Transkrypt

1

2 Homo Economicus V Spotkanie III Instrumenty Pochodne

3 Nie ma głupich pytań, są tylko głupie odpowiedzi Kto pyta nie błądzi

4 Agenda Istota rynku instrumentów pochodnych Rynek giełdowy i OTC Motywy zawierania transakcji pochodnych Rodzaje instrumentów: Kontrakty terminowe Opcje SWAPY

5 Podział rynku finansowego Rynek finansowy Rynek pieniężny Rynek kapitałowy Rynek walutowy Rynek instrumentów pochodnych Certyfikaty depozytowe Bony skarbowe i pieniężne Akcje Obligacje Waluty?

6 Instrumenty pochodne (derywaty) Instrument pochodny jest to taki instrument finansowy, którego wartość zależy od innego instrumentu (tzw. instrumentu bazowego), na który pochodny instrument został wystawiony. Instrumenty pochodne potwierdzają uzyskanie przez nabywcę prawa do otrzymania w przyszłości określonej wartości pieniężnej lub dokonania transakcji (kupna/sprzedaży).

7 Instrumentem bazowym dla derywatów może być właściwie dowolna wartość ekonomiczna, która da się wyliczyć w sposób nie budzący wątpliwości. Najczęściej są to akcje, obligacje, indeksy giełdowe, towary lub poziom stóp procentowych. Waluty INNE: np. towary, indeksy, stopy procentowe, złoto, opady deszczu etc Derywaty Akcje, obligacje Instrumenty rynku pieniężnego

8 Rynek terminowy a rynek kasowy Rynek kasowy (spot) obejmuje transakcje, których dochodzi do przeniesienia obecnych praw własności do określonych instrumentów finansowych Rynek terminowy do rynek, na którym obraca się instrumentami opartymi na innych instrumentach( tzw. bazowych) dającymi prawo/obowiązek do zakupu tych instrumentów w przyszłości Na rynku terminowym handluje się prawami/zobowiązaniami do przyszłych transakcji na rynku kasowym czyli instrumentami pochodnymi.

9 Wartość (cena) instrumentu pochodnego Wartość instrumentu pochodnego jest ściśle skorelowana z wartością instrumentu bazowego, który jest notowany na rynku kasowym. Im bliżej terminu realizacji tym korelacja jest silniejsza. Oczywiście derywaty podlegają również takiej samej grze popytu i podaży podobnie jak standardowe instrumenty finansowe.

10 Rynek giełdowy vs rynek pozagiełdowy Obrót instrumentami pochodnym odbywa się na 2 rynkach: Rynek giełdowy, giełda (np. GPW, Chicago Board of Trade) handel odbywa się wg ściśle określonych reguł, instrumenty pochodne muszą być standaryzowane czyli posiadać wspólne określone parametry (wartość nominalną, datę wygaśnięcia, sposób rozliczenia) Rynek pozagiełdowy (OTC Over The Counter, np. FOREX) transakcje odbywają się między stronami za pomocą środków elektronicznych i telekomunikacyjnych. Instrumenty pochodne mogą być dostosowane do indywidualnych potrzeb (tailor made)

11 Motywy inwestycji na rynku kontraktów terminowych Hedging - zabezpieczanie się przed niekorzystną zmianą cen instrumentu podstawowego (np. akcji, walut, surowców) przy użyciu instrumentów pochodnych Spekulacja - nabywanie instrumentów pochodnych w celu uzyskania ponadprzeciętnego dochodu przy jednoczesnym podjęciu nadmiernego ryzyka (wykorzystanie dźwigni finansowej) Arbitraż - wykorzystywanie różnicy cen instrumentu na dwóch różnych rynkach w tym samym czasie, np. wykorzystywanie różnicy pomiędzy wartością teoretyczną a rynkową instrumentu pochodnego

12 Podstawowe instrumenty pochodne Kontrakty terminowe (futures i forward) Opcje Swapy

13 INSTRUMENTY POCHODNE KONTRAKTY TERMINOWE

14 Agenda Kontrakty terminowy charakterystyka Futures i forward różnice Parametry kontraktów Futures Podstawowe pojęcia Pozycja krótka i długa Dźwignia finansowa Operacje kontraktami terminowymi

15 Kontrakt terminowy (futures i forward) Kontrakt terminowy (ang. futures contract) jest umową między dwoma uczestnikami rynku, w której jeden zobowiązuje się sprzedać, a drugi kupić określoną liczbę instrumentu bazowego, czyli instrumentu będącego przedmiotem transakcji, w ściśle określonym terminie w przyszłości i po cenie ustalonej (tzw cenie terminowej) w momencie zawierania umowy. Istotną zaletą kontraktów terminowych jest to, że w momencie zakupu kontraktów uczestnicy rynku nie muszą angażować wszystkich środków na które opiewają kontrakty. Wystarczy, by przed zawarciem kontraktu obie strony wniosły jedynie depozyt zabezpieczający, stanowiący zazwyczaj niewielki procent wartości kontraktu.

16 Futures vs Forward Kontrakty forward Kontrakty futures Prywatna umowa pomiędzy dwiema stronami; instrument rynku OTC instrument niestandaryzowany Przedmiot obrotu giełdowego instrument standaryzowany Zwykle jedna określona data dostawy Przedział dat, w którym możliwa jest dostawa Rozliczany na zakończenie ważności kontraktu Rozliczany codziennie (proces marking to market) Zwykle dochodzi do fizycznej dostawy instrumentu bazowego lub końcowego rozliczenia gotówkowego Zwykle zamknięcie pozycji przed nadejściem terminu realizacji lub rozliczenie gotówkowe

17 Parametry kontraktów Futures Nazwa skrócona: F XYZ K R F XYZ K R oznaczenie kontraktu terminowego (futures) skrót nazwy instrument bazowego np. kontrakt na WIG20: FW20 kod określający miesiąc wykonania (wygaśnięcia kontraktu) H- marzec, M- czerwiec, U- wrzesień, Z- grudzień 2 ostatnie cyfry roku wykonania

18 Parametry kontraktów Futures Miesiące wykonania: Dla każdego indeksu notowane są jednocześnie trzy serie kontraktów. Miesiącami wykonania są trzy najbliższe miesiące cyklu marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień. Na przykład w sierpniu notowane będą jednocześnie serie kolejnych miesiącach wykonania wrzesień, grudzień i marzec. Ostatni dzień obrotu, dzień wygaśnięcia kontraktu i pierwszy dzień obrotu: Ostatnim dniem obrotu jest trzeci piątek miesiąca wykonania. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja, to wówczas jest to ostatni dzień sesyjny przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania. Dzień wygaśnięcia kontraktu jest to ten sam dzień co ostatni dzień obrotu. Pierwszym dniem obrotu nowej serii jest pierwszy dzień sesyjny po dniu wygaśnięcia poprzedniego kontraktu.

19 Wartość kontraktu Rzeczywista wielkość (a tym samym wartość) kontraktu jest określana przez giełdę i zwykle wielokrotnie przekracza możliwości finansowe indywidualnego inwestora. W przypadku innych kontraktów stosowane są tzw. mnożniki. Dotyczy to zwłaszcza kontraktów na indeksy giełdowe (np. mwig40)

20 Instrumenty bazowe, wielkość kontraktu i mnożniki na GPW Grupa kontraktów Instrument bazowy Wielkość kontraktu Indeksy WIG20, mwig40 Mnożnik (10 zł)* kurs kontraktu Akcje AGO, ACP, KGH, PGE, PGN, PKN, PEO, TPS 100 akcji Waluty CHF/PLN, USD/PLN; EUR/PLN jednostek waluty bazowej

21 Wartość kontraktu przykłady: WIG20 = wartość indeksu * 10 zł; np * 10 zł = zł Waluty* = kurs waluty* np USD/PLN: 3,00 * USD (wielkość kontraktu) = zł Akcje np: PKN ORLEN: 38,50 zł (cena terminowa PKN) * 100 akcji (wielkość kontraktu) = zł * Na GPW ceny kontraktów walutowych podaje się za 100 USD, czyli 300 PLN.

22 Quiz 1 Jaka będzie wartość dwóch kontraktów futures opiewających na akcje Agory? Cena terminowa akcji Agora wynosi 26 zł Odpowiedź: 2*100*13=2 600 PLN Wartość jednego kontraktu to: 100 (mnożnik)*26pln (cena) =2 600 PLN, zatem wartość dwóch kontraktów wyniesie 2*2 600 PLN= PLN)

23 Podstawowe pojęcia Pozycja długa kupno kontraktu Pozycja krótka sprzedaż kontraktu Depozyt zabezpieczający inwestorzy nie muszą angażować wszystkich środków w transakcji tylko określoną część, stanowiącą niewielki procent wartości kontraktu Margin call Dźwignia finansowa i jej zastosowanie

24 Pozycja długa (long, buy) vs krótka (short, sell) Inwestując w kontrakty terminowe inwestor może otworzyć pozycje długą lub krótką. Sytuacje gdy inwestor kupuje kontrakt terminowy nazywamy pozycją długą inwestor oczekuje wzrostu cen danego instrumentu bazowego Pozycja krótką nazywamy sytuacje, kiedy inwestor sprzedaje kontrakt terminowy. Należy pamiętać, że w tej sytuacji nie trzeba posiadać w portfelu danego instrumentu bazowego. Inwestor osiągnie zysk w przypadku spadku cen instrumentu bazowego. Zamknięcie pozycji (zakończenie transakcji) odbywa się poprzez pozycje odwrotną do otwarcia. Tak więc pozycja długa jest zamykana poprzez sprzedaż kontraktu a krótka poprzez kupno. Rozliczenie kontraktu futures jest pieniężne.

