Podstawy Prawne SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Szkoła Podstawowa nr 15 w Sosnowcu 2014/2015 Konstytucja Rzeczpospolitej Polski z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. Nr.78, poz.483) Konwencja o Prawach Dziecka z dnia 20 listopada 1989r., ratyfikowana przez Polskę 30 kwietnia 1991r. (Dz. U. z 1991r. Nr 120, poz.526) Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2002 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. Rozporządzenie MEN i S z dnia 24 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków i trybu dopuszczenia do użytku szkolnego programów nauczania. Rozporządzenie MEN z dnia 23.12.2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17) Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 roku o przeciwdziałaniu narkomanii. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego. Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Rozporządzenie MEN z dnia 23.12.2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17) Rozporządzenie MEN i S z dnia 31 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. 1
Założenia programowe są zgodne z : Statutem szkoły Wizją i misją szkoły, Programem wychowawczym szkoły, Szkolnym zestawem programów nauczania, Ochrona dzieci i młodzieży przed destrukcyjnym wpływem środowiska jest jednym z zadań współczesnej szkoły, to ona powinna pomóc dzieciom w odnalezieniu się we współczesnym świecie, a także przygotować do stawienia czoła niekorzystnym czynnikom, które stanowią dla nich zagrożenie w ich najbliższym otoczeniu. Jest naturalnym dążeniem człowieka czynić świat wokół siebie bezpiecznym i uporządkowanym. Tak samo naturalnym dążeniem każdego nauczyciela jest zapewnienie bezpieczeństwa swoim wychowankom, a także uczynienie środowiska, w którym przebywa szkoły miejscem, gdzie czuje się pewnie i nic mu nie zagraża. Tym celom służą również program profilaktyki naszej szkoły. Szkolny Program Profilaktyki Szkoły Podstawowej nr 15 w Sosnowcu został dostosowany do potrzeb rozwojowych jej uczniów oraz środowiska lokalnego. Prace nad programem poprzedziła diagnoza potrzeb środowiska szkolnego i lokalnego Szkolny program profilaktyki ma za zadanie wspomaganie szkolnego programu wychowawczego. Program profilaktyki promuje przede wszystkim zdrowy, aktywny tryb życia, zapobiega uzależnieniom, przemocy, zaburzeniom emocjonalnym. Program skierowany jest do całej społeczności szkolnej. W szkole realizowana jest przede wszystkim profilaktyka pierwszorzędowa, której zadaniem jest przeciwdziałanie zagrożeniom, wspieranie procesu wychowania oraz identyfikacja osób będących w grupie podwyższonego ryzyka. W przypadku rozpoznania uczniów z grupy drugiej i trzeciej szkoła (pedagog szkolny) kieruje takie osoby do współpracujących z nią placówek. W programie uwzględniono wnioski z ewaluacji wewnętrznej. Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy pozostaje sprawą najważniejszą. W celu poprawy bezpieczeństwa należy: 1. Wzmocnić dyżury w toaletach. 2. Wzmocnić dyżury na jadalni. 2
3. Wzmocnić kontrole w szatni na wf. 4. Uczyć dzieci zdrowej rywalizacji i kształtować umiejętność przegrywania i godzenia się z porażką. 5. Nadal realizować programy profilaktyczne w celu kształtowania pozytywnych postaw społecznych i rozwijania umiejętności radzenia sobie ze złością. 6. Nadal realizować programy edukacyjne wzbogacające wiedzę z zakresu bezpieczeństwa. 7. Nagradzać i nagłaśniać pozytywne zachowania uczniów. 