Moduł reguł. Instrukcja użytkownika część IV. System obsługi sprawozdawczości. wersja Autorzy: Robert Marek Jadwiga Kordek Wrocław 07.

Transkrypt

1 System bsługi sprawzdawczści część IV Mduł reguł wersja 5.18 Autrzy: Rbert Marek Jadwiga Krdek Wrcław Wszelkie prawa zastrzeżne. Dkument mże być reprdukwany lub przechwywany bez graniczeń tylk w całści. Żadna część niniejszeg dkumentu, zarówn w całści jak i we fragmentach, nie mże być reprdukwana ani przetwarzana w jakiklwiek spsób elektrniczny, ftgraficzny, mechaniczny i inny raz nie mże być przechwywana w jakiejklwiek bazie danych bez pisemnej zgdy GPM SYSTEMY sp. z.. / FINGO sp. z..

2 Spis treści 1 Wstęp Filtrwanie zbirów reguł Odświeżanie listy dstępnych zbirów reguł Ustawienia reguł Edycja reguł Wszelkie prawa zastrzeżne: 2

3 6 Imprt reguł Eksprt reguł Publikacja reguł Funkcje języka reguł Uwagi d składni reguł Wszelkie prawa zastrzeżne: 3

4 Spis ilustracji Rysunek 1. Wybór mdułu "Reguły"... 7 Rysunek 2. Mduł Reguły lista dstępnych zestawów reguł... 7 Rysunek 3. Nenu "Zestaw reguł"... 8 Rysunek 4. Menu "Widk"... 9 Rysunek 5. Filtrwanie zestawów reguł Rysunek 6. Filtrwanie zbirów reguł wg typów taksnmii Rysunek 7. Filtrwanie zbirów reguł wg daty Rysunek 8. Filtrwanie zbirów reguł wg ich aktywnści Rysunek 9. Ustawienia reguł Rysunek 10. Wyłączenie reguł kntrlnych Rysunek 11. Ustawienia zestawu reguł - zmiany w spsbie interpretacji niespełninych reguł Rysunek 12. Ustawienia reguł dla pdgrup Rysunek 13. Ustawienie walidacji sprawzdań zależnych Rysunek 14. Wybór pcji Wybierz zbiór d edycji reguł Rysunek 15. Twrzenie nweg zestawu reguł d edycji Rysunek 16. Zarządzanie zestawem reguł - prezentacja kna z nwutwrznym zestawem reguł Rysunek 17. Zarządzanie zestawem reguł - prezentacja kna z taksnmią udstępniną przez NBP Rysunek 18. Prezentacja reguły w frmacie XBRL Frmula Rysunek 19. Szczegóły reguły prezentwane w Edytrze reguł Rysunek 20. Zapytanie wyświetlane przy deaktywacji reguły Rysunek 21. Zapytanie wyświetlane przy aktywacji reguły Rysunek 22. Edycja reguły własnej Rysunek 23. Zapytanie usunięcie reguły Rysunek 24. Wybór rdzaju reguł dla nwych reguł własnych banku Rysunek 25. Edytr reguł - dla reguł wyliczeniwych Rysunek 26. Wybierak argumentów reguły - twierany przy twrzeniu nwych reguł własnych banku dla FINREP33 Rysunek 27. Funkcje menu "Widk" w wybieraku faktów Rysunek 28. Funkcje menu "Znajdź" w wybieraku faktów Rysunek 29. Błędnie sfrmułwane wyrażenie przy twrzeniu nwej reguły Rysunek 30. Pdgląd instancji reguły Rysunek 31. Twrzenie nwej grupy reguł Rysunek 32. Zarządzanie grupami reguł Rysunek 33. Twrzenie nwej grupy dla reguł własnych Rysunek 34. Zapytanie, czy ma zstać usunięta grupa reguł własnych banku Rysunek 35. Kmunikat braku kdu reguły Rysunek 36. Okres bwiązywania reguły Rysunek 37. Ustawienia spsbu raprtwania niespełninych reguł Rysunek 38. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczeniwych Rysunek 39. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł pprawnściwych Wszelkie prawa zastrzeżne: 4

5 Rysunek 40. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł warunkwych Rysunek 41. Pstać edytra reguł, przy twrzeniu nwych "Reguł złżnych" Rysunek 42. Ograniczenie wymiarów w regułach własnych Rysunek 43. Wybór argumentów dziedziny dla reguł miarwych Rysunek 44. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczających wartści p miarach Rysunek 45. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł pprawnści p miarach Rysunek 46. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł warunkwych p miarach Rysunek 47. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł złżnych p miarach Rysunek 48. Wybór główneg wymiaru przy twrzeniu reguł wymiarwych dla FINREPa Rysunek 49. Kmunikat kaswaniu reguły wymiarwej Rysunek 50. Ograniczenie wartści miar w regułach wymiarwych Rysunek 51. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczeniwych p wymiarach Rysunek 52. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł pprawnści p wymiarach Rysunek 53. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł warunkwych p wymiarach Rysunek 54. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł złżnych p wymiarach Rysunek 55. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczeniwych dla list Rysunek 56. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych "Reguł pprawnści dla list" Rysunek 57. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych "Reguł warunkwych dla list" Rysunek 58. Pstać edytra reguł przy twrzeniu "Reguł złżnych dla list" Rysunek 59. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wymagalnści Rysunek 60. Pstać edytra przy twrzeniu reguł zabrninych Rysunek 61. Imprt reguł własnych banku wskazanie pliku lub taksnmii d imprtu Rysunek 62. Walidacja reguł d imprtu Rysunek 63. Właściwy imprt reguł własnych Rysunek 64. Kmunikat usuwaniu wszystkich reguł własnych banku Rysunek 65. Zapisywanie reguł własnych banku d bazy Rysunek 66. Wybór taksnmii z regułami własnymi d eksprtu Rysunek 67. Wybór typu eksprtu reguł własnych Rysunek 68. Wybór miejsca zapisu wyeksprtwanych reguł własnych Rysunek 69. Pdsumwanie dknanych wybrów przy eksprcie reguł własnych Rysunek 70. Eksprt reguł własnych banku - zakńczenie prcesu eksprtu Rysunek 71. Zapytanie publikację reguł Rysunek 72. Kmunikat wyknaniu publikacji reguł Wszelkie prawa zastrzeżne: 5

6 1 Wstęp Dane przygtwywane i raprtwane przez banki, w mmencie ich przekazywania d NBP pdlegają kntrli zgdnści z regułami pracwanymi przez NBP. W aplikacji asist, pzwalającej na wygenerwanie wymaganych danych sprawzdawczych, zastswany zstał mechanizm umżliwiający sprawdzanie zgdnści raprtwanych danych z istniejącymi regułami kntrlnymi, uniemżliwiając tym samym przesłanie sprawzdań niezgdnych z wymaganiami NBP. Kntrli pdlegają: Reguły XBRL pracwywane przez NBP, będące wprst częścią taksnmii. Reguły te, nie mgą wyrazić wszystkich zależnści pmiędzy faktami w aspekcie wielwymiarwym ze względu na brak wsparcia w standardzie XBRL. Reguły NBP - pracwywane i kntrlwane przez nadzór bankwy. Wydrębnin tu: Grupę główną zawierającą reguły słwnikwe publikwane przez NBP niezależnie d taksnmii, Reguły d knsultacji - publikwane warunkw przez nadzór bankwy. P ich akceptacji przez śrdwisk, przechdzą d Grupy głównej lub Reguł niesłwnikwych, Reguły XBRL Frmula pracwywane przez NBP, będące wprst częścią taksnmii w nwych sprawzdaniach (LE, NB300, ITS). Weryfikują dane w sprawzdaniach tak, jak wcześniejsze reguły XBRL, lecz dają twórcm reguł więcej mżliwści. Reguły asist ddatkwe mechanizmy kntrlne wynikające z niesfrmalizwanych regułami wymagań nadzru bankweg. Wydrębnin tu: Grupę główną zawierającą reguły kmpletnści, sprawdzające kniecznść wprwadzenia danych sby sprządzającej sprawzdanie, Reguły niesłwnikwe - ddatkwe Reguły NBP, publikwane przez nadzór bankwy, bejmujące reguły nie ujęte w regułach słwnikwych, Mechanizm ten, nie pzwala jednak na: pracwywanie własnych ddatkwych reguł kntrlnych (charakterystycznych dla daneg banku), zapewniających większa kntrlę raprtwanych danych, wyłączanie/włączanie dwlnych reguł XBRL, reguł NBP, reguł asist, mdyfikację istniejących reguł. W przypadku błędów istniejących w pracwanych przez NBP regułach kntrlnych istnieje mżliwść wprwadzania zmian w spsbie interpretacji niespełninych reguł (zmiana błędu na strzeżenie bądź ignrwanie kntrli), dzięki czemu mżliwe jest wygenerwanie danych pmim niespełnienia reguł. Wszelkie prawa zastrzeżne: 6

7 Aby udstępnić bankm narzędzie pzwalające na definiwanie i zarządzanie własnymi regułami kntrlnymi, pracwany zstał mduł Reguły, bliżej zaprezentwany w tej części Instrukcji użytkwnika. Mduł Reguły dstępny jest w : asist (dla banków psiadających licencję rzszerzną mduł Reguły ), transis, axsis, i aby g uaktywnić, należy wybrać: - znajdujący się na pasku zakładek mdułwych (zb. rysunek 1) a następnie: Rysunek 1. Wybór mdułu "Reguły" Utwrzy się wówczas nwa zakładka mdułwa (zb. rysunek 2): grupująca funkcje, pzwalające na: uzyskanie infrmacji zbirach taksnmii istniejących w systemie i należących d nich zestawów reguł, sprawdzanie ustawień raz włączanie/wyłączanie bwiązujących reguł (reguł NBP, reguł asist, reguł XBRL raz reguł własnych ), twrzenie i mdyfikację nwych reguł własnych, eksprt i imprt pracwanych reguł własnych, wyszukiwanie i sprawdzanie istniejących reguł kntrlnych, publikwanie d banków infrmacji nwej taksnmii i nwych zestawach reguł (dt. transis), Rysunek 2. Mduł Reguły lista dstępnych zestawów reguł Wszelkie prawa zastrzeżne: 7

8 P uaktywnieniu mdułu reguł, na ekranie prezentwana jest pełna lista wszystkich aktywnych zbirów reguł, z uszczegółwieniem infrmacji d: rdzaju taksnmii, kresu bwiązywania: bwiązuje d w plu tym zawsze pdana jest data, d której bwiązują reguły kntrlne, bwiązuje d ple jest puste, jeżeli nie jest kreślny termin d któreg reguły są aktywne, statusu zestawu reguł: aktywny dt. reguł aktualnie bwiązujących, nieaktywny zestaw reguł zastąpiny innym, bwiązującym zestawem reguł. Lista ta mże: zstać psrtwana według dwlnej klumny, prezentwać tylk niektóre zestawy reguł, wyselekcjnwane zgdnie z zastswanym filtrem (zb. rzdział 2 Filtrwanie zbirów reguł). Wszystkie prezentwane aktywne zestawy reguł zawierają reguły kntrlne, których zgdnść jest sprawdzana w prcesie walidacji danych pszczególnych sprawzdań, ale przy wykrzystaniu udstępninych tu różnych funkcji, mżliwe jest: wprwadzenie szeregu zmian w zakresie dknywanych kntrli, utwrzenie nwych reguł, które będą sprawdzały ddatkwe zależnści między wprwadznymi danymi. Zmiany wprwadzne d pszczególnych zestawów reguł: są zmianami glbalnymi i dnszą się d wszystkich sprawzdań pwiązanych z daną taksnmią (tych już istniejących jak i nwtwrznych), nie mają jednak wpływu na pzim kntrli dknywanej przez NBP przy wczytywaniu sprawzdań na prtalu SIS. Wszystkie dstępne tu funkcje, zstały pgrupwane w menu: Zestaw reguł (zb. rysunek 3): Ustawienia reguł Edytuj Imprtuj Eksprtuj Publikuj reguły (tylk w transis) Rysunek 3. Nenu "Zestaw reguł" Wszelkie prawa zastrzeżne: 8