25 Pozycja długa przykład: Załóżmy, że inwestor kupuje (zajmuje pozycję długą) kontrakt terminowy na KGHM po kursie 90 zł. Kontrakt opiewa na 100 akcji. Wartość kontraktu wynosi zatem 100*90 zł= zł. Jeżeli kurs instrumentu bazowego (w tym wypadku akcji) w dniu wykonania kontraktu, ustali się na poziomie 100 zł, to nabywca kontraktu zrealizuje zysk w wysokości: (100-90) x 100 = zł Oznacza to, że nabywca kontraktu kupuje instrument bazowy, który jest wart 100 zł (akcje KGHM), po cenie 90 zł w ramach wzajemnych zobowiązań, wynikających z transakcji terminowej i sprzedaje na rynku kasowym po 100 zł

26 Pozycja krótka przykład: Załóżmy, że inwestor sprzedaje (zajmuje pozycję krótką) kontrakt terminowy na KGHM po kursie 90 zł. Kontrakt opiewa na 100 akcji. Wartość kontraktu wynosi zatem 100*90 zł=9 000 zł. Jeżeli kurs instrumentu bazowego (w tym wypadku akcji), w dniu wykonania kontraktu, ustali się na poziomie 80 zł, to nabywca kontraktu zrealizuje zysk wysokości: (90-80) x 100 = zł Nabywca kontraktu sprzedaje instrument bazowy, który jest wart 80 zł, po cenie 90 zł w ramach wzajemnych zobowiązań, wynikających transakcji terminowej i kupuje na rynku kasowym po 80 zł

27 Marking to market (równanie do rynku) Pozycja długa Dzień Cena terminowa Wartość kontraktu Dzienny zysk/strata Całkowity zysk/strata Saldo rachunku Depozyt zabezpieczający (10%) / Margin call /

28 Dźwignia Finansowa Załóżmy, że WIG20 rośnie z 2500 do 2525 punktów, czyli o 1%. Jeśli stworzymy portfel akcji wchodzących w skład indeksu o wartości zł. - zyska on 250 zł (również 1%). Takie same zyski wyrażone w złotych (bez uwzględnienia prowizji), osiągniemy kupując kontrakt terminowy na WIG20 przy kursie 2500 punktów, lecz aby to zrobić, nie trzeba mieć 2500 zł. Jeżeli przyjmiemy wysokość depozytu wstępnego na poziomie 10% to koszt zakupu kontraktu o wartości zł wyniesie 2500 zł. Stopa zwrotu z inwestycji wyniesie więc nie 1% a: 250/2500 = 10% Dźwignie obliczamy: 100%/depozyt wstępny=> im mniejszy depozyt tym większa dźwignia Należy pamiętać, że dźwignia działa w obie strony w takim tzn. jeżeli kurs spadłby o 1% nasza strata wyniesie 10%!

29 Operacje kontraktami terminowymi 1. Spekulacja 2. Arbitraż 3. Hedging (zabezpieczanie)

30 Spekulacja Porównanie rynku spot i futures Załóżmy, że kurs akcji TP SA wynosi 20 PLN. Inwestor posiada kwotę PLN oraz pełne przekonanie co do tego, że akcje tej spółki będą do września 2010 drożeć. Inwestor może: a) Kupić 50 akcji TP SA po cenie 20 zł. Potrzebuje na to 50*20=1 000 PLN b) Otworzyć pozycję długą w 5 kontraktach FTPSU10 po 20 PLN. Potrzebuje na to (przy założeniu że depozyt zabezpieczający wynosi 10%) 5*10%*20*100=1 000 PLN

31 Spekulacja Porównanie rynku spot i futures Scenariusz 1: we wrześniu 2010 cena akcji TP SA wynosi 22 PLN Inwestor zarabia 10% stosując strategię a). Zainwestował PLN, zarobił 1 00 PLN (22-20)*50= 100 PLN Inwestor zarabia 100% stosując strategię b). Zainwestował PLN, zarobił PLN 5*(100*22 100*20) =1 000 PLN

32 Spekulacja Porównanie rynku spot i futures Scenariusz 2: we wrześniu 2010 cena akcji TP SA wynosi 19 PLN Inwestor traci 5% stosując strategię a) Zainwestował 1000 PLN, stracił 50 PLN (19-20)*50= 50 PLN Inwestor traci 50% stosując strategię b) Zainwestował PLN, stracił 500 PLN 5*(100*19 100*20) =500 PLN

33 Arbitraż - przykład Cena akcji KGHM wynosi 90 PLN. W tym samym czasie kurs terminowy FKGHM10 wynosi 95 PLN. Co może zrobić inwestor? Inwestor jednocześnie kupuje 100 akcji KGHM po cenie 90 PLN na rynku spot oraz sprzedaje (otwiera pozycję krótką na rynku terminowym) jeden kontrakt (na 100 akcji) FKGHM9 po cenie 95. We czerwcu cena akcji KGHM wynosi 80 PLN. Inwestor sprzedaje zakupione akcje za 80 PLN, otrzymuje: 80*100= =>strata (90-80)*100=(1 000) PLN Wykonanie kontrakt po cenie 80: Zysk: (95-80)*100=1 500 Łączny zysk z tej operacji to 500 PLN ( )

34 Hedging z wykorzystaniem kontraktów forward Polski przedsiębiorca wie, że będzie musiał zapłacić w grudniu 1 mln $ za importowane towary. Obawia się, że kurs USD/PLN do grudnia wzrośnie. Gdyby tak się stało to będzie on musiał zapłacić więcej za importowane towary. Co może zrobić aby się przed tym ustrzec? Może otworzyć pozycję długą w kontrakcie forward na 1 mln $. Załóżmy, że cena terminowa USD/PLN wynosi obecnie 3,4. W ten sposób przedsiębiorca już dzisiaj ustala sobie cenę jaką będzie musiał zapłacić w grudniu za importowane towary (będzie to 3,4 mln PLN) Kurs USD/PLN wynosi obecnie 3,4. Załóżmy, że w grudniu kurs ten wyniesie 3,5. Wtedy przedsiębiorca zmuszony byłby zapłacić za importowane towary 3,5 mln PLN a dzięki kontraktowi forward zapłaci 3,4 mln

35 PYTANIA???

36 Instrumenty pochodne Opcje

37 Agenda 1. Definicja opcji 2. Rodzaje opcji 3. Jak działa opcja? 4. Terminologia 5. Teoretyczna cena opcji 6. Strategie opcyjne 7. Depozyty zabezpieczające

38 Definicja opcji (1) Opcja (option) jest instrumentem finansowym, który daje jego posiadaczowi prawo do zakupu lub sprzedaży instrumentu finansowego zwanego instrumentem bazowym lub pierwotnym (underlying instrument) Posiadanie opcji nadaje prawo jednak nie narzuca zobowiązania

39 Definicja opcji (2) Opcja jest umową pomiędzy dwoma stronami, ze względu na to wyróżnia się: - posiadacza opcji (holder) - wystawcę opcji (writer) Skorzystanie z prawa do dokonania transakcji zwane jest wykonaniem lub rozliczeniem opcji. Wystawca opcji w przeciwieństwie do posiadacza przyjmuje na siebie zobowiązanie do wykonania żądanej transakcji, bez prawa decydowania o jej realizacji.

40 Definicja opcji (3) Z opcjami wiąże się pięć różnych cech: - cena wykonania - cena opcji, zwana premią (option premium), która jest wartością prawa przysługującego posiadaczowi opcji - cena instrumentu pierwotnego - termin wykonania opcji (exercise date), termin realizacji rozliczenia - termin wygaśnięcia opcji (expiration date, maturity), rozumiany jako ostateczny termin wykonania.

41 Rodzaje opcji (1) Opcja kupna (call option) prawo do zakupu instrumentu pierwotnego w określonym okresie, zwanym datą wykupu po określonej cenie, zwanej ceną wykupu (exercse price, strike) Opcja sprzedaży (put option) prawo do zbycia instrumentu bazowego w określonym terminie po określonej cenie

42 Rodzaje opcji (2) Typy opcji ze względu na termin wykonalności: - opcja amerykańska wykonanie opcji w każdym momencie, aż do jej wygaśnięcia - opcja europejska wykonanie opcji jedynie w momencie jej wygaśnięcia Podział opcji ze względu na rodzaj instrumentu bazowego: - opcja akcyjna (stock option) - opcja walutowa (currency option) - opcja procentowa (interest rate option) - opcja indeksowa (index option) - opcja towarowa (commodity option) Opcja jest kontraktem którego realizacja może lecz nie musi oznaczać zawarcie rzeczywistej transakcji kupna sprzedaży danego instrumentu bazowego. Czasem, jak w przypadku opcji indeksowych dochodzi jedynie do rozliczenia ceny opcji

43 Rodzaje opcji (3) Podstawą decyzji o wykonaniu lub odstąpieniu od rozliczenia opcji jest cena rynkowa instrumentu pierwotnego w momencie wygaśnięcia opcji: - opcja jest in the money jeśli opłaca się ją wykonać jej posiadaczowi - opcja jest out of the money jeśli jej wykonanie nie jest opłacalne - opcja jest at the money, gdy cena wykonania jest równa bieżącej cenie rynkowej instrumentu pierwotnego

44 Jak działa opcja? (1) Czym jest opcja? Strategia, w której obstawiamy kierunek zmiany wartości instrumentu bazowego. Możemy obstawiać: Wzrost kupno opcji kupna (opcji call) Spadek kupno opcji sprzedaży (opcji put) Ile zapłacimy? Zysk? Strata? Premia opcyjna (wartość wyceniana przez rynek) Nieograniczony (może znacznie przewyższyć kwotę zapłaconą za instrument) Ograniczona do kosztu nabycia opcji

45 Jak działa opcja? (2) Druga strona transakcji Wystawca opcji (może nim być każdy inwestor) Czego oczekuje wystawca? Co zarabia wystawca? Oczekuje, że prognozy kupującego opcję nie sprawdzą się Premię płaci kupujący opcję Koszt początkowy dla Brak* (*pomijamy prowizje maklerskie) wystawcy? Musi utrzymywać depozyt zabezpieczający (depozyt jest zwracany po zamknięciu pozycji)

46 zysk/strata Jak działa opcja? (3) aktywo XYZ Premia = 10 Cena wykonania = Cena instrumentu bazowego Długa CALL Krótka CALL

47 zysk/strata Jak działa opcja? (4) aktywo ABC Premia = 10 Cena wykonania = Cena instrumentu bazowego Długa PUT Krótka PUT

48 Zakup opcji (1) Kupno opcji Obstawiamy kierunek zmiany wartości instrumentu bazowego Określamy skalę zmiany wartości indeksy Kupując opcję należy wybrać jedną z serii notowanych na rynku. Każda seria reprezentuje inne oczekiwania inwestora Wzrost seria opcji kupna Spadek seria opcji sprzedaży Określamy jak daleko zmieni się wartość instrumentu bazowego Im większą zmianę obstawiamy tym tańsza jest opcja. Skalę zmiany określa tzw. KURS WYKONANIA serii opcji Wygrywamy wówczas gdy w dniu wygaśnięcia opcji kurs instrumentu bazowego przekroczy (lub spadnie poniżej) poziom kursu wykonania

49 Zakup opcji (2) Przykład 1 na podstawie opcji na WIG20 WIG20 Oczekiwania Decyzja Dostępne opcje kupna z kursami wykonania pkt Wzrost WIG20 o 150 pkt (do poziomu pkt) Kupno opcji kupna (call) pkt pkt pkt pkt pkt Zarobimy wybierając jedną z serii z kursami wykonania 2 400, 2 500, Najdroższa jest seria z kursem wykonania Najtańsza jest seria z kursem wykonania `

50 Zakup opcji (3) Przykład 2 na podstawie opcji na WIG20 WIG20 Oczekiwania Decyzja Dostępne opcje sprzedaży z kursami wykonania pkt Spadek WIG20 o 150 pkt (do poziomu pkt) Kupno opcji sprzedaży (put) pkt pkt pkt pkt pkt Zarobimy wybierając jedną z serii z kursami wykonania 1 500, 1 600, Najdroższa jest seria z kursem wykonania Najtańsza jest seria z kursem wykonania

51 Zakup opcji (4) Ile i kiedy zarabiamy? Kiedy zarabiamy? Ile zarabiamy brutto? (Kalkulacja kwoty rozliczenia) Opcje kupna - gdy wartość instrumentu bazowego wzrośnie powyżej kursu wykonania opcji Opcje sprzedaży - gdy wartość instrumentu bazowego spadnie poniżej kursu wykonania opcji Zarabiamy tyle o ile wartość instrumentu bazowego przekroczy (lub spadnie poniżej) kursu wykonania opcji. Opcje kupna = (wartość instrumentu bazowego kurs wykonania) x m Opcje sprzedaży = (Kurs wykonania wartość instrumentu bazowego) x m Gdzie m oznacza mnożnik dla opcji na WIG20 (10 zł) lub liczbę akcji przypadającą na jedną opcję Ile zarabiamy netto? Kwota rozliczenia zapłacona za opcję premia (cena opcji)

