OPCJE FINANSOWE, W TYM OPCJE EGZOTYCZNE, ZBYWALNE STRATEGIE OPCYJNE I ICH ZASTOSOWANIA DARIA LITEWKA I ALEKSANDRA KOŁODZIEJCZYK

Transkrypt

1 OPCJE FINANSOWE, W TYM OPCJE EGZOTYCZNE, ZBYWALNE STRATEGIE OPCYJNE I ICH ZASTOSOWANIA DARIA LITEWKA I ALEKSANDRA KOŁODZIEJCZYK

2 OPCJE Opcja jest umową, która daje posiadaczowi prawo do kupna lub sprzedaży określonego instrumentu bazowego po z góry określonej cenie przed upływem określonego terminu. W JAKIM CELU JE STOSUJEMY? zabezpieczenia przed niekorzystnymi zmianami cen instrumentu bazowego spekulacji na spadku lub wzroście instrumentu bazowego arbitrażu między rynkiem instrumentów pochodnych a rynkiem instrumentów bazowych

3 PODSTAWOWE DEFINICJE Cena wykonania - jest to cena, po której opcja zostanie wykonana, jest niezmienna, ustalana w momencie wystawienia opcji Premia - jest to cena opcji, cena prawa, które nabywa posiadacz opcji; inaczej wartość rynkowa opcji zmieniająca się w czasie Cena instrumentu bazowego - to rynkowa wartość instrumentu, na który wystawiona jest opcja Termin wykonania - jest to termin, w którym opcja może zostać wykonana Data wygaśnięcia - jest to termin, po którym opcja traci ważność, nie może już zostać wykonana.

4 TYPY KONTRAKTÓW OPCYJNYCH Różne instrumenty: towary, papiery wartościowe, indeksy i inne, w tym instrumenty terminowe Giełdowe lub pozagiełdowe Opcje kupna (call option) dają posiadaczowi prawo do kupna instrumentu bazowego Opcje sprzedaży (put option) dają posiadaczowi prawo do sprzedaży instrumentu bazowego

5 OPCJE KUPNA I OPCJE SPRZEDAŻY Mogą być zarówno kupowane, jak i sprzedawane Nabywca i sprzedawca zajmują określone pozycje: Opcja kupna (call): Kupno nabywca zajmuje pozycję długą (long call) Sprzedaż sprzedający zajmuje pozycję krótką (short call) Opcja sprzedaży (put): Kupno nabywca zajmuje długą pozycję (long put) Sprzedaż sprzedający zajmuje krótką pozycję (short put) Każda pozycja ma określony profil zysku

6 RODZAJE OPCJI OPCJE STANDARDOWE PROFIL WYPŁATY OPCJE EGZOTYCZNE INSTRUMENT BAZOWY OPCJE KASOWE OPCJE TERMINOWE OPCJE AMERYKAŃSKIE PRZENASZALNOŚĆ OPCJE PRZENASZALNE OPCJE NIEPRZENASZALNE SPOSÓB WYKONANIA ZBYWALNOŚĆ OPCJE EUROPEJSKIE OPCJE BERMUDZKIE OPCJE ZBYWALNE OPCJE NIEZBYWALNE

7 CENA OPCJI WARTOŚĆ OPCJI = WARTOŚĆ WEWNĘTRZNA + WARTOŚĆ CZASOWA Wartość wewnętrzna - wartość jaką inwestor dostaje wykonując opcje Wartość czasowa - wynika z możliwości korzystnej zmiany ceny instrumentu bazowego dla posiadacza opcji

8 OPCJE IN, AT, OUT OF THE MONEY in-the-money (opcja z wartością wewnętrzną) opcja kupna : cena wykonania < cena instrumentu bazowego opcja sprzedaży : cena wykonania > cena instrumentu bazowego Opcja kupna Opcja sprzedaży at-the-money (opcja z 0 wartością wewnętrzną) opcja kupna : cena wykonania cena instrumentu bazowego opcja sprzedaży : cena wykonania cena instrumentu bazowego Opcja kupna Opcja sprzedaży out-of-the-money (opcja bez wartości wewnętrznej) opcja kupna : cena wykonania > cena instrumentu bazowego opcja sprzedaży : cena wykonania < cena instrumentu bazowego Opcja kupna Opcja sprzedaży

