Model systemu informatycznego monitorowania jakości produktu poligraficznego na poziomie operacyjnym

Transkrypt

1 Zachodnopomorsk Unwersytet Technologczny w Szczecne Wydzał Informatyk ROZPRAWA DOKTORSKA Agneszka Olejnk-Krugły Model systemu nformatycznego montorowana jakośc produktu polgrafcznego na pozome operacyjnym Promotor rozprawy dr hab. Emma Kusztna, prof. ZUT Szczecn,

2 Sps treśc Wstęp... 4 Rozdzał 1 Kontrola jakośc produktu w procese produkcj polgrafcznej Charakterystyka procesu produkcj polgrafcznej Problem zapewnena wymaganej jakośc produktom polgrafcznym...18 Rozdzał 2 Systemy nformatyczne wspomagające proces kontrol jakośc produktu polgrafcznego Metody, narzędza nstrumenty nformatyczne kontrol jakośc produktu polgrafcznego Analza możlwośc funkcyjnych stnejących rozwązań nformatycznych przeznaczonych do zarządzana procesem polgrafcznym...30 Rozdzał 3 Model referencyjny Systemu Montorowana Jakośc Produktu Polgrafcznego Mejsce systemu nformatycznego w procesach zarządzana przedsęborstwem polgrafcznym Charakterystyka danych w Systeme Montorowana Jakośc Produktu Polgrafcznego Analza parametrów jakośc produktu polgrafcznego oraz przyczyn wpływających na wartośc wskaźnków jakośc...53 Rozdzał 4 Model funkcjonowana nformatycznego Systemu Montorowana Jakośc Produktu Polgrafcznego na pozome operacyjnym Wprowadzene perwotnych danych do Systemu Montorowana Jakośc Produktu Polgrafcznego Metoda dentyfkacj przyczyn wad jakośc produktu polgrafcznego Metoda dopasowana parametrów maszyny drukującej do wskaźnków jakośc produktu polgrafcznego Podejśce do weryfkacj waldacj wynków Systemu Montorowana Jakośc Produktu Polgrafcznego...94 Rozdzał 5 Studum przypadku, według zaproponowanego podejśca, do opracowana Systemu Montorowana Jakośc Produktu Polgrafcznego na pozome operacyjnym Zakończene Bblografa Sps rysunków

3 Sps tabel Załącznk 1 Macerz relacj przyczynowo-skutkowych pomędzy parametram jakośc produktu polgrafcznego a przyczynam ch wad Załącznk 2 Baza wedzy zawerająca reguły defnujące zależnośc pomędzy parametram jakośc a parametram nastawu maszyny drukującej Załącznk 3 Interfejs użytkownka prototypu Systemu MJPP

4 Wstęp Dynamczny postęp w welu dzedznach nauk, w szczególnośc nformatyk, przyspeszył w ostatnch klku dekadach, bądź wręcz umożlwł rozwój welu branż przemysłu. Jednym z głównych benefcjentów tego procesu jest polgrafa, która w cągu 10 perwszych lat I weku odnotowała wysoke tempo rozwoju (GUS, ). Zapotrzebowane na produkty polgrafczne stymulowane przez rozwój powstawane nowych gałęz przemysłu zapewna polgraf obecujące perspektywy na przyszłość. Popyt na nowe usług produkty oraz zmenające sę oczekwana konsumentów wywerają presję na nnowację jakość śwadczonych usług produktów w frmach branży polgrafcznej, co jest szczególne wdoczne na regularne organzowanych targach reklamy polgraf w Poznanu (Polgrafa w roku), Berlne (Post Prnt Berln w 2007 roku) czy Düsseldorfe (Drupa w 2008 roku). Ponadto, rozwój technolog druku (równeż maszyn drukujących) oraz automatyzacja procesów produkcyjnych pozwolły zwększyć nakłady uzyskwać produkty wcześnej nemożlwe do wytworzena. Popyt na usług produkty polgrafczne jest wprost proporcjonalny do globalnej produkcj dóbr usług, co pozwala traktować przemysł polgrafczny jako odzwercedlene tendencj rozwojowych całej gospodark kraju (Bajka, 2008). Rosnący wpływ technolog cyfrowej nternetowej na społeczeństwo znacząco zmnejszył zapotrzebowane na drukowane dzeła (ksążk, albumy) oraz prasę perodyczną (czasopsma, gazety), zastępując je wydanam elektroncznym e-bookam. Jednocześne, pod presją zmenającej sę sytuacj rynkowej konkurencj, wzrasta zanteresowane przedsęborstw produktam reklamowym (Kowalska, Kowalsk, 2010). Pośród welu rodzajów reklam najpowszechnejszą grupę stanow reklama drukowana, obejmująca m.n. akcydensy nformacyjne, np. ulotk, afsze, plakaty, broszury, prospekty czy katalog (Markowsk, 2010). Taka forma prezentacj produktów usług jest najczęścej stosowana przez sektor mkro małych przedsęborstw, dla których ze względu na ogranczena fnansowe jest to jedna z nelcznych możlwośc dotarca do klenta. Integracja Polsk z Uną Europejską ujednolcła ne tylko rynk zbytu ale też stosowane standardy; konecznoścą stało sę wdrożene norm takch jak: JDF 1.4:2008, ISO :2008, ISO 12647: Dotyczy to główne średnch dużych przedsęborstw polgrafcznych, posadających kaptał klentów mogących zapewnć środk fnansowe adekwatne do stawanych wymogów. Przedsęborstwa te dysponują najnowocześnejszą technką technologą mogącą realzować każde zamówene na najwyższym europejskm a także amerykańskm pozome. Pozostała część sektora przedsęborstw polgrafcznych uległa specjalzacj, realzując 4