52 Zakup opcji (5) Przykład 1 na podstawie opcji na WIG20 WIG20 Oczekiwania Decyzja Premia (cena) WIG20 w dniu wygaśnięcia Kwota rozliczenia Kwota zysku pkt Wzrost WIG20 o 150 pkt (do poziomu pkt) Zakup opcji kupna (call) Wśród wielu serii opcji decydujemy się na serię z kursem wykonania pkt 250 zł pkt (2 650 pkt pkt) x 10 zł = 500 zł 500 zł 250 zł = 250 zł Stopa zwrotu 100% (inwestycja 250 zl zysk 250)

53 Zakup opcji (6) Przykład 2 na podstawie opcji na WIG20 WIG20 Oczekiwania Decyzja Premia WIG20 w dniu wygaśnięcia Kwota rozliczenia Kwota zysku pkt Spadek WIG20 o 150 pkt (do poziomu pkt) Kupno opcji sprzedaży Wśród wielu serii opcji decydujemy się na serię z kursem wykonania pkt 220 zł pkt (2 400 pkt pkt) x 10 zł = 500 zł 500 zł 220 zł = 280 zł Stopa zwrotu 127% (inwestycja 220, zysk 280)

54 Zakup opcji (7) Z/S Profil wypłaty opcja kupna na przykładzie opcji na WIG20 ( ) x 10 zł = zł ( ) x 10zł 200zł ( ) x 10 zł ( ) x 10zł = zł Premia zł = 800zł = 300zł Kurs wykonania np pkt Kwota rozliczenia Zysk/Strata WIG20 Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

55 Zakup opcji (8) Profil wypłaty opcja kupna cd. Z/S Od tego punktu opłaca się wykonać opcje (opcja at the money ) Kurs wykonania opcji (X) Od tego punktu zarabiamy opcja in the money WIG20 Premia (P) Punkt opłacalności (X + P) Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

56 Zakup opcji (9) Profil wypłaty opcja sprzedaży na przykładzie opcji na WIG20 Z/S Kwota rozliczenia ( ) x 10 zł = zł ( ) x 10 zł 200 zł = 800 zł ( ) x 10 zł = ( zł 2.750) x 10 zł 200 zł = 300 zł Premia zł Kurs wykonania np pkt Zysk/Strata WIG20 Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

57 Zakup opcji (10) Profil wypłaty opcja sprzedaży - cd. Z/S Kurs wykonania opcji (X) Premia (P) WIG20 Punkt opłacalności (X P) Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

58 Zakup opcji - podsumowanie 1. Możliwość zarabiania na: Wzroście wartości instrumentu bazowego zakup opcji kupna Spadku wartości instrumentu bazowego zakup opcji sprzedaży 1. Zysk: Nieograniczony Może znacznie przewyższyć zaangażowany kapitał 2. Strata: Ograniczona Maksymalnie tracimy zapłaconą premię opcyjną

59 Sprzedaż opcji (1) Funkcja wystawcy Kiedy zarabia? Ile zarabia? Koszt początkowy? Inwestor który w zamian za premię gwarantuje nabywcy opcji wypłatę kwoty rozliczenia (wygranej z opcji) Gdy oczekiwania nabywców opcji co do zmiany wartości indeksu okażą się błędne Zarabia gdy: dla opcji kupna indeks WIG20 NIE WZROŚNIE powyżej kursu wykonania opcji dla opcji sprzedaży indeks WIG20 NIE SPADNIE poniżej kursu wykonania opcji Zysk ograniczony - premia opcyjna (opłata za wystawienie opcji) Brak Utrzymuje depozyt zabezpieczający

60 Sprzedaż opcji (2) Z/S Profil wypłaty wystawienie opcji kupna na przykładzie opcji na WIG20 Kurs wykonania np pkt Premia zł ( ) x 10zł 200zł ( ) x 10 = 300zł = 500 zł ( ) x 10zł 200zł ( ) x 10 = zł 800zł = zł Kwota rozliczenia (tyle wystawca wypłaca nabywcy opcji) Zysk/Strata WIG20 Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

61 Sprzedaż opcji (3) Profil wypłaty wystawienie opcji kupna cd. Z/S Od tego punktu posiadaczowi opcji będzie opłacało się ją wykonać opcja at the money Punkt opłacalności (X + P) Kurs wykonania Opcji (X) Od tego punktu wystawca opcji ponosi straty opcja in the money Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