9 OPCJE EGZOTYCZNE Gwarantują strukturę dochodu odmienną niż standardowe opcje kupna i sprzedaży Charakter indywidualny, dostosowany do potrzeb konkretnych klientów na rynku Handel poza obrotem giełdowym Brak standaryzacji Tańsze od opcji standardowych Wyższa stopa zwrotu Mogą być wykonane tylko w ściśle określonych warunkach i przy zachowaniu szeregu warunków

10 OPCJE AZJATYCKIE Uzależnienie osiąganego zysku od średniej ceny instrumentu bazowego w okresie ważności opcji Zmniejszenie ryzyka manipulacji ceną instrumentu bazowego Duża skuteczność w operacjach hedgingowych Zabezpieczenie podmiotów nabywających określona aktywa bazowe w sposób ciągły typ 1 - zapłata różnicy między ceną wykonania i średnią ceną z jakiegoś okresu typ 2 - zapłata różnicy między końcową ceną kasową i ceną średnią

11 OPCJE AZJATYCKIE - PRZYKŁAD Opcja azjatycka z ostatniego roku struktury z liczeniem co 3 miesiące. Wyniki zmiany indeksu w ostatnim roku względem wartości początkowej na dzień startu struktury +11%, +15%, +13%, +17%. Z opcji azjatyckiej wychodzi +14% z europejskiej +17%. Opcja azjatycka jest tańsza dla tworzącego strukturę (przy podobnej partycypacji co europejska) i przy stabilnym wzroście indeksu daję mniejszą stopę zwrotu.

12 OPCJE BARIEROWE Wykonywane automatycznie, gdy cena instrumentu bazowego osiągnie pewien poziom w określonym przedziale czasu. Opcje wejścia - mogą być wykonane tylko pod warunkiem osiągnięcia poziomu bariery Opcje wyjścia - wygasają, gdy opcja bazowa osiągnie poziom bariery Ograniczenie odpowiedzialności wystawcy opcji do pewnego poziomu cenowego. Można skonstruować różne typy opcji barierowych - stosunkowo duże możliwości dobrania odpowiedniej opcji do potrzeb klienta Cztery odmiany zależne od kierunku zmiany ceny: Down-and-out Down-and-in Up-and-out Up-and-in

13 OPCJE BINARNE Typy: Cash-or-nothing - wypłacają określoną wartość po przekroczeniu przez cenę rynkową danej ceny wykonania Asset-or-nothing - wydają aktywa bazowe po przekroczeniu przez cenę rynkową danej ceny wykonania Mogą występować w połączeniu z barierą (american-one-touch) Realizacja od razu lub w terminie wygaśnięcia opcji Wysokość zysku dla nabywcy opcji jest ściśle ustalona Nie jest istotne o jaką wartość cena przekroczy wyznaczony limit, a jedynie to czy zostanie on osiągnięty

14 OPCJE WSTECZNE Zapłata lub uzyskanie płatności następuje po najlepszej cenie z całego okresu między wystawieniem a datą wykonania opcji. Dla opcji kupna cena najniższa, zysk inwestora stanowi różnicę pomiędzy maksimum cenowym i poziomem wykonania Dla opcji sprzedaży cena najwyższa, zyskiem inwestora jest różnica pomiędzy poziomem wykonania i minimum cenowym.

15 OPCJE WSTECZNE - PRZYKŁAD Inwestor oczekuje, że cena baryłki ropy w przeciągu najbliższych trzech miesięcy może znacząco spaść. Obawia się jednak, że w ciągu najbliższego miesiąca cena może się jeszcze podwyższyć. Obecna cena ropy: 120 USD za baryłkę, opcja waniliowa PUT z ceną wykonania na poziomie 120 USD: 5 USD za baryłkę, opcja wsteczna PUT z terminem zapadalności za 3 miesiące: 10 USD. Aby opcja wsteczna dla inwestora była korzystniejsza od opcji waniliowej: cena instrumentu bazowego w czasie trwania opcji musi wzrosnąć co najmniej do poziomu 125 USD i w dniu zapadalności spaść poniżej 120 USD. Spadek mniejszy niż. 5 USD poniżej 120 USD spowoduje, ze inwestor będzie stratny tak na opcji waniliowej jak i na opcji wstecznej. Po trzech miesiącach okazało się że cena opcji w przeciągu pierwszego miesiąca odnotowała maksimum cenowe na poziomie 148 USD za baryłkę, aby potem spaść do poziomu 118 USD za baryłkę. Zysk inwestora: = 20 Stopa zwrotu z zainwestowanych 10 USD za każdą baryłkę = 200%.