5 główne zamówena dla małych frm. Podzał sektora dzałalnośc polgrafcznej w Polsce przedstawony został na rysunku 1. Prasa (gazety, czasopsma) Rysunek 1. Podzał sektora dzałalnośc polgrafcznej w Polsce według rodzajów produktów welkośc przedsęborstw (opracowane własne na podstawe danych (GUS, ) (KPMG, PBKB, 2011)). Sektor dzałalnośc polgrafcznej w Polsce obejmuje ponad 8 tys. podmotów gospodarczych, z czego 94% to mkro małe przedsęborstwa polgrafczne, w tym drukarne akcydensowe (nformacyjne), tworzące sektor rynku nazywany małą polgrafą (KPMG, PBKB, 2011). Dzałalność tego sektora opera sę na realzacj jednorazowych zamóweń klentów w stosunkowo newelkch, klkutysęcznych nakładach. Gama oferowanych usług jest bardzo szeroka obejmuje wększość produktów przeznaczonych do użytku reklamowego, np. ulotk, plakaty, foldery (z wyłączenem dużego formatu). Ze względu na rosnące zapotrzebowane na produkty reklamowe, rynek drukarń akcydensowych funkcjonuje na potrzeby różnych podmotów: klentów ndywdualnych, sektora mkro małych przedsęborstw lub też realzuje zlecena dla dużych frm polgrafcznych na zasadach outsourcngu (Sołdek, 2007). W tym sektorze dzałalnośc polgrafcznej domnuje arkuszowa technka offsetowa. W technce tej stosunek kosztów zadruku arkuszy drukarskch (w tym kosztów wytworzena formy drukowej, materałów eksploatacyjnych oraz czasu zadruku) do stopna osąganej jakośc w porównanu z nnym technkam druku jest najkorzystnejszy (Bann, 2007) Realzowana jest ona przez newelke, małoformatowe maszyny drukujące, produkowane przez lcznych producentów różnące sę pod względem konstrukcj, mechank oraz stopna zautomatyzowana (Kpphan, 2001). Wybór odpowednej 5

6 maszyny drukującej zależy główne od możlwośc fnansowych przedsęborstwa oraz stnejącej już w nm nfrastruktury. Sektor małej polgraf boryka sę z rosnącą śwadomoścą klentów, których oczekwana wymagana systematyczne rosną. Dotyczą one główne śwadczena usług o bardzo wysokej jakośc oraz dążena do spełnana norm na pozome unjnym. Spełnene tych wymagań wąże sę jednakże z dużym nwestycjam w park maszynowy nfrastrukturę nformatyczną, których koszty są poza zasęgem fnansowym frm z tego sektora rynku. Brak takej nfrastruktury wymusza na przedsęborstwach produkcję metodą prób błędów (Thomson et al., 2005), co wąże sę z wykonywanem welu ser prób (wydruków), a w konsekwencj zużyce materałów (paperu, farb, nekedy form drukowych), medów oraz dużej lośc czasu opóźnena przestoje. Przyczyna sę to do wzrostu lośc nerentownych przedsęborstw, które stanową około 36% wszystkch funkcjonujących na rynku podmotów (KPMG, PBKB, 2011). Straty generowane na każdym zamówenu zmuszają przedsęborstwa do podjęca trudnych decyzj takch, jak: lkwdacja mejsc pracy, przebranżowene lub zamknęce dzałalnośc albo podnese cen oferowanych usług (Durlk, 2007). Ostatna decyzja, z punktu wdzena przedsęborstwa polgrafcznego, jest najbardzej racjonalna, szczególne w aspekce rosnących cen palw, materałów surowców. Jednak klenc główne z sektora mkro małych przedsęborstw ne akceptują wzrostu cen szukają tańszych bardzej przystępnych rozwązań. Dodatkowo, rosnąca konkurencja ułatwa klentom rezygnację z dotychczasowych usług skorzystane z nnych, atrakcyjnejszych ofert. Problem jakośc w druku jest zagadnenem wymagającym cągłej kontrol korekty jako tak ne jest możlwy do jednorazowego rozwązana (Oakland, 2000). Każde zamówene w jego realzacj wymaga ndywdualnego podejśca do kwest doboru parametrów (np. paperu, farb, formatu czy sposobu oprawy), a następne dostosowana procesu produkcyjnego do oczekwań danego klenta, w tym akceptowalnego pozomu jakośc. W zwązku z tym oszacowane przez przedsęborstwo kosztów uzyskana zadanej jakośc produktu jest bardzo trudne. Najwększe koszty w realzacj zamówena klenta generuje proces zadruku arkuszy drukarskch na maszyne drukującej (DeJdas, Destree, 2005). Trudność korekty powstających w tym procese wad, w połączenu z często stosowaną metodą prób błędów, powoduje wzrost kosztów druku. Wady stwerdzane są w trakce kontrol jakośc produktu, która polega na sprawdzenu jego zgodnośc z wymaganam klenta oraz normam jakośc (Panàk et al., 2005). Zgodne z normam jakośc (np. ISO :2007), wyróżnć można zbór techncznych parametrów podlegających kontrol, stanowących próbę przełożena neprecyzyjnych kryterów oceny produktu przez klenta (Breede, 2006). Nezgodność zmerzonej wartośc parametrów jakośc z wymaganam uruchama skomplkowany proces ch naprawy poprzez wykryce przyczyn wad, a 6