62 Sprzedaż opcji (4) Profil wypłaty wystawienie opcji sprzedaży przykład opcji na WIG Kurs wykonania np pkt Premia zł ( ) x 10 zł 200 zł = ( zł 2.750) x 10 zł = 500 zł ( ) x 10 zł 200 zł = (2.800 zł 2.700) x 10 zł = zł Zysk/Strata WIG20 Kwota rozliczenia (tyle wystawca wypłaca nabywcy opcji) Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

63 Sprzedaż opcji (5) Profil wypłaty wystawienie opcji sprzedaży - cd. Z/S Punkt opłacalności X - P Kurs wykonania Opcji (X) WIG20 Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

64 Sprzedaż opcji - podsumowanie 1. Możliwość zarabiania na: Wzroście indeksu wystawienie opcji sprzedaży Spadku indeksu wystawienie opcji kupna 2. Zysk: Ograniczony Wystawca nie może zarobić więcej niż premia opcyjna 3. Strata: Nieograniczona Może przewyższyć kwotę otrzymanej premii opcyjnej Slajd będący częścią materiałów dydaktycznych Giełdy Papierów Wartościowych

65 Nazewnictwo opcji Nazwa skrócona: O XYZ K r ccc p O XYZ Nazwa instrumentu OPCJA Nazwa instrumentu bazowego np. W20 WIG20 K Opcja kupna Opcja sprzedaży Marzec C O Czerwiec F R Wrzesień I U Grudzień L X r ccc p Ostatnia cyfra roku wygaśnięcia Wartość kursu wykonania opcji Kod określający operacje na opcjach w związku z operacjami na instrumencie bazowym: D dywidenda, P prawo poboru, S podział wartości nominalnej, M podział spółki, Z inne zdarzenie

66 Cena opcji (1) Stanowi wynagrodzenie dla wystawcy opcji Nazywana jest premią opcyjną NIE JEST wielkością stałą Jest określana przez rynek w trakcie sesji giełdowej

67 Cena opcji (2) Co wpływa na cenę opcji? : Czynnik Zmiana kursu/ceny opcji* Opcje kupna Opcje sprzedaży Kurs akcji rośnie Kurs akcji maleje Zmienność akcji rośnie Zmienność akcji maleje Upływa czas do wygaśnięcia * Zmiana kursu opcji przy założeniu braku wpływu pozostałych czynników

68 Jak zarabiać na opcjach (1) Sposób najprostszy: Kupno opcji kupna lub sprzedaży oraz poczekanie do terminu wygaśnięcia W terminie wygaśnięcia otrzymamy kwotę rozliczenia (wygraną z opcji) jeżeli Dla opcji kupna kurs akcji wzrośnie powyżej kursu wykonania opcji Dla opcji sprzedaży kurs akcji spadnie poniżej kursu wykonania opcji Jeżeli błędnie przewidzieliśmy zmianę kursu akcji wówczas w terminie wygaśnięcia opcji nie otrzymamy NIC Wygraną z opcji wypłaca kupującemu wystawca opcji Handlowanie premią opcyjną

69 Jak zarabiać na opcjach (2) Strategie opcyjne: Handlowanie opcjami nie musi składać się wyłącznie z kupowania bądź wystawiania pojedynczych serii opcji Zajmując jednocześnie różne pozycje w różnych seriach opcji możemy tworzyć portfele o różnych profilach wypłaty Do najbardziej popularnych strategii należą Spread byka Spread niedźwiedzia Długi stelaż Krótki stelaż

70 Jak zarabiać na opcjach (3) Spread byka: Z/S Kupno opcji kupna X kurs wykonania B premia Spread byka (A) (B-A) Kurs akcji (B) (X) (Y) Wystawienie opcji kupna Y kurs wykonania X<Y A premia

71 Jak zarabiać na opcjach (4) Spread niedźwiedzia: Z/S Spread niedźwiedzia Wystawienie opcji sprzedaży Y kurs wykonania (A) (B-A) A premia Kurs akcji (B) (Y) X>Y (X) Kupno opcji sprzedaży X kurs wykonania B premia

72 Jak zarabiać na opcjach (5) Długi stelaż Długi stelaż Z/S Kupno opcji kupna X kurs wykonania B premia (A) (B) (B+A) (X) Kurs akcji Kupno opcji sprzedaży X kurs wykonania A premia

