PL B1. Ciecze jonowe z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym oraz sposób ich otrzymywania. POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL

Transkrypt

1 PL B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: (51) Int.Cl. C07C 211/63 ( ) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (54) Ciecze jonowe z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym oraz sposób ich otrzymywania (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 02/13 (73) Uprawniony z patentu: POLITECHNIKA POZNAŃSKA, Poznań, PL (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 02/14 (72) Twórca(y) wynalazku: JULIUSZ PERNAK, Poznań, PL MICHAŁ NIEMCZAK, Inowrocław, PL

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku są ciecze jonowe z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym oraz sposób ich otrzymywania, mające zastosowanie jako katalizatory reakcji otrzymywania pianek poliuretanowych. Ładunek ujemny w anionach jest zlokalizowany na atomie tlenu. Cieczami jonowymi (ang. Ionic Liquids) nazywa się organiczne związki chemiczne o budowie jonowej, składające się z kationu organicznego oraz anionu organicznego lub nieorganicznego. W temperaturze poniżej 100 C związki te są cieczami, co wyróżnia je spośród innych związków jonowych, będących najczęściej krystalicznymi ciałami stałymi, o temperaturach topnienia powyżej temperatury wrzenia wody. W skład cieczy jonowych zazwyczaj wchodzą rozbudowane przestrzennie kationy tetraalkiloamoniowe, tetraalkilofosfoniowe, imidazoliowe, pirydyniowe, chinoliniowe czy izochinoliniowe oraz aniony nieorganiczne (tetrafluoroboranowy, heksafluorofosforanowy, tetrachloroglinianowy, azotanowy, itp.) i organiczne (benzoesanowy, salicylanowy, octanowy, trifluorometylosulfonianowy, itp.). Intensywne zainteresowanie cieczami jonowymi przypada na początek lat 90 XX wieku, kiedy to odkryto możliwości ich zastosowania jako medium wielu reakcji chemicznych. Głównymi zaletami cieczy jonowych są wysoka stabilność termiczna, dobre przewodnictwo jonowe, szerokie okno elektrochemiczne oraz niska lotność, która z punktu widzenia ochrony środowiska pozwoliła zaliczyć je do tzw. zielonych rozpuszczalników". Uzasadniony jest więc ich stale rosnący wachlarz zastosowań obejmujący substancje dezynfekcyjne, antyelektrostatyczne, antyzbrylające, zmiękczające, środki ochrony drewna, związki powierzchniowo czynne, ekstrahenty czy elektrolity i media reakcji chemicznych oraz enzymatycznych. Kation cieczy jonowej odpowiada najczęściej za jej właściwości fizyczne takie jak: temperatura topnienia, lepkość, gęstość, podczas gdy anion kontroluje właściwości chemiczne. Różnorodna możliwość połączeń między tymi jonami pozwala nam na zaprojektowanie" cieczy pożądanych właściwościach fizykochemicznych. Aniony kwasów organicznych charakteryzują się często aktywnością biologiczną i w połączeniu z kationem pochodzenia organicznego tworzą nowej generacji związki wielofunkcyjne, o bardzo szerokim potencjale aplikacyjnym. Własności przeciwbakteryjne przeciwgrzybicze i przeciwglonowe wykazują aniony: octanowy, propionianowy, benzoesanowy czy mleczanowy; własności przeciwutleniające wykazują aniony: askorbinianowy, cytrynianowy czy bursztynianowy; własności chwastobójcze wykazują aniony: (4-chloro-2-metylo-fenoksy)octanowy, (2,4-dichlorofeno-ksy)octanowy czy 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesanowy. Zastosowanie cieczy jonowych napotyka na pewne bariery wynikające z ich higroskopijności, dużej lepkości i ceny. Jednak olbrzymia liczba możliwych kombinacji kation - anion z każdym rokiem owocuje powstaniem związków o interesujących, nierzadko wielofunkcyjnych właściwościach. Ciecze jonowe z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym można otrzymać czterema zaproponowanymi metodami: 1) Reakcja wymiany anionu pomiędzy halogenkami trimetylowinyloamoniowymi i solami kwasów organicznych, 2) Reakcja pomiędzy halogenkami trimetylowinyloamoniowymi i mocnymi kwasami organicznymi 3) Reakcja zobojętniania wodorotlenku trimetylowinyloamoniowego za pomocą organicznych kwasów, 4) Reakcja eliminacji w czwartorzędowych solach amoniowych z kationem chloroetylotrimetyloamoniowym i anionem organicznym, pod wpływem mocnych zasad, prowadząca do powstania grupy winylowej. Jako przykładowe związki z grupy czwartorzędowych soli amoniowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym o wzorze ogólnym 1 wymienić można: benzoesan trimetylowinyloamoniowy, metanosulfonian trimetylowinyloamoniowy, salicylan trimetylowinyloamoniowy, acesulfam trimetylowinyloamoniowy, (4-chloro-2-metylofenoksy)octan trimetylowinyloamoniowy. Istotą wynalazku są czwartorzędowe sole amoniowe z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 1, którym A oznacza anion organiczny z grupy: mrówcza-

3 PL B1 3 nów lub octanów, lub propionianów, lub metanosulfonianów, lub trifluorometanosulfonianów, lub etanosulfonianów, lub benzoesanów, lub salicylanów, lub acesulfamów, lub cyklaminianów, lub sacharynianów, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)octanów, lub 2,4-dichlorofenoksyoctanów, lub 2-(4-chloro-2- -metylo-fenoksy)propionianów, lub 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesanów, a sposób ich otrzymywania polega na tym, że czwartorzędowe halogenki amoniowe z kationem trimetylowinyloamoniowym o wzorze ogólnym 2, rozpuszcza się w wodzie lub alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla lub ich mieszaninie, miesza się z solą sodową, lub potasową, lub litową, lub amonową acesulfamu, lub cyklaminianu, sacharynianu oraz kwasów: mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzoesowego, lub salicylowego, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)octowego, lub (2,4-dichlorofenoksy)-octowego, lub 2-(4-chloro-2-metylo-fenoksy)propionowego, lub 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesowego, rozpuszczoną w wodzie lub alkoholu, w stosunku molowym halogenku amoniowego do soli od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się rozpuszczalnik, a produkt ekstrahuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem, po czym rozpuszczalnik usuwa się. Drugi sposób otrzymywania polega na tym, że czwartorzędowe halogenki amoniowe z kationem trimetylowinyloamoniowym o wzorze ogólnym 2, rozpuszcza się w wodzie lub alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla, lub ich mieszaninie, miesza się wodnym lub alkoholowym roztworem kwasów: metanosulfonowego lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)octowego, lub (2,4-dichlorofenoksy)octowego, w stosunku molowym halogenku amoniowego do soli od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje powstały roztwór halogenowodoru. Trzeci sposób otrzymywania