Program profilaktyczny Zespołu Szkół Akademickich w Zielonej Górze

Transkrypt

1 Prawdziwa cywilizacja nie polega na sile, ale jest owocem zwycięstw nad samym sobą, nad mocami niesprawiedliwości, egoizmu i nienawiści, które są zdolne zniekształcić prawdziwe oblicze człowieka. /Jan Paweł II/ Program profilaktyczny Zespołu Szkół Akademickich w Zielonej Górze Proponowany Program Profilaktyki stanowi uzupełnienie i jednocześnie integralną całość z Programem Wychowawczym Zespołu Szkół Akademickich i jest oparty na Podstawie Programowej Kształcenia Ogólnego (Rozp. MEN z dnia 15 lutego 1999 r. zał. nr 2) oraz Rozporządzenia MEN z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Program uwzględnia cele i zadania szkoły zawarte w powyższych dokumentach, dostosowany jest do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb ich środowiska rodzinnego. Realizacja programu ma stwarzać optymalne warunki rozwoju uczniów naszej szkoły oraz promować i chronić ich zdrowie. Podstawa prawna: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483). 2. Konwencja o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526 i 527). 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 ze zm.). 4. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 ze zm.). 5. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55). 6. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 ze zm.). 7. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Z 2003 r. Nr 24, poz. 198). 8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624). 9. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458). 10. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114). 11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. Nr 5, poz. 46). 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226). 13. Statut Zespołu Szkół Akademickich w Zielonej Górze. 1

2 Cele ogólne tego programu to: 1. Eliminowanie czynników ryzyka i przeciwdziałanie im. 2. Tworzenie zdrowej atmosfery wokół dziecka. 3. Działania wzmacniające czynniki chroniące przed patologią. 4. Wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju młodego człowieka jako jednostki zdolnej do życia w ramach różnych wspólnot Głównym zadaniem szkoły w realizacji założonych celów jest: zachęcanie uczniów do pokonywania trudności, pokazywanie, jak mogą to zrobić, wskazywanie różnych rodzajów aktywności przydatnych dla wszechstronnego rozwoju, wywoływanie chęci akceptacji siebie i utrwalania własnego optymizmu niezbędnego w kształtowaniu pozytywnych postaw i zachowań. Program obejmuje następujące zagadnienia: 1. Rozwój osobowości. 2. Rozwój umiejętności społecznych. 3. Higiena zdrowie choroba. 4. Ruch i wypoczynek. Krajoznawstwo turystyka wiedza ekologiczna. Każda część zawiera ogólną charakterystykę zagadnienia, szczegółowe cele profilaktyki oraz procedury ich realizacji. Program Profilaktyki jest zawarty w szkolnym zestawie programów nauczania do realizacji przez wszystkich nauczycieli liceum i gimnazjum w czasie lekcji przedmiotowych, godzin wychowawczych, zajęć pozalekcyjnych. Program zakłada ewaluację, która w przypadku kształtowania odpowiednich postaw uczniów możliwa jest tylko w niepełnym zakresie (postawy uczniów kształtowane są nie tylko w szkole i nie tylko w ciągu trzyletniego okresu nauki w liceum i gimnazjum). Częściową odpowiedź na pytanie czy podjęte działania wpłynęły na postawy uczniów możemy uzyskać przez: obserwację zachowań uczniów w różnych sytuacjach, rozmowy i wywiady z uczniami, rodzicami i nauczycielami, analizę arkuszy obserwacji poszczególnych uczniów, analizę wytworów pracy uczniów i stopnia ich zaangażowania w proponowane formy promujące zdrowy styl życia. ROZWÓJ OSOBOWOŚCI Skuteczny rozwój osobowości uczniów polega m. in. na budowaniu poczucia własnej wartości, a to wiąże się z samooceną. Wiele osób uznaje samoocenę za niezbędny element skutecznego działania. Człowiek o wysokim poczuciu własnej wartości umie podejmować przemyślane decyzje i racjonalnie zachowuje się w sytuacjach konfliktowych. Umiejętności te pozwalają skutecznie opierać się naciskom kolegów i środowiska w sprawie picia i eksperymentów z narkotykami. Na szacunek dla samego 2