8. Zawsze reagować na łamanie regulaminu szkolnego i wyciągać konsekwencje zgodnie ze statutem szkoły. Stosować jednolity system kar i nagród. Stosowane są następujące strategie: informacyjne ich celem jest dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienia dokonywania racjonalnego wyboru, edukacyjne ich celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych społecznych (umiejętności nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenie sobie ze stresem, samoprezentacji, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia), sytuacyjne ich celem jest symulowanie lub wykorzystywanie już istniejących okoliczności, przypadków dla potrzeb wzbudzenia odpowiednich emocji, kształtowania empatii lub też skłaniania uczniów do refleksji, alternatywne ich celem jest rozbudzanie zainteresowań, pokazywanie zdrowych sposobów spędzania wolnego czasu Czynniki chroniące: 1. Silna więź emocjonalna z rodzicami w przypadku większości uczniów 2. Dobra współpraca rodziców z nauczycielami. 3. Stała opieka sprawowana przez kompetentną osobę dorosłą. 4. Dostosowywanie wymagań do możliwości uczniów. 5. Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych rozwijających zainteresowania. 3
Czynniki ryzyka: 1. Brak umiejętności społecznych. 2. Presja grupy rówieśniczej. 3. Patologie w środowisku lokalnym. 4. Niewykorzystywanie w praktyce wiedzy zdobytej w szkole. 2. Wpływ mediów. 3. Problemy emocjonalne. Zasoby tkwiące w ludziach: wykwalifikowana kadra pedagogiczna zaangażowana w działania wychowawczo-profilaktyczne, realizująca ciekawe zajęcia pozalekcyjne, ścieżki edukacyjne, zajęcia psychoedukacyjne dla uczniów i rodziców, Cel nadrzędny: Kształtowanie postaw i zachowań społecznie pożądanych. Cele szczegółowe: 1. Zapewnienie bezpiecznych warunków nauki i wychowania. Kreowanie przyjaznego środowiska szkoły 2. Propagowanie zasad bezpieczeństwa podczas zabawy. 3. Zapobieganie i eliminowanie zachowań agresywnych wśród uczniów. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie z emocjami. 4. Zapobieganie przemocy i niewłaściwym zachowaniom poprzez rozwijanie umiejętności w zakresie komunikowania się, współpracy oraz umiejętności w zakresie rozwiązywania konfliktów. Poszukiwanie konstruktywnych sposobów rozwiązywania problemów. 5. Podnoszenie kultury języka. 6. Propagowanie zdrowego i bezpiecznego stylu życia. Dostarczanie wiedzy związanej ze współczesnymi zagrożeniami, kształtowanie postaw społecznych sprzyjających higienicznemu trybowi życia. 7. Dbałość o realizację obowiązku szkolnego. Efekty działań: 1. Uczeń czuje się bezpiecznie w szkole. 2. Czuje się odpowiedzialny za własne zdrowie i dokonuje właściwych wyborów związanych ze zdrowym stylem życia. 3. Zna i stosuje pozytywne wzorce zachowań. 4
4. Aktywnie i konstruktywnie spędza czas wolny. 5. Posiada wiedzę i umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej. 6. Ma poczucie własnej wartości i umie przeciwstawić się presji i naciskom destrukcyjnej grupy. 8. Posiada wiedzę na temat destrukcyjnych skutków uzależnień. 9. Umiejętnie zachowuje się w sytuacjach trudnych Cele operacyjne Zadania FORMY REALIZACJI REALIZATORZY TERMIN MONITORING Uczniowie czują się bezpiecznie w szkole Oddziaływanie szkoły na rzecz poprawy bezpieczeństwa uczniów Dyżury nauczycieli System kar i nagród Stała współpraca z domem rodzinnym Konsekwencja w reagowaniu na negatywne zachowania izacja rodziców, zachęcenie do współpracy Spotkanie z rodzicami dyskusja: rodzice wychowawca. Wspólne oddziaływania szkoły i domu rodzinnego, Jak wspomóc dziecko w drodze do sukcesu i inne zgodnie z planami wychowawczymi klas Wspólna organizacja ważnych wydarzeń w szkole wychowawca wychowawczego klasy 5
Uczniowie znają zasady poprawnej komunikacji Propagowanie postaw pozytywnych społecznie Dostarczanie informacji na temat procesu komunikacji i zakłóceń w niej występujących Przypominanie Praw Dziecka i Ucznia. Realizacja programów profilaktycznych przez pozyskanych specjalistów Zajęcia warsztatowe z pedagogiem szkolnym, tematyka wg potrzeb klas Udział w kampaniach społecznych Realizacja zadań wynikających z przynależności do Klubu Szkół Unicef Zachęcanie uczniów do organizacji i udziału w różnych wydarzeniach propagujących pozytywne postawy społeczne np. Dzień Tolerancji, Dzień Życzliwości Rozpowszechnianie treści propagujących pozytywne postawy i wartości w gazetce szkolnej Na tropie czyli 15 pod lupą Inny nie znaczy gorszy propagowanie postaw tolerancji i akceptacji. Zajęcia wychowawcze na temat zasad poprawnej komunikacji. Opracowanie i wdrażanie scenariuszy lekcji i zajęć pozalekcyjnych dotyczących właściwego komunikowania się w różnym wieku Uczymy się aktywnie słuchać. Dyskusje na temat wagi poprawnej komunikacji i dialogu, zakłócenia w komunikacji, pedagog Realizacja programu profilaktycznego Mama, tata i ja klas młodszych wych klasy 6
