SKUTECZNE SPOSOBY RADZENIA SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ U DZIECI I MŁODZIEŻY.

Transkrypt

1 SKUTECZNE SPOSOBY RADZENIA SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ U DZIECI I MŁODZIEŻY. DOŚWIADCZENIA PRACY WŁASNEJ Łukasz Kołomański Pedagog, terapeuta behawioralny, trener ART. MZPPP Kielce

2 ZACHOWANIE

3 TEST TRUPA (DEAD MEN S TEST) Nie jest zachowaniem to, co mógłby zrobić trup. Ale jeśli trup nie jest wstanie tego zrobić, to taka czynność na pewno jest zachowaniem Źródło: Dead Men s Test; Mallot i Trojan-Saurez, 2009, s. 9

4 ZACHOWANIE TO myślenie, siadanie, kładzenie się ale siedzenie i leżenie (stan statyczny) już nie jest zachowniem, konkretna czynność - on siedzi na krześle nie jest nią natomiast jej brak - on nie buja się na krześle Odpowiada na pytanie: CO ROBI, a nie czego nie robi

5

6 Każde dziecko posiada całą gamę zachowań, które będziemy nazywać jego indywidualnym repertuarem zachowań Co ciekawe, do wykonania jednej czynności potrzeba nam wielu zachowań Jak Państwo myślicie, ile zachowań trzeba wykonać, żeby umyć zęby? Możemy je wspólnie policzyć:

7 1. Zapalenie światła. 2. Naciśnięcie klamki. 3. Otworzenie drzwi do łazienki. 4. Wejście do łazienki. 5. Stanięcie przed umywalką. 6. Chwycenie szczoteczki. 7. Odkręcenie wody. 8. Zmoczenie szczoteczki. 9. Odkręcenie pasty. 10. Podniesienie szczoteczki. 11. Wyciśnięcie pasty na szczoteczkę, 12. Odłożenie szczoteczki, 13. Zakręcenie pasty, 14. Odłożenie pasty. 15. Odkręcenie wody. 16. Podniesienie kubka 17. Nalanie wody do kubka. 18. Postawienie kubka 19. Chwycenie szczoteczki 20. Kręcenie kółek w prawo 21. Kręcenie kółek w lewo 22. Wykonanie ruchów na zewnątrz powierzchni ząbków i po kolei ruchem kolistym czyszczenie ząbka po ząbku 23. Czyszczenie powierzchni wewnętrznej ząbków tzw. ruchem wymiatającym 24. Czyszczenie powierzchni żujących i tylnich ruchem tam i z powrotem wzdłuż osi zębów i linii dziąsła 25. Umycie zębów przednich ruchami pionowymi góra-dół-góra_ Wypłukanie ust wodą 27. I tak dalej, bo czek nas wiele jeszcze czynności zanim wyjdziemy z łazienki

8 Kiedy myślimy o zachowaniu dziecka, czętso kategoryzujemy (oceniamy), ten jest grzeczny, a ten niegrzeczny. Nasze przekonania: to miłe i sympatyczne dziecko, albo utkwiło nam w pamięci jedno nieznośne zachowanie. Każdy z nas zachowuje się czasem w sposób właściwy, a innym razem w sposób niewłaściwy. Nawet największy rozrabiaka ma momenty, kiedy słucha, co się do niego mówi, wykonuje polecenia, bawi się cicho.

9

10 ZANIM ZACZNIESZ ZMIENIAĆ ZACHOWANIE, NAUCZ SIĘ JE SPOSTRZEGAĆ I OPISYWAĆ. ZMIENIAĆ MOŻEMY ZACHOWANIE A NIE OSOBĘ

11 ZŁOŚĆ

12 Złość to naturalna reakcja organizmu Złość jest sygnałem, a nie rozwiązaniem Złość tylko informuje o wystąpieniu problemu Stan emocjonalny złość bywa określana jako dysfunkcjonalna wtedy, kiedy doświadczenie i wrażenie tej emocji ma negatywne konsekwencje dla samych złoszczących się lub dla innych ludzi.