polega na tym, że wodorotlenek trimetylowinyloamoniowy o wzorze ogólnym 2, rozpuszcza się w wodzie lub alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla, lub ich mieszaninie, miesza się z wodnym lub alkoholowym roztworem sacharyny lub kwasu mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzoesowego, lub salicylowego, lub acesulfamowego, lub cyklaminowego, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)octowego, lub (2,4-dichloro-fenoksy)octowego, lub 2-(4-chloro-2-metylofenoksy)propionowego, lub 3,6-dichloro-2-metoksy-benzoesowego, w stosunku molowym wodorotlenku amoniowego do kwasu od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się rozpuszczalnik, lub ich mieszaninę, otrzymując gotowy produkt. Czwarty sposób otrzymywania polega na tym, że czwartorzędowe sole amoniowe z kationem chloroetylotrimetyloamoniowym i anionem organicznym z grupy: mrówczanów, lub octanów, lub propionianów, lub metanosulfonianów, lub trifluorometanosulfonianów, lub etanosulfonianów, lub benzoesanów, lub salicylanów, lub acesulfamów, lub cyklaminianów, lub sacharynianów, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)octanów, lub 2,4-dichlorofenoksyoctanów, lub 2-(4-chloro-2-metylofenoksy)-propionianów, lub 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesanów, o wzorze ogólnym 3, rozpuszcza się w alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla, lub ich mieszaninie, miesza się z alkoholowymi roztworami wodorotlenków metali I i Il grupy układu okresowego, w stosunku molowym soli amoniowej do wodorotlenku od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odsącza się wytrąconą sól nieorganiczną, a z przesączu odparowuje się rozpuszczalnik, lub ich mieszaninę, otrzymując gotowy produkt. Piąty sposób otrzymywania polega na, że czwartorzędowe sole amoniowe z kationem chloroetylotrimetyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 3, określone zastrz. 4, rozpuszcza się w wodzie, miesza się z wodnymi roztworami wodorotlenków metali I i Il grupy układu okresowego, w stosunku molowym soli amoniowej do wodorotlenku od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się wodę, a produkt ekstrahuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem, po czym rozpuszczalnik usuwa się, otrzymując gotowy produkt. Dzięki zastosowaniu rozwiązania według wynalazku uzyskano następujące efekty technicznoekonomiczne: opracowano metodę otrzymywania nowej grupy cieczy jonowych, które wykazują stabilność termiczną w szerokim zakresie temperatur, otrzymane amoniowe ciecze jonowe charakteryzują się wysokim stopniem czystości oraz posiadają niemierzalną nad swą powierzchnią prężność par,

4 4 PL B1 otrzymano ciecze jonowe zawierające w kationie grupę winylową, otrzymano ciecze jonowe o słodkim smaku, zsyntezowane ciecze jonowe są rozpuszczalne w rozpuszczalnikach organicznych, natomiast słabo rozpuszczają się w wodzie, otrzymane związki wykazują właściwości konserwujące, bakteriobójcze, grzybobójcze lub herbicydowe, w zależności od budowy anionu, wydajności reakcji otrzymywania cieczy jonowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym mieści się w granicach od 93 do 99%. Sposób wytwarzania cieczy jonowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym ilustrują poniższe przykłady: P r z y k ł a d I Sposób wytwarzania benzoesanu trimetylowinyloamoniowego: W kolbie