16 OPCJE ZŁOŻONE Dają posiadaczowi prawo zakupu (call) lub sprzedaży (put) innej opcji, zwanej opcją podstawową. Występują więc cztery główne typy opcji złożonych: opcja zakupu opcji zakupu daje prawo do kupna opcji kupna, opcja zakupu opcji sprzedaży daje prawo do kupna opcji sprzedaży, opcja sprzedaży opcji zakupu daje prawo sprzedaży opcji kupna, opcja sprzedaży opcji sprzedaży daje prawo sprzedaży opcji sprzedaży. Opcja złożona ma dwie ceny wykonania i dwa terminy wykonania, koszt opcji złożonej jest sumą premii płaconych w obu etapach kontraktu. Zabezpieczenie przed zapłatą zbyt wysokiej premii opcyjnej.

17 OPCJE TĘCZOWE Obejmują kilka rodzajów aktywów Wykonanie jeśli dla wszystkie aktywów spełniony jest określony warunek, np. mogą wypłacać: Najwyższą z kilku wartości lub ustaloną kwotę pieniędzy, Większą z kilku wartości, jeśli tylko nie są one ujemne, Mniejszą z kilku wartości, jeśli nie są one ujemne Maksimum z kilku wartości, jeśli przekraczają one określone poziomy itd. Zastosowanie: wycena bogactw naturalnych - wartość takich zasobów zależy od odpowiedniej ilości surowca i jego ceny, czyli opcji odkrycia wielkości złoża i ceny umożliwiającej eksploatację.

18 OPCJE WYBORU, OPCJE WYMIANY Opcje wyboru: W pewnym momencie czasu w przyszłości nabywca decyduje czy opcja jest opcją kupna czy sprzedaży Nabywca wybiera opcję, która ma wyższą oczekiwaną premię Opcje wymiany Pozwalają na otrzymanie różnicy wartości przy wymianie dwóch aktywów w przyszłości Wymagają uwzględnienia korelacji między aktywami bazowymi

19 STRATEGIE OPCYJNE Są to transakcje polegające na jednoczesnym nabywaniu i/lub sprzedaży opcji różniące się rodzajem prawa (put,call), kursem wykonania, kwotą czy datą wygaśnięcia UMOŻLIWIAJĄ : kształtowanie profilu ryzyka w sposób dowolny redukcje płaconej premii do zera uczestnictwo w korzystnych zmianach kursu rynkowego

20 BULL CALL SPREAD Strategia Bull Call Spread stosowana jest gdy inwestor oczekuje, że ceny akcji będą umiarkowanie wzrastać w najbliższym czasie. 1. Kupno opcji kupna (po kursie wyk. X) 2. Wystawienie opcji kupna na ten sam instrument i czas (po kursie wyk.y) Relacja kursów wykonania: (Y>X) Maksymalną stratę ponosimy, jeżeli indeks ukształtuje się na poziomie poniżej kursu X, natomiast maksymalny zysk jeżeli indeks znajduje się powyżej kursu Y.

21 BULL CALL SPREAD zysk/strata Maksymalny zysk Próg opłacalności Maksymalna strata X Y Niebieski - kupno opcji kupna Zielony - sprzedaż opcji kupna Pomarańczowy - Bull Call Spread

22 BULL CALL SPREAD - PRZYKŁAD Bieżący indeks WIG20: 2440 pkt, mnożnik 10 zł. Oczekujemy wzrostu indeksu WIG20 o około 200 pkt. 1. Kupno serii opcji kupna po kursie wykonania 2400 pkt. 2. Wystawienie serii opcji kupna po kursie wykonania 2600 pkt. 3. Przykładowa premia zapłacona za opcje kupna 1000 zł (po 100 pkt.) 4. Przykładowa premia otrzymana za opcje kupna 300 zł (po 30 pkt.) 5. Koszt kupna Bull Call Spread: =700 zł Zysk maksymalny = (Y X) (PX PY) = (100-30)=130 pkt. Strata maksymalna = PX PY = =70 pkt. Próg opłacalności = X + (PX - PY) = = 2470 pkt.

