RESPEKTOWANIE NORM SPOŁECZNYCH W SZKOLE

Transkrypt

1 RESPEKTOWANIE NORM SPOŁECZNYCH W SZKOLE RAPORT EWALUACYJNY Zespół w składzie: Dorota Domańska Dorota Just Biała Podlaska, marzec 2016

2 Pytania kluczowe: Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? Jaka jest skala poczucia braku bezpieczeństwa wśród uczniów? Jakich zachowań dotyczy identyfikowane przez uczniów zagrożenie? Z jakich źródeł pochodzą zagrożenia? Czy nauczyciele czują się w szkole bezpiecznie? Z jakich źródeł pochodzi identyfikowane przez nauczycieli szkoły zagrożenie? Czy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje? W jaki sposób i w jakich sytuacjach komunikuje się uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje? Czy w szkole diagnozuje się zachowanie uczniów? W jaki sposób wykorzystywane są wyniki tej diagnozy? Czy podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Jakie to są działania? Co może zrobić szkoła - nauczyciele, rodzice, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa społeczności szkolnej oraz w jaki sposób wzmacniać właściwe zachowania?

3 Zespół ewaluacji w składzie: Dorota Just, Dorota Domańska opracował koncepcję ewaluacji wraz z narzędziami badawczymi, zebrał i przeprowadził analizę danych. Badania ankietowe, wśród wszystkich grup respondentów, zostały przeprowadzone w styczniu 2016 roku. Polegały na przeprowadzeniu ankiety wśród odbiorców ewaluacji: uczniów, rodziców, nauczycieli szkoły. Ankiety zostały przeprowadzone i podsumowane w zestawieniach zbiorczych w klasach kończących etap edukacyjny: III a SP 6 przez panią Ewę Romaniuk, VI a SP 6 przez p. Martę Grabiec, III a PG 5 i III LO-III a przez p. Marzenę Czech. Badaniami objęto 205-osobową grupę odbiorców ewaluacji, w tym: 91 uczniów, 76 rodziców, 38 nauczycieli. Do zebrania danych posłużyły kwestionariusze ankietowe. Wykorzystane w procesie badawczym ankiety zawierały pytania: otwarte, zamknięte i półotwarte. Pytania kluczowe i propozycje narzędzi badawczych zostały przedstawione Dyrektorowi Szkoły na radzie pedagogicznej. Zgromadzony materiał empiryczny zostanie wykorzystany w analizie raportu. Wszyscy badani, przed rozpoczęciem badań, byli poinformowani o celach badań, sposobie wykorzystania ich wyników oraz całkowitej anonimowości uzyskanych informacji. Jedynym ograniczeniem, jakie napotkał zespół ewaluacji przeprowadzający badanie, była liczba ankiet zwrotnych oraz brak odpowiedzi na pojedyncze pytania.

4 ANALIZA 1. Czy uczniowie czują się w szkole bezpiecznie? Wykres 1. Czy w swojej szkole czujesz się (Pana/Pani dziecko czuje się) bezpiecznie? Bezpieczeństwo w szkole 76% 75% 74% 73% 72% 71% 70% 69% 68% 67% Uczniowie Rodzice TAK

5 Badani uczniowie mają ogólne poczucie bezpieczeństwa w szkole tak odpowiedziało 70% uczniów. Podobnie twierdzą rodzice uczniów, bo aż 76% uważa, że ich dziecko czuje się bezpiecznie w szkole. 2. Jaka jest skala poczucia braku bezpieczeństwa wśród uczniów Badani uczniowie w skali 1-5 wysoko ocenili swoje poczucie bezpieczeństwa w szkole. 63(70%) uczniów twierdzi, że czuje się w szkole prawie bezpiecznie lub bezpiecznie (skala 3-5). Natomiast 28(30%) badanych uczniów stwierdziło, że w szkole nie czuje się bezpiecznie(skala 1-2). 18 rodziców (24%) z 76 badanych, przyznało, że ich dziecko nie czuje się w szkole bezpiecznie. Uczniowie, którzy nie czują się w szkole bezpiecznie to: 8 chłopców: SP6-6(75%), PG5-1(12,5%), LO-1(12,5%) 20 dziewcząt: SP6-8(40%), PG5-4(20%), LO-8(40%)