73 Jak zarabiać na opcjach (6) Wzrost kursu Nieokreślona zmiana kursu Spadek kursu Kupno Call Długi Stelaż Kupno Put Wzrost zmienności Zysk Zysk Zysk Strata Strata Strata Spread byka Spread niedźwiedzia Niewielka zmiana zmienności Zysk Strata Zysk Strata Sprzedaż Put Krótki Stelaż Sprzedaż call Spadek zmienności Zysk Zysk Zysk Strata Strata Strata

74 Depozyty zabezpieczające Wymagane tylko od wystawców (sprzedających opcje) Finansowa gwarancja wypłaty dla nabywcy kwoty rozliczenia Kalkulowana jest wartość depozytu (w zł) Wspólne mechanizmy z futures Depozyt właściwy Uzupełnianie depozytu Składniki depozytu (gotówka, papiery wartościowe) Długie pozycje w opcjach pomniejszają wartość depozytu (jeżeli są w cenie) Wartość depozytu dla opcji powinna Dla nabywców opcji gwarantować wypłatę kwoty rozliczenia Dla domu maklerskiego umożliwić zamknięcie pozycji klienta który depozytów nie uzupełnia

75 Ryzyko Przy inwestycji w opcje na akcje należy uwzględniać następujące rodzaje ryzyka: Ryzyko płynności Ryzyko rynkowe Ryzyko związane z upływem czasu Ryzyko związane z kosztami transakcyjnymi

76 Podsumowanie Jeden z najpopularniejszym instrumentów pochodnych na światowych giełdach W obrocie od ponad 30 lat - od 1973 r. opcje na akcje notowane na Chicago Board Options Exchange Roczny wolumen obrotu na świecie około 1,9 mld kontraktów

77 PYTANIA???

78 SWAPY Wprowadzenie

79 Kontrakt SWAP Stronami kontraktu są dwie spółki/inwestorzy Instrument rynku OTC Wymiana przyszłych płatności wg wcześniej określonych zasad Transakcja: podwójny forward Występuje z reguły pośrednik bank (dealer swapu) Swapy procentowe i walutowe

80 Swap procentowy Umowa między dwoma podmiotami, w której płatność o oprocentowaniu zmiennym zamieniana jest na płatność o oprocentowaniu stałym. Pozwala to uzyskać korzyści obu stron. Strona A jest zainteresowana kredytem o stałym oprocentowaniu a B o zmiennym nie opłaca im się jednak wziąć kredytu bezpośrednio w banku. Następuje więc zamiana. Strona A bierze kredyt wg zmiennej stopy a B wg stałej. Strona A kontraktu zobowiązuję się wypłacać stronie B przez określony czas kwoty równe oprocentowaniu wartości nominalnej kontraktu wg stałej stopy procentowej. Strona B zobowiązuje się do tego samego ale wg zmiennej stopy procentowej Waluty płatności są takie same

81 Swap procentowy przykład Dwie strony A i B chcą zaciągnąć kredyt. Istnieje możliwość kredytu po stałej lub zmiennej stopie procentowej: A 11% lub WIBOR+1% B 10% lub WIBOR+0,4% A jest zainteresowane stałą stopą a B zmienną Postępują więc odwrotnie czyli A bierze kredyt WIBOR+1% a B 10%, (obie strony biorą kredyt na taką samą kwotę) Następnie zawierają kontrakt SWAP między sobą. Łączna korzyść dla obu stron jest równa różnicy między stałym oprocentowaniem dla A i B oraz zmiennym czyli: (11%-10%)-(1%-0,4%)=0,4% (dla A i B czyli 0,2% dla każdej) Jeśli ta różnica jest większa od 0 zawarcie swapu ma sens

82 Swap procentowy przykład A preferuje stałą stopę a B zmienną A 11% lub WIBOR+1% => A bierze kredyt o zmiennej stopie B 10% lub WIBOR+0,4%=> B bierze kredyt o stałej stopie Korzyść: (11%-10%)-(1%-0,4%)=0,4% dla A i B czyli 0,2% dla każdej. 9,8%=(11%-1%-0,2%) WIBOR+1% 10% A PRZEPŁYWY WIBOR B Podsumowanie płatności: A: (WIBOR+1%)+9,8%-WIBOR=10,8% B: 10%-9,8%+WIBOR=WIBOR+0,2%

83 Przyczyny i korzyści stosowania swapów Przewaga przedsiębiorstw na poszczególnych rynkach Banki oceniają klientów indywidualnie Elastyczne dostosowanie pożądanego oprocentowania (zmiennego lub stałego) w związku ze swoją strategią i polityką inwestycyjną. Korzystniejsze warunki kredytu niż te oferowane przez bank

84 Homo Economicus V Dziękujemy za uwagę skninwestor@skninwestor.com