umieszczono 2,4 g (0,02 mola) kwasu benzoesowego oraz 8 g 10% wodnego roztworu wodorotlenku sodu (0,02 mola). Zawartość kolby mieszano w temperaturze pokojowej do momentu całkowitego roztworzenia obecnego kwasu. Następnie dodano małymi porcjami, przy ciągłym mieszaniu, 12,2 g 20% roztworu wodnego chlorku trimetylowinyloamoniowego (0,02 mola). Mieszanie kontynuowano przez 30 minut w temperaturze pokojowej, po czym odparowano wodę, a surowy produkt dokładnie osuszono. Następnie rozpuszczono go w bezwodnym acetonie i odsączono 1,2 g (0,02 mola) wytrąconego chlorku sodu. Ekstrakt acetonowy zatężono pod obniżonym ciśnieniem otrzymując benzoesan trimetylowinyloamoniowy. Wydajność przeprowadzonej reakcji wyniosła 97%. 1 H NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 3,39(s, 9H); 5,56(s, 1H); 5,84(d, J=15,3 Hz, 1H); 6,81(m, 1H); 7,53(t, J=7,2 Hz, 2H); 7,64(t, J=7,7 Hz, 1H); 7,98(d, J=6,8 Hz, 2H). 13 C NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 167,32; 143,16; 132,74; 131,12; 129,26; 128,56; 111,40; 53,57. Analiza elementarna CHN dla C 12 H 17 NO 2 (M mol = 207,27 g/mol): wartości obliczone (%): C = 69,54; H = 8,27; N = 6,76; wartości zmierzone: C = 69,19; H =8,50; N = 6,49. P r z y k ł a d Il Sposób wytwarzania metanosulfonianu trimetylowinyloamoniowego: Do kolby wprowadzono 28,8 g 10% wodnego roztworu kwasu metanosulfonowego (0,03 mola). Następnie dodano małymi porcjami, przy ciągłym mieszaniu, 12,2 g 30% wodnego roztworu chlorku trimetylowinyloamoniowego (0,03 mola). Mieszanie kontynuowano przez 10 minut w temperaturze pokojowej, po czym odparowano powstały roztwór kwasu solnego pod obniżonym ciśnieniem. Wydajność przeprowadzonej reakcji wyniosła 95%. 1 H NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 2,75(s, 3H); 3 ; 25(s, 9H); 5,53(s, 1H), 5,94(d, J=15,5 Hz, 1H), 6,80(m, 1H). 13 C NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 143,24; 111,23; 53,76; 41,97. Analiza elementarna CHN dla C 6 H 15 NO 3 S (M mol = 181,25 g/mol): wartości obliczone (%): C=39,76; H=8,34; N=7,73; wartości zmierzone: C=39,98; H=8,08; N=8,03. P r z y k ł a d III Sposób wytwarzania salicylanu trimetylowinyloamoniowego: Do kolby reakcyjnej dodano 25,0 cm 3 metanolu, w którym rozpuszczono 2,2 g (0,04 mola) wodorotlenku potasu. Następnie, przy ciągłym mieszaniu, dodano 10,4 g (0,04 mola) salicylanu chloroetylotrimetyloamoniowego. Mieszanie kontynuowano przez 12 godzin w temperaturze 333K, po czym odsączono 3,0 g (0,04 mola) wytrąconego chlorku potasu. Po odsączeniu osadu odparowano rozpuszczalnik i otrzymano salicylan trimetylowinyloamoniowy. Wydajność przeprowadzonej reakcji wyniosła 93%. 1 H NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 3,28(s, 9H); 5,51(s, 1H); 5,79(d, J=16,8 Hz, 1H); 6,59(m, 1H); 6,64(m, 1H); 6,69(m, 1H); 7,14(t, J=5,1 Hz, 1H); 7,67 (d, J=7,5 Hz, 1H). 13 C NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 171,45; 162,99; 143,05; 131,33; 129,94; 120,69; 115,90; 115,83; 111,48; 53,45.