7 następne ch lkwdację. Najtrudnejszym obszarem wykryca lkwdacj wad jest maszyna drukująca, będąca skomplkowaną konstrukcją mechanczną w welu aspektach nezrozumałą dla operatora. Ilość kombnacj możlwych wartośc parametrów ustaweń maszyny jest bardzo duża, zaś ch wpływ na parametry jakośc skomplkowany (Destree, 2007). W małej polgraf ch dopasowanem zajmuje sę drukarz wsperany tylko swoją ntucją, węc efekt jego dzałana w znaczący sposób zależy od jego wedzy dośwadczena. Odpowedn dobór ustaweń maszyny drukującej pozwol otrzymać produkt spełnający stawane wymagana, jednak wszelke pozytywne dzałana są krótkotrwałe, gdyż w wynku różnych czynnków uwarunkowań mechanzmy maszyny ulegają rozregulowanu proces należy powtórzyć, średno klkukrotne w cągu realzacj jednego zamówena. Obecne część frm polgrafcznych radz sobe z tym problemem dzęk zatrudnanu starszych pracownków. Dzęk swemu dośwadczenu w oparcu o swoją ntucję dokonują on korekt ustaweń maszyny bez generowana wększych strat. Rozwązane to jednak wąże sę z szeregem wad. Po lkwdacj szkół zawodowych, ne są kształcone kolejne pokolena sprawnych drukarzy, zaś obecn na rynku pracowncy stopnowo kończą karerę zawodową. Ponadto, wymana choćby częśc parku maszynowego powoduje, ż dośwadczene nawet weloletnch pracownków przestaje być adekwatne. Powstaje węc problem, w jak sposób zgromadzć wedzę dośwadczene oraz wykorzystać ją do wsparca nowych pracownków, a także jak przeneść to dośwadczene na nowe maszyny drukujące. Problematyka zapewnena wysokej jakośc produktów polgrafcznych oraz redukcj kosztów ch wykonana jest tematem dyskusj welu krajowych zagrancznych konferencj spotkań branżowych. Badana na ten temat prowadzone są równeż przez wodące w branży polgrafcznej nstytucje naukowe badawcze take jak Fogra/Ugra, CIP4, ICC, COBRPP, Ghent PDF Workgroups. Rezultatem prac tych nstytucj jest zbór rozmatych norm jakośc (ISO :2007) oraz standardów (JDF 1.4:2008, ISO :2008) systematyzujących procesy polgrafczne, szczególne ważnych w kontekśce panującego obecne w przemyśle trendu komputerowej ntegracj procesu produkcyjnego Computer Integrated Manufacturng (Rehg, Kraebber, 2004). Standardy te stanową podstawę do budowy systemów nformatycznych automatyzujących procesy polgrafczne oraz wspomagających kontrolę jakośc produktu. Wspomagane take może odbywać sę na klku pozomach od samodzelnych urządzeń pozwalających na pomar parametrów jakośc, przez wydzelone stanowska kontrol jakośc aż po nformatyczne systemy zapewnena jakośc zntegrowane z maszynam drukującym (np. rozwązana frmy -Rte). Najbardzej wdoczny wpływ na dzałane przedsęborstw polgrafcznych mają systemy nformatyczne, przy czym można wydzelć dwa główne ch rodzaje: systemy automatycznej kontrol aplkacje 7