13 ŁAŃCUCH ZDROWEJ ZŁOŚCI Złość informuje mnie, że mam problem Zastanawiam się jak mogę go rozwiązać Potem coś mówię lub robię Sprawdzam rezultat działania Jeżeli nie powiodło mi się za pierwszym razem, próbuję inaczej rozwiązać problem Jeżeli moje działanie odniosło oczekiwany efekt pozwalam złości przeminąć 13

14 Zniewalające wychowanie UCZENIE SIĘ AGRESJI W DZIECIŃSTWIE Wczesna agresja Izolacja społeczna lub przypisywanie wrogich zamiarów Odrzucenie przez rówieśników Dołączenie do aspołecznej grupy rówieśniczej, zaburzenie nabywania umiejętności społecznych, dalsze wysoce agresywne zachowania

15 ŁAŃCUCH PRZEWLEKŁEJ ZŁOŚCI Złość informuje mnie, że wszystko jest problemem Myślę o tym bez przerwy Potem posuwam się za daleko w tym, co mówię lub robię Ignoruje informacje o porażkach Nie koryguję swoich działań Nie pozwalam, aby moja złość odeszła 15

16 AGRESJA, PRZEMOC

17 POCZĄTEK PROBLEMÓW DLACZEGO DZIECI ZŁOSZCZĄ SIĘ W SZKOLE? dzieci przynoszą do szkoły złość z domu dzieci reagujące złością na to, co spotyka je w szkole ze strony innych uczniów, nauczycieli czy też personelu???

18 złość agresja przemoc emocja zachowanie proces

19 fizyczna werbalna relacyjna cyber

20 DZIAŁANIA

21 Złość Agresja Przemoc Tworzenie sprawiedliwego i przyjaznego środowiska szkolnego Pomoc i reagowanie w sytuacji, kiedy dzieci się złoszczą Reagowanie na zachowania agresywne: reagować zawsze; reagować stanowczo; doprowadzić do deeskalacji; mediować w sytuacjach agresywnych konfliktów. Postępowanie w sytuacji procesu przemocy

22 Działania profilaktyczne/prewencyjne. Działania interwencyjne.

23 Działania profilaktyczne Tworzenie odpowiedniego klimatu szkoły Diagnoza sytuacji szkolnej Formalne podstawy działań systemowych Edukacja profilaktyczna dotycząca zjawisk agresji i przemocy Działania edukacyjnointegrujące dla całej społeczności szkolnej lub lokalnej Działania integrujące zespoły klasowe

24 - Konsekwencje naturalne: To naturalne, że kolega, którego uderzyłeś, nie chce teraz z tobą rozmawiać, być może potrzebuje trochę czasu, żeby ci wybaczyć"; Nie jest możliwe, żebyś teraz wszedł do sali gimnastycznej, ponieważ nie pamiętałeś o przyniesieniu odpowiednich butów System konsekwencji i nagród Konsekwencje logiczne: Jakie normy i zasady zostały złamane? Kto i jaką poniósł krzywdę lub szkodę? Uznanie swojej odpowiedzialności i przeproszenie w różnych formach, zależnie od sytuacji lub zadośćuczynienie, np. zrobienie czegoś na rzecz pokrzywdzonego. Naprawienie szkody głównie w przypadku szkód materialnych i rzeczowych lub zminimalizowanie skutków swojego zachowania, np. przepisanie przez ucznia lekcji koledze, który na skutek jego uderzenia ma złamaną rękę. Pozytywne działania na rzecz szkoły lub społeczności szkolnej np. sprzątanie, naprawa sprzętu, pomoc młodszym kolegom. Odebranie przywilejów najlepiej takich, które wiążą się z niewłaściwym zachowaniem, np. uczniowi, który często na przerwie zachowuje się agresywnie, zostaje odebrany przywilej spędzania przerwy bez nadzoru. Konsekwencje regulaminowe Wynikają z ustalonych na poziomie szkoły konsekwencji i procedur dyscyplinarnych, obowiązujących w przypadku agresji i innych niewłaściwych zachowań. W tradycyjnym rozumieniu mają najwięcej wspólnego z karami. Konsekwencją regulaminową może być więc wpisanie uwagi, obniżenie oceny z zachowania, przeniesienie do innej klasy itp. Nagrody