5 PL B1 5 Analiza elementarna CHN dla C 12 H 17 NO 3 (M mol = 223,27 g/mol): wartości obliczone (%): C = 64,55; H=7,67; N=6,27; wartości zmierzone: C=64,82; H=7,85; N=6,04. P r z y k ł a d IV Sposób wytwarzania acesulfamu trimetylowinyloamoniowego: W 15,0 g wody rozpuszczono 6,0 g (0,03 mola) acesulfamu potasu. Następnie dodano małymi porcjami, przy ciągłym mieszaniu, 9,1 g 40% wodnego roztworu chlorku trimetylowinyloamoniowego (0,03 mola). Mieszanie kontynuowano przez 15 minut w temperaturze pokojowej, po czym odparowano rozpuszczalnik, a surowy produkt dokładnie osuszono. Następnie rozpuszczono w bezwodnym metanolu i odsączono 2,2 g (0,03 mola) wytrąconego chlorku potasu. Ekstrakt metanolowy zatężono pod obniżonym ciśnieniem otrzymując acesulfam trimetylowinyloamoniowy. Wydajność przeprowadzonej reakcji wyniosła 98%. 1 H NMR (CDCI 3 ) [ppm] = 2,04(s, 3H); 3,47(s, 9H); 5,45(s, 1H); 5,48(s, 1H), 5,77(d, J=15,9 Hz, 1H), 6,74(m, 1H). 13 C NMR (CDCI 3 ) [ppm] = 169,60; 161,05; 142,89; 111,72; 102,26; 54,37; 19,88. Analiza elementarna CHN dla C 9 H 16 N 2 O 4 S (M mol =248,30 g/mol): wartości obliczone (%): C=43,53; H=6,49; N=11,28; wartości zmierzone: C=43,37; H=6,69; N=11,01. P r z y k ł a d V Sposób wytwarzania (4-chloro-2-metylofenoksy)octanu trimetylowinyloamoniowego: W 20,0 cm 3 metanolu rozpuszczono 4,0 g (0,02 mola) kwasu (4-chloro-2-metylofenoksy)- octowego. Następnie dodano małymi porcjami, przy ciągłym mieszaniu, 10,3 g 20% metanolowego roztworu wodorotlenku trimetylowinyloamoniowego (0,02 mola). Mieszanie kontynuowano przez 30 minut w temperaturze pokojowej, po czym odparowano metanol, a produkt reakcji dokładnie osuszono. Wydajność przeprowadzonej reakcji wyniosła 95%. 1 H NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 2,17(s, 3H); 3,30(s, 9H); 4,69(s, 2H); 5,52(s, 1H); 5,78(d, J=15,3 Hz, 1H); 6,72(m, 1H); 6,82(d, J=8,7 Hz, 1H); 7,17(d, J=8,7 Hz, 1H); 7,21(s, 1H). 13 C NMR (DMSOd 6 ) [ppm] = 170,01; 154,86; 143,10; 129,98; 128,40; 126,27; 124,14; 112,89; 111,40; 65,12; 53,42; 15,82. Analiza elementarna CHN dla C 14 H 2 OCINO 3 (M mol =285,77 g/mol): wartości obliczone (%): C=58,84; H=7,05; N=12,41; wartości zmierzone: C=58,99; H=7,36; N=12,73. Przykładowe zastosowanie: W wyniku addycyjnej polimeryzacji wielofunkcyjnych izocyjanianów ze związkami poliwodorotlenowymi powstają polimery zwane powszechnie poliuretanami. W celu przyspieszenia reakcji ich otrzymywania stosuje się odpowiednie katalizatory. Wpływają one zarówno na ogólną szybkość syntezy polimeru, jak również na względną szybkość poszczególnych w tym procesie reakcji. Sterując szybkością wzrostu łańcucha, szybkością spieniania i utwardzania, umożliwiają one otrzymanie poliuretanów o pożądanych właściwościach użytkowych. Do związków katalizujących szybkość reakcji polimeryzacji addycyjnej zalicza się m.in. aminy oraz organiczne związki metali. Będący przedmiotem wynalazku acesulfam trimetylowinyloamoniowy ma zastosowanie jako katalizator reakcji otrzymywania pianek poliuretanowych. W tym celu ciecz jonową w ilości 0,1 g oraz wodę w ilości 0,5 g wprowadzono się do 10,0 g poliolu, o liczbie hydroksylowej 380 mg KOH/g i mieszano w temperaturze 323K przez 15 minut. Następnie dodano 12,0 g diizocyjanianu toluilenu, mieszano 5 sekund i przelano do formy. Jako zakończenie reakcji przyjęto moment zaniku efektu egzotermicznego oraz dalszego wzrostu pianki. Przeprowadzono analogiczną próbę otrzymywania pianek poliuretanowych, bez obecności katalizatora. Szybkość reakcji okazała się 15-krotnie mniejsza niż w przypadku polimeryzacji katalizowanej za pomocą acesulfamu trimetylowinyloamoniowego. Acesulfamu trimetylowinyloamoniowy może mieć zastosowanie jako katalizator reakcji otrzymywania pianek poliuretanowych.

