Opcje na akcje Zasady obrotu

Transkrypt

1 Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. Opcje na akcje Zasady obrotu Krzysztof Mejszutowicz Zespół Instrumentów Pochodnych Dział Notowań i Rozwoju Rynku

2 Zasady obrotu (1) Instrumenty bazowe (akcje spółek) Telekomunikacja Polska 500 akcji PKN ORLEN 500 akcji PROKOM 100 akcji KGHM 500 akcji PEKAO 100 akcji 2

3 Zasady obrotu (2) Terminy wygaśnięcia opcji Liczba terminów Miesiące wygaśnięcia Zawsze pozostają w obrocie opcje wygasające w 2 terminach wygaśnięcia Najbliższe 2 miesiące z marcowego cyklu kwartalnego Marzec Czerwiec Wrzesień Grudzień Jedna seria pozostaje w obrocie 6 miesięcy Dzień wygaśnięcia Trzeci piątek miesiąca wygaśnięcia 3

4 Zasady obrotu (3) Nazwa skrócona O XYZ k r ccc p O XYZ k r ccc p Nazwa instrumentu OPCJA Nazwa instrumentu bazowego np. PKN PKNORLEN Opcja kupna Opcja sprzedaży Marzec C O Czerwiec F R Wrzesień I U Grudzień L X Ostatnia cyfra roku wygaśnięcia Wartość kursu wykonania opcji Kod określający operacje na opcjach w związku z operacjami na instrumencie bazowym: D dywidenda, P prawo poboru, S podział wartości nominalnej, M podział spółki, Z inne zdarzenie 4

5 Zasady obrotu (4) Nazwa skrócona przykłady OPKNI5042 OKGHL5037P OPKN opcja na akcje PKN ORLEN I5 opcja kupna wygasająca we wrześniu 2005 roku 042 z kursem wykonania 42 zł OKGH opcja na akcje KGHM L5 opcje kupna wygasające w grudniu 2005 roku 037 z kursem wykonania 37 zł P której parametry zostały zmodyfikowane w związku z prawem poboru 5

6 Zasady obrotu (5) Wartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania opcje na AKCJE Opcje na Przedział wartości kursów wykonania Odległości pomiędzy kursami wykonania Przykładowe wartości AKCJE > zł 100 zł zł, zł < 950 zł oraz > 500 zł 50 zł 500 zł, 550 zł < 480 zł oraz > 260 zł 20 zł 260 zł, 280 zł < 250 zł oraz > 100 zł 10 zł 100 zł, 110 zł < 95 zł oraz > 50 zł 5 zł 50 zł, 55 zł < 48 zł oraz > 20 zł 2 zł 20 zł, 22 zł < 20 zł 1 zł 19 zł, 18 zł Nie wprowadza się opcji z kursami wykonania poniżej 1 zł 6

7 Zasady obrotu (6) Zasada wprowadzania kursów wykonania na nowy termin wygaśnięcia Na nowy termin wygaśnięcia wprowadzanych jest 8 serii opcji 4 serie opcji kupna oraz 4 serie opcji sprzedaży Są to następujące serie 1 seria po cenie (at-the-money) 1 serie w cenie (in-the-money) 2 seria poza ceną (out-of-the-money) 7

8 Zasady obrotu (7) Zasada wprowadzania kursów wykonania na nowy termin wygaśnięcia Przykład Kurs akcji 31,50 zł Opcje kupna Opcje sprzedaży 28 zł OTM ITM 30 zł 30 zł OTM ATM 32 zł 32 zł ATM OTM 34 zł 34 zł ITM OTM 36 zł 8

9 Zasady obrotu (8) Przykład wprowadzania nowych opcji KUPNA 36 Kursy wykonania 34 Kurs zamknięcia akcji , , , , ,60 Sesja T Sesja T+1 Sesja T+2 Sesja T+3 Sesja T+4 9