6 3. Jakich zachowań dotyczy identyfikowane przez uczniów zagrożenie? Z jakich źródeł pochodzą zagrożenia Uczniowie, którzy na skali oceniającej poczucie bezpieczeństwa, nie wybrali 5 (bardzo bezpiecznie), w kolejnym pytaniu wymieniali zachowania innych osób, z powodu których nie czują się bezpiecznie. Podobne pytanie skierowane było do rodziców uczniów. 52 (%) badanych uczniów najbardziej obawia się: 39 ośmieszania SP6(12-23%), a wśród uczniów PG5 i III LO(27-51%); 33 przezywania SP6-(18-35%), wśród PG5 i IIILO(14-27%); 31 wyśmiewania SP6(16-31%), wśród PG5 i III LO(15-29%); kolejne niepokojące zachowania to okradanie 22 SP6(3-6%), wśród PG5 i III LO(19-37 %); a także rozpowszechnianie plotek i oszczerstw również przez sms-y i Internet 24 SP6 (11-21%), PG5 i III LO(13-25%). Uczniowie wymienili także jako pojawiające się rzadziej: grożenie SP6(5-10%), PG5 i III LO (6-12%) oraz kopanie, bicie lub popychanie SP6(4-8%), PG5 i III LO(7-19%). Podobnie uważają badani rodzice. Ich zdaniem, ale w stopniu łagodniejszym, uczniowie najczęściej obawiają się: przezywania 20 (26%), wyśmiewania 17 (22%), ośmieszania 15 (20%). Rodzice wymieniali również pojawiające się rzadziej obawy związane z biciem, kopaniem lub popychaniem 13(17%),izolowaniem w klasie lub grupie 11(14%), rozpowszechnianiem plotek i oszczerstw również przez sms-y i Internet 10 (13%), grożeniem, zastraszaniem 7 (9%). Poniżej przedstawiony wykres ilustruje odpowiedzi respondentów na pytanie o źródło wymienionych wcześniej zachowań agresywnych.

7 Wykres 2. Źródło zagrożenia. Zagrożenia uczniów 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% wg uczniów wg rodziców wg nauczycieli 0% Uczniowie Nauczyciele Personel szkolny Obce osoby w szkole

8 Z analizy danych z wykresu wynika, że sprawcami zachowań agresywnych, których doświadczają uczniowie, są w zdecydowanej większości szkolne koleżanki i koledzy inni uczniowie 59%, podobnie uważają rodzice 68% i nauczyciele 61%. Kolejnym wymienionym źródłem niepożądanych zachowań są nauczyciele wg uczniów 13%, wg rodziców 7%, wg nauczycieli 7%. Personel szkoły(7%) to znacznie mniejszy procent zachowań agresywnych w szkole niż zaznaczone przez uczniów, rodziców i nauczycieli osoby obce w szkole, które stanowią wg uczniów 7%, wg rodziców 9%, wg nauczycieli 3% (w każdej grupie badanych jako osoby obce wskazano rodziców innych uczniów).

9 4. Czy nauczyciele czują się w szkole bezpiecznie? Wykres 3. Czy czuje się Pan/Pani bezpiecznie w szkole? Bezpieczeństwo nauczycieli w szkole 100% 80% Bezpieczeństwo 60% 40% 20% 0% Nauczyciele Badani nauczyciele (grupa badanych 38) czują się w szkole bezpiecznie. Tak odpowiedziało 100% ankietowanych.

10 5. Z jakich źródeł pochodzi identyfikowane przez nauczycieli szkoły zagrożenie? Źródłem identyfikowanych przez nauczycieli zagrożeń z przejawami agresji fizycznej i psychicznej są : uczniowie, rodzice, inni nauczyciele. Wśród 38 badanych w szkole nauczycieli 78% ankietowanych spotkało się z przejawami agresji fizycznej lub psychicznej. 61% badanych przyznało, że zetknęło się z przejawami agresji ze strony uczniów, 10% ze strony rodziców i 7% ze strony nauczycieli. Spośród ankietowanych nauczycieli tylko 22 % nie spotkało się z przejawami agresji w szkole.

11 6. Czy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje? Na pytanie dotyczące znajomości praw i obowiązków ucznia (83%) badanych odpowiedziała, że zna swoje prawa i obowiązki. Najważniejsze prawa ucznia wymienione przez badanych to: prawo do wyrażania własnej opinii, własnego zdania (10,4%) prawo do bezpiecznego pobytu w szkole (11%) prawo do nauki (8%) prawo do uzyskania pomocy od nauczyciela (5,4%) prawo do odpoczynku (4,2%) Nieliczne osoby wymieniły prawo do poprawy ocen. Najważniejsze, zdaniem ankietowanych, obowiązki ucznia to: obowiązek nauki (30%) obowiązek dobrego zachowania (30,5%) obowiązek przestrzegania regulaminu szkolnego (20%) obowiązek chodzenia do szkoły i uczestniczenia we wszystkich zajęciach lekcyjnych (48%) obowiązek szanowania innych uczniów i nauczycieli (20,4%)

12 88% (80 ucz./91 ucz.) ankietowanych uczniów stwierdziło, że wie jakich zachowań oczekuje się od nich w szkole. Najczęściej wymieniano: dobre zachowanie, w tym: być grzecznym, uprzejmym, uczynnym, odpowiedzialnym, miłym, koleżeńskim ( 68%) kulturalne zachowanie oraz kultura osobista, w tym : dawanie przykładu młodszym, dobrze zachowywać się na lekcji, słuchać nauczycieli, być lojalnym, punktualnie przychodzić na lekcje, nie używać wulgaryzmów, nie dokuczać, nie obrażać (60%) zdyscyplinowanie na lekcjach, w tym: nie przeszkadzać innym, nie rozmawiać na lekcji, uważanie słuchać nauczycieli, nie spać podczas lekcji, systematycznie uczęszczać na lekcje, (55%) szanowanie innych uczniów, nauczycieli i pracowników szkoły (34%) systematyczne i samodzielne odrabianie lekcji, przygotowanie do zajęć i aktywność podczas lekcji, mieć dobre wyniki w nauce (30%) ćwiczyć na lekcjach wych. fizycznego (3%) usprawiedliwianie nieobecności w terminie (2%) przestrzeganie bezpieczeństwa (5%) zmiana obuwia(2%) zaangażowanie w życie klasy i szkoły (2%).

13 Zasady respektowania norm społecznych w szkole 83% badanych uczniów stwierdziło, że przestrzega norm społecznych obowiązujących w szkole. 17 % nie przestrzega norm społecznych. 100% badanych rodziców stwierdziło, że ich dzieci przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole. Odmiennego zdania byli nauczyciele. Zdaniem 47% ankietowanych, uczniowie przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole. Natomiast 52% uważa że uczniowie nie przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole.

14 Wykres 4. Czy przestrzegasz (Pana/Pani dziecko przestrzega, uczniowie przestrzegają) norm społecznych obowiązujących w szkole? Normy społeczne w szkole 100% 80% 60% 40% TAK NIE 20% 0% Uczniowie Rodzice Nauczyciele

15 Ankietowani nauczyciele wymienili następujące normy społeczne, których, ich zdaniem, nie przestrzegają uczniowie: wulgarne słownictwo wobec nauczycieli, personelu, innych uczniów, niewłaściwe zachowanie podczas lekcji, stosunek do obowiązków szkolnych, tolerancji, szacunku do drugiego człowieka, używanie telefonów komórkowych podczas lekcji. Reakcje nauczycieli następujące: rozmowa indywidualna z uczniem (80%) rozmowa z wychowawcą ucznia (62%) na nierespektowanie norm społecznych przez uczniów są uwaga pisemna w dzienniku ( stosowanie punktowego systemu oceniania zachowania) (42%) powiadomienie rodziców (52%) rozmowa z uczniem i rodzicem (57%) zgłoszenie pedagogowi szkolnemu (16%) wskazanie wzorców do naśladowania(16%) w sytuacjach szczególnych powiadomienie Sądu Rodzinnego (1%)

16 7. W jaki sposób komunikowane jest uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje? Według badań, nauczyciele komunikują uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje. Połowa badanych nauczycieli (50%) czyni to na lekcjach wychowawczych. Podobny odsetek ankietowanych (65%) podczas rozmów indywidualnych. 31% zwraca uwagę uczniom, powołując się na Regulamin Szkoły i Statut. Nauczyciele wygłaszają pogadanki, rozmawiają z całą klasą, bezpośrednio po sytuacji, w której doszło do złamania jakiejś normy społecznej. Zdecydowana większość ankietowanych rodziców, bo aż 83%, stwierdziła, że zna dokumentację szkolną, m.in.: Statut Szkoły, Regulamin Szkoły, Szkolne programy: Profilaktyczny i Wychowawczy oraz inne dokumenty dotyczące praw i obowiązków ucznia, jak również respektowania norm społecznych.

17 Wykres 5. Źródło zapoznania z normami społecznymi obowiązującymi w szkole. Źródło zapoznania z normami społecznymi 79% 78% 77% 76% 75% Wychowawca 74% 73% Uczniowie Rodzice

18 Analizując dane z powyższego wykresu, można stwierdzić, że wychowawca klasy odgrywa główną rolę w zapoznaniu, zarówno uczniów (79%), jak i rodziców (75%) z normami społecznymi obowiązującymi w szkole, w tym zachowaniami, jakich się oczekuje od uczniów. 11% ankietowanych uczniów zapoznało się samodzielnie z dokumentacją szkolną. 10% dowiedziało się od innych nauczycieli lub uczniów. Tylko 4% badanych rodziców poznało dokumentację szkolną od innych rodziców.

19 8. Czy w szkole diagnozuje się zachowanie uczniów? Jeżeli tak, to w jaki sposób wyniki tej diagnozy są wykorzystywane? Wykres 6. Czy w szkole diagnozuje się zachowanie uczniów? Diagnozowanie uczniów 70% 60% 50% 40% 30% Diagnoza uczniów 20% 10% 0% Pedagog Wychowawca Inni nauczyciele

20 100% ankietowanych nauczycieli przyznało, że w szkole diagnozuje się zachowanie uczniów. Zdaniem badanych, diagnozę zachowania uczniów przeprowadzają najczęściej wychowawcy klas 63%, jak również inni nauczyciele 39% i pedagog szkolny 19%. Wyniki diagnozy wykorzystywane są w następujący sposób: do analizy i tworzenia odpowiednich programów profilaktycznych, wychowawczych wszelkich zmian nanoszonych w dokumentacji szkolnej (43%) na zespołach samokształceniowych w planowaniu działań wychowawczych (37%) do dalszej pracy dydaktyczno wychowawczej z uczniami w tym, m.in. lekcji wychowawczych, rozmów z uczniami oraz rodzicami, spotkań z przedstawicielami służb mundurowych, spotkań z psychologiem (66%) do tworzenia programów zaradczych wnioski, monitoring procesu wdrażania, ewaluacja (26%).

21 9. Czy podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Jakie to są działania? 86% ankietowanych rodziców i 100% ankietowanych nauczycieli przyznało, że w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Wykres 7. Czy w szkole podejmowane są działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Działania wychowawcze podejmowane w szkole w celu eliminowania zagrożeń 100% 95% 90% 85% TAK 80% 75% Rodzice Nauczyciele

22 Badani rodzice wymieniają tu następujące działania szkoły: rozmowa wychowawcy z rodzicami rozmowa nauczyciela z uczniem pogadanki, rozmowy indywidualne kontrola korytarzy w czasie przerw dyżury nauczycieli współpraca z pedagogiem szkolnym rozmowy z dyrektorem monitoring częściej (współpraca) spotkania i rozmowy z rodzicami szybka reakcja na różne problemy

23 Biorący udział w badaniu ankietowym nauczyciele wymienili następujące działania wychowawcze szkoły, mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań: wychowawcze plany pracy (70%) współpraca spotkania, wywiadówki, rozmowy z rodzicami (58%) pogadanki (48%) współpraca z pedagogiem (43%) współpraca doradcą zawodowym(20%) współpraca z policją, z sądem rodzinnym (18%) przedstawienia teatralne, profilaktyczne (50%) programy profilaktyczne (35%) rozmowy indywidualne z uczniami (85%) program wychowawczy i profilaktyczny szkoły (30%) współpraca z Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną (30%).

24 10. Czy podejmowane działania wychowawcze wpływają na zmniejszenie (eliminowanie) zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań? Zdaniem 76 % badanych rodziców oraz 95% badanych nauczycieli podejmowane przez szkołę działania przynoszą pożądany efekt wychowawczy. Jednak 23% rodziców i 5% nauczycieli uważają, że podejmowane działania wychowawcze nie eliminują zagrożeń i nie wzmacniają właściwych zachowań. Zdaniem rodziców, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej, szkoła nauczyciele i rodzice, powinna podejmować następujące działania: zwiększyć kary: stosować nagany, zaostrzyć dyscyplinę, wyciągać konsekwencje ze złego zachowania i szybko reagować informować o zagrożeniach, wskazywać, które zachowania są właściwe, a które niepożądane obserwować uczniów, poświęcać im więcej czasu, częściej ich kontrolować zacieśnić współpracę: rodzic nauczyciel rozmawiać z uczniami uczyć tolerancji powiadamiać rodziców o wybrykach uczniów zwiększyć bezpieczeństwo na przerwach zatrudnić na stałe logopedę i socjoterapeutę

25 Podobnie odpowiadali ankietowani nauczyciele. Ich zdaniem, szkoła nauczyciele przy wsparciu rodziców, by zwiększyć poczucie bezpieczeństwa całej społeczności szkolnej powinni podjąć następujące działania: zacieśnić współpracę: nauczyciel rodzice podejmować bardziej stanowcze działania w stosunku do uczniów sprawiających problemy wychowawcze, zaostrzyć dyscyplinę reagować na każdy przejaw agresji pilnować przestrzegania regulaminu szkolnego i wyciągać konsekwencje wspólnie planować podejmowanie szerszych działań i rozwiązywanie problemów monitorować na bieżąco zachowania uczniów rozmawiać z wychowawcami klas zbudować atmosferę wzajemnego zaufania i szacunku

26 PODSUMOWANIE Analiza zebranego materiału pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków: Uczniowie czują się w szkole bezpiecznie, choć doświadczają, ze strony innych uczniów, różnego rodzaju zachowań agresywnych, mających charakter agresji psychicznej, a zwłaszcza agresji słownej. Nauczyciele czują się w szkole bezpiecznie, ale spotykają się z przejawami agresji (najczęściej ze strony uczniów). Nie wszyscy uczniowie wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje i nie zawsze przestrzegają norm społecznych obowiązujących w szkole. Nauczyciele komunikują uczniom, jakich zachowań się od nich oczekuje. Czynią to zwłaszcza na lekcjach wychowawczych i podczas rozmów indywidualnych. W szkole diagnozuje się zachowanie uczniów i wykorzystuje się wyniki tej diagnozy do tworzenia różnego rodzaju programów profilaktyczno wychowawczych, zaradczych oraz do dalszej pracy dydaktyczno wychowawczej. W szkole podejmowane są różnego rodzaju działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań.

27 Wnioski do dalszej pracy : Na pierwszych zebraniach przeprowadzać rozmowę z rodzicami dotyczącą sposobu rozwiązywania konfliktów między uczniami oraz kolejności zgłaszania odpowiednim osobom w szkole (uczniowie czują się zagrożeni przez osoby obce w szkole - rodziców innych uczniów). Przypominać uczniom i omawiać normy społeczne obowiązujące w szkole. Warto także zapraszać specjalistów w dziedzinie wychowania i rozwoju. Zweryfikować metody i formy działania w stosunku do uczniów sprawiających problemy wychowawcze. Działania wychowawcze powinny być bardziej restrykcyjne(ustalone na zespole wychowawczym). Przekazywać informacje na temat konkretnych uczniów wychowawcom przejmującym klasę w kolejnym etapie edukacyjnym.