6 6 PL B1 Zastrzeżenia patentowe 1. Czwartorzędowe sole amoniowe z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 1, którym A oznacza anion organiczny z grupy: mrówczanów lub octanów, lub propionianów, lub metanosulfonianów, lub trifluorometanosulfonianów, lub etanosulfonianów, lub benzoesanów, lub salicylanów, lub acesulfamów, lub cyklaminianów, lub sacharynianów, lub (4-chloro-2- -metylofenoksy)octanów, lub 2,4-dichlorofenoksyoctanów, lub 2-(4-chloro-2-metylo-fenoksy)propionianów, lub 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesanów. 2. Sposób otrzymywania czwartorzędowych soli amoniowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrz. 1, znamienny tym, że czwartorzędowe halogenki amoniowe z kationem trimetylowinyloamoniowym o wzorze ogólnym 2, rozpuszcza się w wodzie lub alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla lub ich mieszaninie, miesza się z solą sodową, lub potasową, lub litową, lub amonową acesulfamu, lub cyklaminianu, sacharynianu oraz kwasów: mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzoesowego, lub salicylowego, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)octowego, lub (2,4-dichlorofenoksy)octowego, lub 2-(4-chloro-2-metylo-fenoksy)propionowego, lub 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesowego, rozpuszczoną w wodzie lub alkoholu, w stosunku molowym halogenku amoniowego do soli od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się rozpuszczalnik, a produkt ekstrahuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem, po czym rozpuszczalnik usuwa się. 3. Sposób otrzymywania czwartorzędowych soli amoniowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrz. 1, znamienny tym, że czwartorzędowe halogenki amoniowe z kationem trimetylowinyloamoniowym o wzorze ogólnym 2, rozpuszcza się w wodzie lub alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla, lub ich mieszaninie, miesza się wodnym lub alkoholowym roztworem kwasów: metanosulfonowego lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)- octowego, lub (2,4-dichlorofenoksy)octowego, w stosunku molowym halogenku amoniowego do soli od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje powstały roztwór halogenowodoru. 4. Sposób otrzymywania czwartorzędowych soli amoniowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrz. 1, znamienny tym, że wodorotlenek trimetylowinyloamoniowy o wzorze ogólnym 2, rozpuszcza się w wodzie lub alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla, lub ich mieszaninie, miesza się z wodnym lub alkoholowym roztworem sacharyny lub kwasu mrówkowego, lub octowego, lub propionowego, lub metanosulfonowego, lub trifluorometanosulfonowego, lub etanosulfonowego, lub benzoesowego, lub salicylowego, lub acesulfamowego, lub cyklaminowego, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)- octowego, lub (2,4-dichloro-fenoksy)octowego, lub 2-(4-chloro-2-metylofenoksy)propionowego, lub 3,6-dichloro-2-metoksy-benzoesowego, w stosunku molowym wodorotlenku amoniowego do kwasu od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się rozpuszczalnik, lub ich mieszaninę, otrzymując gotowy produkt. 5. Sposób otrzymywania czwartorzędowych soli amoniowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrz. 1, znamienny tym, że czwartorzędowe sole amoniowe z kationem chloroetylotrimetyloamoniowym i anionem organicznym z grupy: mrówczanów, lub octanów, lub propionianów, lub metanosulfonianów, lub trifluorometanosulfonianów, lub etanosulfonianów, lub benzoesanów, lub salicylanów, lub acesulfamów, lub cyklaminianów, lub sacharynianów, lub (4-chloro-2-metylofenoksy)octanów, lub 2,4-dichlorofenoksyoctanów, lub 2-(4-chloro-2-metylofenoksy)-propionianów, lub 3,6-dichloro-2-metoksybenzoesanów, o wzorze ogólnym 3, rozpuszcza się w alkoholu o długości łańcucha węglowego od jednego do czterech atomów węgla, lub ich mieszaninie, miesza się z alkoholowymi roztworami wodorotlenków metali I i Il grupy układu okresowego, w stosunku molowym soli amoniowej do wodorotlenku od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odsącza się wytrąconą sól nieorganiczną, a z przesączu odparowuje się rozpuszczalnik, lub ich mieszaninę, otrzymując gotowy produkt. 6. Sposób otrzymywania czwartorzędowych soli amoniowych z kationem trimetylowinyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 1, określonych zastrz. 1, znamienny tym, że

7 PL B1 7 czwartorzędowe sole amoniowe z kationem chloroetylotrimetyloamoniowym i anionem organicznym, o wzorze ogólnym 3, określone zastrz. 4, rozpuszcza się w wodzie, miesza się z wodnymi roztworami wodorotlenków metali I i Il grupy układu okresowego, w stosunku molowym soli amoniowej do wodorotlenku od 1:1 do 1:1,05, w temperaturze od 293 do 363K, korzystnie 293K, w czasie co najmniej 2 minut, następnie odparowuje się wodę, a produkt ekstrahuje się bezwodnym rozpuszczalnikiem, po czym rozpuszczalnik usuwa się, otrzymując gotowy produkt. Rysunki

8 8 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)