3 siebie mają wpływ informacje zwrotne, jakie otrzymujemy od innych, i dlatego pozytywna atmosfera w grupie pomaga wzmocnić ten szacunek. Myślenie pozytywne sprzyja dobremu samopoczuciu, sympatii własnej osoby i sympatii do innych ludzi. Traktując innych miło mamy większą szansę na to, że otoczenie obdarzy nas sympatią i znacznie łatwiej nam przyjdzie nie bać się pokazywania siebie takimi, jakimi naprawdę jesteśmy. Rozwijanie u uczniów poczucia własnej wartości, kontroli, Zwiększenie szacunku ucznia do samego siebie, Wzmacnianie samooceny, Budowanie wiary w siebie i własne siły, Pokonywanie lęków, Rozwijanie świadomości własnych wad i zalet, Uświadamianie zależności między komunikatami pozytywnymi a szacunkiem dla samego siebie, Wykształcenie zdolności nazywania i publicznego wypowiadania uznawanych przez uczniów wartości, Wykształcenie podejmowania przemyślanych decyzji, rozwiązywania konfliktów, Rozwijanie umiejętności interpersonalnych, Wykształcenie umiejętności zachowania się w określonych sytuacjach, także konfliktowych, Rozwijanie samoświadomości, Kształcenie umiejętności stawiania celów i określania niektórych celów na przyszłość, Kształcenie umiejętności wymieniania się pozytywnymi odczuciami z innymi, Pobudzanie wrażliwości na sprawy innych ludzi, Rozwijanie osobowości ucznia, Rozwijanie sił twórczych w mocnym poczuciu wiary, że wszystko da się zrobić. ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH Stymulowanie społecznego rozwoju uczniów powinno przygotować młodzież do aktywnego i satysfakcjonującego uczestnictwa w życiu społecznym. Opanowanie umiejętności interpersonalnych jest koniecznością dla wkraczającego w dorosłe życie obywatela. Posiadanie różnych społecznych umiejętności może pomóc młodzieży w przezwyciężeniu trudności w kontaktach z innymi ludźmi i zapobiec uleganiu negatywnym wpływom i niekorzystnym zjawiskom. Rozwój umiejętności interpersonalnych to obok rozwoju całej osobowości najlepsze działania profilaktyczne. 1. Klasa szkolna jako grupa społeczna pozytywnie oddziaływująca na uczniów. zbudowanie zgranego zespołu klasowego, osiąganie pozytywnego wpływu grupy jako całości na poszczególnych uczniów, stwarzanie społecznej kontroli zachowań związanych z pełnioną rolą w klasie, wyzwalanie aktywności u wszystkich członków zespołu klasowego, ułatwianie współpracy, umożliwienie wspomagania osób nie tylko najsłabszych, ale każdego, kto w danym momencie pracuje mniej wydajnie, kompensowanie indywidualnych słabości uczniów mocnymi stronami innych, zwiększanie efektywności uczenia się i nauczania. 2. Doświadczenia w pełnieniu różnych ról społecznych. 3