10 Zasady obrotu (9) Przykład wprowadzania nowych opcji SPRZEDAŻY 34 Kursy wykonania 32 Kurs zamknięcia akcji , , ,50 30,80 29,60 Sesja T Sesja T+1 Sesja T+2 Sesja T+3 Sesja T+4 10

11 Zasady obrotu (10) Styl wykonania Kwota rozliczenia Europejski Automatyczne wykonanie tylko w dniu wygaśnięcia (jeżeli opcja jest ITM) Dla opcji kupna (kurs rozliczeniowy kurs wykonania) x m Dla opcji sprzedaży (kurs wykonania kurs rozliczeniowy) x m Gdzie m oznacza liczbę akcji przypadającą na jedną akcje (np. dla opcji na TPSA = 500 akcji) Kurs rozliczeniowy Ważona obrotami średnia arytmetyczna kursów wszystkich transakcji zawartych na sesji 11

12 Zasady obrotu (11) Jednostka notowania System notowań Sposób rozliczenia Kurs odniesienia w złotych za jedną sztukę akcji Notowania ciągłe w godzinach 9:00 16:30 Pieniężnie Wartość teoretyczna opcji Wycena modelem Black-Scholes 12

13 Zasady obrotu (12) Widełki Wspomaganie płynności Zlecenia RFQ (Request For Quotes) Określane raz na kwartał jako 5% średniej arytmetycznej z ostatnich 20 kursów zamknięcia instrumentu bazowego z poprzedniego kwartału Animator BRE Bank Wszystkie rodzaje za wyjątkiem PKC po każdej cenie PCRO po cenie rynkowej na otwarciu PCR po cenie rynkowej Zapytanie o cenę 13

14 Zasady obrotu (13) Modyfikacja parametrów opcji Modyfikacja parametrów opcji w wyniku Modyfikacji mogą ulec Dywidendy Prawa poboru Zmiany wartości nominalnej Podziału spółki Innych operacji mogących mieć znaczny wpływ na wartość opcji Kurs wykonania opcji oraz/lub Liczba akcji przypadająca na jedną opcję 14

15 Zasady obrotu (14) Modyfikacja parametrów opcji - Dywidenda Co podlega modyfikacji? Jakie dywidendy? Jakie są zasady modyfikacji? Kiedy korekta? Kurs wykonania opcji Liczba akcji przypadająca na jedną opcję pozostaje bez zmian Tylko duże dywidendy które maja istotny wpływ na wartość opcji (>10% kursu akcji) Kurs wykonania jest pomniejszany o kwotę dywidendy na akcję Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej Po ostatnim dniu notowania akcji z prawem do dywidendy Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które w tym dniu są notowane na giełdzie 15

16 Zasady obrotu (15) Modyfikacja parametrów opcji Dywidenda Przykład Opcje kupna na akcje spółki ABC wygasające we wrześniu 2005 Dywidenda na akcję Średni ważony kurs akcji Kursy wykonania opcji Sprawdzenie czy korekta powinna być przeprowadzona 5,2 zł 50 zł 48, 50, 55, 60 5,2 zł / 50 zł = 10,40% 10,40% > 10% (tak korekta powinna być przeprowadzona) Korekta kursów wykonania Kalkulacje po zaokrągleniu 48 5,2 = 42, ,2 = 44, ,2 = 49, ,2 = 54,

17 Zasady obrotu (16) Modyfikacja parametrów opcji Dywidenda Przykład cd.. Zestawienie wyników Kursy wykonania przed modyfikacją Nazwy opcji przed modyfikacją OABCI5048 OABCI5050 OABCI5055 OABCI5060 Kursy wykonania po modyfikacji Nazwy opcji po modyfikacji OABCI5043D OABCI5045D OABCI5050D OABCI5055D 17

18 Zasady obrotu (17) Modyfikacja parametrów opcji Prawo Poboru Co podlega modyfikacji? Które prawa poboru Kiedy korekta? Kurs wykonania opcji Liczba akcji przypadająca na jedną opcję Wszystkie Niezależnie od ich wartości Po ostatnim dniu notowania akcji z prawem poboru Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które w tym dniu są notowane na giełdzie 18

