sneczne w modelowanu eonomercznm, Prace Nauowe Aadem Eonomczne we rocławu, 262. Ceśla M. (1974, Modele zaporzebowana na adr walfowane, dawncwo Nauowe PN, arszawa. Choroszcza J., Fornalcz A., Mulec M. (28, Resruurzaca górncwa węgla amennego program, barer, efewność, pomoc publczna, Pole, arszawa. Grabńs T., dmus S., Zelaś A. (198, Meod prognozowana rozwou społeczno-gospodarczego, Pańswowe dawncwo Eonomczne, arszawa. Hellwg Z. (1968, Zasosowane meod asonomczne do pologcznego podzału raów ze względu na pozom ch rozwou oraz zasob sruurę wwalfowanch adr, Przegląd Sasczn, 4, Hellwg Z. (199, Tasonoma eora e zasosowana, Aadema Eonomczna w Kraowe. Kaczorows P., Kraews S. (2, Tasonomczn wsaźn resruurzac, Insu Nau Eonomcznch PAN, orng Papers, 27. Lpows A. (1998, Rodzae resruurzac dużch przedsęborsw w orese ransformac, Insu Nau Eonomcznch PAN, orng Papers, arszawa. Pocecha J., Podolec B., Soołows A., Zaąc K. (1988, Meod asonomczne w badanach społeczno- -eonomcznch, dawncwo Nauowe PN, arszawa. Plua. (1977, elowmarowa analza porównawcza w badanach eonomcznch, Pańswowe dawncwo Eonomczne, arszawa. Srahl D. (199, Meod programowana rozwou społeczno gospodarczego, Polse dawncwo Eonomczne, arszawa.

19 Ocena efewnośc resruurzac 1 Assessmen of he resrucurng process effecveness of he seleced secor of econom n Poland wh applcaon of he mehod of cluser analss snhec measure of he socal- -economc developmen Absrac Ths arcle concenraes on he resrucurng process of a seleced secor of he econom n Poland, based on companes ha pla a e role n he secor, wh he applcaon of cluser analss mehod a snhec measure of socoeconomc developmen, nroduced b Danua Srahl. For he purpose of he sud, he coal mnng secor has been seleced. The resrucurng of hs parcular secor, n addon o ron and seel ndusr resrucurng, has been a drvng force of European counres negraon, whch laer led o he creaon of he European Economc Commun. One of he frs proecs of economc ransformaon n Poland, carred ou afer 1989 was governmen decson o resrucure he coal mnng ndusr. The resuls of he analss show ha ang he developmens on nernaonal coal mares no accoun, he process of he mnng secor resrucurng n Poland was mplemened oo slowl and s effecs were nadequae and unsasfacor n erms of he oal fnancal coss ha had been pad b he Polsh econom and from he pon of vew of mare requremens. The research has proved large usefulness of he seleced cluser analss mehod n monorng he effecveness of he mnng secor resrucurng n Poland. Kewords: cluser analss, resrucurng

20