4 zdobywanie doświadczeń związanych z pełnieniem różnych ról społecznych, stwarzanie sytuacji dla pewnych uczniów do uwolnienia się od pełnionej przez nich, niepożądanej społecznie roli, stwarzanie społecznej kontroli zachowań związanych z pełnioną rolą, dostarczanie wiedzy na temat ról społecznych, 3. Skuteczna komunikacja społeczna. uświadomienie znaczenia prawidłowej komunikacji społecznej, poszerzenie wiadomości na temat zasad i trudności w porozumiewaniu się, poznanie sposobów radzenia sobie z barierami komunikacyjnymi, wykształcenie motywacji do doskonalenia różnych umiejętności komunikowania się. 4. Zachowanie w trudnych społecznie sytuacjach. poznanie różnych sposobów radzenia sobie z konfliktami, zdobywanie umiejętności zachowania się w sytuacjach okazywania agresji przez innych, dostarczenie wiadomości o możliwościach uzyskania pomocy w trudnych sytuacjach. 5. Eliminowanie negatywnego wpływu niektórych grup społecznych. dostarczenie wiadomości o zagrożeniach płynących z przyłączenia się do gangów i sekt, wyczulenie uczniów na zagrożenie manipulacją, zaproponowanie możliwości spędzania wolnego czasu w bezpieczny sposób, tworzenie więzi z pozytywnie funkcjonującymi grupami. HIGIENA - ZDROWIE - CHOROBA Zdrowie jest najcenniejszą wartością człowieka. Na jego stan wpływa wiele pozytywnych i negatywnych czynników. Gdy organizm potrafi się do nich przystosować to zdrowie zostaje zachowane. Jednak możliwości przystosowawcze organizmu są ograniczone. Jeśli szkodliwe czynniki działają zbyt długo lub w dużych stężeniach, mogą wywołać chorobę. Choroba to reakcja organizmu na działanie czynnika chorobowego. Zanieczyszczenia środowiska, niehigieniczny tryb życia, stres są przyczynami tzw. chorób cywilizacyjnych. Jeżeli dotyczą one dużych grup ludzi, są przewlekłe i wymagające długiego leczenia, nazywamy je chorobami społecznymi. Zaliczamy do nich: choroby układu krążenia, choroby nowotworowe, gruźlicę, alkoholizm, narkomanię, AIDS, choroby weneryczne, choroby psychiczne, alergie i urazy. Właściwy tryb życia pozwala na ochronę własnego zdrowia. Zapobieganie chorobom, czyli profilaktyka jest celem, który powinniśmy stawiać przed sobą, aby zachować zdrowie. Higiena i pielęgnacja skóry - pielęgnacja a środki kosmetyczne, - zmiany w okresie dojrzewania (trądzik młodzieńczy), - wpływ nadmiernego nasłonecznienia na skórę, - pasożyty skóry. 4

5 Cele profilaktyki : określenie zasad pielęgnacji skóry, opisywanie środków szczególnie wskazanych do pielęgnowania skóry w okresie dojrzewania, uwrażliwienie na konieczność rozsądnego korzystania z kąpieli słonecznych, określenie sposobów zapobiegania zarażeniu się pasożytami skórnymi. Zdrowie jamy ustnej - higiena jamy ustnej, - racjonalne żywienie, - uzupełnienie związków fluoru, - zabiegi profilaktyczne i stomatologiczne oraz wczesne leczenie próchnicy zębów. Cele profilaktyki wyjaśnienie zasad higieny jamy ustnej, ukształtowanie umiejętności rozpoznawania próchnico twórczego działania pokarmów, rozumienie, iż odpowiednie odżywianie (zwłaszcza dostarczenie soli mineralnych i witamin) jest podstawą w zapobieganiu chorobom jamy ustnej, określenie roli fluoru dla zdrowia zębów, kształtowanie potrzeby korzystania z opieki stomatologicznej. Choroby zakaźne - choroby zakaźne i czynniki chorobotwórcze, - metody zapobiegania i zwalczania chorób. Cele profilaktyki analizowanie czynników chorobotwórczych wywołujących choroby zakaźne, określenie objawów chorób zakaźnych i podstawowych zasad profilaktyki, opisywanie możliwości aktywnej ochrony przed chorobami zakaźnymi i innymi czynnikami o charakterze patogennym. Choroby nie mające charakteru zakaźnego - charakterystyka chorób: nowotworowych układu krążenia, metabolicznych, alergicznych, psychicznych, - uzależnienia jako plagi społeczne: nikotynizm, alkoholizm, narkomania, - zdrowy styl życia profilaktyka chorób. Cele profilaktyki określenie przyczyn chorób nowotworowych oraz zasad profilaktyki tych chorób wywołanych przez czynniki środowiska, poznanie czynników zwiększających ryzyko chorób krążenia, określenie zasad profilaktyki chorób układu krążenia, nowotworowych, alergicznych, określenie przyczyn chorób metabolicznych i alergicznych, wskazanie zasad profilaktyki tych chorób wywołanych wskutek nieodpowiedniego trybu życia i działania czynników środowiska, wskazanie przyczyn chorób psychicznych, określenie zasad higieny psychicznej, 5