23 BULL CALL SPREAD - PRZYKŁAD zysk/strata 130 Maksymalny zysk 0 70 Maksymalna strata Próg opłacalności Indeks WIG20 Niebieski - kupno opcji kupna Zielony - sprzedaż opcji kupna Pomarańczowy - Bull Call Spread

24 BULL PUT SPREAD Strategia Bull Put Spread stosowana jest gdy inwestor oczekuje, że cena akcji będzie tracić na wartości w najbliższym czasie. 1. Kupno opcji sprzedaży (po kursie wykonania X) 2. Wystawienie opcji sprzedaży (po kursie wykonania Y) Relacja kursów wykonania: (X>Y) Maksymalny zysk ponosimy, jeżeli indeks ukształtuje się na poziomie poniżej kursu Y, natomiast maksymalną stratę jeżeli indeks znajduje się powyżej kursu X

25 BULL PUT SPREAD zysk/strata Maksymalny zysk Próg opłacalności Y X Maksymalna strata Zielony - kupno opcji sprzedaży Niebieski - sprzedaż opcji sprzedaży Pomarańczowy - Bull Put Spread

26 BULL PUT SPREAD - PRZYKŁAD Bieżący indeks WIG20: 2440 pkt, mnożnik 10 zł. Oczekujemy spadku indeksu WIG20 o około 100 pkt. 1. Kupno serii opcji sprzedaży po kursie wykonania 2400 pkt. 2. Wystawienie serii opcji sprzedaży po kursie wykonania 2300 pkt. 3. Przykładowa premia zapłacona za opcje sprzedaży 600 zł (po 60 pkt.) 4. Przykładowa premia otrzymana za opcje sprzedaży 300 zł (po 30 pkt.) 5. Koszt kupna Bull Call Spread: =300 zł Zysk maksymalny = (Y X) (PX PY) = (60-30)= 70 pkt. Strata maksymalna = PX PY = 60-30= 30 pkt. Próg opłacalności = Y - (PX - PY) = (60-30) = 2370 pkt.

27 BULL PUT SPREAD - PRZYKŁAD zysk/strata 70 Maksymalny zysk Próg 2370 opłacalności 2400 Maksymalna strata Indeks WIG20 Zielony - kupno opcji sprzedaży Niebieski - sprzedaż opcji sprzedaży Pomarańczowy - Bull Put Spread

28 LONG STRANGLE Strategia Long Strangle stosowana jest gdy inwestor nie jest pewny odnośnie kierunku zmiany ceny, natomiast jest spodziewana znaczna zmiana. 1. Kupno opcji kupna (po kursie wykonania Y) 2. Kupno opcji sprzedaży (po kursie wykonania X) Relacja kursów wykonania: (Y>X)

29 LONG STRANGLE Niebieski - kupno opcji kupna Zielony - kupno opcji sprzedaży Pomarańczowy- Long Strangle zysk/strata X Y

30 LONG STRANGLE - PRZYKŁAD Bieżący indeks WIG20: 2320 pkt, mnożnik 10 zł. Oczekujemy zmiany WIG20 ale nie wiemy, w którą stronę 1. Kupno serii opcji kupna po kursie wykonania 2300 pkt. 2. Kupno serii opcji sprzedaży po kursie wykonania 2200 pkt. 3. Przykładowa premia zapłacona za opcje kupna 930 zł (po 93 pkt.) 4. Przykładowa premia zapłacona za opcje sprzedaży 500 zł (po 50 pkt.) 5. Maksymalny zysk = nieograniczony 6. Maksymalna strata = = 143 pkt. Odpowiada 1430 zł

31 Niebieski - kupno opcji kupna Zielony - kupno opcji sprzedaży Pomarańczowy- Long Strangle LONG STRANGLE zysk/strata A: WIG20 = 2100 zysk: = -43 pkt. B: WIG20 = 2300 zysk: -143 pkt. C: WIG20 = 2550 zysk: =107 pkt Indeks WIG20 143

32 DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ DARIA LITEWKA I ALEKSANDRA KOŁODZIEJCZYK