Modele hybrydowe MSV-MGARCH. zmienności cen na różnych rynkach

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Modele hybrydowe MSV-MGARCH. zmienności cen na różnych rynkach"

Transkrypt

1 F O L I A O E C O N O M I C A C R A C O V I E N S I A Vol. LII 0 PL ISSN X Modele hybydowe MSV-MGARCH z zema ocesami ukyymi w badaniu zmienności cen na óżnych ynkach Jacek Osiewalski Kaeda Ekonomeii i Badań Oeacynych Uniwesyeu Ekonomiczneo w Kakowie eeosiewa@cyf-k.edu.l Kzyszof Osiewalski sudia dokoanckie Wydziału Finansów Uniwesyeu Ekonomiczneo w Kakowie kzyszof@osiewalski.eu Paca zosała zedsawiona zez auoów na osiedzeniu Komisi Nauk Ekonomicznych i Saysyki Oddziału PAN w Kakowie 4 aździenika 0 oku. ABSRAC J. Osiewalski K. Osiewalski Hybid MSV MGARCH models wih hee laen ocesses in examinin ice volailiy on diffeen makes Folia Oeconomica Cacoviensia J. Osiewalski and A.Pao and J. Osiewalski 009 inoduced hybid mulivaiae sochasic vaiance GARCH MSV MGARCH models whee he condiional covaiance maix is he oduc of a univaiae laen ocess and a maix wih a simle MGARCH sucue Enle s DCC o scala BEKK. he aim was o asimoniously descibe volailiy of a lae ou of asses. he oosed hybid secificaions similaly as ohe models fom he MSV class equie he Bayesian aoach equied wih MCMC simulaion ools. In ode o oinly descibe volailiy on wo diffeen makes o of wo diffeen ous of asses J. Osiewalski and K.Osiewalski 0 conside moe comlicaed hybid models wih wo laen ocesses. hese new secificaions seem vey omisin due o hei ood fi and modeae comuaional equiemens. his ae is devoed o hybid secificaions wih hee laen ocesses even moe comlicaed and locaed on he ede of ossibiliies of conducin exac Bayesian analysis. We esen full Bayesian infeence fo such models and oose efficien MCMC simulaion saey. Ou aoach is used o oinly model volailiy of six daily ime seies eesenin hee diffeen ous: wo sock indices ices of old and silve ices of oil and naual as. We fomally comae oin modellin o individual bivaiae volailiy modellin fo each of hee ous. KEY WORDS SŁOWA KLUCZOWE Quaniaive finance Volailiy analysis mulivaiae SV ocesses Bayesian infeence Ilościowe finanse Analiza zmienności wielowymiaowe ocesy SV wnioskowanie bayesowskie

2 7. Wsę Osiewalski 009 oaz Osiewalski i Pao wowadzili hybydowe wielowymiaowe modele sochasyczne zmienności lub waianci hybid mulivaiae sochasic volailiy o vaiance MSV models. Ich maciez waunkowych kowaianci es iloczynem oedynczeo ocesu ukyeo i maciezy o sukuze zaczenięe z osych ocesów MGARCH DCC SBEKK. Zaoonowane modele hybydowe zwłaszcza model MSF SBEKK yu I są zydane zaówno ze wzlędu na wysoką zdolność oisu zmienności só zwou ak i możliwość zasosowania do wielu cen łącznie; Osiewalski i Pao 00 0 wykozysuą ę secyfikacę w analizie yzyka ofela inwesycyneo złożoneo z akci kilkudziesięciu sółek. Jednak oedynczy oces ukyy wydae się oaniczać zasadność sosowania modeli hybydowych ylko do ednoodnych danych n. zmian cen na ednym ynku. Dlaeo Osiewalski i Osiewalski 0 zaoonowali uoólniony model hybydowy MSF SBEKK wykozysuący dwa ocesy ukye. Pzedsawili eo ełną bayesowską analizę saysyczną oaz zasosowanie w zyadku czeowymiaowym: cen złoa i seba oaz dwóch indeksów iełdowych. Pzykład en uzasadnił użycie odębnych ocesów ukyych w łącznym oisie zmienności na ynkach akci i meali a akże ukazał owiązania między ymi odębnymi ynkami zachodzące nawe zed osanim kyzysem dane ochodziły z okesu W e acy oonuemy oólnieszą sukuę hybydową wykozysuącą zy ocesy ukye. akie modele MSV są eszcze dość oszczędne od wzlędem liczby aameów i ocesów ukyych a owinny leie niż model MSF SBEKK oisywać zmienność cen na zech odębnych ynkach czy składowych ofela zawieaąceo zy odębne uy akywów. Aby emiycznie sawdzić czy łączne uęcie zmienności es wciąż zasadne ozważamy en sam okes ale sześć szeeów czasowych. Pzeście od modelu hybydoweo z dwoma ocesami ukyymi do modelu o zech ocesach wydae się wae uwai. Głównym oblemem nie es sona eoeyczna akieo uoólnienia lecz konsekwence obliczeniowe dyż ze wzosem liczby zmiennych ukyych o wielkość ówną liczbie obsewaci znacząco ośnie czas niezbędny do zeowadzenia symulaci MCMC z ozkładu a oseioi. Celem cząskowym acy es więc sawdzenie możliwości owadzenia dokładne analizy bayesowskie w nowym zyadku oaz oównanie analizy dokładne z zybliżoną oleaącą na zasąieniu łównych maciezy aameów waościami oaymi na ocenach MNK. Nasęna dua część acy oświęcona es nowemu modelowi i eo uęciu bayesowskiemu zaówno dokładnemu ak i zybliżonemu. W części zecie zasosowano nowy model do łączneo oisu zmienności dwóch indeksów iełdowych cen złoa i seba oaz oy nafowe i azu ziemneo. Podsumowanie wskazuące kieunki dalszych badań sanowi część czwaą osanią.

3 7. Posać modelu i eo analiza bayesowska Rozważamy n synchonicznych szeeów czasowych o obsewaci kóe zawieaą loaymiczne soy zwou zmian cen n = n + n + n akywów finansowych należących do zech odębnych u. Dane z okesu zawae w wieszu = n oisuemy sandadowo ocesem VAR wekoowe auoeesi zędu : = d 0 + D + f = chaakeyzowanym zez n n+-wymiaowy wiesz aameów d = d 0 vec D kóy o zais uzyskuemy dzięki wekoyzaci maciezy wsółczynników D. Dla f. wiesza n składników losowych w ównaniu VAR zymuemy waunkowy wzlędem zeszłości oznaczane } i bieżących zmiennych ukyych n-wymiaowy ozkład nomalny o zeowe waości oczekiwane i maciezy kowaianci Skalay i w są dodanimi zmiennymi nieobsewowalnymi ukyymi zaś H i i = są blokami n i n maciezy kwadaowe sonia n osaci H = b ca + b f f + c H dzie b i c są dodanimi aameami skalanymi sełniaącymi waunek b+c< zaś A es maciezą symeyczną i dodanio okeśloną zawieaącą n n + / swobodnych aameów. Maciez H es samoisną maciezą waunkowych kowaianci w zw. skalanym modelu BEKK SBEKK ose secyfikaci z klasy wielowymiaowych modeli GARCH MGARCH kóe omawiaą Bauwens Lauen i Rombous 006. Gdyby zyąć i = i = f byłby oisany modelem SBEKK z waunkowym ozkładem nomalnym. Jednak w nasze secyfikaci zakładamy że o cią zmiennych ukyych ln i Z usalone i wozy aussowski oces AR a o cią waunkowych maciezy kowaianci X zależy od zech ocesów ukyych ak że waiance n i akywów z uy i zawieaą czynnik i. Waunkowe kowaiance zależą od i ednak sosób wowadzenia zmiennych ukyych do maciezy X sawia że waunkowe wsółczynniki koelaci zależą nie od i lecz od elemenów maciezy H i maą aką samą osać k l =...n ak w modelu SBEKK. W odsawowe wesi naszeo hybydoweo modelu MSV ukye ocesy AR maą odębne aamey i są niezależne: 4

4 74 zy czym x i > 0 oaz < { i <. Założenie iż ocesy ukye są idenyczne = = sowadziłoby nasz nowy model do modelu MSF SBEKK yu I czyli secyfikaci hybydowe z ednym ocesem ukyym kóą zaoonował Osiewalski 009. Jedynym eoeycznie uzasadnionym i akycznie ealizowalnym odeściem do wnioskowania saysyczneo es w zyadku modelu 4 odeście bayesowskie umożliwiaące inuicyną obabilisyczną ineeacę wyników sosunkową ławą analizę dla modeli ze zmiennymi ukyymi i fomalne oównanie mocy obaśniaące konkuencynych secyfikaci niezanieżdżonych. Bayesowska wesa oonowaneo modelu MSV-MGARCH zdefiniowana es zez ozkład awdoodobieńswa obsewaci zmiennych ukyych i aameów. Jeo funkca ęsości ma osać dzie ~ uue aamey suku VAR i SBEKK i wszyskie aamey zaś n / n / de H f N ln / ex ln ' es ęsością waunkoweo wzlędem zeszłości ozkładu obsewaci i zmiennych ukyych z okesu. Gęsości a ioi ~ { x odzwieciedlaą założenia o możliwych waościach aameów i są idenyczne ak w modelu MSF-SBEKK Osiewalski i Pao 009. Weko aameów waunkowe waości oczekiwane dla d ma n n + -wymiaowy sandadowy ozkład nomalny ucięy zez waunek zwykle niewiążący a oseioi by waości własne maciezy D były wewnąz koła ednoskoweo w zeszeni liczb zesolonych. Paame { i ocesu ukyeo { i Z} ma ozkład nomalny ze śednią 0 i waiancą 00 ucięy do zedziału ; aame x i ma ozkład wykładniczy o śednie 00. Waości ocząkowe ocesów ukyych usalamy na oziomie 0 = 0 = 0 =. Maciez odwona do A w sukuze SBEKK ma ozkład Wishaa o n soniach swobody i śednie I n ; b i c maą łączny ozkład ednosany na ókącie zdefiniowanym waunkami: b > 0 c > 0 b + c <. Waunek ocząkowy dla H ma osać H 0 = h 0 I n dzie h 0 es aameem o wykładniczym ozkładzie a ioi ze śednią. Łącznie es 5n n aameów. Wiedza o wielkościach nieobsewowalnych uzyskana o wlądzie w dane zawaa es w łącznym ozkładzie a oseioi o ęsości ooconalne do 5: 6

5 75 ; ozkład en es [ + 5n n + + 9]-wymiaowy niesandadowy. Sosobem uzyskania eo chaakeysyk es meoda MCMC. symulaca Mone Calo za omocą łańcucha Makowa o ozkładzie saconanym z ęsością 7. Wykozysuemy łańcuch Gibbsa zbudowany zez sekwencyne losowania z waunkowych ozkładów a oseioi o ęsościach osaci noaca zakłada że indeksy h i są óżnymi liczbami ze zbiou { }: H ' / 0 ex de ęsość ozkładu [5nn++]-wymiaoweo niesandadoweo losowania wymaaą sosowania aloymu Meoolisa i Hasinsa; N i i h h f 0 ln ln ęsość sandadowa nomalna-amma ucięa zez esykce - < { < ; i h ln ex ' / N n f ęsość niesandadowa dzie dla = - ln ln a dla = : ln ; doby omocniczy mechanizm losowania w aloymie Meoolisa i Hasinsa es zaewniony zez ozkład o ęsości ' G H b n a f q

6 76 dzie a [ex ] b a ex / ; ęsość wykozysue infomacę o zawaą ylko w e części wekoa f kóa odowiada akywom z uy =. Sekwencyne losowanie z owyższych ozkładów waunkowych czyli óbnik Gibbsa owadzi o dosaeczne liczbie losowań wsęnych do óby zależne z łączneo ozkładu a oseioi o niesandadowe ęsości 7. Na odsawie e óby uzyskuemy dowolne chaakeysyki eo ozkładu czyli ealizuemy wnioskowanie bayesowskie w sosób dokładny. Jednak wymia wekoa ~ ośnie z kwadaem liczby szeeów czasowych czyniąc losowanie Meoolisa i Hasinsa z ozkładu o ęsości 8 zadaniem zby udnym uż zy umiakowanych waościach n. Zaem Osiewalski 009 oonue a Osiewalski i Pao 009 akycznie sosuą zasąienie esymaci aameów maciezowych: d ocenami MNK z modelu VAR A emiyczną maciezą kowaianci esz MNK. Ze wzlędu na udności z doboem właściweo mechanizmu omocniczych losowań i szybko osnący czas obliczeń akie zybliżone odeście bayesowskie sae się niezbędne dy modeluemy łącznie więce niż 5 lub 6 szeeów czasowych. Będzie ono w e acy oównane z dokładnym wnioskowaniem dla noweo modelu z zema ocesami ukyymi.. Łączne modelowanie zmienności sześciu szeeów czasowych W e części zedsawiamy wyniki bayesowskieo modelowania dziennych ocenowych loaymicznych só zwou só zmian sześciu szeeów czasowych łącznie. Dwa szeei eezenuą indeksy iełdowe WIG i S&P500 ynki akci i en sam okes co w ozednich acach w celu zachowania oównywalności części wyników zob. Osiewalski Pao Piień 007; Osiewalski i Pao 009; Osiewalski i Osiewalski 0. Dwa szeei ochodzą z ynków meali szlachenych doyczą cen złoa i seba w amym okesie London Fix USD/oz; zob. Osiewalski i Osiewalski 0. Dwa szeei zedsawiaą ceny oy nafowe Ben So Pice USD/Bael i azu ziemneo Heny Hub Gulf Coas Naual Gas So Pice USD/MMBU. Synchonizaca n = 6 szeeów ozosawiła =656 obsewaci dla só zmian kóe zedsawiono na Rys.. Pzyęo model hybydowy 5 z ocesami ukyymi n = n = n =. W abelach i zebano saysyki oisowe danych. Zmienność indeksów iełdowych cen meali i cen suowców aliwowych es wyaźnie inna. W sosunku do só zmian cen meali soy zmian indeksów z ynku akci chaakeyzuą się zdecydowanie mnieszą co do modułu skośnością i kuozą są eż słabo między sobą skoelowane. Słaba koelaca só zmian doyczy eż cen oy i azu ednak ozoszenie obu ych só es

7 77 WIG S&P500 GOLD SILVER OIL GAS Źódło: oacowanie własne. Rysunek. Modelowane dzienne ocenowe soy zmian

8 78 duże a kuoza w zyadku azu es oomna. Wao wyaśnić że wielkość kuozy w zyadku azu ziemneo wynika ze skoku cenoweo z 8 do USD/MMBU a nasęnie owou do wielkości o ozedzaące w dniach 7 lueo 00. Wedłu aou Saff Invesiain eam Fedeal Eney Reulaoy Commission czewca 00 było o odykowane sloem wielu czynników desabilizuących ównowaę oyu i odaży na ynku azu. Z edne sony zimny fon okalaący wschodnią część USA o badzo moźne zimie sowodował znacznie większe zużycie azu niż zewidywano na ę oę oku. Z duie nie dość że ezewy azu zosały zez ową zimę w duże mieze skonsumowane o zimny fon sowodował zamaznięcie części sudni wydobywczych zez co uniemożliwił wydobycie azu w ołudniowo-wschodnie części USA. abela Saysyki oisowe dziennych ocenowych só zmian n = 6 = 656 szee soy zmian śednia odch. s. skośność kuoza WIG S&P GOLD SILVER OIL NA.GAS Źódło: oacowanie własne. abela Wsółczynniki koelaci dziennych ocenowych só zmian n = 6 = 656 WIG S&P500 GOLD SILVER OIL NA.GAS WIG S&P GOLD SILVER OIL NA.GAS Źódło: oacowanie własne. Aby zobazować odobieńswo dynamiki só zmian osłużono się analizą skuień dokonaną na odsawie wsółczynników koelaci odanych w abeli. Nawiększe odobieńswo wykazywały w badanym okesie soy zmian cen

9 złoa i seba zob. Rys. ; znacząco mniesze cechowało soy zmian indeksów iełdowych wozących duie skuienie oaz zmian cen oy i azu wozących skuienie zecie. Wysęowanie ych zech skuień w sosób niefomalny owiedza zasadność użycia modelu z zema ocesami ukyymi o ednym dla ay o odobne dynamice zmian. 79 GOLD SILVER OIL GAS WIG SP Źódło: oacowanie własne. Rysunek. Podobieńswo dziennych ocenowych só zmian meoda Wada W abeli okazuemy loaymy dziesięne czynnika Bayesa uzyskane zez zasąienie waości bzeowych ęsości maciezy obsewaci ich symulacynymi ocenami Newona i Rafey eo. Wyniki wskazuą że oedynczy oces ukyy o w ozważanym zyadku za mało bo model MSF SBEKK na nim oay es ok. 0 8 azy mnie awdoodobny a oseioi zy ównych szansach a ioi niż model obecnie oonowany. Jeśli do noweo modelu wowadzamy ad hoc oceny MNK aameów maciezowych nie owadzimy dla nich fomalneo wnioskowania o i ak nowy model z aką silną i niezby afną esykcą na większość aameów es ok azy badzie awdoodobny a oseioi niż dokładnie szacowany model MSF SBEKK. Cena ełne bayesowskie esymaci modelu z ocesami ukyymi es duża bo czas obliczeń sięa anicy akyczne sosowalności akie secyfikaci i o zy ylko 6 szeeach czasowych i liczbie obsewaci niewielkie ak na dane dzienne. Nawe wsęne zasosowanie MNK dla większości aameów nie skaca dosaecznie czasu obliczeń co może swazać isone oaniczenia dla wykozysania modelu z ocesami ukyymi. udno wyobazić sobie eo użycie w analizie ofela 50 akci kóy ozważali Osiewalski i Pao 00 0 oisuąc zmienność za omocą modelu MSF SBEKK z ocenami MNK. Nasz nowy model może być ednak zydany w badaniu efeku zaażania na niewielu ynkach eezenowanych zez łówne ceny lub indeksy cenowe ak w obecnym zykładzie.

10 80 abela Bayesowskie oównanie hybydowych modeli MSV dla 6 szeeów danych Model VAR + M i Liczba swobodnych aameów i zm. ukyych lo 0 B NOWYi czas obliczeń NOWY dokładnie h min NOWY z MNK MSF SBEKK y I dokładnie MSF SBEKK y I z MNK Źódło: oacowanie własne h 4 min h 5 min h min Należy zwócić uwaę na waości oczekiwane i w nawiasach odchylenia sandadowe a oseioi aameów noweo modelu: E ' E ' E ' E A E [ ' ] E[ ' ] E E 0.94 E h.8 ;

11 oubioną czcionką zaisano waości oczekiwane ych aameów w zyadku kóych waość zeowa nie mieści się w zedziale między kwanylami a oseioi na oziomie 0.05 i w ym sensie są o aamey isonie óżne od zea. Skuianie się isonych aameów maciezy A w osobne bloki odowiadaące ynkom akci meali i suowców aliwowych może nasuwać zyuszczenie że łączne modelowanie wybanych sześciu szeeów es zbędne. Z duie sony elemeny maciezy D nie owiedzaą eo zyuszczenia wływ oóźnione soy zmian ceny oy nafowe na bieżącą soę zmian indeksu S&P500 wydae się isony. W celu fomalne weyfikaci eo zyuszczenia oszacowano zy odębne modele MSF SBEKK; w ym zyadku zakłada się całkowią niezależność. Okazue się że łączny model hybydowy z zema ocesami ukyymi dla sześciu szeeów es ok azy badzie awdoodobny a oseioi niż zy odębne modele. Poównuąc o z wynikami w abeli swiedzamy z kolei że zy odębne modele są ok. 0.5 azy badzie awdoodobne niż łączny model z ednym ocesem ukyym. Okazue się zaem że odębne ocesy ukye są ważniesze dla wyaśnienia zmienności ych szeeów niż łączne modelowanie z ednym ylko ocesem ukyym. Model naleszy wśód ozważanych zaewnia i łączny ois i ewną odębność. Jeo adekwaność wyaśniaą zebiei waunkowych wsółczynników koelaci między dziennymi soami zmian indeksu S&P500 i cen złoa lub oy nafowe; na Rys. i 4 odano waości oczekiwane ± dwa odchylenia sandadowe a oseioi. Waunkowe koelace ozosaą niezeowe dodanie lub częście uemne zez dłuie okesy więc zmienność na óżnych ynkach nie es niezależna. Naomias śednia waość oczekiwana a oseioi waunkowych wsółczynników koelaci z S&P500 es ówna dla cen złoa zy śednim odchyleniu Źódło: oacowanie własne. Rys.. Waości oczekiwane a oseioi waunkoweo wsółczynnika koelaci só zmian: indeksu S&P500 oaz ceny złoa

12 Źódło: oacowanie własne. Rys. 4. Waości oczekiwane a oseioi waunkoweo wsółczynnika koelaci só zmian: indeksu S&P500 oaz ceny oy nafowe sandadowym a oseioi ównym 0.00 więc nie óżni się znacząco od emiyczne koelaci obu szeeów ; w zyadku oy mamy wobec badzo odobne bliskie zeu emiyczne koelaci Wnioskowanie o waunkowych wsółczynnikach koelaci między soami zmian cen na ozważanych ynkach owiedza że są między nimi zwykle dość słabe ale ednak isone zależności. Znaczące uemne skoelowanie między indeksem S&P500 oaz cenami złoa i oy zachodziło w II ołowie 00 oku świadcząc o isnieące wedy możliwości dywesyfikaci yzyka inwesyci. Na Rys. 5 okazano waości oczekiwane a oseioi waunkowych odchyleń sandadowych a na Rys. 6 ich składowe ukye i i=. Zmienność indeksów iełdowych miezona waunkowym odchyleniem sandadowym es znacznie mnie wahliwa niż zmienność cen meali. Badzie nieeulany es zebie duieo ocesu ukyeo z wałownymi wybuchami owyże wyścioweo oziomu. Duże óżnice w zebieu ocesów ukyych są zodne z waościami oczekiwanymi a oseioi ich aameów badzo od siebie odlełymi. Dla { mamy silną auokoelacę ocesu ln o bezwaunkowe waianci ok. 0.0/ = Dla { mamy 0.50 co oznacza słabą auokoelacę ln zy waianci ok czyli elaywnie duże. Dla { mamy 0.6 umiakowaną auokoelacę ln zy waianci ok czyli eż umiakowane. Pocesy ukye maą isony udział w oisie zmienności sześciu szeeów czasowych a odmienność ich zebieu wyaśnia oomną zewaę noweo modelu hybydoweo nad modelem MSF SBEKK z ednym ocesem ukyym dla wszyskich szeeów.

13 8 WIG S&P GOLD SILVER OI L G AS Źódło: oacowanie własne. Rys. 5. Waości oczekiwane + dwa odchylenia sandadowe a oseioi waunkowych odchyleń sandadowych Źódło: oacowanie własne. Rys. 6. Waości oczekiwane + odchylenie sandadowe a oseioi iewiasków zmiennych ukyych

14 84 4. Uwai końcowe Celem acy była ezenaca noweo wielowymiaoweo hybydoweo modelu sochasyczne zmienności lub waianci eo bayesowskie analizy saysyczne i akyczne zydaności w łącznym oisie zmienności cen na óżnych ynkach. Nowy model wykozysuący waunkową sukuę koelacyną SBEKK i zy ocesy ukye ozwala na adekwane i oszczędne uęcie dynamiki só zwou dla wielu akywów kóe można odzielić w sosób naualny na zy uy. Dalsze badania owinny mieć na celu uoólnienie modelu na dowolną choć w akyce niewielką liczbę odębnych u akywów a akże do sawdzenia eo zydaności w zyadku duże łączne liczby akywów. W szczeólności ważny es wsęny odział ofela na kilka u akywów o odobne dynamice cen a nasęnie oównanie analizy yzyka dużeo ofela zeowadzane za omocą modelu z ednym ocesem ukyym zob. Osiewalski i Pao 00 0 oaz za omocą secyfikaci o kilku ocesach ukyych. Innym kieunkiem możliwych zasosowań es analiza owiązań zmienności na wielu ynkach finansowych meali suowców eneeycznych i innych w okesie osanieo kyzysu o chaakeze lobalnym. Odmiennym olem badań meodycznych i emiycznych es bayesowskie oównanie nanowszych secyfikaci MSV: naszych hybydowych zawieaących elemeny suku MGARCH oaz ych kóe zaoonowali Philiov i Glickman 006 oaz Gouieoux Jasiak i Sufana 009. Podziękowania Auozy wyażaą szczeólną wdzięczność Annie Pao za wowadzanie w nieławą emaykę modeli MSV oaz Błażeowi Mazuowi za zwócenie uwai na oaniczenia modelu MSF SBEKK w oisie zmienności nieednoodnych ofeli. Lieaua Bauwens L. Lauen S. Rombous J.V.K Mulivaiae GARCH models: A suvey Jounal of Alied Economeics Gouieoux C. Jasiak J. Sufana R he Wisha Auoeessive ocess of mulivaiae sochasic volailiy Jounal of Economeics Osiewalski J New hybid models of mulivaiae volailiy a Bayesian esecive Pzeląd Saysyczny Saisical Review Osiewalski J. Osiewalski K. 0. Modele hybydowe MSV-MGARCH z dwoma ocesami ukyymi Zeszyy Naukowe Uniwesyeu Ekonomiczneo w Kakowie seia Finanse w duku.

15 Osiewalski J. Pao A Flexibiliy and asimony in mulivaiae financial modellin: a hybid bivaiae DCC SV model [w:] Financial Makes. Pinciles of Modelin Foecasin and Decision- Makin FindEcon Monoah Seies No. edied by W.Milo and P.Wdowiński Łódź Univesiy Pess Łódź 6. Osiewalski J. Pao A Bayesian analysis fo hybid MSF SBEKK models of mulivaiae volailiy Cenal Euoean Jounal of Economic Modellin and Economeics Osiewalski J. Pao A. 00. Bayesian Value-a-Risk fo a ofolio: muli- and univaiae aoaches usin MSF-SBEKK models Cenal Euoean Jounal of Economic Modellin and Economeics Osiewalski J. Pao A. 0. Bayesian Value-a-Risk and Execed Shofall fo a lae ofolio muli- and univaiae aoaches Aca Physica Polonica A w duku. Osiewalski J. Pao A. Piień M Bayesian comaison of bivaiae GARCH SV and hybid models [w:] MACROMODELS 006 Poceedins of he d Inenaional Confeence edied by W.Welfe and A.Welfe Absolwen Łódź Pao A. 00. Wielowymiaowe ocesy waianci sochasyczne w ekonomeii finansowe uęcie bayesowskie Wydawnicwo Uniwesyeu Ekonomiczneo w Kakowie Kaków. Philiov A. Glickman M Mulivaiae Sochasic Volailiy Via Wisha Pocesses Jounal of Business and Economic Saisics

Zarządzanie ryzykiem. Lista 3

Zarządzanie ryzykiem. Lista 3 Zaządzanie yzykiem Lisa 3 1. Oszacowano nasępujący ozkład pawdopodobieńswa dla sóp zwou z akcji A i B (Tabela 1). W chwili obecnej Akcja A ma waość ynkową 70, a akcja B 50 zł. Ile wynosi pięciopocenowa

Bardziej szczegółowo

FOLIA OECONOMICA CRACOVIENSIA

FOLIA OECONOMICA CRACOVIENSIA POLSKA AKADEMIA NAUK ODDZIAŁ W KRAKOWIE KOMISJA NAUK EKONOM ICZNYCH I SAYSYKI KRAKOWSKA AKADEMIA IM. ANDRZEJA FRYCZA M O D RZEW SKIEG O FOLIA OECONOMICA CRACOVIENSIA Vol. LII WYDAWNICWO ODDZIAŁU POLSKIEJ

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA WYBORU PORTFELA AKCJI ZAPEWNIAJĄCA KONTROLĘ RYZYKA NIESYSTEMATYCZNEGO

PROCEDURA WYBORU PORTFELA AKCJI ZAPEWNIAJĄCA KONTROLĘ RYZYKA NIESYSTEMATYCZNEGO B A D A I A O P E R A C Y J E I D E C Y Z J E 3 4 2004 omasz BRZĘCZEK* PROCEDURA WYBORU PORFELA AKCJI ZAPEWIAJĄCA KOROLĘ RYZYKA IESYSEMAYCZEGO Pzedsawiono poceduę wybou pofela akci zapewniaącą konolę yzyka

Bardziej szczegółowo

LINIOWE MODELE WYBORU WIELOOKRESOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH

LINIOWE MODELE WYBORU WIELOOKRESOWYCH STRATEGII INWESTYCYJNYCH ZESZYY AUKOWE POLIECHIKI ŚLĄSKIEJ 5 Seia: ORGAIZACJA I ZARZĄDZAIE z. 86 ol. 946 Agaa GLUZICKA Uniwesye Eonomiczny w Kaowicach Wydział Infomayi i Komuniaci agaa.gluzica@ue.aowice.l LIIOWE MODELE WYBORU

Bardziej szczegółowo

METODA ZDYSKONTOWANYCH SALD WOLNYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH

METODA ZDYSKONTOWANYCH SALD WOLNYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH METODA ZDYSONTOWANYCH SALD WOLNYCH PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH W meodach dochodowych podsawową wielkością, kóa okeśla waość pzedsiębioswa są dochody jakie mogą być geneowane z powadzenia działalności gospodaczej

Bardziej szczegółowo

Synteza logiczna automatów stanów z zastosowaniem łącznego kodowania wielokrotnego

Synteza logiczna automatów stanów z zastosowaniem łącznego kodowania wielokrotnego KNWS 2011 31 Syneza logiczna auomaów sanów z zasosowaniem łącznego kodowania wielokonego Akadiusz Bukowiec Seszczenie: W aykule zosanie zedsawiona meoda synezy skończonych auomaów sanów z wyjściami yu

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 5. Badanie przekaźnikowych układów sterowania

ĆWICZENIE 5. Badanie przekaźnikowych układów sterowania ĆWICZENIE 5 Badanie zekaźnikowych układów steowania 5. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest badanie zekaźnikowych układów steowania obiektem całkującoinecyjnym. Ćwiczenie dotyczy zekaźników dwu- i tójołożeniowych

Bardziej szczegółowo

XLI OLIMPIADA FIZYCZNA ETAP I Zadanie doświadczalne

XLI OLIMPIADA FIZYCZNA ETAP I Zadanie doświadczalne XLI OLIPIADA FIZYCZNA EAP I Zadanie doświadczalne ZADANIE D Pod działaniem sil zewnęznych ciała sale ulęgają odkszałceniom. Wyznacz zależność pomienia obszau syczniści szklanej soczewki z płyka szklana

Bardziej szczegółowo

MECHANIKA BUDOWLI 12

MECHANIKA BUDOWLI 12 Olga Koacz, Kzysztof Kawczyk, Ada Łodygowski, Michał Płotkowiak, Agnieszka Świtek, Kzysztof Tye Konsultace naukowe: of. d hab. JERZY RAKOWSKI Poznań /3 MECHANIKA BUDOWLI. DRGANIA WYMUSZONE, NIETŁUMIONE

Bardziej szczegółowo

WSPÓŁCZYNNIK THETA OPCJI BARIEROWYCH

WSPÓŁCZYNNIK THETA OPCJI BARIEROWYCH Ewa Dziawgo Uniwesye Mikołaja openika w ouniu Wyział auk Ekonomicznych i Zazązania aea Ekonomeii i aysyki ziawew@umk.pl WPÓŁCZYI EA OPCJI BARIEROWYC eszczenie: W aykule pzesawiono zaganienia związane z

Bardziej szczegółowo

Tradycyjne mierniki ryzyka

Tradycyjne mierniki ryzyka Tadycyjne mieniki yzyka Pzykład 1. Ryzyko w pzypadku potfela inwestycyjnego Dwie inwestycje mają następujące stopy zwotu, zależne od sytuacji gospodaczej: Sytuacja Pawdopodobieństwo R R Recesja 0, 9,0%

Bardziej szczegółowo

Niezawodność elementu nienaprawialnego. nienaprawialnego. 1. Model niezawodnościowy elementu. 1. Model niezawodnościowy elementu

Niezawodność elementu nienaprawialnego. nienaprawialnego. 1. Model niezawodnościowy elementu. 1. Model niezawodnościowy elementu Niezawodność elemenu nienarawialnego. Model niezawodnościowy elemenu nienarawialnego. Niekóre rozkłady zmiennych losowych sosowane w oisie niezawodności elemenów 3. Funkcyjne i liczbowe charakerysyki niezawodności

Bardziej szczegółowo

Modelowanie procesów decyzyjnych na rynku funduszy inwestycyjnych z wykorzystaniem przełącznikowego modelu Treynora-Mazuy ego

Modelowanie procesów decyzyjnych na rynku funduszy inwestycyjnych z wykorzystaniem przełącznikowego modelu Treynora-Mazuy ego Anea Włodaczyk * Wiolea Skodzka ** Modelowanie oceów decyzyjnych na ynku funduzy inweycyjnych z wykozyaniem zełącznikowego modelu Teynoa-Mazuy ego Wę Wływ globalnego kyzyu finanowego na feę ealną goodaki

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE MODELI SIGN RCA DO PROGNOZY

WYKORZYSTANIE MODELI SIGN RCA DO PROGNOZY Joanna Góka Wyższa Szkoła Infomayki i Ekonomii WP w Olszynie WYKORZYSANIE MODELI SIGN RCA DO PROGNOZY WAROŚCI NARAŻONEJ NA RYZYKO Do kwanyfikowania yzyka ynkowego używana jes częso waość naażona na yzyko

Bardziej szczegółowo

Dyskretny proces Markowa

Dyskretny proces Markowa Procesy sochasyczne WYKŁAD 4 Dyskreny roces Markowa Rozarujemy roces sochasyczny X, w kórym aramer jes ciągły zwykle. Będziemy zakładać, że zbiór sanów jes co najwyżej rzeliczalny. Proces X, jes rocesem

Bardziej szczegółowo

Dobór zmiennych objaśniających do liniowego modelu ekonometrycznego

Dobór zmiennych objaśniających do liniowego modelu ekonometrycznego Dobó zmiennych objaśniających do liniowego modelu ekonometycznego Wstępnym zadaniem pzy budowie modelu ekonometycznego jest okeślenie zmiennych objaśniających. Kyteium wybou powinna być meytoyczna znajomość

Bardziej szczegółowo

= ± Ne N - liczba całkowita.

= ± Ne N - liczba całkowita. POL LKTRYCZN W PRÓŻNI Ładunek - elementany Nieodłączna własność niektóych cząstek elementanych, [n. elektonu (-e), otonu (+e)], zejawiająca się w oddziaływaniu elektomagnetycznym tych cząstek. e =,6-9

Bardziej szczegółowo

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. ma złożony rozkład Poissona. W tabeli poniżej podano rozkład prawdopodobieństwa ( )

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. ma złożony rozkład Poissona. W tabeli poniżej podano rozkład prawdopodobieństwa ( ) Zadanie. Zmienna losowa: X = Y +... + Y N ma złożony rozkład Poissona. W abeli poniżej podano rozkład prawdopodobieńswa składnika sumy Y. W ejże abeli podano akże obliczone dla k = 0... 4 prawdopodobieńswa

Bardziej szczegółowo

PROCEDURA WYBORU PORTFELA AKCJI ZAPEWNIAJĄCA KONTROLĘ RYZYKA NIESYSTEMATYCZNEGO

PROCEDURA WYBORU PORTFELA AKCJI ZAPEWNIAJĄCA KONTROLĘ RYZYKA NIESYSTEMATYCZNEGO B A D A I A O P E R A C Y J E I D E C Y Z J E 3 4 2004 omasz BRZĘCZEK* PROCEDURA WYBORU PORFELA AKCJI ZAPEWIAJĄCA KOROLĘ RYZYKA IESYSEMAYCZEGO Pzedsawiono poceduę wybou pofela akci zapewniaącą konolę yzyka

Bardziej szczegółowo

strona 1 / 5 Specjalizacja: B4. Analiza kointegracyjna Publikacje:

strona 1 / 5 Specjalizacja: B4. Analiza kointegracyjna Publikacje: Specjalizacja: B4. Analiza kointegracyjna Publikacje: 1. Autorzy: Grabowski Wojciech; Welfe Aleksander Tytuł: Global Stability of Dynamic Models Strony: 782-784 - Teoria ekonometrii (B1. Makroekonometria)

Bardziej szczegółowo

Arytmetyka finansowa Wykład 5 Dr Wioletta Nowak

Arytmetyka finansowa Wykład 5 Dr Wioletta Nowak Aymeyka finansowa Wykład 5 D Wiolea Nowak Bon skabowy Insumen dłużny, emiowany pzez Skab ańswa za pośednicwem Miniseswa Finansów. Temin wykupu dzień w kóym emien dokonuje wykupu, Skab ańswa zwaca dług

Bardziej szczegółowo

Analiza i prognozowanie szeregów czasowych

Analiza i prognozowanie szeregów czasowych Analiza i pognozowanie szeegów czasowych Pojęcie szeegu czasowego Szeeg czasowy (chonologiczny, dynamiczny, ozwojowy) pezenuje ozwój wybanego zjawiska w czasie; zawiea waości zjawiska y w jednoskach czasu,,

Bardziej szczegółowo

Rozdział VIII KINETYKA NASYCANIA POWIERZCHNI. 1. Wstęp

Rozdział VIII KINETYKA NASYCANIA POWIERZCHNI. 1. Wstęp 83 Rozdział VIII KINETYKA NASYCANIA POWIERZCHNI 1. Wsęp W akcie wykonywania zewnęznyc oconnyc wasw ynku, jak i konsewacji isniejącyc deali budowli zabykowyc zacodzi częso konieczność oceny sopnia peneacji

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Pior Fiszeder Uniwersye Mikołaja Kopernika

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie analizy modalnej do oceny. degradacji sztywności połączeń w konstrukcjach prętowych. Bartłomiej Błachowski

Zastosowanie analizy modalnej do oceny. degradacji sztywności połączeń w konstrukcjach prętowych. Bartłomiej Błachowski Zasosowanie analizy modalnej do oceny degadacji szywności ołączeń w konsukcjach ęowych Bałomiej Błachowski Seminaium PPT PAN, 7 czewca 00 oku Bałomiej Błachowski Zasosowanie analizy modalnej do oceny degadacji

Bardziej szczegółowo

O MIERNIKACH DOKŁADNOŚCI PROGNOZ EX POST W PROGNOZOWANIU ZMIENNYCH O SILNYM NATĘŻENIU SEZONOWOŚCI

O MIERNIKACH DOKŁADNOŚCI PROGNOZ EX POST W PROGNOZOWANIU ZMIENNYCH O SILNYM NATĘŻENIU SEZONOWOŚCI METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XIII/, 0, s. 3 O MIERNIKACH DOKŁADNOŚCI PROGNOZ EX POST W PROGNOZOWANIU ZMIENNYCH O SILNYM NATĘŻENIU SEZONOWOŚCI Maia Szmuksa Zawadzka Sudium Maemayki Zachodniopomoski

Bardziej szczegółowo

O ŁĄCZENIU TRZECH RYNKÓW

O ŁĄCZENIU TRZECH RYNKÓW tudia Ekonomiczne eszyty Naukowe Uniwesytetu Ekonomicznego w Katowicach IN - N zkoła Główna Handlowa w Waszawie Kolegium Analiz Ekonomicznych Kateda Matematyki i Ekonomii Matematycznej jutkin@sghwawl O

Bardziej szczegółowo

Dodatek 3. Wielowymiarowe modele GARCH model DCC-GARCH

Dodatek 3. Wielowymiarowe modele GARCH model DCC-GARCH Dodatek 3. Wielowymiarowe modele GARCH model DCC-GARCH MODELOWANIE POLSKIEJ GOSPODARKI z R MPGzR (dodatek 3) Modele MGARCH 1 / 11 Ogólna specykacja modelu MGARCH Ogólna posta dla N-wymiarowego procesu

Bardziej szczegółowo

BADANIE ZALEśNOŚCI POMIĘDZY WARTOŚCIĄ WYKŁADNIKA HURSTA A SKUTECZNOŚCIĄ STRATEGII INWESTYCYJNYCH OPARTYCH NA ANALIZIE TECHNICZNEJ WPROWADZENIE

BADANIE ZALEśNOŚCI POMIĘDZY WARTOŚCIĄ WYKŁADNIKA HURSTA A SKUTECZNOŚCIĄ STRATEGII INWESTYCYJNYCH OPARTYCH NA ANALIZIE TECHNICZNEJ WPROWADZENIE Edyta Macinkiewicz Kateda Zaządzania, Wydział Oganizacji i Zaządzania Politechniki Łódzkiej e-mail: emac@p.lodz.pl BADANIE ZALEśNOŚCI POMIĘDZY WARTOŚCIĄ WYKŁADNIKA HURSTA A SKUTECZNOŚCIĄ STRATEGII INWESTYCYJNYCH

Bardziej szczegółowo

BADANIE NIESPŁACALNOŚCI KREDYTÓW ZA POMOCĄ BAYESOWSKICH MODELI DYCHOTOMICZNYCH - ZAŁOŻENIA I WYNIKI 1. 1. Wprowadzenie.

BADANIE NIESPŁACALNOŚCI KREDYTÓW ZA POMOCĄ BAYESOWSKICH MODELI DYCHOTOMICZNYCH - ZAŁOŻENIA I WYNIKI 1. 1. Wprowadzenie. Jerzy Marzec, Kaedra Ekonomerii i Badań Oeracyjnych, Uniwersye Ekonomiczny w Krakowie Jerzy Marzec BADANIE NIESPŁACALNOŚCI KREDYTÓW ZA POMOCĄ BAYESOWSKICH MODELI DYCHOTOMICZNYCH - ZAŁOŻENIA I WYNIKI 1

Bardziej szczegółowo

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak

MAKROEKONOMIA 2. Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2. Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak MAKROEKONOMIA 2 Wykład 3. Dynamiczny model DAD/DAS, część 2 Dagmara Mycielska Joanna Siwińska - Gorzelak ( ) ( ) ( ) i E E E i r r = = = = = θ θ ρ ν φ ε ρ α * 1 1 1 ) ( R. popyu R. Fishera Krzywa Phillipsa

Bardziej szczegółowo

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE

WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE Wnioskowanie saysyczne w ekonomerycznej analizie procesu produkcyjnego / WNIOSKOWANIE STATYSTYCZNE W EKONOMETRYCZNEJ ANAIZIE PROCESU PRODUKCYJNEGO Maeriał pomocniczy: proszę przejrzeć srony www.cyf-kr.edu.pl/~eomazur/zadl4.hml

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZEK FUNKCJI OMEGA Z DOMINACJĄ STOCHASTYCZNĄ

ZWIĄZEK FUNKCJI OMEGA Z DOMINACJĄ STOCHASTYCZNĄ Studia konomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwesytetu konomicznego w Katowicach ISSN 283-86 N 237 25 Infomatyka i konometia 2 wa Michalska Uniwesytet konomiczny w Katowicach Wydział Infomatyki i Komunikacji Kateda

Bardziej szczegółowo

2 7k 0 5k 2 0 1 5 S 1 0 0 P a s t w a c z ł o n k o w s k i e - Z a m ó w i e n i e p u b l i c z n e n a u s ł u g- i O g ł o s z e n i e o z a m ó w i e n i u - P r o c e d u r a o t w a r t a P o l

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE OBSZARÓW WIELOSPÓJNYCH W PURC DLA DWUWYMIAROWEGO RÓWNANIA RÓŻNICZKOWEGO NAVIERA

MODELOWANIE OBSZARÓW WIELOSPÓJNYCH W PURC DLA DWUWYMIAROWEGO RÓWNANIA RÓŻNICZKOWEGO NAVIERA MODELOWANIE INŻYNIERSKIE ISNN 896-77X 3, s. 507-5, Gliwice 006 MODELOWANIE OBSZARÓW WIELOSPÓJNYCH W PURC DLA DWUWYMIAROWEGO RÓWNANIA RÓŻNICZKOWEGO NAVIERA EUGENIUSZ ZIENIUK AGNIESZKA BOŁTUĆ Zakład Metod

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE TRÓJSEKTOROWEGO MODELU WZROSTU DO ANALIZY WPŁYWU OGRANICZENIA EMISJI GHG NA WYBÓR TECHNOLOGII PRODUKCJI.

WYKORZYSTANIE TRÓJSEKTOROWEGO MODELU WZROSTU DO ANALIZY WPŁYWU OGRANICZENIA EMISJI GHG NA WYBÓR TECHNOLOGII PRODUKCJI. Zeszyy Naukowe Wydziału nfomaycznych Technik Zaządzania Wyższej Szkoły nfomayki Sosowanej i Zaządzania Współczesne Poblemy Zaządzania N /2009 WYKORZYSTANE TRÓJSEKTOROWEGO ODELU WZROSTU DO ANALZY WPŁYWU

Bardziej szczegółowo

KRZYSZTOF JAJUGA Katedra Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu 25 LAT EKONOMETRII FINANSOWEJ

KRZYSZTOF JAJUGA Katedra Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu 25 LAT EKONOMETRII FINANSOWEJ KRZYSZTOF JAJUGA Kaedra Inwesycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu 25 LAT EKONOMETRII FINANSOWEJ EKONOMETRIA FINANSOWA OKREŚLENIE Modele ekonomerii finansowej są worzone

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA RESTYTUCJI I IMPULSU REAKCJI DYNAMICZNYCH W CZASIE UDERZENIA

WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA RESTYTUCJI I IMPULSU REAKCJI DYNAMICZNYCH W CZASIE UDERZENIA Ćwiczenie 6 WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA RESTYTUCJI I IMPULSU REAKCJI DYNAMICZNYCH W CZASIE UDERZENIA 6.. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jes doświadczalne wznaczenie wsółcznnika esucji doświadczalne i eoeczne

Bardziej szczegółowo

Opis i zakres czynności sprzątania obiektów Gdyńskiego Centrum Sportu

Opis i zakres czynności sprzątania obiektów Gdyńskiego Centrum Sportu O p i s i z a k r e s c z y n n o c is p r z» t a n i a o b i e k t ó w G d y s k i e g o C e n t r u m S p o r t u I S t a d i o n p i ł k a r s k i w G d y n i I A S p r z» t a n i e p r z e d m e c

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE IX Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 005 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Akademia Ekonomiczna w Krakowie Modelowanie

Bardziej szczegółowo

Analiza możliwości wykorzystania wybranych modeli wygładzania wykładniczego do prognozowania wartości WIG-u

Analiza możliwości wykorzystania wybranych modeli wygładzania wykładniczego do prognozowania wartości WIG-u Zbigiew Taapaa Aaliza możliwości wykozysaia wybaych modeli wygładzaia wykładiczego do pogozowaia waości WIG-u Wydział Cybeeyki Wojskowej Akademii Techiczej w Waszawie Seszczeie W aykule pzedsawioo aalizę

Bardziej szczegółowo

FORECASTING THE DISTRIBUTION OF AMOUNT OF UNEMPLOYED BY THE REGIONS

FORECASTING THE DISTRIBUTION OF AMOUNT OF UNEMPLOYED BY THE REGIONS FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS Folia Univ. Agric. Stetin. 007, Oeconomica 54 (47), 73 80 Mateusz GOC PROGNOZOWANIE ROZKŁADÓW LICZBY BEZROBOTNYCH WEDŁUG MIAST I POWIATÓW FORECASTING THE DISTRIBUTION

Bardziej szczegółowo

9 6 6 0, 4 m 2 ), S t r o n a 1 z 1 1

9 6 6 0, 4 m 2 ), S t r o n a 1 z 1 1 O p i s p r z e d m i o t u z a m ó w i e n i a - z a k r e s c z y n n o c i f U s ł u g i s p r z» t a n i a o b i e k t ó w G d y s k i e g o O r o d k a S p o r t u i R e ks r e a c j i I S t a d i

Bardziej szczegółowo

EFEKT DŹWIGNI NA GPW W WARSZAWIE WPROWADZENIE

EFEKT DŹWIGNI NA GPW W WARSZAWIE WPROWADZENIE Paweł Kobus, Rober Pierzykowski Kaedra Ekonomerii i Informayki SGGW e-mail: pawel.kobus@saysyka.info EFEKT DŹWIGNI NA GPW W WARSZAWIE Sreszczenie: Do modelowania asymerycznego wpływu dobrych i złych informacji

Bardziej szczegółowo

Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Str 1. Całka nieoznaczona

Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Str 1. Całka nieoznaczona Całka nieoznaczona Andrzej Musielak Sr Całka nieoznaczona Całkowanie o operacja odwrona do liczenia pochodnych, zn.: f()d = F () F () = f() Z definicji oraz z abeli pochodnych funkcji elemenarnych od razu

Bardziej szczegółowo

II.6. Wahadło proste.

II.6. Wahadło proste. II.6. Wahadło poste. Pzez wahadło poste ozumiemy uch oscylacyjny punktu mateialnego o masie m po dolnym łuku okęgu o pomieniu, w stałym polu gawitacyjnym g = constant. Fig. II.6.1. ozkład wektoa g pzyśpieszenia

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Rozdział 3. Przedmiot zamówienia

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Rozdział 3. Przedmiot zamówienia Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 1 0 2 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f S p r z» t a n i e i u t r z y m a n i e c z y s t o c i g d y

Bardziej szczegółowo

WPŁYW CEN SKUPU ŻYWCA NA CENY DETALICZNE MIĘSA

WPŁYW CEN SKUPU ŻYWCA NA CENY DETALICZNE MIĘSA METODY ILOŚCIOWE W BADANIACH EKONOMICZNYCH Tom XII/, 011, sr. 373 380 WPŁYW CEN SKUPU ŻYWCA NA CENY DETALICZNE MIĘSA Agnieszka Tłuczak Zakład Ekonomerii i Meod Ilościowych Uniwersye Oolski e-mail: aluczak@uni.oole.l

Bardziej szczegółowo

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r.

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. Zadanie. W kolejnych okesach czasu t =,,3,... ubezpieczony, chaakteyzujący się paametem yzyka Λ, geneuje szkód. Dla danego Λ = λ zmienne N t N, N, N 3,... są waunkowo niezależne i mają (bzegowe) ozkłady

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODEE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Joanna Małgorzaa andmesser Szkoła Główna

Bardziej szczegółowo

Ocena siły oddziaływania procesów objaśniających dla modeli przestrzennych

Ocena siły oddziaływania procesów objaśniających dla modeli przestrzennych Michał Benad Pietzak * Ocena siły oddziaływania pocesów objaśniających dla modeli pzestzennych Wstęp Ekonomiczne analizy pzestzenne są ważnym kieunkiem ozwoju ekonometii pzestzennej Wynika to z faktu,

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki Natalia Nehrebecka. Wykład 3

Stanisław Cichocki Natalia Nehrebecka. Wykład 3 Sanisław Cichocki Naalia Nehrebecka Wykład 3 1 1. Zmienne sacjonarne 2. Zmienne zinegrowane 3. Regresja pozorna 4. Funkcje ACF i PACF 5. Badanie sacjonarności Tes Dickey-Fullera (DF) 2 1. Zmienne sacjonarne

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Półprzewodniki, Dielektryki i Magnetyki Ćwiczenie nr 10 Pomiary czasu życia nośników w półprzewodnikach

Laboratorium Półprzewodniki, Dielektryki i Magnetyki Ćwiczenie nr 10 Pomiary czasu życia nośników w półprzewodnikach Laboaoium Półpzewodniki, Dielekyki i Magneyki Ćwiczenie n 10 Pomiay czasu życia nośników w półpzewodnikach I. Zagadnienia do pzygoowania: 1. Pojęcia: nośniki mniejszościowe i większościowe, ównowagowe

Bardziej szczegółowo

Wojewódzki Konkurs Matematyczny dla uczniów gimnazjów. Etap szkolny 5 listopada 2013 Czas 90 minut

Wojewódzki Konkurs Matematyczny dla uczniów gimnazjów. Etap szkolny 5 listopada 2013 Czas 90 minut Wojewódzki Konkurs Maemayczny dla uczniów gimnazjów. Eap szkolny 5 lisopada 2013 Czas 90 minu ZADANIA ZAMKNIĘTE Zadanie 1. (1 punk) Liczby A = 0, 99, B = 0, 99 2, C = 0, 99 3, D = 0, 99, E=0, 99 1 usawiono

Bardziej szczegółowo

Stanisław Cichocki Natalia Nehrebecka. Wykład 3

Stanisław Cichocki Natalia Nehrebecka. Wykład 3 Sanisław Cichocki Naalia Nehrebecka Wykład 3 1 1. Regresja pozorna 2. Funkcje ACF i PACF 3. Badanie sacjonarności Tes Dickey-Fullera (DF) Rozszerzony es Dickey-Fullera (ADF) 2 1. Regresja pozorna 2. Funkcje

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 2 32 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f O b s ł u g a o p e r a t o r s k a u r a w i s a m o j e z d n

Bardziej szczegółowo

Wyzwania praktyczne w modelowaniu wielowymiarowych procesów GARCH

Wyzwania praktyczne w modelowaniu wielowymiarowych procesów GARCH Krzyszof Pionek Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu Wyzwania prakyczne w modelowaniu wielowymiarowych procesów GARCH Wsęp Od zaproponowania przez Engla w 1982 roku jednowymiarowego modelu klasy ARCH, modele

Bardziej szczegółowo

FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS

FOLIA POMERANAE UNIVERSITATIS TECHNOLOGIAE STETINENSIS FOLIA POMERAAE UIVERSITATIS TECHOLOGIAE STETIESIS Folia Pome. Univ. Technol. Stetin. 013, Oeconomica 301 (71), 17 6 Iwona Bąk, Beata Szczecińska ZASTOSOWAIE ZMIEEJ SYTETYCZEJ Z MEDIAĄ DO OCEY KODYCJI FIASOWEJ

Bardziej szczegółowo

PRZEMIANA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W CIELE STAŁYM

PRZEMIANA ENERGII ELEKTRYCZNEJ W CIELE STAŁYM PRZEMIANA ENERGII ELEKTRYCZNE W CIELE STAŁYM Anaizowane są skutki pzepływu pądu pzemiennego o natężeniu I pzez pzewodnik okągły o pomieniu. Pzyęto wstępne założenia upaszcząace: - kształt pądu est sinusoidany,

Bardziej szczegółowo

OSCYLATOR HARMONICZNY

OSCYLATOR HARMONICZNY OSCYLTOR HRMONICZNY Dgania swobone oscylaoa haonicznego negia oencjalna sęŝysości Dgania łuione oscylaoa haonicznego Dgania wyuszone oscylaoa haonicznego Rezonans aliuowy Rezonans ocy Doboć ukłau gającego

Bardziej szczegółowo

Aleksander Jakimowicz. Dynamika nieliniowa a rozumienie współczesnych idei ekonomicznych

Aleksander Jakimowicz. Dynamika nieliniowa a rozumienie współczesnych idei ekonomicznych Aleksander Jakimowicz Dynamika nieliniowa a rozumienie wsółczesnych idei ekonomicznych Plan rezenacji Dynamika ekonomiczna w rzesrzeni aramerów. Oczekiwania adaacyjne a oczekiwania racjonalne. Krzywa Phillisa.

Bardziej szczegółowo

SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE

SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE SYMULACYJNA ANALIZA PRODUKCJI ENERGII ELEKTRYCZNEJ I CIEPŁA Z ODNAWIALNYCH NOŚNIKÓW W POLSCE Janusz Sowiński, Rober Tomaszewski, Arur Wacharczyk Insyu Elekroenergeyki Poliechnika Częsochowska Aky prawne

Bardziej szczegółowo

Ą ć ę ż ż Ż ć ć Ż ć ń ę ę Ż ń ż ęż ę ę Ę ż ż ĘŚ ę Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż Ż ż ż ń ę ęż ęż Ó ęź Ą ń ę Ś Ż ć ę Ą ę ż ę ż ć ę ę Ż ę ż ż ę ń ń ę Ą ż ę Ł Ą ę ż ę Ą ę ę Ę Ą ę ę ęć ż Ę ęż ż ę Ą Ę ę ę Ą ę ę Ą Ą Ż ć ć Ń

Bardziej szczegółowo

DYNAMIKA KONSTRUKCJI

DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 1 10. 10. DYNAMIKA KONSTRUKCJI 10.1. Wprowadzenie Ogólne równanie dynamiki zapisujemy w posaci: M d C d Kd =P (10.1) Zapis powyższy oznacza, że równanie musi być spełnione w każdej

Bardziej szczegółowo

6.4. Model zdyskontowanych zysków Metoda skorygowanej wartości bieżącej (APV)

6.4. Model zdyskontowanych zysków Metoda skorygowanej wartości bieżącej (APV) 6.4. Model zdyskonowanych zysków Jeśli za mienik waości pzyjęy zosanie zysk neo, obliczenie waości wewnęznej odbywać się będzie ak samo, jak miało o miejsce w pzypadku modeli dywidendowych i cash flow.

Bardziej szczegółowo

Ą Ń ż ś ż ś Ż ż ść ż ż Ł ś śó ś Ź ź ż Ę Ą ś ż Ę ś ś żą Ź Ę Ń Ź ż Ę Ą ż Ź Ę Ź ś Ę ć ż Ń ż Ń Ą Ż ź ź ż Ę Ł ż ż ś źź ś ś ż ż ż ż ść ż Ę ż ż ż ś ż ś ż ż ś ż ż Ą ż Ń ś ż ż Ę ż ż ż Ę ś Ł ś ż ż ś ś ż ść

Bardziej szczegółowo

dr inż. Zbigniew Szklarski

dr inż. Zbigniew Szklarski ykład 6: Paca i enegia d inż. Zbigniew Szklaski szkla@agh.edu.l htt://laye.uci.agh.edu.l/z.szklaski/ negia a aca negia jest to wielkość skalana, okeślająca stan, w jakim znajduje się jedno lub wiele ciał.

Bardziej szczegółowo

Politechnika Częstochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki. Sprawozdanie #2 z przedmiotu: Prognozowanie w systemach multimedialnych

Politechnika Częstochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki. Sprawozdanie #2 z przedmiotu: Prognozowanie w systemach multimedialnych Poliechnika Częsochowska Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informayki Sprawozdanie #2 z przedmiou: Prognozowanie w sysemach mulimedialnych Andrzej Siwczyński Andrzej Rezler Informayka Rok V, Grupa IO II

Bardziej szczegółowo

Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 219 2015

Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 219 2015 Sudia Ekonomiczne. Zeszyy Naukowe Uniwersyeu Ekonomicznego w Kaowicach ISSN 2083-86 Nr 29 205 Alicja Ganczarek-Gamro Uniwersye Ekonomiczny w Kaowicach Wydział Informayki i Komunikacji Kaedra Demografii

Bardziej szczegółowo

Jacek Kwiatkowski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Bayesowskie testowanie procesów STUR analiza indeksów i spółek notowanych na GPW 1

Jacek Kwiatkowski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Bayesowskie testowanie procesów STUR analiza indeksów i spółek notowanych na GPW 1 DYNAICZNE ODELE EKONOERYCZNE IX Ogólnoolskie Seminarium Naukowe, 6 8 września 005 w oruniu Katedra Ekonometrii i Statystyki, Uniwersytet ikołaja Koernika w oruniu Uniwersytet ikołaja Koernika w oruniu

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 03 3 2 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f U d o s t p n i e n i e t e l e b i m ó w i n a g ł o n i e n i

Bardziej szczegółowo

ź -- ć ł ź ł -ł ł --

ź -- ć ł ź ł -ł ł -- ------ --------- --ł ----ć -------- --------------- ---ę- --- ----------- ------- ------ó- ------------ ----- --- -- ----- - ------------ --ó- --ś -- -- ------- --------- ------ ---- --------- -------ą

Bardziej szczegółowo

METEMATYCZNY MODEL OCENY

METEMATYCZNY MODEL OCENY I N S T Y T U T A N A L I Z R E I O N A L N Y C H w K i e l c a c h METEMATYCZNY MODEL OCENY EFEKTYNOŚCI NAUCZNIA NA SZCZEBLU IMNAZJALNYM I ODSTAOYM METODĄ STANDARYZACJI YNIKÓ OÓLNYCH Auto: D Bogdan Stępień

Bardziej szczegółowo

Średnia odległość planety od Słońca i III prawo Keplera

Średnia odległość planety od Słońca i III prawo Keplera FOON 18 Wiosna 15 Śednia odległość lanety od Słońca i III awo Kelea Andzej Majhofe Wydział Fizyki Uniwesytetu Waszawskiego Studiowanie odęczników jest badzo ouczające a czasami może nawet zainsiować do

Bardziej szczegółowo

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r.

Matematyka ubezpieczeń majątkowych r. Matematyka ubezpieczeń majątkowych 0.0.005 r. Zadanie. Likwidacja szkody zaistniałej w roku t następuje: w tym samym roku z prawdopodobieństwem 0 3, w następnym roku z prawdopodobieństwem 0 3, 8 w roku

Bardziej szczegółowo

Bayesowskie porównanie modeli STUR i GARCH w finansowych szeregach czasowych 1

Bayesowskie porównanie modeli STUR i GARCH w finansowych szeregach czasowych 1 Jacek Kwiakowski Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Bayesowskie porównanie modeli STUR i GARCH w finansowych szeregach czasowych 1 WSTĘP Powszechnie wiadomo, że podsawowymi własnościami procesów finansowych

Bardziej szczegółowo

specyfikacji i estymacji modelu regresji progowej (ang. threshold regression).

specyfikacji i estymacji modelu regresji progowej (ang. threshold regression). 4. Modele regresji progowej W badaniach empirycznych coraz większym zaineresowaniem cieszą się akie modele szeregów czasowych, kóre pozwalają na objaśnianie nieliniowych zależności między poszczególnymi

Bardziej szczegółowo

ó ę ą ż ż ś ść Ó Ś ż Ó Ś ę ą żć ó ż Ó ż Ó ó ó ż Ó ż ó ą ą Ą ś ą ż ó ó ż ę Ć ż ż ż Ó ó ó ó ę ż ę Ó ż ę ż Ó Ę Ó ó Óś Ś ść ę ć Ś ę ąć śó ą ę ęż ó ó ż Ś ż

ó ę ą ż ż ś ść Ó Ś ż Ó Ś ę ą żć ó ż Ó ż Ó ó ó ż Ó ż ó ą ą Ą ś ą ż ó ó ż ę Ć ż ż ż Ó ó ó ó ę ż ę Ó ż ę ż Ó Ę Ó ó Óś Ś ść ę ć Ś ę ąć śó ą ę ęż ó ó ż Ś ż Ó śó ą ę Ę śćś ść ę ą ś ó ą ó Ł Ó ż Ś ą ś Ó ą ć ó ż ść śó ą Óść ó ż ż ą Ś Ś ż Ó ą Ó ą Ć Ś ż ó ż ę ąś ó ć Ś Ó ó ś ś ś ó Ó ś Ź ż ą ó ą żą śó Ś Ó Ś ó Ś Ś ąś Ó ó ę ą ż ż ś ść Ó Ś ż Ó Ś ę ą żć ó ż Ó ż Ó ó ó

Bardziej szczegółowo

Ekonometryczne modele nieliniowe

Ekonometryczne modele nieliniowe Ekonoeryczne odele nieliniowe Wykład 4 NMNK, MNW, eody radienowe Lieraura W. Greene Econoeric Analysis, rozdz. 7. sr. -4 J. Hailon 994 ie Series Analysis, sr. 33 5 Chun-Min Kuan 7 Inroducion o Econoeric

Bardziej szczegółowo

Zawiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty

Zawiadomienie o wyborze najkorzystniejszej oferty Kaków, dnia 28 wześnia 2015. Nasz znak: KZ.II.272.10.2015 Dotyczy: postępowania o udzielenie publicznego w tybie pzetagu nieoganiczonego pn.: Pzygotowanie i pzepowadzenie kampanii infomacyjno edukacyjnej,

Bardziej szczegółowo

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej

Fizykochemiczne podstawy inżynierii procesowej Fizykochemiczne odstawy inżynieii ocesowej Wykład VI Różne metody wyznaczania ciśnienia nasycenia Wykesy temodynamiczne Równania stanu dla substancji zeczywistych Różne metody okeślania ężności ay nasyconej

Bardziej szczegółowo

Dobór zmiennych do modelu ekonometrycznego

Dobór zmiennych do modelu ekonometrycznego Dobó zmiennych do modelu ekonometycznego Metody dobou zmiennych do modelu ekonometycznego opate na teście F Model zedukowany ya 0 +a x+a x+.+a x Model pełny ya 0 +a x+a x+.+a x +a + x + + +a k x k Częściowy

Bardziej szczegółowo

PROJEKT I WALIDACJA URZĄDZEŃ POMIAROWYCH

PROJEKT I WALIDACJA URZĄDZEŃ POMIAROWYCH M O D E L O W A N I E I N Y N I E R S K I E n r 4 7, I S S N 1 8 9 6-7 7 1 X P R O J E K T I W A L I D A C J A U R Z Ą D Z E P O M I A R O W Y C H a S I Y W L I N I E I K Ą T A W Y C H Y L E N I A L I

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2. Z n a k s p r a w y G O S I R D Z P I 2 7 1 0 5 32 0 1 4 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f W y k o n a n i e p r z e g l» d ó w k o n s e r w a c y j n o -

Bardziej szczegółowo

( ) ( ) ( τ) ( t) = 0

( ) ( ) ( τ) ( t) = 0 Obliczanie wraŝliwości w dziedzinie czasu... 1 OBLICZANIE WRAśLIWOŚCI W DZIEDZINIE CZASU Meoda układu dołączonego do obliczenia wraŝliwości układu dynamicznego w dziedzinie czasu. Wyznaczane będą zmiany

Bardziej szczegółowo

KURS EKONOMETRIA. Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ZADANIE DOMOWE. Strona 1

KURS EKONOMETRIA. Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonometrycznego ZADANIE DOMOWE.   Strona 1 KURS EKONOMETRIA Lekcja 1 Wprowadzenie do modelowania ekonomerycznego ZADANIE DOMOWE www.erapez.pl Srona 1 Część 1: TEST Zaznacz poprawną odpowiedź (ylko jedna jes prawdziwa). Pyanie 1 Kóre z poniższych

Bardziej szczegółowo

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE

DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE DYNAMICZNE MODELE EKONOMETRYCZNE X Ogólnopolskie Seminarium Naukowe, 4 6 września 2007 w Toruniu Kaedra Ekonomerii i Saysyki, Uniwersye Mikołaja Kopernika w Toruniu Pior Fiszeder Uniwersye Mikołaja Kopernika

Bardziej szczegółowo

PROGRAMOWY GENERATOR PROCESÓW STOCHASTYCZNYCH LEVY EGO

PROGRAMOWY GENERATOR PROCESÓW STOCHASTYCZNYCH LEVY EGO POZNAN UNIVE RSITY OF TE CHNOLOGY ACADE MIC JOURNALS No 69 Elecrical Engineering 0 Janusz WALCZAK* Seweryn MAZURKIEWICZ* PROGRAMOWY GENERATOR PROCESÓW STOCHASTYCZNYCH LEVY EGO W arykule opisano meodę generacji

Bardziej szczegółowo

Pobieranie próby. Rozkład χ 2

Pobieranie próby. Rozkład χ 2 Graficzne przedsawianie próby Hisogram Esymaory przykład Próby z rozkładów cząskowych Próby ze skończonej populacji Próby z rozkładu normalnego Rozkład χ Pobieranie próby. Rozkład χ Posać i własności Znaczenie

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów Z n a k s p r a w y G C S D Z P I 2 7 1 07 2 0 1 5 S P E C Y F I K A C J A I S T O T N Y C H W A R U N K Ó W Z A M Ó W I E N I A f U s ł u g i s p r z» t a n i a o b i e k t Gó w d y s k i e g o C e n

Bardziej szczegółowo

Temat: Weryfikacja nienaruszalności bezpieczeństwa SIL struktury sprzętowej realizującej funkcje bezpieczeństwa

Temat: Weryfikacja nienaruszalności bezpieczeństwa SIL struktury sprzętowej realizującej funkcje bezpieczeństwa 1 Lab3: Bezpieczeńswo funkcjonalne i ochrona informacji Tema: Weryfikacja nienaruszalności bezpieczeńswa SIL srukury sprzęowej realizującej funkcje bezpieczeńswa Kryeria probabilisyczne bezpieczeńswa funkcjonalnego

Bardziej szczegółowo

Planeta Ziemia globus

Planeta Ziemia globus Ed matematyczna Ad@ i J@ś na matematycznej wysie mateiały dla ucznia, klasa III, akiet 00, s. Planeta Ziemia globus Metoda alcowa 0 9 8 7 7 8 9 0 Pzykład: 9 8 7 4 4 = 7 8 9 0 0 0 + 0 = 0 + 0 = 3 - Aby

Bardziej szczegółowo

KOOF Szczecin: www.of.szc.pl

KOOF Szczecin: www.of.szc.pl IX OLIMPIADA FIZYCZNA (959/960). Soień III, zadanie doświadczalne D. Źródło: Komie Główny Olimiady Fizycznej; Aniela Nowicka: Olimiady Fizyczne IX i X. PZWS, Warszawa 965 (sr. 6 69). Nazwa zadania: Działy:

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD 11 OPTYMALIZACJA WIELOKRYTERIALNA

WYKŁAD 11 OPTYMALIZACJA WIELOKRYTERIALNA WYKŁAD OPTYMALIZACJA WIELOKYTEIALNA Wstęp. W wielu pzypadkach pzy pojektowaniu konstukcji technicznych dla okeślenia ich jakości jest niezędne wpowadzenie więcej niż jednego kyteium oceny. F ) { ( ), (

Bardziej szczegółowo

Kwazi-elastyczne rozpraszanie neutronów (QENS) Badanie ruchów molekularnych

Kwazi-elastyczne rozpraszanie neutronów (QENS) Badanie ruchów molekularnych Kwazi-elasyczne ozaszanie neuonów QENS Badanie uchów molekulanych Jan Kawczyk Insyu Fizyki Jądowej im. Henyka Niewodniczańskiego Polskiej Akademii Nauk Kaków Rozaszanie neuonów zimnych i emicznych Meoda

Bardziej szczegółowo

Różnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności)

Różnica bilansowa dla Operatorów Systemów Dystrybucyjnych na lata (którzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Różnica bilansowa dla Operaorów Sysemów Dysrybucyjnych na laa 2016-2020 (kórzy dokonali z dniem 1 lipca 2007 r. rozdzielenia działalności) Deparamen Rynków Energii Elekrycznej i Ciepła Warszawa 201 Spis

Bardziej szczegółowo

3.GRAWITACJA 3.1. Wielkości charakteryzujące pole grawitacyjne. Siły Centralne F21

3.GRAWITACJA 3.1. Wielkości charakteryzujące pole grawitacyjne. Siły Centralne F21 .GAWITACJA.. Wielkości chaakteyzujące ole awitacyjne. iły Centalne C F ˆ Dla oddziaływań awitacyjnych stała C: C Gm m Nm dzie G 6,67* - k Dla oddziaływań elektostatycznych stała C: q q C 4πε o Oddziaływanie

Bardziej szczegółowo

Optymalna alokacja kapitału w funduszach inwestycyjnych w przypadku dwóch stóp zwrotu

Optymalna alokacja kapitału w funduszach inwestycyjnych w przypadku dwóch stóp zwrotu Opymalna aloacja apiału w funduzach inweycyjnych w pzypadu dwóch óp zwou Leze S Zaemba Leze Pęy Wpowadzenie W niniejzej pacy podobnie ja w publiacjach [5-6] popzedzających ozpawę dooą [7] óa je aualnie

Bardziej szczegółowo

Dynamiczne formy pełzania i relaksacji (odprężenia) górotworu

Dynamiczne formy pełzania i relaksacji (odprężenia) górotworu Henryk FILCEK Akademia Górniczo-Hunicza, Kraków Dynamiczne formy pełzania i relaksacji (odprężenia) góroworu Sreszczenie W pracy podano rozważania na ema możliwości wzbogacenia reologicznego równania konsyuywnego

Bardziej szczegółowo

Ń Ł Ń Ó Ł Ę Ó Ó Ę ĘŚ Ó ÓŚ Ó Ę Ć Ó Ć Ę Ł Ó Ę Ć Ś Ż Ś Ś Ó Ó Ś Ń Ś Ó Ę Ę Ż Ć Ś Ó Ę Ó Ę Ę Ę Ę Ó Ś Ę Ę Ł Ć Ć Ś Ó Ę Ź Ę Ż Ź Ś Ź Ę Ę Ę Ó Ó Ó Ę Ę Ę Ę Ó Ę Ę Ć Ę Ć Ł Ź Ę Ę Ś Ń Ę Ć Ź Ó Ź Ó Ó Ę Ć Ć Ć Ź Ę Ę Ć Ę Ę

Bardziej szczegółowo