6 poznanie groźnych dla zdrowia następstw stosowania używek, narkotyków i leków oraz palenia papierosów, rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji, związanych z sytuacjami, w których młody człowiek może sięgnąć po alkohol tytoń bądź narkotyki, pokazanie perspektyw zdrowego życia. RUCH I WYPOCZYNEK KRAJOZNAWSTWO TURYSTYKA WIEDZA EKOLOGICZNA Na działalność krajoznawczo turystyczną w szkole można patrzeć bardzo różnie. Dla jednych jest to atrakcyjny sposób spędzania czasu, dla innych jakość życia. Działalność krajoznawczo turystyczna może służyć rozrywce albo być drogą wzbogacenia własnej osobowości, poznania kraju, świata i siebie. Poznanie to nie tylko przygoda i przyjemność, ale nauka nie szkolna tylko zupełnie inna przyjemna, beztroska, swobodna. Jest to sens edukacyjnej działalności krajoznawczo turystycznej, czy tej, która uczy i wychowuje. Dobrze zorganizowana i metodycznie prowadzona działalność ta cieszy się wśród dzieci i młodzieży dużym zainteresowaniem, gdyż wychodzi naprzeciw naturalnym potrzebom młodych ludzi. Ewaluacja wdrażanie uczniów do krajoznawczego poznawania kraju, poznanie własnego regionu pod względem historycznym, geograficznym i etnograficznym przyrody, poznanie walorów przyrodniczych, wdrażanie uczniów do działań na rzecz ochrony środowiska naturalnego, rozwijanie nawyku aktywnego wypoczynku i umiejętności organizowania takich form wypoczynku dla siebie i innych, kształtowanie postaw odpowiedzialności za swoje czyny i podejmowane decyzje, doskonalenie umiejętności pracy w zespole, nawiązywania kontaktów międzyludzkich, wyrabianie poczucia odpowiedzialności, wzmacnianie przyjaźni poprzez wspólne przebywanie, kształtowanie kultury osobistej, prowadzenia obserwacji w najbliższej okolicy, ukierunkowanych na odkrywanie dostrzegalnych przejawów integracji człowieka w komponenty środowiska, stosownego zachowania na obszarach chronionych, świadomego planowania i organizowania działań służących poprawie stanu środowiska w najbliższym otoczeniu. Na każdym etapie realizacji programu profilaktycznego należy szukać odpowiedzi na pytanie czy i jak podjęte działania wpłynęły na uczniów, ich wiedzę, umiejętności i postawy. Czy osiągamy założone cele programu. Odpowiedzi na te pytania, w przypadku nie są łatwe, bowiem pamiętać należy, że postawy człowieka kształtują się przez całe życie, a w okresie dojrzewania na postawy młodzieży wpływa wiele czynników. Przynajmniej częściowej odpowiedzi na te pytania dostarczyć może: analiza arkuszy obserwacji poszczególnych uczniów i klas, 6

7 analiza wyników ankiet przeprowadzanych wśród uczniów, rodziców i nauczycieli dotyczących różnych zagadnień wychowawczych, poglądów uczniów, udział uczniów w różnego rodzaju imprezach na terenie szkoły i poza nią, własna inicjatywa uczniów i podejmowanie działań, analiza trudnych przypadków wychowawczych, podejmowanych działań zaradczych i postępów w tym zakresie, działalność samorządowa na terenie klasy, szkoły i poza nią, rozmowy i wywiady z uczniami, rodzicami i nauczycielami, analiza kwestionariuszy do samooceny uczniów, podsumowania udziału uczniów w konkursach, obserwacja zachowań w różnych sytuacjach typowych i nowych. Uwaga! Do Programu Profilaktyki opracowano formy poszczególnych metody realizacji poszczególnych celów, tematykę godzin wychowawczych, scenariusze zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych, warsztatów psychologicznych, które dołączono jako załączniki. Całość programu profilaktycznego dostępna jest w bibliotece szkolnej. Opracowanie: Joanna Andrzejewska Honorata Talaga Katarzyna Kosińska Irena Borowska-Pietrzak Arleta Majchrzak Emma Ratajczak Sylwia Popadiuk Agnieszka Tucka Irena Brzózka Sylwia Cyboran-Judkiewicz Małgorzatya Prętki Renata Lechowicz Rada Pedagogiczna zatwierdziła dnia roku. 7