25 SCHEMAT POSTĘPOWANIA W REAKCJI DORAŹNEJ 1. Przerwij zachowanie agresywne powiedz: Stop!, a w razie potrzeby rozdziel uczniów. 2. Oceń sytuację mów o faktach, nie oceniaj: Bijesz go!, To go boli!, Ona tego nie chce! 3. Przypomnij zasady: Umawialiśmy się, że, Łamiesz zasadę!. 4. Wyraź swoje zdanie: Nie pozwalam na to w naszej klasie!, Nie podoba mi się, że to robisz!. 5. Zapowiedz konsekwencje i zrealizuj je: Powiadomię o tym wychowawcę!. 6. Pozostań w kontakcie, aż sytuacja ulegnie deeskalacji powiedz, czego oczekujesz lub co uczniowie mają teraz zrobić: Chciałabym, żebyś przestał go popychać, Proszę, żebyś siedział tutaj do końca przerwy. 7. W razie potrzeby zadbaj o uniemożliwienie dalszego kontaktu między uczniami. 8. Upewnij się, czy wykonali twoje polecenie.

26 WŁAŚCIWIE REAGOWAĆ NA AGRESJĘ TO: Reagować zawsze! Reagować stanowczo! Doprowadzić do deeskalacji!

27 REAGUJEMY NA ZACHOWANIA, NIE NA OSOBY!

28 ZASOBY Sala gimnastyczna udostępniona dzieciom na przerwie Nauczyciel w czasie lekcji monitoruje teren szkoły w celu sprawdzenia czy przestrzegana jest zasada, że w czasie lekcji wszyscy uczniowie są na zajęciach Sala udostępniana uczniom na dużej przerwie, które nie skończyły zadań na lekcji zgodnie z zasadą, że uczeń wykonuje wszystkie zadania w szkole.

29 ZASOBY Kodeks złości wstęp do treningu radzenia sobie z agresją Standardy konstruktywnego środowiska wychowawczego działania długofalowe, nie doraźne, z doskoku Stabilny system norm efektywnie regulujących funkcjonowanie członków społeczności klasowej (szkolnej) Otwarta komunikacja Kontrakt klasowy Mediacje

30 Porozumienie bez przemocy Rosenberga ART.

31 AGGRESSION REPLACEMENT TRAINING (ART) TRENING ZASTĘPOWANIA AGRESJI (TZA) uczenie umiejętności deficyty umiejętności społecznych (aspekt behawioralny), profilaktyka wychowanie "Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, pozwól mi zrobić, a zrozumiem". trudności kontroli złości (aspekt emocjonalny) TZA specyficzne wzory myślenia (aspekt poznawczy, kognitywny).

32 KROKI KONTROLI ZŁOŚCI 1. Dlaczego się zezłościłem/łam? Co mnie rozzłościło (wyzwalacz zewnętrzny), co wtedy myślałem (wyzwalacz wewnętrzny) 2. Co się działo w moim ciele sygnały z ciała 3. Co zrobiłem/łam, żeby zmniejszyć poziom złości reduktory 4. Jak inaczej pomyślałem/łam o sytuacji monity 5. Czym nagrodziłem/łam się za opanowanie złości samoocena 6. Co zrobiłem/łam aby rozwiązać problem

33 Koniec problemów kiedy naprawdę ustaje przemoc?

34 Czy rzeczywiście przerywamy proces przemocy przenosząc osobę doznającą przemocy do innej klasy albo stosując kary dyscyplinarne wobec dokuczających uczniów? Czy proces przemocy kończy się wraz z ustaniem zachowań agresywnych, czy też trwa dalej w postaci złożonych i utrwalonych problemów psychologicznych osób, które brały w nim udział?

35 Nie tak ważne są fakty, jak znaczenie które my tym faktom nadajemy