8 desktopowe. Zaletą perwszego z nch jest automatyczny pomar analza parametrów jakośc oraz korekta nektórych ustaweń maszyny drukującej. Wadam natomast jest wysok koszt zakupu wdrożena systemu oraz jego ogranczene do konkretnego modelu maszyn jednego producenta. Przykładam takch rozwązań są: Prnect (Hedelberg), Measurng Systems (Koeng&Bauer), PECOM (Man Roland), FALCON-66 (Soma Engneerng). Zaletą aplkacj desktopowych jest stosunkowo nska cena zakupu oraz nezależność od maszyn drukujących. Wadą natomast jest ogranczene funkcjonalnośc do analzy tylko wybranych parametrów jakośc. Dodatkowo wymagają one zastosowana urządzeń lub stanowsk pomarowych. Przykładam takch aplkacj są: GMG Prnt Control (GMG), MultCam SpectralCam (QuadTech). Chocaż przedstawone rozwązana dedykowane są sektorow frm akcydensowych stosujących technologę offsetową, to ne zaspokajają one w pełn ch potrzeb. Duże zntegrowane systemy wspomagające zarządzane przedsęborstwem są przeznaczone dla dużych frm, posadających rozbudowane zaplecze technologczne oraz jednoltą nfrastrukturę wystarczająco rozbudowaną, aby system spełnł swoje zadane. Chocaż aplkacje desktopowe mogłyby rozwązywać przedstawone problemy, to ch funkcjonalność ne jest kompletna. Ponadto, żadne z rozwązań ne uwzględna następujących uwarunkowań: 1. Koneczność stosowana różnych standardów (ISO :2007, System Brunner, BVD/FOGRA lub wewnętrznych przedsęborstwa) wymuszona przez charakterystyczną dla sektora mkro małych przedsęborstw zmenność zamóweń preferencj klentów. 2. Potrzeba dostosowana norm do wymagań jakoścowych klenta. 3. Potrzeba kompleksowej analzy jakośc wydruku, z uwzględnenem każdej potencjalnej przyczyny problemu, bez zakładana znajomośc zagadnena przez operatora, zwązana z obnżającym sę kompetencjam pracownków. Pozostaje zatem do rozwązana następujący problem: w jak sposób wyprodukować produkt polgrafczny spełnający wymagana klenta normy jakośc przy kryterum mnmalzacj czasu kosztów produkcj. Jednocześne, w jak sposób zdentyfkować faktyczną przyczynę wad jakośc produktu oraz, w przypadku maszyny drukującej, w jak sposób dobrać odpowedne wartośc parametrów nastawu maszyny drukującej, aby w rezultace produkt był akceptowalny dla obu stron transakcj. Rozwązanem takego problemu jest wprowadzene odpowednego systemu wspomagana decyzj, który będze w stane przeanalzować produkt polgrafczny pod kątem zgodnośc z wymaganam jednocześne wspomoże operatora w procese dentyfkacj przyczyn wad, a następne ch lkwdacj. Skuteczność takego systemu zależy od doboru trzech komponentów: 1) typu maszyny drukującej, 2) rodzaju produktu polgrafcznego oraz 3) klasy systemu nformatycznego (tabela 1). 8

9 Tabela 1. Dobór klasy systemu nformatycznego w zależnośc od typu maszyny drukującej, rodzaju produktu polgrafcznego oraz welkośc przedsęborstwa (opracowane własne na podstawe (KPMG, PBKB, 2011)). Welkość przedsęborstwa Lczba podmotów w Polsce drukarne wydawnctwa (wskaźnk struktury) 1. Typ maszyny drukującej 2. Rodzaj produktu polgrafcznego 3. Klasa systemu nformatycznego Duże (powyżej 250 pracownków) 32 przedsęborstwa z sektora prywatnego publcznego (0,24%) Welozespołowe maszyny drukujące cechujące sę wysokm stopnem automatyzacj - Produkty welkoformatowe (na różnych podłożach), - Duże powtarzalne nakłady. Zntegrowane systemy nformatyczne klasy ERP, MRP Średne (od 50 do 250 pracownków) 222 przedsęborstwa z sektora prywatnego publcznego (1,65%) Welozespołowe maszyny drukujące cechujące sę wysokm stopnem automatyzacj - Produkty welkoformatowe (na różnych podłożach, ale domnuje paper) - Średne powtarzalne nakłady Zntegrowane systemy nformatyczne klasy ERP, MRP Małe (od 10 do 50 pracownków) 1104 przedsęborstwa z sektora prywatnego publcznego (8,21%) Jedno lub czterokolorowe maszyny drukujące - Małoformatowe produkty na podłożu paperowym, - Newelke główne jednorazowe nakłady Aplkacje desktopowe Mkro (ponżej 10 pracownków) przedsęborstwa z sektora prywatnego publcznego (89,90%) Jedno lub czterokolorowe maszyny, przeważne starego typu o znkomym stopnu automatyzacj - Małoformatowe produkty na podłożu paperowym, - Newelke główne jednorazowe nakłady Aplkacje desktopowe Przy doborze powyższych komponentów należy uwzględnć czynnk ekonomczny, jakoścowy oraz efektywność. Zgodne z flozofą kompleksowego zarządzana jakoścą TQM aspekt jakoścowy może przejawać sę w wymarze: struktur, dzałań oraz zachowań, zarówno w warstwe zarządzana strategcznego, taktycznego jak operacyjnego (Oakland, 2000). Chocaż decyzje dotyczące poltyk projakoścowej podejmowane są na strategcznym taktycznym pozome zarządzana, to rzeczywsty proces zachowana jakośc (proces druku) odbywa sę na ln produkcyjnej (pozom operacyjny). Wprowadzene na tym pozome odpowednej klasy systemu nformatycznego wymaga całoścowego spojrzena na problem z perspektywy przedsęborstwa polgrafcznego. Nezbędna jest zatem budowa mapy procesów w postac modelu 9

10 referencyjnego, stanowącego podstawę do opracowana systemów nformatycznych (Cempel, 2008). Projektowane oraz budowa ww. systemu wymaga spełnena następujących wymagań: 1. System pownen stanowć ntegralną część stnejącego systemu nformacyjnego przedsęborstwa, współpracując z stnejącym systemam w obrębe wymany danych. 2. Głównym zadanem systemu jest mnmalzacja kosztów materałów eksploatacyjnych (m.n. paperu, farby, form drukowych) oraz czasu realzacj zamóweń klenta (także mnmalzacja opóźneń przestojów) w porównanu z ręcznym doborem parametrów ustaweń maszyny przez operatora. 3. System pownen uwzględnać specyfkę produkcj polgrafcznej, zmenność różnorodność zamóweń klentów oraz potrzebę cągłego dostosowywana wskaźnków jakośc do zmenających sę warunków rynkowych. Realzacja perwszego zadana wymaga opracowana odpowednego modelu referencyjnego przedstawającego mejsce systemu w strukturze przedsęborstwa oraz określene jego głównych zadań funkcj. Spełnene drugego trzecego warunku wymaga: 1) określena stopna wpływu parametrów nastawu maszyny drukującej na parametry jakośc, oraz 2) beżącego dostosowana wskaźnków jakośc zamówena klenta do przyjętych norm, w szczególnym przypadku norm ISO. Realzacja obu tych zadań wymaga opracowana modelu funkcj regresyjnej oraz przeprowadzena welokrotnych eksperymentów w środowsku symulacyjnym. W zwązku z powyższym podjęto próbę opracowana nstrumentu nformatycznego przeznaczonego dla sektora mkro małych przedsęborstw, realzującego ww. zadana. Sformułowano następujący cel pracy: Opracowane modelu referencyjnego dla potrzeb formalzacj systemu nformacyjnego ze szczególnym uwzględnenem dopasowana wewnętrznych parametrów jakośc produktu polgrafcznego do norm ISO. Przyjęto następującą hpotezę naukową: Zastosowane w modelowanu referencyjnym metod o charakterze regresyjnym pozwol na usprawnene procesu dopasowana wewnętrznych parametrów jakośc do zewnętrznych standardów stawanych w normach ISO. 10

11 W perwszym rozdzale przedstawono krótką charakterystykę procesu polgrafcznego z uwzględnenem stotnych obszarów wytwarzana produktu. Przedstawono równeż występujące w lteraturze defncje jakośc produktu oraz wskazano defncję przyjętą w pracy. Główną uwagę pośwęcono zagadnenom kontrol jakośc produktu w przedsęborstwe oraz przedstawono główne problemy jake wynkają z uzyskana wymaganego pozomu jakośc produktu polgrafcznego. Przegląd metod, narzędz nstrumentów nformatycznych do rozwązana problemu zapewnena wymaganego pozomu jakośc produktów przedstawono w rozdzale drugm. Dodatkowo, przeprowadzono analzę dostępnych rozwązań wraz z określenem ch głównych wad zalet w kontekśce poszukwanego rozwązana. W rozdzale trzecm przedstawono podejśce, w postac modelu referencyjnego, nezbędne do formalzacj proponowanego rozwązana problemu. Przedstawono mejsce rozwązana (systemu) w strukturze przedsęborstwa, jego współpracę z nfrastrukturą nformacyjną przedsęborstwa, a także przeanalzowano źródła danych w systeme. Dokonano także analzy parametrów jakośc oraz przyczyn ch występowana. Rozdzał czwarty zawera dokładny ops opracowanego modelu systemu, proponowaną strukturę funkcjonalność oraz podejśce do realzacj głównych zadań systemu. Przykład dzałana opracowanego prototypu systemu przedstawono w ostatnm rozdzale pątym. 11

12 Rozdzał 1 Kontrola jakośc produktu w procese produkcj polgrafcznej Przemysł polgrafczny można zdefnować jako dzedznę produkcyjną, która obejmuje opracowane powelene wzorców na potrzeby masowego odborcy (Słownk Języka Polskego, 2010), poprzez procesy wykonywana reprodukcj, składu, form drukowych, drukowana oraz procesy ntrolgatorske wykończenowe druków (Markowsk, 2010). Każdą dzedznę produkcyjną można rozpatrywać poprzez pryzmat wykorzystywanej technolog, która w odnesenu do polgraf oznacza sposób przetwarzana obróbk materałów w celu uzyskana produktu, którego charakterystyka uzależnona jest od stosowanych maszyn urządzeń, wykorzystywanych materałów preparatów, metod obróbk warunków realzacj (Panàk et al., 2005) Charakterystyka procesu produkcj polgrafcznej Proces produkcj polgrafcznej jest zborem uporządkowanych dzałań (operacj produkcyjnych) zmerzających do uzyskana określonego wyrobu (ksążk, folderu, plakatu). Zbór tych dzałań tworzy proces technologczny, w którego czase materały wejścowe zmenają swój kształt, wymar lub wygląd zewnętrzny (Karpńsk, 2004). Część procesu technologcznego o jednorodnym charakterze produkcj nazywana jest fazą, która składa sę z zespołu operacj dających sę połączyć w wyodrębnoną technologczne całość (Durlk, 2007). Pasternak (Pasternak, 2005) dzel proces na trzy fazy technologczne: przygotowawczą, wytwórczą oraz końcową. Z punktu wdzena organzacj produkcj polgrafcznej poszczególne fazy technologczne będą obejmowały: Faza przygotowawcza opracowane materałów do druku (ang. Prepress) obejmuje przygotowane materałów (tekstu, lustracj) przeznaczonych do dalszego procesu przetwarzana doprowadzene ch do postac odpowednej dla technk druku poprzez przygotowane form drukowych ch montaż na maszyne drukującej (McCue, 2007). Prepress składa sę z klku operacj technologcznych; obróbka tekstu lustracj, 12

13 mpozycja, rastrowane, przygotowane form drukowych w procese naśwetlana. Faza wytwórcza wydruk materałów (ang. Press) jest podstawowym procesem przetwarzana przygotowanych materałów. Obejmuje wprowadzene arkuszy paperu do maszyny drukującej, gdze w trakce przechodzena przez ną, na powerzchn arkuszy następuje odwzorowane elementów drukujących (Kpphan, 2001). W tym procese główną operacją technologczną jest druk. Faza końcowa wykończene materałów (ang. Postpress) obejmuje obróbkę, w której produkt nabera ostatecznej formy. Złożoność tego procesu, a tym samym lość operacj technologcznych, jest zależna od rodzaju produktu polgrafcznego. Nektóre druk wymagają mnmalnych prac wykończenowych typu cęce czy łamane (ulotk, plakaty). Produkty o skomplkowanej strukturze, np. ksążk, broszury, wymagają specjalnych operacj ntrolgatorskch oraz, o le mają być wykonane dostateczne szybko specjalnych urządzeń ln produkcyjnych. Ogólny schemat procesu technologcznego w przedsęborstwe polgrafcznym został przedstawony na rysunku 1.1. Rysunek 1.1. Proces produkcyjny w przedsęborstwe polgrafcznym (opracowane własne na podstawe Kpphan, 2001). Produkcja polgrafczna jest specyfcznym rodzajem produkcj. W odróżnenu od tradycyjnego procesu produkcyjnego, w procese polgrafcznym produkt poddawany jest obróbce, w wynku której zmane ulega ne tylko jego wygląd fzyczny, ale równeż nośnk nformacj. W tradycyjnych procesach nośnk sę ne zmena, obróbce poddawany jest ten sam materał. Nośnk nformacj w procese polgrafcznym zmena sę w zależnośc od technk druku, główne jest to paper, ale może też być fola, 13

14 tworzywo sztuczne, tkanna. W perwszej faze procesu technologcznego produkt przyjmuje formę cyfrową w postac projektu stworzonego w specjalstycznym oprogramowanu komputerowym. W forme cyfrowej, a następne w postac form drukowych przesyłany jest do kolejnej fazy procesu. W faze drugej trzecej produkt przybera formę fzyczną tzn. zostaje odwzorowany na nośnku (paperze) w forme wydrukowanych arkuszy trafa do fazy końcowej ntrolgatorn. W przedstawonym procese mamy do czynena z produktem materalnym nemateralnym, defnowanym przez Korytkowskego (Korytkowsk, 2005) następująco: Produkt nemateralny jest produktem posadającym postać cyfrową, będący rezultatem pracy ntelektualnej człoweka. Produkt nemateralny może zostać zmateralzowany poprzez jego wydrukowane, nagrane np. na płyce CD tp. Sam fakt materalzacj produktu nemateralnego ne zmena jego treśc, a tylko jego formę rozpowszechnana. W odróżnenu, produkt materalny jest produktem posadającym strukturę fzyczną nformacyjną czyl połączene tekstu, grafk lustracj z jego konstrukcją. Powyższe rozróżnene produktu na postać materalną nemateralną pozwala uproścć polgrafczny proces produkcyjny na dwe fazy: przedprodukcyjną poprodukcyjną (Panàk et al., 2005). Faza przedprodukcyjna obejmuje procesy przygotowawcze, czyl opracowane materałów do druku, a jej produktem fnalnym jest produkt nemateralny w forme cyfrowego projektu. Faza poprodukcyjna obejmuje proces druku procesy wykończenowe, a ch produktem fnalnym jest produkt materalny w forme fzyczne stnejącej ksążk, broszury czy plakatu. Bez względu na lość wyodrębnonych w procese produkcyjnym faz, na końcu procesu mamy zawsze do czynena z produktem gotowym przeznaczonym dla klenta. Produkt z techncznego punktu wdzena najczęścej rozumany jest jako wyrób opsany przez zbór właścwośc techncznych (fzycznych, chemcznych, bologcznych td.), z których wynkają jego właścwośc użytkowe (Szczepańska, 2010). Należy przy tym dodać, że produkty będące rezultatem ludzkej nwencj uzyskują właścwośc estetyczne w procese projektowana w procese realzacj ( ) proces produkcj, proces śwadczena usług albo obydwa rezultaty traktowane łączne. Produkt może węc być wyrobem, usługą lub kombnacją wyrobu usług (Iwaszkewcz, 2005). W branży polgrafcznej stosowany jest termn produkt polgrafczny jako określene wyrobów gotowych w postac ksążk czy kalendarza oraz usług np. projektowana, drukowana, lakerowana td. (Kpphan, 2001). Cząstkowy wynk procesu technologcznego następujący po każdej faze technologcznej nazywany jest półproduktem polgrafcznym. Zatem, wynkem fazy przedprodukcyjnej będze półprodukt nemateralny w forme plku, a fazy poprodukcyjnej półprodukt materalny w postac produktu gotowego przeznaczonego dla klenta masowego lub ndywdualnego. W produkcj polgrafcznej występuje bardzo duża różnorodność produktów, które według Polskej Klasyfkacj Wyrobów Usług (PKWU, 14

15 2008) najogólnej można podzelć na produkty nformacyjne (ulotk, broszury, ksążk, wzytówk, plakaty, albumy, kalendarze tp.), opakowana produkty dekoracyjne (tapety, papery ozdobne). Najlcznejszą grupę stanową akcydensy, które według Cchockego (Cchock et al., 1999) można podzelć na akcydensy nformacyjne (afsze, plakaty, wdokówk, prospekty, programy, regulamny, katalog, cennk, kalendarze, ulotk, nstrukcje obsług), akcydensy manpulacyjne o charakterze użytkowym (formularze, lstownk, legtymacje, papery wartoścowe, znaczk pocztowe skarbowe, blety, wzytówk, zaproszena, dyplomy), akcydensy opakowanowe o charakterze użytkowym (etykety, obwoluty, koperty, torebk, pudełka), akcydensy wydawncze (nuty, reprodukcje dzeł sztuk). Gama wytwarzanych produktów polgrafcznych jest bardzo duża, dodatkowo produkty określane tą samą nazwą różną sę mędzy sobą np. kalendarz może być jednoplanszowy (plakatowy, welodzelny, burkowy, lstkowy), ksążkowy, weloplanszowy, łączony spralą lub klejony, lakerowany lub uzupełnony nnym rodzajem wykończena (materał). Dodatkowo każdy produkt posada ndywdualne parametry technologczne take, jak zawartość nformacyjna (tekst, lustracje, układ), nakład (welkość produkcj), objętość (lość stron). Każde zamówene stanow odrębny produkt, co powoduje trudnośc w określenu charakteru organzacj produkcj. Z jednej strony produkcja polgrafczna charakteryzuje sę różnorodnoścą nepowtarzalnoścą wyrobów, welorakoścą czynnośc operacj, nerównomernoścą czasową ch wytwarzana, unwersalnoścą maszyn urządzeń (maszyna drukująca, falcerka, bgówka), czyl przejawa cechy produkcj jednostkowej. Z drugej strony charakteryzuje sę wytwarzanem określonej lczby (nakładu) jednakowych wyrobów, okresowoścą oraz podobeństwem ch wytwarzana cechy typowe dla produkcj seryjnej (Pasternak, 2005). Przy tym lczba wyrobów składających sę na jedną serę może być różna w zależnośc od welkośc nakładu oraz złożonośc lośc operacj, co dodatkowo pozwala rozróżnć produkcję małoseryjną, średnoseryjną lub welkoseryjną (Brzezńsk, 2002). Charakter organzacj produkcj zależy od sposobu postrzegana produktu. Rozpatrując proces produkcyjny pod kątem kategor produktów polgrafcznych (ksążka, folder) mówmy o seryjnym charakterze produkcj, natomast przyjmując, że każde zamówene jest osobnym produktem organzacja produkcj ma charakter jednostkowy. Analzując polgrafczny proces produkcyjny pod kątem przepływu operacj technologcznych pomędzy poszczególnym stanowskam roboczym zauważyć można potokowy charakter organzacj produkcj. Z produkcją potokową mamy do czynena, gdy poszczególne stanowska robocze są rozmeszczone w kolejnośc zgodnej z przebegem procesu technologcznego, a przetwarzany produkt jest przesuwany od stanowska do stanowska w okresach tzw. taktu, odpowadającego zwykle okresow trwana najdłuższej operacj (Muhlemann et al., 1995). W polgraf potokowa forma produkcj przekłada sę na charakter stanowsk, których rozmeszczene jest zgodne z fazam technologcznym na każdym 15

16 stanowsku wykonuje sę zawsze te same operacje. W takej produkcj ne ma mejsca na dowolność, jedyne w zależnośc od rodzaju produktu nektóre operacje mogą zostać pomnęte. Powyższe rozważana lustrują złożoność procesu produkcyjnego w przedsęborstwe polgrafcznym. Produkty polgrafczne pommo, że podlegają klasyfkacj, ne są standaryzowane, a tendencja do ch ujednolcana dotyczy główne ch wymarów np. wzytówk, ksążk. Chocaż każde przedsęborstwo specjalzuje sę w produkcj określonej grupy produktów organzacja produkcj jest z góry zaplanowana to nepowtarzalność każdego zamówena wymaga ndywdualnego podejśca do jego realzacj. Zarządzane przedsęborstwem polgrafcznym jest bardzo trudne wymaga dużej elastycznośc w podejmowanu decyzj, szczególne borąc pod uwagę coraz wększą presję rynku na zapewnene najwyższej jakośc wyrobów usług. Powoduje to koneczność jej neustannej kontrol na każdym etape wytwarzana produktu. W aspekce powyższych oraz rozpatrywanego problemu bardzo stotna jest analza pojęca jakość w odnesenu do produktu polgrafcznego. Defncja jakośc produktu polgrafcznego. Jakość jest pojęcem towarzyszącym ludzkośc od czasów antycznych, stąd też rozumene tego pojęca zmenało sę na przestrzen weków. Według Laertosa (Laertos, 1984) pojęce jakość wymyślł Platon nazywając ją potes, natomast perwszą defncję jakośc wysunął Arystoteles (Arystoteles, 1975), która wg nego wyrażać ma określoność substancj celesnej ujawnające sę w nej specyfczne podporządkowane mater względem formy ( ) jakoścą nazywam to, na mocy czego rzeczy są w pewen sposób określone. Wyróżnać należy jakośc stałe dyspozycje trudne do zmany, bo zwązane z różncą gatunkową bytu, oraz jakośc zmenne stany mogące przechodzć w swoje przecweństwa (Nowa Encyklopeda Powszechna, 1996). Pommo faktu, że pojęce jakośc pojawa sę w welu rozważanach flozofcznych, to jednak pojęce przyjęte jako perwotne uznane zostało przez naukę flozofczną ze nedefnowalne. Brak flozofcznej defncj jakośc ne przeszkadzał w objaśnanu tego termnu na potrzeby welu nnych nauk. Obecne znanych jest ponad sto klkadzesąt defncj jakośc. Kndlarsk (Kndlarsk, 1999) w swojej pracy zebrał ch ponad sto. W Słownku Języka Polskego (SJP, 2010) jakość jest defnowana jako właścwość, rodzaj, gatunek, wartość; zespół cech stanowących o tym, że dany przedmot jest tym przedmotem, a ne nnym. Wartym podkreślena jest fakt, że pommo osemnastu lat, które upłynęły od czasu perwszej publkacj słownka powyższa defncja ne została zmenona. Donkelaar (Donkelaar, 1983) ujmuje stotę jakośc w sposób najpełnejszy oraz jednoznaczny wskazując na ludz, jako głównych producentów odborców dóbr, uwzględnając jednocześne współczesne zagrożena tak ekologczne jak społeczne. Brzm ona następująco: 16