Uczniowie znają alternatywne sposoby radzenia sobie z negatywnymi emocjami Dostarczenie informacji na temat sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Zajęcia wychowawcze: jak radzić sobie z emocjami na temat radzenia sobie w różnych sytuacjach Trenujemy umiejętności reagowania w różnych sytuacjach odgrywanie ról scenki rodzajowe. Gdzie szukać pomocy Pokonać złość wych klasy Wspólne rozwiązywanie konfliktów. Mediacje. Na bieżąco Stwarzanie warunków do zdrowej rywalizacji uczniów w zajęciach sportowych i innych zajęciach pozalekcyjnych. Nauczyciele wychowania fizycznego, inni Uczniowie komunikują się w sposób grzeczny i kulturalny z innymi Uczniowie kulturalnie zachowuja się w różnych miejscach i sytuacjach, dbają o kulturę języka Kształtowanie kultury słowa Konsultacje indywidualne z rodzicami i uczniami. Propagowanie kultury słowa poprzez analizę literatury, analizę sytuacji z życia codziennego. Jak Cię słyszą tak Cię widzą spotkanie klasowe Konkurs szkolny na plakat propagujący kulturę słowa i kulturalne zachowanie każdego dnia Uczniowie uczestniczą w zajęciach wychowawczych na temat sposobów kulturalnego porozumiewania się Uczniowie maja możliwość uczestniczenia w zajęciach teatralnych, dramowych Organizowanie przez uczniów inscenizacji utworów literatury dziecięcej dla rówieśników, wychowawca, wychowawca Opiekun Samorządu Uczniowskiego Opiekun koła teatralnego, przedmiotów humanistycznych Nauczyciele, wychowawcy, nauczyciel biblioteki wych. klasy SU wych. klasy, pedagog 7
Uczniowie znają i stosują zasady bezpiecznego poruszania się na drodze Uczniowie znają różne sposoby wykorzystywania wolnego czasu Uczniowie znają zasady zdrowego odżywiania się i racjonalnego spędzania czasu wolnego. Dostarczanie wiedzy na temat bezpiecznego poruszania się po drodze Organizowanie zajęć alternatywnych Dostarczenie informacji na temat zdrowego odżywiania i racjonalnego spędzania wolnego czasu. Uczniowie biorą udział w akcjach np. Cała Polska czyta dzieciom, wyjściach do kin, teatru itp Szkoła i rodzice przestrzegają właściwych norm zachowania, wyrażania się dziecka. Nauczyciele i obsługa szkoły reagują na wszystkie niewłaściwe formy zachowania się uczniów (w szkole i poza nią), nauczyciel biblioteki Nauczyciele Nauczyciele, inni pracownicy szkoły Spotkanie z policjantem wrzesień Organizowanie konkursów o tematyce Nayczyciel bezpieczeństwa podczas korzystania z dróg i ulic wychowania w różnych sytuacjach i miejscach. komunikacyjnego Przygotowanie do egzaminu na kartę rowerową Pani BeataGarbus Zagospodarowanie czasu wolnego uczniów poprzez organizowanie zajęć pozalekcyjnych i zachęcanie do uczestnictwa w nich. Angażowanie uczniów do prac w przygotowaniu i organizowaniu imprez i uroczystości szkolnych Angażowanie uczniów do pracy na rzecz środowiska Sposób na nudę - pogadanki na temat sposobów spędzania wolnego czasu. Wykorzystanie metod czynnych zgodnie z materiałem nauczania przyrody, nauczania zintegrowanego, tematyką spotkań klasowych. Udział w programie Szkoła promująca zdrowie Propagowanie ruchu jak formy spędzania czasu wolnego. Cykl zajęć: Trzymaj formę, w zdrowym ciele zdrowy duch. wychowawcy Nauczyciele przedmiotów, wychowawca Pani Beata Rycombel harmonogramem wych. klasy, zgodnie z rozkładem materiału 8
Uczniowie potrafią odmawiać, umieją postępować w sposób asertywny Kształtowanie postawy asertywnej Bezpieczny internet czyli jak nie zbłądzić Co za dużo to nie zdrowo uczniowie uczestniczą w zajęciach wychowawczych na temat właściwego korzystania ze środków multimedialnych TV, komputer Warsztaty dla uczniów kształtujące umiejętność asertywnego zachowania się. Realizacja programu profilaktycznegi w wybranych oddziałach klasowych wych. klasy pracy Uczniowie są świadomi w jaki sposób picie alkoholu i palenie papierosów wpływa na ich rozwój Uczniowie znają zasady bezpiecznego zachowania i stosują się do nich Dostarczanie informacji na temat szkodliwości picia alkoholu i palenia papierosów oraz mechanizmów uzależnienia. Przypominanie zasad bezpiecznego funkcjonowania w szkole, w domu i na ulicy, egzekwowanie ich w życiu codziennym. Realizacja programu socjoterapeutycznego w świetlicy środowiskowo socjoterapeutycznej Godziny wychowawcze utrwalające postawy asertywne Realizacja programu profilaktycznego dotyczącego szkodliwości palenia Spotkanie z higienistką. Poszerzanie wybranej wiedzy na spotkaniach klasowych i lekcjach przyrody. Obchody Światowego Dnia Zdrowia, Dnia bez tytoniu itp. Akcje informacyjne w postaci ulotek, gazetek, plakatów Konkurs na plakat Precz z nałogami itp Realizacja programu profilaktyczno socjoterapeutycznego Uwierz w Siebie w ramach świetlicy środowiskowo - socjoterapeutycznej Uczniowie uczestniczą w zajęciach wychowawczych na temat zasad zachowania. Dramy, rysunki, analiza literatury, pogadanki, spotkania z zaproszonymi gośćmi (policjant, strażak) Zapoznanie i przypominanie regulaminu zachowania w szkole. Nauczyciele Samorząd Uczniowski Samorząd Uczniowski świetlicy socjoterapeutycznej Nauczyciele wych. klasy programem 9
Uczniowie dbają o swoje zdrowie Dostarczanie informacji na temat zdrowia i higieny Zdrowe odżywianie AIDS choroba XXI wieku, prelekcja PCK Realizacja programów profilaktycznych dotyczących zdrowia np. Wolność oddechu, Radosna przyszłość itp PCK Nauczyciel przyrody, wdż Koordynatorzy Pielęgniarka szkolna pracy szkoły Na poziomie klasy realizację działań profilaktycznych monitoruje wychowawca. Zadania wychowawcy: 1. Zapisuje wyniki diagnozy klasy. 2. Sporządza plan działań wychowawczych i profilaktycznych w swojej klasie i opracowuje sposób realizacji tych działań. 3. Prowadzi na bieżąco rejestr działań profilaktycznych np. rozmów z rodzicami i ich efektów, rozmów z uczniami (ustalenie metody działań), konsultacji z pedagogiem i innymi specjalistami, informacji o zachowaniach problemowych, przeprowadzonych w klasie zajęć tematycznych, realizowanych programów profilaktycznych, zastosowanych form indywidualnej pomocy uczniom. Zadania pedagoga szkolnego: 1. Analiza dokumentacji dotyczącej planowania i przebiegu działań profilaktycznych realizowanych przez wychowawców klas. 2. Gromadzenie dokumentacji działań profilaktycznych. 3. Rejestracja potrzeb nauczycieli w zakresie SPP. 4. Rejestracja sygnałów od wychowawców, nauczycieli, rodziców, osób ze środowiska o pojawieniu się nowych zachowań ryzykownych bądź nasileniu dotychczasowych. 5. Przygotowanie i przedstawienie Radzie icznej sprawozdania z przebiegu SPP. Ewaluacja SPP ma odpowiedzieć na pytanie Czy w efekcie podejmowanych w naszej szkole działań dzieci czują się w szkole bezpiecznie czy dbają o bezpieczeństwo swoje i innych i czy posiadają wiedzę i umiejętności społeczne, które pozwalają im prawidłowo funkcjonować w środowisku. Czy uległy osłabieniu czynniki wpływające na występowanie zachowań ryzykownych oraz czy nastąpiło wzmocnienie 10
czynników chroniących przed tymi zachowaniami? Natomiast wyniki ewaluacji służą do oceny rezultatów i efektywności prowadzonych działań. Pozwalają także systematycznie i na bieżąco modyfikować Szkolny Program Profilaktyki uwzględniając aktualne potrzeby uczniów i rodziców naszej szkoły. Formy ewaluacji: zapisy w dziennikach szkolnych, ankiety, obserwacje, rozmowy z uczniami, nauczycielami, pedagogiem, dyrekcją i innymi pracownikami, rozmowy z uczniami, kronika klasy, szkoły, protokoły szkoleniowych rad pedagogicznych, protokoły z zebrań z rodzicami, protokoły z rad pedagogicznych, sprawozdania. 11