19 Zasady obrotu (18) Modyfikacja parametrów opcji Prawo Poboru cd Jakie są zasady modyfikacji? Kurs wykonania jest pomniejszany poprzez podzielenie przez współczynnik korekty Liczba akcji przypadająca na jedną opcję jest powiększana poprzez przemnożenie przez współczynnik korekty Wzór na współczynnik korekty a a n+ b m n+ m Gdzie a kurs zamknięcia akcji w ostatnim dniu notowania akcji z prawem poboru, b cena emisyjna akcji nowej emisji, n liczba akcji uprawniająca na nabycia m akcji nowej emisji, m liczba akcji nowej emisji którą otrzymujemy w zamian za n akcji starej emisji Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej 19

20 Zasady obrotu (19) Modyfikacja parametrów opcji Prawo poboru Przykład cd. Przykład Opcje sprzedaży na akcje ABC wygasające w grudniu 2006 Parametry dywidendy Współczynnik korekty Kursy wykonania opcji Liczba akcji przypadająca na opcję Korekta kursów wykonania Korekta liczby akcji przypadających na jedną opcję Zgodnie z oznaczeniami z poprzedniego slajdu a 110, b 100, n 2, m 1 = 110 / [(110 x x 1) / (2 + 1)] = 1, , 110, 120, Kalkulacje po zaokrągleniu 100 / 1,0313 = 96, / 1,0313 = 106, / 1,0313 = 116, / 1,0313 = 126, Kalkulacje po zaokrągleniu 100 x 1,0313 = 103,

21 Zasady obrotu (20) Modyfikacja parametrów opcji Prawo poboru Przykład cd. Zestawienie wyników Kursy wykonania przed modyfikacją Liczba akcji przypadająca na jedną opcję przed modyfikacją Nazwy opcji przed modyfikacją OABCX6100 OABCX6110 OABCX6120 OABCX6130 Kursy wykonania po modyfikacji Liczba akcji przypadająca na jedną opcję po modyfikacji Nazwy opcji po modyfikacji OABCX6097P OABCX6107P OABCX6116P OABCX6126P 21

22 Zasady obrotu (21) Modyfikacja parametrów opcji Zmiana wartości nominalnej Co podlega modyfikacji? Jakie są zasady modyfikacji? Kiedy korekta? Kurs wykonania opcji Liczba akcji przypadająca na jedną opcję Kurs wykonania jest zmieniany w identyczny sposób jak zmienia się wartość nominalna akcji Liczba akcji przypadająca na jedną opcję zmienia się odwrotnie jak zmienia się wartość nominalna akcji Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej Po ostatnim dniu notowania akcji przed zmianą Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które w tym dniu są notowane na giełdzie Zmiana liczby akcji przypadających na jedną opcję jest na stałe (obowiązuje również dla serii opcji wprowadzanych do obrotu na nowe terminy wygaśnięcia) 22

23 Zasady obrotu (22) Modyfikacja parametrów opcji Zmiana wartości nominalnej Przykład opcje kupna na akcje ABC wygasające w marcu 2007 Zmiana wartości nominalnej Kursy wykonania opcji Liczba akcji przypadająca na jedną opcję Korekta kursów wykonania Korekta liczby akcji przypadających na jedną opcję Następuje podzielenie na pół wartości nominalnej akcji 100, 110, 120, Kalkulacje 100 / 2 = / 2 = / 2 = / 2 = 65 Kalkulacje 100 x 2 =

24 Zasady obrotu (23) Modyfikacja parametrów opcji Zmiana wartości nomin. przykład cd. Zestawienie wyników Kursy wykonania przed modyfikacją Liczba akcji przypadająca na jedną opcję przed modyfikacją Nazwy opcji przed modyfikacją OABCC7100 OABCC7110 OABCC7120 OABCC7130 Kursy wykonania po modyfikacji Liczba akcji przypadająca na jedną opcję po modyfikacji Nazwy opcji po modyfikacji OABCC7050S OABCC7055S OABCC7060S OABCC7065S 24

25 Depozyty zabezpieczające (1) Wymagane tylko od wystawców Finansowa gwarancja wypłaty dla nabywcy kwoty rozliczenia Kalkulowana jest wartość depozytu (w zł) Wspólne mechanizmy z futures Depozyt wstępny i właściwy (minimalny dla klienta) Uzupełnianie depozytu Składniki depozytu (gotówka, papiery wartościowe) Długie pozycje w opcjach pomniejszają wartość depozytu (jeżeli są w cenie) 25

26 Depozyty zabezpieczające (2) Wartość depozytu dla opcji powinna Dla nabywców opcji gwarantować wypłatę kwoty rozliczenia Dla domu maklerskiego umożliwić zamknięcie pozycji klienta który depozytów nie uzupełnia Naliczanie depozytów w oparciu o codzienną analizę możliwego rozwoju sytuacji na najbliższej sesji 16 scenariuszy Zmiany wartości instrumentu bazowego Zmiany zmienności instrumentu bazowego Kalkulacja wartości teoretycznej opcji Najgorszy dla wystawcy scenariusz (największy wzrost premii) wyznacza depozyt zabezpieczający 26

27 Depozyty zabezpieczające (3) Scenariusze Uj Kj Wartość indeksu Zmienność Kurs teoretyczny opcji (pkt) Wartość opcji (zł) Scenariusza 1 0, ,61 24,40% 333, Scenariusza 2 0, ,61 19,40% 324, Scenariusza 3 0, ,73 24,40% 371, Scenariusza 4 0, ,73 19,40% 363, Scenariusza 5-0, ,95 24,40% 295, Scenariusza 6-0, ,95 19,40% 248, Scenariusza 7 0, ,12 24,40% 410, Scenariusza 8 0, ,12 19,40% 404, Scenariusza 9-0, ,56 24,40% 258, Scenariusza 10-0, ,56 19,40% 245, Scenariusza 11 1, ,51 24,40% 450, Scenariusza 12 1, ,51 19,40% 446, Scenariusza 13-1, ,17 24,40% 224, Scenariusza 14-1, ,17 19,40% 209, Scenariusza 15 2,00 0, ,69 23,15% 286, Scenariusza 16-2,00 0, ,99 23,15% 61,

28 Depozyty zabezpieczające (4) Depozyt pobierany od klienta Depozyt dla transakcji nierozliczonej Stanowi różnicę pomiędzy wstępnym depozytem a wartością rynkową opcji (premią) Przykład. Depozyt wstępny zł Wartość opcji (premia) zł Depozyt wymagany od klienta = zł zł = zł Depozyt dla transakcji rozliczonej Pełna wartość wstępnego depozytu 28

29 Depozyty zabezpieczające (5) Korelacja Analizowane jest ryzyko jakie generuje portfel instrumentów pochodnych Depozyt naliczany jest z uwzględnieniem ryzyka portfela Przykład na podstawie opcji na WIG20 Depozyt dla krótkiej pozycji w OW20F6290 ( ) = 2.436,26 zł Depozyt dla krótkiej pozycji w OW20R6260 ( ) = 1.614,65 zł Depozyt dla portfela: krótka pozycja w opcji OW20F krótka pozycja w opcji OW20R6260 ( ) bez korelacji = 4.050,91 zł (suma depozytów 2.436,26 zł ,65 zł) z uwzględnieniem korelacji = 2.893,85 zł 29

30 Wskaźniki Greckie współczynniki delta, gamma, theta, vega, rho Parametry wyceny Zmienność implikowana Stopa dywidendy Stopa procentowa Indeks zmienności 30

31 Zawartość warunki obrotu standardy liczne materiały edukacyjne arkusz kalkulacyjne inne Więcej informacji strona internetowa 31

32 Masz pytanie nt. opcji? Zadaj je: 32

33 Dziękuję za uwagę Proszę o pytania 33

34 34