9 Widk (zb. rysunek 4): Pkaż filtr Odśwież Rysunek 4. Menu "Widk" Ddatkw, funkcje te zstały również udstępnine w frmie ikn, prezentwanych pniżej menu funkcyjneg: - w lewej górnej części kna: - dśwież widk, - filtruj widk, - w prawej górnej części kna: - edycja (zaznaczneg lub wybieraneg) zbiru reguł, - imprt reguł własnych, - eksprt reguł własnych, - ustawienia reguł, - publikacja reguł (funkcja aktywna tylk dla transis) 2 Filtrwanie zbirów reguł Aby uruchmić funkcję Filtrwania należy wybrać (zb. rysunek 5): Menu Widk lub Iknę a następnie uaktywnić jeden z dstępnych filtrów Wszelkie prawa zastrzeżne: 9

10 Rysunek 5. Filtrwanie zestawów reguł Funkcja ta (zb. rysunek 5): dstępna jest dla wszystkich użytkwników, pzwala na wyselekcjnwanie prezentwanej listy zestawów reguł, według: typu zbirów reguł, daty bwiązywania, aktywnści zestawów reguł, Wybranie zakładki, pzwala: spśród wszystkich wyświetlnych w knie dstępnych zestawów reguł (zb. rysunek 6), na zaznaczenie jedneg lub wielu wymaganych typów taksnmii (knieczne wcześniejsze uaktywnienie pzycji: ), na prezentację tylk tych zbirów reguł, które są zgdne z dknanym wybrem, Rysunek 6. Filtrwanie zbirów reguł wg typów taksnmii Wybranie zakładki pzwala: w wyświetlnym knie (zb. rysunek 7), na wybranie kresu z którym mają być pwiązane zbiry reguł kntrlnych, na zaprezentwanie tylk tych aktywnych zbirów reguł, które są zgdne z wcześniej dknanym wybrem, Wszelkie prawa zastrzeżne:

11 Wybranie funkcji pzwala (zb. rysunek 8): wyświetlić aktywne/nieaktywne typy zbirów reguł, Rysunek 7. Filtrwanie zbirów reguł wg daty Rysunek 8. Filtrwanie zbirów reguł wg ich aktywnści P zastswaniu chciaż jedneg z mżliwych filtrów wyszukiwania: zmienia się zabarwienie ikny funkcyjnej z czarnej na niebieską: czcinka użyteg filtru prezentwana jest w frmie pgrubinej ( -p zastswaniu filtru, - bez filtru wyszukiwania) wyświetlane są tylk te zbiry reguł, które są zgdne z dknanym wybrem. 3 Odświeżanie listy dstępnych zbirów reguł Aby dświeżyć listę zbirów reguł, wraz z zawartymi tam regułami kntrlnymi, należy uruchmić funkcję Odśwież (zb. rysunek 2), wybierając: Menu Widk lub Iknę Funkcja ta pzwala na dświeżenie infrmacji zmianach wprwadznych d istniejących zestawów reguł: przygtwanych na dwlnym stanwisku w wersji wielstanwiskwej aplikacji asist, transis czy axsis, przygtwanych w transis i udstępninych aplikacji asist pprzez publikację reguł. Wszelkie prawa zastrzeżne:

12 4 Ustawienia reguł Aby sprawdzić jakie są przyjęte ustawienia dla pszczególnych zestawów reguł, lub wprwadzić zmiany d tych ustawień, należy uruchmić funkcję Ustawienia reguł, wybierając: Menu Zestaw reguł lub Iknę Funkcja ta: umżliwia bsługę dwóch pdfunkcji (zb. przykładwy rysunek 9): Ustawienia grup funkcja aktywna dla wszystkich zbirów reguł, Ustawienia walidacji funkcja wyświetla się tylk dla tych zbirów reguł, które psiadają reguły sprawdzające zależnści pmiędzy różnymi sprawzdaniami (zb. na rys. 9: [PD 3.1; Rezerwa bwiązkwa 3.1]), uaktywnia się dpier p zaznaczeniu zestawu reguł któreg ma dtyczyć, jest dstępna dla użytkwników uprawnieniach administatra. Rysunek 9. Ustawienia reguł Wszelkie zmiany w zakresie prezentwanych tu ustawień, mgą być wyknywane: w bankach kmercyjnych - przez sby d teg upważnine, w bankach spółdzielczych - tylk przez Zrzeszenia w systemie transis i udstępnine aplikacji asist pprzez Publikację reguł. Wprwadzne tu zmiany ustawień: nie mają wpływu na pzim kntrli dknywanej przez NBP przy wczytywaniu sprawzdań d prgramu SIS. są zmianami glbalnymi i dnszą się d wszystkich kresów sprawzdawczych pwiązanych z daną taksnmią (tych już istniejących jak i nwutwrznych). Jeżeli wprwadzne zmiany nie pwinny bejmwać nwtwrzneg kresu, knieczne jest wprwadzenie stswnych zmian. Wszelkie prawa zastrzeżne:

13 Ustawienia grup Funkcja sprawdzenie: dla wcześniej wybraneg zestawu reguł pzwala na: wersji reguł w danym zestawie taksnmii, ustawień w spsbie prezentacji negatywnych wyników kntrli reguł, ustawień kalkulacji dla każdej z istniejących grup reguł, włączanie/wyłączanie w prcesie walidacji, kntrli reguł należących d daneg zestawu reguł, wprwadzanie zmian w zakresie: spsbu prezentacji negatywnych wyników kntrli reguł w prcesie walidacji, ustawień kalkulacji dla pszczególnych grup reguł, Każda grupa reguł psiada dwa znaczenia numeryczne identyfikujące istniejący tam zestaw taksnmii (zb. rysunek 10: NBP 4.0 ), z których: pierwsza cyfra znacza wersję reguł w danym zestawie taksnmii, druga cyfra znacza wersję zmian wprwadznych w regułach w danym zestawie taksnmii Wyłączenie/włączenie bwiązujących reguł Aby wyłączyć reguły kntrlne należące d jednej z grup daneg zestawu reguł, należy: w lewym panelu kna (zb. rysunek 9) wybrać (pdświetlić) wymaganą grupę, dznaczyć funkcję włączenia reguł :, aby prezentwała pstać: (zb. rysunek 10). zatwierdzić wprwadzne zmiany przyciskiem. Rysunek 10. Wyłączenie reguł kntrlnych Wszelkie prawa zastrzeżne:

14 Wyknane w ten spsób wyłączenie reguł: spwduje, że pdczas walidacji i generwania sprawzdania z danej taksnmii, nie będzie sprawdzana pprawnść wprwadznych danych z regułami zdefiniwanymi w danej grupie, przez c mżliwe będzie wygenerwanie danych sprawzdawczych niezgdnych z bwiązującymi regułami publikwanymi przez nadzrcę, dtyczy tylk jednej grupy reguł z daneg zestawu reguł, w żaden spsób nie wpłynie na aktywnść reguł pgrupwanych w pzstałych grupach, Aby włączyć wcześniej wyłączne reguły kntrlne należące d jednej z grup daneg zestawu reguł, należy: w lewym panelu kna (zb. rysunek 10) wybrać (pdświetlić) wymaganą grupę, zaznaczyć funkcję włączenia reguł, aby prezentwała pstać: (zb. rysunek 11), zatwierdzić wprwadzne zmiany przyciskiem Zmiana spsbu interpretacji niespełninych reguł Pdczas wyknywania funkcji Waliduj dane i Generuj dane, sprawdzana jest zgdnść wprwadznych danych, z regułami kntrlnymi weryfikującymi wzajemne zależnści i pwiązania pmiędzy różnymi raprtwanymi danymi. W przypadku negatywnych wyników dknanej walidacji: niespełnine reguły mgą być prezentwane w asist w frmie błędu, strzeżenia lub mgą być ignrwane, spsób raprtwania niespełninych reguł uzależniny jest d ustawień przyjętych dla pszczególnych grup reguł daneg zestawu reguł. Jeżeli niespełnienie zdefiniwanej reguły ustawine jest jak: błąd znacza t, że d czasu pprawienia istniejąceg błędu, niemżliwe będzie wygenerwanie sprawzdania, strzeżenie znacza t, że sprawzdanie mże zstać wygenerwana, ale występuje strzeżenie niespełninych regułach, ignruj - znacza t, że sprawzdanie mże zstać wygenerwana, a brak zgdnści wprwadznych danych z istniejącymi regułami zstał zignrwany i aplikacja asist nie wyświetla żadnej infrmacji niespełninych regułach, Aby wprwadzić zmiany w spsbie interpretacji niespełninych reguł, należy: w lewym panelu kna (zb. rysunek 11) wybrać (pdświetlić) wymaganą grupę, Wszelkie prawa zastrzeżne:

15 przy włącznej weryfikacji reguł: dla pszczególnych pzycji: wyrażenie nieprawdziwe, brak wartści wylicznej, brak argumentów wyrażenia, pprzez rzwinięcie dpuszcznych pcji ustawień: błąd, strzeżenie, ignruj, wprwadzić wymagane zmiany, zatwierdzić nwe ustawienia przyciskiem. Rysunek 11. Ustawienia zestawu reguł - zmiany w spsbie interpretacji niespełninych reguł W przypadku pdgrup w regułach (zb. rysunek 12), istnieje mżliwść: przyjęcia ustawień takich jakie zstały wprwadzne dla danej grupy głównej reguł i wówczas wybierane są ustawienia pakietu, lub wprwadzne są indywidualne pzimy raprtwania niespełninych reguł, jak błąd, strzeżenie lub ignruj, Rysunek 12. Ustawienia reguł dla pdgrup Jeżeli dana pdgrupa reguł ma inne ustawienia niż grupa główna, wówczas w przypadku niespełnienia reguł, spsób raprtwania tych niespełninych reguł jest taki, jaki zstał ustawiny dla danej pdgrupy. Wszelkie prawa zastrzeżne:

16 4.1.3 Ustawienia kalkulacji W zestawach reguł zawierających reguły wyliczeniwe, isttnym elementem ustawień są ustawienia kalkulacji. Mgą ne być stawine jak: nie wyliczaj bez argumentów, wyliczaj bez argumentów, wyliczaj bez argumentów lub rezultatu W zależnści d przyjęteg tu spsbu kalkulacji, funkcje: Wylicz reguły, Wylicz wartści w tabeli, Wylicz wartści kmórki, wyliczają bądź nie wyliczają wartści dla reguł wyliczeniwych. Opcja nie wyliczaj bez argumentów znacza, że jeżeli składwe reguł wyliczeniwych nie psiadają wartści, t żadna z funkcji wyliczeniwych nie wyliczy wartści takiej reguły i wartść kmórki w której znajduje się reguła wyliczeniwa, p uruchmieniu wyliczania nie zstanie zmienina. Opcja wyliczaj bez argumentów działa jak nie wyliczaj bez argumentów z wyjątkiem sytuacji, gdy wyliczana kmórka zawiera wartść różną d zera, a składwe reguły wyliczeniwej nie mają wartści (są puste). Wówczas d kmórki zawierającej taką regułę wyliczeniwą wstawiane jest zer. Opcja wyliczaj bez argumentów lub rezultatu działa jak wyliczaj bez argumentów raz ddatkw, gdy wyliczana kmórka i jej składwe nie zawierają żadnych wartści, wówczas wstawiane jest zer d kmórki zawierającej regułę wyliczeniwą. Ustawienia walidacji Funkcja : wyświetla się tylk dla tych zbirów reguł, które psiadają reguły kntrlne sprawdzające zależnści pmiędzy różnymi sprawzdaniami (przykładw: PD-Rezerwa Obwiązkwa zb. na rys.13), pzwala na walidację sprawzdań zależnych. Wszelkie prawa zastrzeżne:

17 Rysunek 13. Ustawienie walidacji sprawzdań zależnych Zaznaczenie pcji: waliduj sprawzdania zależne umżliwi p uruchmieniu funkcji Waliduj dane, jednczesną walidację danych wszystkich sprawzdań zależnych, d których dwłują się reguły kntrlne należące d danej taksnmii. 5 Edycja reguł Aby utwrzyć nwe reguły własne banku, deaktywwać/aktywwać reguły publikwane przez NBP lub sprawdzić szczegóły dwlnych reguł dstępnych w asist, należy wykrzystać funkcję Edytuj reguły wybierając: Menu Zestaw reguł lub: Iknę a następnie jedną z pcji: Funkcja ta uaktywnia Edytr reguł psiadający wiele funkcjnalnści, które w bankach mgą być wykrzystywane w pełnym, bądź tylk w granicznym zakresie. Pełny zakres mżliwści Edytra reguł dtyczy tylk banków psiadających licencję asist rzszerzną mduł Reguły i bejmuje: dla reguł: XBRL, NBP, asist: dstarczanie infrmacji istniejących regułach, deaktywwanie/aktywwanie wybranych reguł, wyświetlanie infrmacje szczegółach tych reguł bez mżliwści ich mdyfikacji, sprawdzanie zapisu reguł w frmacie XBRL Frmula, dla reguł własnych: twrzenie nwych reguł, wprwadzanie zmian, d wcześniej utwrznych reguł, deaktywwanie/aktywwanie wybranych reguł, sprawdzanie zapisu reguł w frmacie XBRL Frmula, usuwanie utwrznych reguł. Wszelkie prawa zastrzeżne:

18 Ograniczny zakres mżliwści Edytra reguł dtyczy banków psiadających licencję asist w wersji pdstawwej - bez mdułu Reguły i bejmuje: w bankach kmercyjnych: dla reguł: XBRL, NBP, asist funkcje jak w bankach psiadających licencję asist rzszerzną mduł Reguły dla reguł własnych funkcja nieaktywna. w bankach spółdzielczych: dla reguł: XBRL, NBP, asist funkcje jak w bankach psiadających licencję asist rzszerzną mduł Reguły za wyjątkiem: deaktywwania/aktywwania wybranych reguł, które jest mżliwe d wyknania tylk z pzimu transis dla reguł transis funkcje takie jak przy regułach XBRL, NBP, asist, dla reguł własnych funkcja nieaktywna. Wybór zbiru reguł d edycji Aby twrzyć wymagany zbiór reguł d edycji, mżna wykrzystać jedną z pcji: wybierz zbiór gdy: ma zstać utwrzny nwy zestaw reguł, party na istniejących taksnmiach, ale także, gdy edytwany będzie jeden z istniejących zestawów reguł, zaznaczny zbiór - gdy: edytwany ma być zaznaczny (pdświetlny) zestaw reguł, znajdujący się na liście dstępnych zestawów reguł. System zapamiętuje statni dknany wybór i przy pwtórnym wybraniu funkcji Edytuj, dmyślnie przyjmuje wcześniejszy wybór. Wybór pcji: Wybierz zbiór : mżliwy jest tylk w bankach psiadających licencję asist rzszerzną mduł Reguły, twiera nwe kn (zb. rysunek 14), w którym wszystkie dstępne taksnmie prezentwane są w lewym panelu kna, Rysunek 14. Wybór pcji Wybierz zbiór d edycji reguł Wszelkie prawa zastrzeżne:

19 wymaga: rzwinięcia znajdująceg się przed taksnmią w której edytwane będą reguły, zaznaczenia (pdświetlenia) i przeniesienia d praweg panelu kna dpwiedniej wersji taksnmii (zb. przykładwy rysunek 15), zatwierdzenia dknaneg wybru przyciskiem. Rysunek 15. Twrzenie nweg zestawu reguł d edycji Wybór taksnmii z leweg panelu i przeniesienie jej d praweg panelu kna dbywa się przy użyciu przycisków: - wybór zaznacznej (pdświetlnej) taksnmii lub - wybór kilku taksnmii, p wcześniejszym ich zaznaczeniu w lewym panelu kna, Jeżeli dknan niewłaściweg wybru i w prawym panelu znajdują się błędnie wybrane taksnmie, t przy użyciu klawiszy: - mżna usunąć z praweg panelu kna wskazaną taksnmię, - mżna usunąć wszystkie wcześniej wybrane i przeniesine d praweg panelu kna taksnmie. Mżliwy jest tu: wybór jednej taksnmii i wówczas: funkcja zadziała tak jak p wybraniu pcji zaznaczny zbiór (zb. rysunek 17), wybór kilku taksnmii w parciu które ma zstać zbudwany nwy zbiór reguł kntrlnych (zb. przykładwy rysunek 15) i wówczas twrzy się kn (zb. przykładwy rysunek 16) z Edytrem reguł, w którym: nie będzie żadnych reguł kntrlnych, będzie mżliwe twrzenie reguł własnych banku, pmiędzy różnymi taksnmiami. Wszelkie prawa zastrzeżne:

20 Rysunek 16. Zarządzanie zestawem reguł - prezentacja kna z nwutwrznym zestawem reguł Wybór pcji: Zaznaczny zbiór : mżliwy jest zawsze, niezależnie d psiadanych przez bank uprawnień d mdułu Reguły każdrazw wymaga wcześniejszeg zaznaczenia (pdświetlenia) na liście dstępnych taksnmii (zb. rysunek 2) tej taksnmii, w której funkcja edycja reguł ma zstać włączna, twiera w nwym knie Edytr reguł (zb. przykładwy rysunek 17), w którym w dpwiednich zakładkach widczne są wszystkie bwiązujące tam reguły kntrlne. Rysunek 17. Zarządzanie zestawem reguł - prezentacja kna z taksnmią udstępniną przez NBP Wszelkie prawa zastrzeżne:

21 Infrmacje prezentwane na ekranie Edytra reguł P uaktywnieniu Edytra reguł dla wybranej taksnmii, na ekranie prezentwane są: listy reguł bwiązujących dla daneg zestawu reguł, filtry ułatwiające wyszukiwanie reguł, ikny funkcyjne umżliwiające wyknywanie różnrdnych funkcji Reguły kntrlne Wszystkie reguły kntrlne bwiązujące dla wybraneg zestawu reguł (zb. rysunek 17), pgrupwane są w zakładkach: NBP XBRL asist bank reguły własne banku transis reguły pracwane w systemie transis i udstępnine bankm spółdzielczym pprzez wysłanie kmunikatu Publikacja reguł. Ddatkw każda z zakładek dstarcza infrmacji : wersji reguł, liczbie reguł, które spełniają wprwadzne warunki wyszukiwania raz całkwitej liczbie wszystkich reguł z danej grupy. Pełna lista reguł z wybranej grupy, uwzględniająca wcześniej wprwadzne warunki wyszukiwania, wyświetlana jest w dlnej części prezentwaneg ekranu, z uszczegółwieniem infrmacji d: kdu reguły, statusu reguły (aktywna / nieaktywna), typu reguły, grupy d której należy reguła, wyrażenia Filtry wyszukiwania reguł Aby ułatwić i usprawnić wyszukiwanie reguł w Edytrze reguł, przygtwanych zstał kilka różnych warunków wyszukiwania (zb. rysunek 17), które są sprawdzane przed wyświetleniem listy reguł. Należą d nich: treść reguły: Wszelkie prawa zastrzeżne:

22 aktywnść reguły: aktywne, typ reguły: ignruj - gdy nie wprwadzamy żadnych szczegółów pszukiwanych reguł (wartść dmyślna), zawiera - w wierszu pniżej mżna wskazać fragmenty wyrażenia definiująceg regułę, które muszą być zawarte w pszukiwanych regułach, zaczyna się d - w wierszu pniżej pdajemy pierwsze elementy pszukiwanej reguły, nieaktywne, wartści wymagane, wartści zabrnine, reguły wyliczeniwe, reguły pprawnści reguły warunkwe, reguły złżne, frmula, asercja wartści, asercja wymagalnści, asercja pprawnści Ddatkw, jeżeli zstanie zaznaczna pcja: (czyli wystarczy, że reguły spełnią jeden z zaznacznych zakresów), mżna tu dknać także wybru: typu knslidacji: jednstkwe, sknslidwane, częsttliwści raprtwania: miesięczne, kwartalne, rczne, standardów rachunkwści: międzynardwych standardów rachunkwści (MSR), plskich standardów rachunkwści (PSR), Dmyślnie zaznaczna jest pcja:, czyli nie jest sprawdzany pwyżej wprwadzny zakres wyszukiwania Wszelkie prawa zastrzeżne:

23 5.2.3 Funkcje Edytra reguł i ich dstępnść dla różnych reguł w Edytrze reguł, wszystkie mżliwe d wykrzystania funkcje prezentwane są w frmie ikn funkcyjnych, a ich dstępnść uzależnina jest d: licencji banku dstępnści mdułu Reguły, uprawnień użytkwnika krzystająceg z aplikacji asist, rdzaju reguł. Za wyjątkiem funkcji twrzenia nwych reguł banku, wszystkie pzstałe funkcje uaktywniają się dpier p zaznaczeniu (pdświetleniu) reguły, której maja dtyczyć. Reguły XBRL, reguły NBP i reguły asist: występują w asist, transis i axsis i dla nich aktywne są funkcje: - pkaż zapis reguły w frmacie XBRL Frmula, - wyświetl szczegóły reguły, - deaktywuj regułę nie dtyczy zrzesznych banków spółdzielczych, w których funkcja ta wyknywana jest z pzimu systemu transis, - aktywuj wcześniej wyłączną regułę - nie dtyczy zrzesznych banków spółdzielczych, w których funkcja ta wyknywana jest z pzimu systemu transis, Reguły własne banku: występują w asist i axsis gdy bank psiada licencję pszerzną mduł Reguły i dla nich aktywne są funkcje: - pkaż zapis reguły w frmacie XBRL Frmula, - edytuj regułę, - deaktywuj regułę, - aktywuj wcześniej wyłączną regułę, Wszelkie prawa zastrzeżne:

24 - usuń regułę, - utwórz nwą regułę, Reguły transis : występują w asist w bankach spółdzielczych, w których dbierane są kmunikaty publikacji reguł wysyłane z systemu transis i wówczas dla tych reguł aktywne są funkcje: - pkaż zapis reguły w frmacie XBRL Frmula, - wyświetl szczegóły reguły (bez mżliwści ich mdyfikacji), występują w transis, gdzie zstały utwrzne jak reguły własne banku i dla nich aktywne są funkcje: - pkaż zapis reguły w frmacie XBRL Frmula, - edytuj regułę, - deaktywuj regułę, - aktywuj wcześniej wyłączną regułę, - usuń regułę, - utwórz regułę, zarządzanie tymi regułami dbywa się wyłącznie z pzimu systemu transis, Prezentacja reguł w pstaci XBRL Frmula Aby sprawdzić zapis reguły w pstaci XBRL Frmula, należy: zaznaczyć (pdświetlić) wymaganą regułę, wybrać iknę. Funkcja ta: twrzy nwe kn jak na przykładwym rysunku 18, dla wybranej reguły zaprezentuje: elementy XML, Wszelkie prawa zastrzeżne:

25 atrybuty reguły, zapis reguły w frmacie XML, mże być wykrzystywana dla wszystkich reguł dstępnych w danej taksnmii. Rysunek 18. Prezentacja reguły w frmacie XBRL Frmula Szczegóły reguł w Edytrze reguł Aby sprawdzić szczegóły reguły, należy: zaznaczyć (pdświetlić) wymaganą regułę, wybrać iknę. Funkcja ta: twrzy nwe kn jak na przykładwym rysunku 19, zaprezentuje szczegóły wybranej reguły w pstaci jaka jest widczna w Edytrze reguł przy twrzeniu nwych reguł (zb. rzdział 5.8 Twrzenie nwych reguł własnych), nie pzwala na wprwadzanie żadnych zmian d prezentwanych szczegółów reguły, mże być wykrzystywana dla wszystkich reguł dstępnych w danej taksnmii. Wszelkie prawa zastrzeżne:

26 Rysunek 19. Szczegóły reguły prezentwane w Edytrze reguł Deaktywacja / aktywacja reguł Aby spśród wszystkich bwiązujących reguł kntrlnych (psiadających status aktywna) wyłączyć z walidacji regułę, która z jakiegś pwdów nie pwinna być sprawdzana pdczas walidacji i generwania sprawzdania, mżna wykrzystać funkcję Deaktywuj regułę. Należy wówczas: zaznaczyć (pdświetlić) wymaganą regułę, wybrać iknę. Funkcja ta: wyświetli zapytanie wymagające ptwierdzenia jak na przykładwym rysunku 20, p udzieleniu pzytywnej dpwiedzi: wyłączy daną regułę z walidacji, zmieni status pdświetlnej reguły na nieaktywna, nie występuje dla reguł statusie nieaktywna. Rysunek 20. Zapytanie wyświetlane przy deaktywacji reguły Wszelkie prawa zastrzeżne:

27 Deaktywwana reguła mże być w dwlnym mmencie pnwnie uaktywnina, przy wykrzystaniu funkcji Aktywuj regułę. Należy wówczas: zaznaczyć (pdświetlić) regułę statusie nieaktywna, wybrać iknę. Funkcja ta: występuje tylk dla reguł statusie nieaktywna wyświetli zapytanie wymagające ptwierdzenia jak na przykładwym rysunku 21, p udzieleniu pzytywnej dpwiedzi: włączy daną regułę d walidacji, zmieni status pdświetlnej reguły na aktywna, Rysunek 21. Zapytanie wyświetlane przy aktywacji reguły Funkcje deaktywuj / aktywuj: mgą być wykrzystywane przez banki kmercyjne dla wszystkich reguł dstępnych w danej taksnmii, są niedstępne w asist w zrzesznych bankach spółdzielczych, pnieważ tam deaktywacja / aktywacja reguł wyknywana jest z pzimu systemu transis. Edycja reguł Aby wprwadzić zmiany d reguł, należy wykrzystać funkcję Edytuj regułę, pprzez: zaznaczenie (pdświetlenie) wymaganej reguły, wybranie ikny: Funkcja ta: wyświetli szczegóły wybranej reguły, w takiej samej pstaci, jaka jest prezentwana przy twrzeniu nwej reguły, jak na przykładwym rysunku 22, Wszelkie prawa zastrzeżne:

28 jest dstępna tylk dla reguł własnych banku. Rysunek 22. Edycja reguły własnej Usuwanie reguł Aby usunąć nieptrzebną lub błędnie utwrzną regułę, należy uruchmić funkcję Usuń regułę, pprzez: zaznaczenie (pdświetlenie) wymaganej reguły, wybranie ikny: Funkcja ta: dtyczy tylk dla reguł własnych banku, dla reguł XBRL, NBP, asist nie występuje, wyświetli zapytanie wymagające ptwierdzenia jak na przykładwym rysunku 23, P udzieleniu pzytywnej dpwiedzi, wybrana reguła: zniknie z listy reguł własnych banku, Rysunek 23. Zapytanie usunięcie reguły Wszelkie prawa zastrzeżne:

29 zstanie w trwały spsób usunięta, Twrzenie nwych reguł własnych - Edytr reguł Aby utwrzyć nwą regułę własną, należy uruchmić funkcję Utwórz regułę wybierając: Iknę: a następnie rzwijając menu dla wymaganeg typu reguł (zb. rysunek 24): Rysunek 24. Wybór rdzaju reguł dla nwych reguł własnych banku wskazać właściwy rdzaj twrznej reguły, w nwym knie Edytra reguł (zb. rysunek 25): dknać wybru argumentów birących udział w danej regule, sfrmułwać właściwe wyrażenie, wprwadzić unikatwy kd reguły, wprwadzić - pcjnalnie - ddatkwe ustawienia, czyli: wybrać grupę, d której ma należeć twrzna reguła - dmyślnie jest t Grupa główna ustawić pzim błędów - mgą zstać wprwadzne ustawienia indywidualne dla każdej twrznej reguły - dmyślnie przyjęte są Ustawienia grupy, kreślić zakres kntrli dmyślnie przyjęty jest Zakres niezależny d kntekstu sprawzdania Wybranie z listy wymaganeg rdzaju reguł: spwduje wyświetlenie ekranu z Edytrem reguł (właściweg dla daneg rdzaju reguł) i pzwli na utwrzenie dpwiedniej reguły. Przykładwy Edytr reguł prezentuje rysunek 25. Wszelkie prawa zastrzeżne:

30 Rysunek 25. Edytr reguł - dla reguł wyliczeniwych Wszystkie mżliwe d utwrzenia reguły, t: reguły definiujące relacje między knkretnymi faktami, czyli: reguły wyliczeniwe, reguły pprawnści, reguły warunkwe, reguły złżne, reguły kreślające zależnści kreślnych miar, czyli: reguły wyliczeniwe p miarach, reguły pprawnści p miarach, reguły warunkwe p miarach, reguły złżne p miarach, reguły kreślające zależnści kreślnych wymiarów, czyli: reguły wyliczeniwe p wymiarach, reguły pprawnści p wymiarach, reguły warunkwe p wymiarach, reguły złżne p wymiarach, reguły kreślające zależnści listwe, czyli: reguły wyliczenia dla list, reguły pprawnści dla list, reguły warunkwe dla list, reguły złżne dla list reguły kreślające wartści wymagane, reguły kreślające wartści zabrnine, Wszelkie prawa zastrzeżne:

31 Isttą utwrzenia nwej reguły własnej, jest sfrmułwanie właściweg wyrażenia. Reguła, t wyrażenie lgiczne definiujące pprawnść bądź spsób wyliczenia faktu na pdstawie innych faktów. Fakt, t jednznacznie adreswana wielkść, raprtwana w ramach sprawzdania. Każdy fakt psiada adres składający się z jednej miary i jedneg bądź wielu wymiarów (w szczególnści fakt, mże nie zawierać żadneg wymiaru). Reguły wyliczeniwe i pprawnściwe, należą d grup reguł arytmetycznych, zbudwanych w parciu algebrę (A,D), gdzie: A jest sumą zbiru faktów w taksnmii, których typ jest wartścią liczbwą, tzn. mnetary bądź pureitem raz zbiru liczb rzeczywistych. Fakty reprezentwane są przez ich adresy. D jest zbirem peratrów: {+,-,*,/} Dla definiwania wyrażeń algebraicznych twrzących reguł dstępne są również peracje łączenia za pmcą nawiasów ( ). Użytkwnik ma mżliwść zdefiniwania wyrażenia bazując na wybranych faktach, wykrzystując kdy faktów (aliasy), peratry +, -, *, / raz nawiasy ( ). Reguły wyliczeniwe: prezentwane są przez system jak równść faktu i wyrażenia algebraiczneg (=), Reguły pprawnści: definiwane są jak równanie bądź nierównść dwóch wyrażeń algebraicznych i dlateg pprzez rzwinięcie klawisza, należy wybrać dpwiedni znaku: =, <, <=, > lub >= Reguły złżne, należą d grupy reguł lgicznych zbudwanych w parciu algebrę (X,Y) gdzie: X jest sumą zbiru pprawnych definicji wyrażeń reguł arytmetycznych zbudwanych zgdnie z definicjami znajdującymi się w pprzednim punkcie, czyli: (A,D), raz dwóch stałych true i false. Y jest zbirem peratrów lgicznych: {and, r, nt} Wszelkie prawa zastrzeżne:

32 Reguły warunkwe, agregują dwa wyrażenie lgiczne, które zstały zbudwane w parci algebrę wyrażeń lgicznych zdefiniwanych wcześniej, czyli: (X,Y). Zależnść pmiędzy tymi wyrażeniami lgicznymi traktwana jest jak relacja wynikania. Spsób zapisu tych reguł w celu łatwiejszej interpretacji przez użytkwnika zstał uprszczny i ma pstać: If <wyrażenie_lgiczne> then <wyrażenie_lgiczne> Zapis ten jest równważny z następującym zapisem: <wyrażenie_lgiczne> impikuje <wyrażenie_lgiczne> lub też Nt(<wyrażenie_lgiczne>) r <wyrażenie_lgiczne>. Reguły kreślające wartści wymagane i zabrnine dtyczą faktów, których typ jest dwlny. Przy twrzeniu wszystkich nwych reguł własnych, dstępne są pmcnicze klawisze funkcyjne: - wybór argumentów reguły - usuwanie zaznaczneg argumentu - edycja jedneg zaznaczneg argumentu / wybór argumentu wyliczaneg, dla reguł wyliczeniwych - przeniesienie zaznacznych argumentów d definiwaneg wyrażenia Wybór argumentów reguły Aby dknać wybru argumentów birących udział w nwtwrznej regule, należy wykrzystać jedną z ikn funkcyjnych, twierających kn z Wybierakiem faktów, czyli (zb. rysunek 25): ikny lub ikny - gdy wybierane są: argumenty prawej strny reguł wyliczeniwych, dwlne argumenty dla reguł pprawnści dwlne argumenty dla reguł warunkwych dwlne argumenty dla reguł złżnych - gdy wybierany jest: argument lewej strny dla reguł wyliczeniwych - wyliczany fakt, Wszelkie prawa zastrzeżne:

33 dwlny wymagany fakt, dwlny zabrniny fakt, Wybór jednej z pwyższych ikn: pwduje twarcie nweg kna z tzw. Wybierakiem argumentów reguły, zawierającym pełną listę frmularzy sprawzdawczych istniejących dla danej taksnmii jak na przykładwym rysunku 26, pzwala na wskazanie kmórek, które będą uczestniczyły w nwtwrznej regule. Rysunek 26. Wybierak argumentów reguły - twierany przy twrzeniu nwych reguł własnych banku dla FINREP Układ infrmacji prezentwanych w Wybieraku argumentów reguły jest taki sam, jak p twarciu sprawzdania d edycji, ale funkcje jakie n spełnia są zupełnie inne. Wybierak argumentów reguły: psiada aktywne wszystkie frmularze sprawzdawcze dla wybraneg sprawzdania, pprzez wskazanie wybranych pól z tabel sprawzdawczych, pzwala na przenszenie d edytra reguł, adresów wybranych faktów, pzwala na wybór: pjedynczych faktów/ miar, wielu faktów/ miar występujących bk siebie, pprzez prste ich zaznaczenie, wielu dwlnych faktów/miar znajdujących się na twartej tabeli przy użyciu przycisku CTRL, dla każdeg wybraneg faktu/miary autmatycznie przyprządkwuje ddatkwy, krótki jednliterwy identyfikatr alias (w przypadku przekrczenia zakresu dstępnych liter, mże się n składać z dwóch liter), pprzez funkcje pgrupwane w menu: Widk, (zb. rysunek 27) umżliwia: wybranie dwlneg spsbu prezentacji etykiet nagłówków tabel, szybkie frmatwanie nagłówków tabeli, uaktywnienie zakładki Szczegóły kmórki, uaktywnienie zakładki Wyniki wyszukiwania, Wszelkie prawa zastrzeżne:

34 Rysunek 27. Funkcje menu "Widk" w wybieraku faktów pprzez funkcje pgrupwane w menu: Znajdź (zb. rysunek 28), pzwala na szybkie: dnalezienie wymaganej kmórki, dszukanie wymaganej tabeli, przełączenie pmiędzy tabelami, Rysunek 28. Funkcje menu "Znajdź" w wybieraku faktów Funkcje pgrupwane w menu Widk i Znajdź mają takie sam działanie, jak te dstępne w zakładce Sprawzdania, wykrzystywane przy przygtwywaniu danych sprawzdawczych. Zstały ne bardziej szczegółw pisane w I Części instrukcji użytkwnika asist: Pdstawy bsługi asist, dstępnej bk niniejszeg dkumentu na strnie w dziale Serwis -> Dkumentacja asist, pd adresem: Aby wskazać fakty lub miary, które mają być ujęte w twrznej regule własnej, należy w Wybieraku argumentów reguły : twrzyć tabelę ze sprawzdaniem, któreg dtyczyć ma twrzna reguła, zaznaczyć pzycje, które mają brać udział w twrznej regule, zaakceptwać dknany wybór klawiszem Przeniesienie wybranych faktów d definiwaneg wyrażenia Aby w prsty i szybki spsób przenieść wybrane fakty d definiwaneg wyrażenia, należy (zb. rysunek 25): zaznaczyć wymagane fakty, Wszelkie prawa zastrzeżne:

35 a następnie wybrać jedną z dstępnych pcji: dla ikny: Usuwanie wybranych faktów Aby usunąć nieptrzebny lub błędnie wybrany fakt, należy (zb. rysunek 25): zaznaczyć (pdświetlić) wymagany fakt, wybrać iknę: P wyknaniu tej funkcji: wybrany fakt znika z listy Edycja wybranych faktów Aby zastąpić błędnie wybrany fakt innym faktem, należy (zb. rysunek 25): zaznaczyć (pdświetlić) wymagany fakt, wybrać iknę:, p twarciu się kna z Wybierakiem argumentów reguły, dknać nweg wybru faktu zaakceptwać nwy wybór przyciskiem Frmułwanie wyrażenia reguły Aby nwtwrzna reguła miała właściwą pstać, knieczne jest utwrzenie wyrażenia, definiująceg wzajemne pwiązania i zależnści pmiędzy różnymi, wcześniej wybranymi faktami. W zależnści d rdzaju twrznych reguł, wyrażenia mgą przyjmwać różną pstać, bliżej mówiną w rzdziale 5.9 Rdzaje twrznych reguł i ich edytry. W Edytrze reguł istnieje mżliwść frmułwania wyrażenia dla twrznej reguły w dwóch trybach: przy użyciu kdów faktów (aliasów), lub w języku reguł, używając adresów faktów, Przełączenie między trybami jest mżliwe w dwlnym mmencie pd warunkiem, że aktualnie budwane wyrażenie jest pprawne syntaktycznie. Aplikacja autmatycznie tłumaczy jedną frmę reguły na drugą. Wszelkie prawa zastrzeżne:

36 5.8.6 Kntrla syntaktyczna zdefiniwaneg wyrażenia Aby sprawdzić czy zdefiniwane wyrażenie jest pprawne pd względem syntaktycznym, należy dla twrznej reguły (zb. rysunek 25): wybrać iknę: Funkcja ta: w przypadku zdefiniwania sprzeczneg wyrażenia, istniejący błąd przedstawia w frmie właściweg kmunikatu jak na przykładwym rysunku 29. Rysunek 29. Błędnie sfrmułwane wyrażenie przy twrzeniu nwej reguły Pdgląd instancji reguły Aby dknać pdglądu instancji reguły, należy dla twrznej reguły (zb. rysunek 25): wybrać przycisk funkcyjny: Funkcja ta p zakńcznym prcesie wyszukiwania: twiera się Wybierak argumentów reguły, w dlnej zakładce prezentuje infrmacje dnalezinej instancji reguły. Wyniki wyszukiwania są różne w zależnści d teg d jakiej grupy należy twrzna reguła. Dla: reguł faktwych i listwych, każdrazw wyświetlny jest tylk jeden adres, gdyż takie reguły pwiązane są tylk z jednym adresem, reguł miarwych i wymiarwych, mże wyć wyświetlnych wiele adresów pwiązanych z utwrzną regułą, gdyż d twrzenia tych reguł wykrzystywane są miary i wymiary, a reguły dwłują się d wszystkich kntekstów w których ne występują. Dwukrtne kliknięcie lewym przyciskiem myszki na wybrany wiersz (zb. przykładwy rysunek 30): twiera tabelę w której dana reguła występuje, kursr ustawia się w kmórce z daną regułą, Wszelkie prawa zastrzeżne:

37 w dlnym lewym rgu kmórki prezentwana jest dekracja w pstaci trójkąta, dla reguł wyliczeniwych w lewym górnym rgu ddatkw prezentwana jest dekracja kmórki w pstaci: =. Rysunek 30. Pdgląd instancji reguły Wybór grupy d której ma należeć twrzna reguła Twrzna reguła mże należeć: d Grupy głównej i wówczas: przy wybrze grupy wymagany jest wybór pcji: nie jest wymagane twrzenie żadnych ddatkwych grup, d innej grupy, utwrznej dla danej taksnmii i wiąże się t z: kniecznścią wcześniejszeg utwrzenia wymaganej grupy, większą czytelnścią i przejrzystścią twrznych reguł. Aby utwrzyć nwą grupę reguł, d której mgą należeć nwtwrzne reguły własne, należy w Zarządzaniu zestawem reguł, wykrzystać funkcję Grupy reguł pprzez użycie przycisku funkcyjneg (zb. rysunek 31). Wszelkie prawa zastrzeżne:

38 Rysunek 31. Twrzenie nwej grupy reguł Przycisk funkcyjny : jest dstępny tylk dla reguł własnych (asist i axsis - reguły banku, transis reguły transis), p jeg wybraniu prezentwany jest ekran jak na rysunku 32, włącza Zarządzanie grupami reguł pzwalając na: twrzenie, mdyfikację i usuwanie grup reguł. Rysunek 32. Zarządzanie grupami reguł Ikny funkcyjne wykrzystywane w Zarządzaniu grupami reguł, t: - utwórz nwą grupę reguł, pprzez pdanie unikatwej, dwlnej nazwy grupy (zb. rysunek 33), Rysunek 33. Twrzenie nwej grupy dla reguł własnych Wszelkie prawa zastrzeżne:

39 - edytuj nazwę wcześniej utwrznej (pdświetlnej) grupy (nie dtyczy t Grupy głównej ), - usuń wybraną (pdświetlną) grupę (nie dtyczy t Grupy głównej ), Jeżeli d usuwanej grupy należały jakieś reguły kntrlne, t te reguły także zstaną usunięte czym użytkwnik jest infrmwany kmunikatem jak na rysunku 34, Rysunek 34. Zapytanie, czy ma zstać usunięta grupa reguł własnych banku Identyfikatr nwtwrznej reguły Każda nwtwrzna reguła musi mieć nadany unikatwy kd, za pmcą któreg będzie identyfikwana. Kd t maksymalnie 249 dwlnych (unikatwych) znaków. Nie mżna zapisać utwrznej reguły bez nadania jej unikatweg kdu, gdyż w przypadku jeg braku każdrazw wyświetlany jest kmunikat jak na rysunku 35. Rysunek 35. Kmunikat braku kdu reguły Okres bwiązywania reguły Dla twrznej reguły pzycja Okres bwiązywania : mże pzstać niewypełnina i wówczas: będzie na miała pstać:, twrzna reguła nie będzie miała żadnych graniczeń czaswych w jej bwiązywaniu, mże kreślać przedział czaswy w którym reguła ma bwiązywać i wówczas wymagane jest pdanie dpwiednieg zakresu: d d jak na rysunku 36. Wszelkie prawa zastrzeżne:

40 Rysunek 36. Okres bwiązywania reguły Dmyślny kres bwiązywania nwej reguły, t: Brak graniczeń czaswych w jej bwiązywaniu Ustawienie spsbu raprtwania niespełninych reguł W pzycji Ustawienia kreślany jest spsób w jaki raprtwany będzie niespełnina reguła (zb. rysunek 37). Mgą tu zstać przyjęte: Rysunek 37. Ustawienia spsbu raprtwania niespełninych reguł ustawienia grupy, d której ma należeć twrzna reguła: przyjmwane jak wartść dmyślna, prezentwane w pstaci:, indywidualne ustawienia dtyczące twrznej reguły, czyli: błąd c znaczać będzie, że d czasu pprawienia istniejąceg błędu, niemżliwe będzie wygenerwanie sprawzdania, strzeżenie c znaczać będzie, że sprawzdanie będzie mgł być wygenerwane, a niespełnina reguła będzie prezentwana w frmie strzeżenia, ignruj znaczać t będzie, że niespełnienie reguły będzie ignrwane i pmim niespełnienia reguły, sprawzdanie będzie mgł być wygenerwane. Aplikacja asist nie będzie wyświetla żadnej infrmacji niespełninej regule, prezentwane przykładw w pstaci:. Wybór wymaganych ustawień dtyczy: wyrażenia nieprawdziweg, Wszelkie prawa zastrzeżne:

41 braku wartści wylicznej, braku argumentów wyrażenia, ustawień kalkulacji, W przypadku pminięcia wprwadzania zmian w tym zakresie, dla nwtwrznej reguły przyjmwane są dmyślne ustawienia jak: ustawienia grupy d której należy nwa reguła Zakres bwiązywania reguły Twrzna reguła mże być: - sprawdzająca pwiązania między faktami zdefiniwanymi w wyrażeniu danej reguły niezależnie d teg, czy wszystkie te fakty znajdują się na frmularzach aktywnych daneg sprawzdania, czy też nie. - czyli aktywna tylk wtedy, gdy wszystkie fakty ujęte w zdefiniwanej regule znajdują się w kntekście sprawzdania. Jeżeli jakieś fakty dnszą się d frmularzy nieaktywnych (nie włącznych d pakietu sprawzdań), wówczas w prcesie walidacji reguła taka nie jest sprawdzana. Dla nwtwrznych reguł ustawiny jest dmyślny zakres: Niezależny d kntekstu sprawzdania Manualne zarządzanie atrybutami Manualne zarządzanie atrybutami t funkcja, która (p zaznaczeniu teg pla) pzwala na ręczne włączanie/wyłączanie ddatkwych atrybutów, które musi spełniać twrzna reguła własna: typu knslidacji: sknslidwane jednstkwe częsttliwści raprtwania: miesięczne, kwartalne, rczne standardów rachunkwści: międzynardwe plskie Dmyślnie ple t jest wyłączne i wszystkie wyżej wymienine atrybuty są zaznaczne c znacza, że każdrazw system sam: Wszelkie prawa zastrzeżne:

42 sprawdza i weryfikuje, których sprawzdań dtyczy definiwana reguła i przyjmuje dpwiednie ustawienia tych atrybutów Zapis utwrznej reguły Pdstawwe czynnści knieczne d prawidłweg zdefiniwania i zapisania nwtwrznej reguły własnej banku, t: wybór argumentów reguły, sfrmułwanie właściweg wyrażenia nadanie twrznej regule unikatweg kdu. Pzstałe ustawienia mżliwe d wprwadzenia przy twrzeniu reguł a zaprezentwane we wcześniejszych pdrzdziałach, są ustawieniami pcjnalnymi i mgą ale nie muszą być mdyfikwane. Dla reguł miarwych i reguł wymiarwych dstępne są jeszcze ddatkwe funkcje pzwalające na prawidłwe zbudwanie tych reguł, jednakże funkcje te zstaną bliżej przedstawine przy szczegółwym mawianiu tych reguł. Wyjście i zapisanie sfrmułwanej reguły wyknywane jest pprzez wykrzystanie klawisza. Przed zapisem system dknuje jeszcze sprawdzenia: pprawnści syntaktycznej wprwadzneg wyrażenia (tak jak przy użyciu klawisza ) w przypadku błędneg wyrażenia infrmuje tym stswnym kmunikatem (zb. przykładwy rysunek 29), wypełnienia wszystkich wymaganych pól i w przypadku niespełnienia teg warunku wyświetla stswny kmunikat. Rezygnacja z zapisu twrznej reguły wyknywana jest przy użyciu klawisza. Rdzaje twrznych reguł i ich edytry Reguły w asist definiwane są za pmcą następujących parametrów: Wyrażenia parametru kreślająceg treść reguły. Zawartść teg pla jest zależna d typu reguły, Typu reguł aplikacja asist umżliwia twrzenie następujących typów reguł: OB reguła bligatryjnści (ang. bligatrity), PR reguła zabraniająca wypełnienie wartści faktu (ang. prhibited), CA wyliczenie (ang. calculatins), CR reguł pprawnści (ang. crrectness), MF reguła reprezentująca wyrażenie warunkwe, LF reguła lgiczna, Wszelkie prawa zastrzeżne:

43 AM wyliczenie p miarach, RM reguła pprawnści p miarach, MI reguła reprezentująca wyrażenie warunkwe p miarach, LI reguła lgiczna p miarach, AD wyliczenie p wymiarach, RD reguł pprawnści p wymiarach, MD reguła reprezentująca wyrażenie warunkwe p wymiarach, LD reguła lgiczna p wymiarach, AT wyliczenie dla krtek z tabel listwych, RT reguła pprawnści dla krtek z tabel listwych, MT reguła warunkwa dla krtek z tabel listwych, LT reguła złżna dla krtek z tabel listwych, Pzimu raprtwania błędów: Invalid Severity pzim raprtwaneg błędu gdy reguła jest niespełnina. W przypadku niekreślenia wartści dla teg parametru pzim raprtwaneg błędu będzie zależał d pzimu zdefiniwaneg dla całej grupy reguł. N Result Severity pzim raprtwania błędu gdy brakuje wartści z jednej ze strn reguły. W przypadku niekreślenia wartści dla teg parametru pzim raprtwaneg błędu będzie zależał d pzimu zdefiniwaneg dla całej grupy reguł. N Arguments Severity pzim raprtwania błędu gdy brakuje argumentów reguły. W przypadku niekreślenia wartści dla teg parametru pzim raprtwaneg błędu będzie zależał d pzimu zdefiniwaneg dla całej grupy reguł. Statusu reguły za pmcą teg parametru użytkwnik mże aktywwać raz dezaktywwać reguły Reguły dla faktów Reguły dla faktów, t reguły definiujące relacje między knkretnymi faktami i należą d nich: reguły wyliczeniwe, reguły pprawnści, reguły warunkwe, reguły złżne, Reguły te kreślne są składnią: Wszelkie prawa zastrzeżne:

44 <reguła wyliczeniwa> ::= <adres> "=" <wyrażenie> <reguła pprawnści> ::= <wyrażenie> < peratr prównania > <wyrażenie> <reguła warunkwa> ::= if ( <wyrażenie lg> ) then ( <wyrażenie lg> ) <reguła złżna> ::= <wyrażenie lg> <adres > ::= jednznaczne wskazanie faktu za pmcą jeg adresu <wyrażenie>::= <argument> <peratr algebraiczny> <argument> <argument> ::= <liczba rzeczywista> <adres> <wyrażenie> "(" <wyrażenie> ")" <peratr prównania> ::= "=" "<" "<=" ">" ">=" <peratr algebraiczny> ::= "+" "-" "*" "/" <liczba> ::= dwlna liczba dziesiętna z precyzją 2 miejsc p przecinku <wyrażenie lg> ::= <wyrażenie lg> <peratr lg> <wyrażenie lg> nt ( <wyrażenie lg> ) true false <reguła pprawnści> <reguła bwiązkwści> <reguła wartść zabrnina> <peratr lg> ::= and r Reguły wyliczeniwe, pzwalają kreślić wartść jedneg faktu na pdstawie innych. Reguły te mają pstać równania, w którym p lewej strnie zawsze występuje pjedynczy fakt a prawa strna równania mże składać się z dwlnej ilści faktów. <reguła wyliczeniwa> ::= <fakt> "=" <wyrażenie> Przykładem reguły wyliczeniwej sfrmułwanej przy użyciu adresów faktów i aliasów są dpwiedni Reguła_1 i Reguła_2 (dt. Reguły NBP#8330). Reguła_1: C;CCS0024;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E = C;CCS0018;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E - C;CCS0020;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E 0,8* C;CCS0021;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E - 0.5* C;CCS0022;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E Wszelkie prawa zastrzeżne:

45 Reguła_2: Definicja alias-ów: A1 = C;CCS0024;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E B1 = C;CCS0018;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E B2 = C;CCS0020;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E B3 = C;CCS0021;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E B4 = C;CCS0022;CDCR000:CDCR004,CDEC000:CDEC002;;E Definicja wyrażenia: A1 = B1 - B2-0.8 * B3-0.5 * B4 Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 38. Rysunek 38. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczeniwych Reguły pprawnści, pzwalają kreślić zależnści matematyczne pmiędzy faktami. Dtyczą ne przynajmniej 2 faktów i mają pstać nierównści bądź równania. <reguła pprawnści> ::= <wyrażenie> < peratr prównania > <wyrażenie> Przykładem reguły pprawnści, sfrmułwanej przy użyciu adresów faktów i aliasów są dpwiedni: Reguła_3 i Reguła_4 (dt. Reguły NBP#60210). Reguła_3: F;FXX00132;FDRP000:FDRP004,FDSO000:FDSO003,FDWA000:FDWA024;;E + F;FXX00162;FDRP000:FDRP004,FDSO000:FDSO003,FDWA000:FDWA024;;E <= F;FXX00161;FDRP000:FDRP004,FDSO000:FDSO003,FDWA000:FDWA024;;E Wszelkie prawa zastrzeżne:

46 Reguła_4: Definicja alias-ów: A1 = F;FXX00132;FDRP000:FDRP004,FDSO000:FDSO003,FDWA000:FDWA024;;E A2 = F;FXX00162;FDRP000:FDRP004,FDSO000:FDSO003,FDWA000:FDWA024;;E B1 = F;FXX00161;FDRP000:FDRP004,FDSO000:FDSO003,FDWA000:FDWA024;;E Definicja wyrażenia: A1 + A2 <= B1 Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 39. Rysunek 39. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł pprawnściwych Reguły warunkwe, pzwalają kreślić zależnści warunkwe pmiędzy faktami. Dtyczą ne takich zależnści, których nie mżna wyrazić za pmcą standardwych wyrażeń arytmetycznych i lgicznych. <reguła warunkwa> ::= if ( <wyrażenie lg> ) then ( <wyrażenie lg> ) Przykładem reguły pprawnści, sfrmułwanej przy użyciu adresów faktów i aliasów są dpwiedni: Reguła_5 i Reguła_6 (dt. Reguły NBP#150380). Reguła_5: if ( F;FBN14003;FDPA000:FDPA003,FDPP000:FDPP008,FDWA000:FDWA002;;E > 0.00 ) then ( F;FXX00034;FDPA000:FDPA003,FDPP000:FDPP008,FDWA000:FDWA002;;E + F;FXX00035;FDPA000:FDPA003,FDPP000:FDPP008,FDWA000:FDWA002;;E > 0.00 ) Wszelkie prawa zastrzeżne:

47 Reguła_6: Definicja alias-ów: A1 = F;FBN14003;FDPA000:FDPA003,FDPP000:FDPP008,FDWA000:FDWA002;;E A2 = F;FXX00034;FDPA000:FDPA003,FDPP000:FDPP008,FDWA000:FDWA002;;E A3 = F;FXX00035;FDPA000:FDPA003,FDPP000:FDPP008,FDWA000:FDWA002;;E Definicja wyrażenia: if A1>0 then A2 + A3 >0 Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 40. Rysunek 40. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł warunkwych W regułach warunkwych, zawsze muszą być zdefiniwane: warunek i reguła Reguły złżne, pzwalają kreślić bardziej skmplikwane zależnści pmiędzy faktami. <reguła złżna> ::= <wyrażenie lg> Przykładem reguły złżnej, zapisanej w frmie aliasów jest Reguła_7: Wszelkie prawa zastrzeżne:

48 Reguła_7: (isnull ( A1 ) and isntnull ( A2 ) ) r ( A3 + A4 > 0 ) r Nt (A5>0 ) Edytr twrzenia reguł złżnych prezentwany jest na rysunku 41. Rysunek 41. Pstać edytra reguł, przy twrzeniu nwych "Reguł złżnych" Definiwanie relacji między knkretnymi faktami dla reguł wyliczeniwych, pprawnściwych, warunkwych i złżnych, których była mwa wyżej, częst jest bardz pracchłnne i wymaga niejednkrtnie zdefiniwania bardz dużej ilści takich reguł. Prces ten mżna znacznie uprścić wykrzystując d teg definiwanie relacji między kreślnymi miarami i wymiarami. Reguły takie są wówczas rzpatrywane we wszystkich kntekstach, w których występują dane miary i/lub wymiary. Takie definiwanie reguł wyraźnie zmniejsza ilść reguł kreślających wymagane zależnści. Definiując regułę między miarami/wymiarami, mżna uzyskać jedną regułę bwiązującą dla każdeg z kntekstów wymiarwych/miarwych Reguły dla miar Przykładem reguł miarwych są Reguły XBRL (xbrl calculatins), które nie definiują relacji między knkretnymi faktami, ale jedynie między miarami. Reguły takie są rzpatrywane w kntekstach, w których występują dane miary. Wszelkie prawa zastrzeżne:

49 Reguły miarwe psiadają argumenty w frmacie: <typ taksnmii> ; <miara> ;*;;* lub w przypadku sumy argumentów tuplwych: <typ taksnmii> ; <miara> ;*;+;* Reguły te nie psiadają ściśle kreślneg kntekstu wymiarweg. Jest n kreślny przez wielznacznik (*) na dpwiedniej pzycji adresów reguły, przy załżeniu że wszystkie argumenty danej reguły mgą być wartściwane dkładnie tym samym kntekstem wymiarwym. Oznacza t, że reguły p miarach: są wielinstancyjne ilść pwstających instancji zależy d ilści mżliwych kntekstów wymiarwych reguły w istniejącym kntekście sprawzdania. Mżliwe jest pcjnalne zawężanie mżliwści wartści kntekstu wymiarweg kreślneg przez wielznacznik. Operacja ta plega na kreśleniu dziedziny reguły, czyli ddatkwych graniczeń nakładanych na wymiary i ich wartści. W przypadku reguł miarwych mżliwe jest pełne kreślenie części kntekstu wymiarweg pprzez wskazanie wymiarów i ich wartści ddzielnych przecinkiem (analgicznie d adresu faktu), np.: dimensin = A:A1,B:B1,* pcjnalnie na takiej liście statni wymiar mże nie psiadać ściśle kreślnej wartści: dimensin = A:A1,B:B1,C:* dimensin = A:A1,B:B1,C:*,* w tym przypadku akceptwana jest dwlna wartść wymiaru C, lub mżliwe jest sprecyzwanie zbiru wartści wymiaru, np.: member = { C1, C2, C3 } Wielznacznik niezwiązany z wymiarem zezwala na inne dwlne (również puste) wymiary. W związku z kniecznścią zachwania wielinstancyjnści reguł miarwych knieczne jest wystąpienie przynajmniej jedneg wielznacznika w kreśleniu wymiaru. Reguły te kreślne są składnią: <reguła miarwa> ::= let ( <dziedzina reguły miarwej> ) in ( <wyrażenie reguły> ) Wszelkie prawa zastrzeżne:

50 <dziedzina reguły miarwej> ::= <wymiar> <wymiar> and <wartści wymiaru> <wymiar> ::= dimensin = <lista wymiarów> <wartści wymiaru> ::= member = { <lista wartści wymiaru> } <lista wartści wymiaru> ::= <wartść wymiaru> <wartść wymiaru>, <lista wartści wymiaru> Przykładem zastąpienia reguł zdefiniwanych w parciu knkretne fakty są: Reguła_9 i Reguła_10, natmiast regułą partą występujące tam miary jest Reguła_11. Reguła_9: FXX00161;FDOP000:FDOP002,FDRP000:FDRP002,FDWA000:FDWA002;;E>=FXX00132;FDOP000:FDOP002,FDRP00 0:FDRP002,FDWA000:FDWA002;;E + FXX00162;FDOP000:FDOP002,FDRP000:FDRP002,FDWA000:FDWA002;;E, Reguła_10: FXX00161;FDOP000:FDOP004,FDRP000:FDRP002,FDWA000:FDWA002;;E>=FXX00132;FDOP000:FDOP004,FDRP00 0:FDRP002,FDWA000:FDWA002;;E + FXX00162;FDOP000:FDOP004,FDRP000:FDRP002,FDWA000:FDWA002;;E, Reguła_11: FXX00161;*;;*>=FXX00132;*;;* + FXX00162;*;;* Twrząc reguły należące d tej grupy, czyli: regułę wyliczania p miarach, regułę pprawnści p miarach, regułę warunkwą p miarach, regułę złżną p miarach, wyświetla się edytr reguł, mający pstać jak edytr analgicznych reguł z grupy pierwszej, jednakże tutaj prezentwane są relacje między miarami a nie między knkretnymi faktami. Ddatkw w edytrach reguł tej grupy występuje nwa funkcja: Dziedzina reguł uaktywniana przy wykrzystaniu klawisza funkcyjneg pzwala na: (zb. rysunek 30), który Wszelkie prawa zastrzeżne:

51 graniczenie zdefiniwaneg wyrażenia miarweg d wybranych i zaznacznych wartści wymiarów (wyłączna pcja ), lub graniczenie zdefiniwaneg wyrażenia miarweg d wymiarów i wartści wymiarów tutaj kreślnych (zaznaczna pcja ), Rysunek 42. Ograniczenie wymiarów w regułach własnych Klawisze pzwalające na bsługę tej funkcji, t: - twiera nwe kn z wybrem argumentów dziedziny, przedstawine na rysunku 43 Rysunek 43. Wybór argumentów dziedziny dla reguł miarwych Wybierając wymiary d których ma zstać graniczna reguła miarwa, mżna zaznaczyć : wiele wymiarów z jedną wartścią daneg wymiaru (zb. rysunek 43 zielne znaczenie Działalnść bankwa ) raz jeden wymiar z wielma wartściami z daneg wymiaru (rysunek 43 pmarańczwe znaczenie Ryzyk kredytwe ), Przy wybrze: wielu wymiarów z jedną wartścią każdeg wymiaru zielna krpka - graniczamy zdefiniwane wyrażenie miarwe d zaznacznych tu wartści wymiarów (nieaktywna pcja ), jedneg wymiaru z wielma wartściami teg wymiaru pmarańczwa krpka mżemy: graniczyć zdefiniwane wyrażenie miarwe d zaznacznych wartści daneg wymiaru (wyłączna pzycja ), lub Wszelkie prawa zastrzeżne:

52 graniczyć zdefiniwane wyrażenie miarwe tylk d wskazaneg tu wymiaru i wartści teg wymiaru (zaznaczna pzycja ), wielu wymiarów z jedną wartścią każdeg wymiaru zielne krpki, raz jedneg wymiaru z wielma wartściami teg wymiaru pmarańczwa krpka, mżemy: graniczyć zdefiniwane wyrażenie miarwe d wartści wymiarów zaznacznych (wyłączna pzycja ), lub graniczyć zdefiniwane wyrażenie miarwe tylk d wskazanych tu wymiarów i wartści tych wymiarów (zaznaczna pzycja ), - usuwa wskazany wymiar, - twiera kn z wybrem argumentów dziedziny i kursr ustawia się na wartści wymiaru wybraneg z listy, Reguły wyliczania p miarach, pzwalają kreślić wartść jedneg faktu na pdstawie innych faktów w danym kntekście wymiarwym Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 44. Rysunek 44. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczających wartści p miarach Reguły pprawnści p miarach, definiują zależnści matematyczne różnych pzycji w parciu zdefiniwane miary. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 45. Wszelkie prawa zastrzeżne:

53 Rysunek 45. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł pprawnści p miarach Reguły warunkwe p miarach, definiują zależnści warunkwe różnych pzycji w parciu zdefiniwane miary. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 46. Rysunek 46. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł warunkwych p miarach Reguły złżne p miarach, pzwalają kreślić bardziej skmplikwane zależnści pmiędzy faktami w parciu zdefiniwane miary. Wszelkie prawa zastrzeżne:

54 Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 47. Rysunek 47. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł złżnych p miarach Reguły dla wymiarów Reguły wymiarwe t takie reguły, które definiują relacje i pwiązania między kreślnymi wymiarami i należą d nich: reguły wyliczeniwe p wymiarach, reguły pprawnści p wymiarach, reguły warunkwe p wymiarach, reguły złżne p wymiarach, Argumentami w regułach tych są wartści w brębie jedneg wybraneg wymiaru główneg w frmacie: <typ taksnmii> ;*; <wymiar pstawwy> : <wartść wymiaru> ;;* lub w przypadku dpuszczania innych wymiarów w adresie: <typ taksnmii> ;*; <wymiar pstawwy> : <wartść wymiaru>,*;;* Gdzie: wymiar pdstawwy jest wspólny dla całej reguły a Wszelkie prawa zastrzeżne:

55 wartści wymiarów przyjmują mżliwe wartści wymiaru pdstawweg w ramach wszystkich argumentów reguły. Pdbnie d reguł miarwych, reguły wymiarwe wskazują wielinstancyjnść reguły gdzie wielznaczniki (*) kreślają elementy mgące się zmieniać, przy załżeniu że wielznacznik na danej pzycji adresu przyjmuje tą samą wartść dla wszystkich argumentów reguły. Ilść pwstających instancji zależy d ilści mżliwych kntekstów wymiarwych reguły w istniejącym kntekście sprawzdania. Opcjnalnie mżliwe jest zawężenie ilści instancji reguły pprzez sprecyzwanie dziedziny reguły. Określenie niedmyślnej dziedziny reguły miarwej plega na wskazaniu mżliwych wartści miar i/lub zawężeniu kntekstu wymiarweg. Miary argumentów reguły wymiarwej mżna kreślić pprzez wymienienie mżliwych jej wartści, np.: measure = { M1, M2, M3 } W przypadku gdy adresy argumentów reguły umżliwiają występwanie innych wymiarów mżliwe jest zawężanie kntekstu wymiarweg, np.: dimensin = A:A1,B:B1 dimensin = A:A1,B:B1,* pcjnalnie na takiej liście statni wymiar mże nie psiadać ściśle kreślnej wartści: dimensin = A:A1,B:B1,C:* w tym przypadku akceptwana jest dwlna wartść wymiaru C, lub mżliwe jest sprecyzwanie zbiru wartści wymiaru, np.: member = { C1, C2, C3 } Niezależnie d typu reguły, wszystkie reguły wymiarwe psiadające niedmyślną (niepustą) dziedzinę i kreślne są składnią: <reguła wymiarwa> ::= let ( <dziedzina reguły wymiarwej> ) in ( <wyrażenie reguły> ) <dziedzina reguły wymiarwej> ::= <wymiar> <wymiar> and <wartści wymiaru> <miary> <miary> and <wymiar> Wszelkie prawa zastrzeżne:

56 <miary> and <wymiar> and <wartści wymiaru> <wymiar> ::= dimensin = <lista wymiarów> <wartści wymiaru> ::= member = { <lista wartści wymiaru> } <lista wartści wymiaru> ::= <wartść wymiaru> <wartść wymiaru>, <lista wartści wymiaru> <miary> ::= measure = { <lista miar> } <lista miar> ::= <miara> <miara>, <lista miar> Utwrzenie reguł wymiarwych, plega na: zdefiniwaniu jedneg wymiaru główneg, wybraniu argumentów reguł będących wartściami wymiaru główneg, zdefiniwaniu zależnści i pwiązań między wybranymi wartściami wymiaru główneg. Obk typwych, wcześniej mówinych klawiszy umżliwiających twrzenie reguł, występuje tu nwa funkcja: Wybór główneg wymiaru, która przy wykrzystaniu klawisza uaktywnia kn (zb. rysunek 48), z mżliwścią wybru wymiaru główneg. Mżliwe jest wybranie tylk jedneg wymiaru w brębie któreg twrzna jest dana reguła. Rysunek 48. Wybór główneg wymiaru przy twrzeniu reguł wymiarwych dla FINREPa Usunięcie wcześniej wybraneg wymiaru główneg przy użyciu klawisza, lub jeg zmiana przy wykrzystaniu klawisza, każdrazw usuwa wcześniej wybrane argumenty reguły (wartści wcześniej wybraneg wymiaru) raz zdefiniwane wyrażenie, czym użytkwnik jest infrmwany kmunikatem jak na rysunku 49. Wszelkie prawa zastrzeżne:

57 Rysunek 49. Kmunikat kaswaniu reguły wymiarwej Ddatkw, tak jak i przy regułach miarwych, istnieje tu mżliwść zawężenia Dziedziny reguł, czyli aktywna jest też funkcja Dziedzina reguły, która tutaj pzwala graniczyć: wartści miar i/lub kntekst wymiarwy pprzez wykrzystanie stswnych klawiszy:. Wybranie klawisza pzwala na (zb. rysunek 50): graniczenie utwrzneg wyrażenia wymiarweg d wskazanych tu miar, wskazanie dwlnej ilści miar, d których ma być zawężna twrzna reguła, Rysunek 50. Ograniczenie wartści miar w regułach wymiarwych Wykrzystanie klawisza ma takie sam działanie jak przy regułach miarwych i ddatkw zawęża kntekst wymiarwy pzwalając na: graniczenie zdefiniwaneg wyrażenia wymiarweg (pza wymiarem głównym) d wybranych tu wartści wymiarów (wyłączna pcja ), lub graniczenie zdefiniwaneg wyrażenia wymiarweg (pza wymiarem głównym) d wymiarów i wartści wymiarów tutaj kreślnych (zaznaczna pcja ) pcja przy twrzeniu reguł wymiarwych jest zawsze aktywna i mże być włączna bądź nie (dla reguł miarwych przy wybrze tylk wielu wymiarów z jedną wartścią każdeg wymiaru funkcja ta jest nieaktywna), Wszelkie prawa zastrzeżne:

58 Klawisze pzwalające na bsługę tej funkcji są takie jak przy regułach miarwych, czyli: - twiera nwe kn z wybrem argumentów dziedziny, przedstawine na rysunku 43, Wybierając wymiary d których ma zstać graniczna reguła miarwa, mżna zaznaczyć : wiele wymiarów z jedną wartścią daneg wymiaru (zb. rysunek 43 zielne znaczenie Działalnść bankwa ) raz jeden wymiar z wielma wartściami z daneg wymiaru (rysunek 43 pmarańczwe znaczenie Ryzyk kredytwe ), - usuwa wskazany wymiar, - twiera kn z wybrem argumentów dziedziny i kursr ustawia się na wartści wymiaru wybraneg z listy, Reguły wyliczania p wymiarach, pzwalają kreślić wartść jedneg faktu na pdstawie innych faktów w brębie wartści wybraneg wymiaru w danym kntekście wymiarwym. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 51. Rysunek 51. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczeniwych p wymiarach Wszelkie prawa zastrzeżne:

59 Reguły pprawnści p wymiarach definiują zależnści matematyczne różnych pzycji w brębie wartści wybraneg wymiaru w danym kntekście wymiarwym. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 52. Rysunek 52. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł pprawnści p wymiarach Reguły warunkwe p wymiarach, definiują zależnści warunkwe różnych pzycji w brębie wartści wybraneg wymiaru w danym kntekście wymiarwym. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 53. Wszelkie prawa zastrzeżne:

60 Rysunek 53. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł warunkwych p wymiarach Reguły złżne p wymiarach, pzwalają kreślić bardziej skmplikwane zależnści w brębie wartści wybraneg wymiaru w danym kntekście wymiarwym. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 42. Rysunek 54. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł złżnych p wymiarach Wszelkie prawa zastrzeżne:

61 5.9.4 Reguły dla wielu kntekstów Reguły dla wielu kntekstów t takie reguły, które definiują relacje i pwiązania między wielma kntekstami i należą d nich: reguły wyliczeniwe wielkntekstwe, reguły pprawnści wielkntekstwe, reguły warunkwe wielkntekstwe, reguły złżne wielkntekstwe, Reguły dla list Reguły dla list t takie reguły, które definiują relacje i pwiązania między faktami wchdzącymi w skład pjedynczej krtki (reprezentwanej jak pjedyncza klumna lub pjedynczy wiersz) i należą d nich: reguły wyliczeniwe dla list, reguły pprawnści dla list, reguły warunkwe dla list, reguły złżne dla list, Argumentami w regułach tych są wartści w frmacie: <typ taksnmii> ; <miara_rdzica>:<miara_dziecka> ;<wymiar>;*; <typ_kresu> Gdzie: miara rdzica jest wspólna dla wszystkich argumentów reguły, a miara dziecka wskazuje knkretny element krtki. Pdbnie d reguł miarwych raz reguł wymiarwych reguły listwe są wielinstancyjne. W regułach listwej wielznaczniki (*) kreślają indeks na liście dla któreg zstanie stwrzna reguła. Wszelkie prawa zastrzeżne:

62 Reguły listwe dają mżliwść weryfikacji danych w brębie knkretnej krtki. Mżliwe jest definiwanie dwlnych reguł listwych, które są zgdne z ntacją zdefiniwaną dla pdstawwych reguł partych fakty, z uwzględnieniem różnicy przy wskazywaniu argumentów reguły. Reguły wyliczania dla list, pzwalają kreślić wartść jedneg faktu listweg na pdstawie innych faktów listwych w brębie jednej krtki. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 55. Rysunek 55. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wyliczeniwych dla list Reguły pprawnści dla list, definiują zależnści matematyczne różnych pzycji listwych w brębie jednej krtki. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 44. Wszelkie prawa zastrzeżne:

63 Rysunek 56. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych "Reguł pprawnści dla list" Reguły warunkwe dla list, definiują zależnści warunkwe różnych pzycji listwych w brębie jednej krtki. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 57. Rysunek 57. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych "Reguł warunkwych dla list" Wszelkie prawa zastrzeżne:

64 Reguły złżne dla list, pzwalają kreślić bardziej skmplikwane zależnści pmiędzy faktami listwymi w brębie jednej krtki. Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 58. Rysunek 58. Pstać edytra reguł przy twrzeniu "Reguł złżnych dla list" Reguły dla wartści wymagalnej Reguły wymagalnści, t reguły pzwalające: kreślić pzycje w tabelach sprawzdawczych, które muszą być przez banki wypełniane, zawsze dtyczą pjedynczeg faktu. <reguła wymagalnści> ::= isntnull ( <adres> ) Przykładem reguły bwiązkwej jest Reguła_8 (dt. Reguły NBP) Reguła_8: F;FXX00025;;;E Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 59. Wszelkie prawa zastrzeżne:

65 Rysunek 59. Pstać edytra reguł przy twrzeniu nwych Reguł wymagalnści Reguły dla wartści zabrninej Reguły kreślające wartści zabrnine, t reguły: pzwalające kreślić pzycje w tabelach sprawzdawczych, które nie mgą być przez bank wypełniane zawsze dtyczą pjedynczeg faktu (tak jak reguły bwiązkwe). <reguła wartść zabrnina> ::= isnull ( <adres> ) Edytr twrzenia takich reguł prezentwany jest na rysunku 60. Wszelkie prawa zastrzeżne:

66 Rysunek 60. Pstać edytra przy twrzeniu reguł zabrninych 6 Imprt reguł Aby uruchmić funkcję Imprt reguł należy wybrać (zb. rysunek 5): Menu Zestaw reguł lub Iknę a następnie uaktywnić jedną z dstępnych funkcji: Funkcja ta: pzwala na imprt reguł własnych pmiędzy taksnmiami, pwinna być wyknywana zawsze, gdy zmianie ulega bwiązująca taksnmia a bank psiadał wcześniej pracwane własne reguły kntrlne, umżliwia wyknanie imprtu reguł z: innej taksnmii, pliku xml, pwduje usunięcie wszystkich wcześniejszych reguł własnych banku, Wszelkie prawa zastrzeżne:

67 Aby wyknać imprt taksnmii, mżna wykrzystać jedną z pcji, w której nastąpi wskazanie dcelwej taksnmii, d imprtu reguł własnych banku, czyli: zaznaczny zbiór - gdy: imprt taksnmii ma być wyknany d zaznaczneg (pdświetlneg) na liście zestawu reguł, wybierz zbiór gdy: ale także, gdy ma zstać utwrzny nwy zestaw reguł party na istniejących taksnmiach, d któreg będą imprtwane reguły własne, imprt taksnmii ma być wyknany d zaznaczneg (pdświetlneg) na liście zestawu reguł, Wybór pcji: zaznaczny zbiór - pwduje autmatyczne przejście d pierwszeg krku imprtu, wybierz zbiór : pzwala pdbnie jak przy edycji reguł (zb. rzdział 5.1 Wybór zbiru reguł ) na wybór dwlnej (nwej lub istniejącej) taksnmii, twiera kn (zb. rysunek 14), w którym wszystkie dstępne taksnmie prezentwane są w lewym panelu kna, wymaga: rzwinięcia znajdująceg się przed taksnmią d której będą imprtwane reguły, zaznaczenia (pdświetlenia) i przeniesienia d praweg panelu kna dpwiedniej wersji taksnmii (zb. przykładwy rysunek 15), zatwierdzenia dknaneg wybru przyciskiem, p twarciu wymaganej taksnmii pwduje autmatyczne przejście d pierwszeg krku imprtu. Właściwy prces imprtu taksnmii każdrazw przebiega w 4 krkach. Krk 1 t wskazanie dpwiednieg typu imprtu (zb. rysunek 61), czyli: z istniejąceg zestawu reguł (pprzez pdświetlenie wymaganej taksnmii) z pliku (pprzez wskazanie pliku zawierająceg reguły d imprtu) Rysunek 61. Imprt reguł własnych banku wskazanie pliku lub taksnmii d imprtu Wszelkie prawa zastrzeżne:

68 Krk 2, t (zb. rysunek 62): wczytywanie reguł wskazanych d imprtu, walidacja imprtwanych reguł własnych, Rysunek 62. Walidacja reguł d imprtu W prcesie walidacji system sprawdza, czy: we wskazanej taksnmii bądź pliku, znajdują się reguły własne banku, które mżna zaimprtwać, fakty występujące w imprtwanych regułach własnych zawarte są w bwiązującej taksnmii, Tylk reguły nie zawierające żadnych błędów mgą zstać zaimprtwane. Dpuszcza się imprt reguł z strzeżeniami, czym użytkwnik jest infrmwany stswnym kmunikatem. Krk 3, t (zb. rysunek 63): usuwanie wszystkich pprzednich reguł własnych banku, właściwy imprt reguł banku, Wszelkie prawa zastrzeżne:

69 Rysunek 63. Właściwy imprt reguł własnych P wybraniu przycisku, uaktywni się właściwy imprt reguł własnych, a wszystkie wcześniej istniejące reguły własne zstaną usunięte czym użytkwnik jest infrmwany ddatkwym kmunikatem jak na rysunku 64. Rysunek 64. Kmunikat usuwaniu wszystkich reguł własnych banku Jeżeli we wskazanej taksnmii system nie dnajdzie żadnych reguł d imprtu a mim t prces imprtu był kntynuwany, t w wyniku takieg działania z systemu zstaną usunięte wszystkie istniejące reguły własne i w takiej taksnmii nie będzie już żadnych reguł własnych. Krk 4, t (zb. rysunek 65): zapisywanie reguł własnych banku d bazy danych. Rysunek 65. Zapisywanie reguł własnych banku d bazy Aby zakńczyć prces imprtu reguł, wymagane jest wybranie przycisku. W prcesie imprtu reguł: zaimprtują się tylk reguły własne banku, istniejące we wskazanym pliku lub taksnmii, reguły XBRL, reguły NBP i reguły asist nie ulegną zmianie. Zaimprtwane reguły będą jedynymi regułami własnymi, które bk bwiązującej taksnmii będą sprawdzały pprawnść wprwadznych danych d sprządzanych sprawzdań. Wszelkie prawa zastrzeżne:

70 7 Eksprt reguł Aby uruchmić funkcję Eksprt reguł należy wybrać (zb. rysunek 5): Menu Zestaw reguł lub Iknę a następnie uaktywnić jedną z dstępnych funkcji: Funkcja ta: pzwala na wyeksprtwanie d pliku, utwrznych reguł własnych, eksprtuje reguły w jednym z frmatów: w frmacie wewnętrznym asist w frmacie XBRL Frmula Uruchamiając funkcję Eksprt reguł, mżna wybrać jedną z pcji: zaznaczny zbiór : wybierz zbiór : gdy eksprtwane mają być reguły własne z zaznaczneg (pdświetlneg) na liście zestawu reguł, i wówczas aplikacja autmatycznie przechdzi d drugieg krku eksprtu, gdy użytkwnik spśród wyświetlanej pełnej listy aktywnych i nieaktywnych taksnmii, chce dknać wybru właściweg zestawu reguł, z regułami własnymi d eksprtu. W zależnści d wybranej pcji, prces eksprtu reguł własnych banku przebiega w czterech lub pięciu krkach. Krk 1, t (zb. rysunek 66): wskazanie właściweg zbiru reguł, z któreg będą eksprtwane reguły własne Rysunek 66. Wybór taksnmii z regułami własnymi d eksprtu Wszelkie prawa zastrzeżne:

71 P wybraniu właściwej taksnmii, przejście d klejneg krku eksprtu dbywa się p wybraniu przycisku. Krk 2, t (zb. rysunek 67): wybór typu eksprtu Mżliwy jest tu wybór jedneg z frmatów: Rysunek 67. Wybór typu eksprtu reguł własnych eksprt wewnętrzny, czyli w frmacie systemu asist, eksprt d XBRL Frmula Przejście d klejneg krku eksprtu dbywa się p wybraniu przycisku. Krk 3, t (zb. rysunek 68): wskazanie miejsca zapisu wyeksprtwanych reguł własnych Rysunek 68. Wybór miejsca zapisu wyeksprtwanych reguł własnych Wszelkie prawa zastrzeżne:

72 System sam pdpwiada nazwę pliku i miejsce jeg zapisu, ale mżna tu wprwadzić własne ustawienia, p wybraniu klawisza. Krk 4, t (zb. rysunek 69): pdsumwanie wcześniej dknanych wybrów: taksnmii i pliku d zapisu, Rysunek 69. Pdsumwanie dknanych wybrów przy eksprcie reguł własnych Aby przejść d właściweg eksprtu reguł własnych banku, należy zatwierdzić prezentwane tu infrmacje klawiszem. Krk 5, t (zb. rysunek 70): właściwy eksprt reguł własnych Rysunek 70. Eksprt reguł własnych banku - zakńczenie prcesu eksprtu Aby zakńczyć prces eksprtu reguł, wymagane jest wybranie przycisku. W prcesie eksprtu reguł: wyeksprtują się tylk reguły własne istniejące w systemie, w danym zbirze reguł, Wszelkie prawa zastrzeżne:

73 8 Publikacja reguł Aby uruchmić funkcję Publikacja reguł należy wybrać (zb. rysunek 5): Menu Zestaw reguł lub Iknę Funkcja ta: dtyczy wyłącznie transis i jest aktywna zawsze, niezależnie d teg czy wcześniej była już wyknana czy nie, w asist i axsis nie istnieje Funkcja ta jest knieczna d wyknania, gdy: zmieniły się wcześniejsze lub zstały utwrzne nwe reguły transis, zstały deaktywwane jakieś reguły NBP, XBRL lub asist, zmieniła się taksnmia i d nwej taksnmii zaimprtwane zstały wcześniej bwiązujące reguły tansis. Przed uruchmieniem tej funkcji, wymagane jest: wskazanie zestawu reguł z któreg reguły mają być publikwane, gdyż funkcja ta dtyczy zawsze jedneg, zaznaczneg (pdświetlneg na liście) zestawu reguł. Aby publikacja reguł się wyknała, knieczne jest ddatkw udzielenie pzytywnej dpwiedzi na wyświetlane zapytanie jak na rysunku 71. Rysunek 71. Zapytanie publikację reguł O prawidłw zakńcznej publikacji reguł użytkwnik jest infrmwany kmunikatem jak na przykładwym rysunku 72. Wszelkie prawa zastrzeżne: