PRAWNA PODSTAWA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej art.72 2. Konwencja o Prawach Dziecka art. 3,art.19 i art. 33 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty ( Dz. U. Nr 67 z późn. zm.), np. art. 1 i inne 4. Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ( Dz. U. Nr 51, poz. 458 z późn. Zm.) 5. Rozporządzenie MEN z dnia 19 czerwca 2001 roku w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół wraz z rozporządzeniem zmieniającym z dnia 31 stycznia 2002 roku ( Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. Zm.) 6. Rozporządzenie MEN z dnia 12 sierpnia 1999 roku w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartej w podstawie programowej kształcenia ogólnego ( dz. U. Nr 67, poz. 756 z późn. Zm.) 7. Program Ochrony Zdrowia 8. Program Ochrony zdrowia Psychicznego 9. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 10. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii 11. Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV 12. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532)
PREAMBUŁA Człowiek jako istota społeczna nie potrafi żyć sam. Najlepiej rozwija się, uczy, pracuje, gdy ma wokół siebie innych ludzi. Nie zawsze jednak potrafi docenić obecność drugiego człowieka, W związku ze zwiększającą się potrzebą przeciwdziałania zjawiskom zagrażającym zdrowiu i bezpieczeństwu uczniów istnieje konieczność podjęcia kompleksowych działań profilaktycznych na terenie szkoły. Według Z. Gasia : Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczanie i likwidowanie czynników, które blokują prawidłowy rozwój i zaburzają zdrowe życie. Program Profilaktyki w I Liceum Ogólnokształcącym im. Filomatów Ziemi Michałowskiej w Brodnicy powstał w wyniku diagnozy środowiska szkolnego zgodnie z Programem Wychowawczym Szkoły i aktami prawa oświatowego. Misją naszego programu jest wychowanie uczniów naszej szkoły na ludzi rozumiejących siebie i umiejących żyć z innymi i dla innych. Głównymi założeniami programu jest kreowanie zdrowego stylu życia, zapobieganie zachowaniom agresywnym, profilaktyka uzależnień oraz szeroko rozumiana edukacja niezbędna do wyrobienia właściwych postaw i zachowań. Szkolny Program Profilaktyki I Liceum Ogólnokształcącego w Brodnicy powstał przy współpracy nauczycieli, uczniów oraz ich rodziców. Jego celem jest zapobieganie zachowaniom problemowym młodzieży. Realizując ten program dążymy do uwrażliwienia każdego ucznia na potrzeby innych ludzi, wyrobienia postawy szacunku dla mienia własnego i społecznego, pokazania jak można stać się odpowiedzialnym, dorosłym człowiekiem, umiejącym dokonywać właściwych wyborów w świecie pełnym relatywizmu moralnego.
ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Rozpowszechnianie prawdziwych i rzetelnych informacji o zjawisku, którego profilaktyka dotyczy. 2. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych, a w szczególności samoświadomości, samooceny, samodyscypliny. 3. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych, a w szczególności umiejętności empatycznych, współpracy, komunikowania się oraz rozwiązywania konfliktów. 4. Rozwijanie umiejętności podejmowania decyzji oraz rozwiązywania problemów, m.in. zdolności do wybierania pozytywnych stylów życia. 5. Rozwijanie związków z grupą społeczną i poczucia odpowiedzialności za grupę, do której jednostka należy. 6. Rozwijanie dojrzałej odpowiedzialności jako właściwego wzorca ról do naśladowania przez innych (np. postawa wobec środków psychoaktywnych; styl życia; podejmowanie decyzji). 7. Wspieranie środowiska rodzinnego, społecznego i środowiska pracy, które podnosiłoby jakość życia wszystkich jego członków. 8. Umożliwienie wczesnego rozpoznawania, diagnozowania zagrożeń oraz rozwijania strategii przeciwdziałania, bazujących na znajomości przyczyn szkodliwych uwarunkowań. CELE PROFILAKTYKI SZKOLNEJ Cele szczegółowe programu winny skupiać się na następujących zagadnieniach: 1. Niedopuszczenie do występowania zjawisk patologicznych na terenie szkoły. 2. Ograniczenie i eliminowanie zachowań agresywnych wśród młodzieży. 3. Rozwijanie dobrego kontaktu nauczycieli z instytucjami działającymi na rzecz bezpieczeństwa. 4. Podniesienie estetyki i czystości w szkole i jej otoczeniu. 5. Oddziaływanie szkoły na rzecz poprawy bezpieczeństwa młodzieży, w tym organizowanie im wolnego czasu w bezpiecznym środowisku. 6. Uświadamianie młodzieży zagrożeń występujących na drogach, dbanie o bezpieczeństwo w innych miejscach publicznych. 7. Prowadzenie poradnictwa i ostrzegawczej polityki informacyjno-profilaktycznej. 8. Kształtowanie odpowiedniej atmosfery w szkole oraz jej wizerunku jako szkoły bezpiecznej. 9. Propagowanie zdrowego stylu życia (aktywności ruchowej, racjonalnego odżywiania, unikanie nałogów i używek, unikanie sytuacji konfliktowych i stresów). DIAGNOZA PROBLEMÓW Spośród wszystkich faz rozwojowych okres dojrzewania stanowi szczególną fazę w życiu człowieka. Z perspektywy psychospołecznej właśnie wtedy dokonują się najważniejsze zmiany w zakresie obrazu siebie i społecznej percepcji jednostki, formowane są nowe wzorce relacji interpersonalnych, gwałtownie wzrasta liczba nowych doświadczeń osobistych i społecznych, rozwijane są umiejętności pozwalające na kształtowanie się poczucia własnej kompetencji. Tempo oraz sposoby osiągania celów rozwojowych zależą zarówno od samego nastolatka jak i od osób, z którymi się kontaktuje. Okres dojrzewania nie jest więc biernym oczekiwaniem na dorosłość i dojrzałość. Wręcz przeciwnie, w tej fazie
życia ludzie są bardzo aktywni, eksperymentują z nowymi zachowaniami, poszukują nowych ról, nabywają nowych doświadczeń, a tym samym stają się innymi ludźmi o nowych prawach i obowiązkach, mającymi nowe potrzeby i oczekiwania, wypełniającymi nowe zadania. W procesie tym niezwykle ważną rolę odgrywają znaczące osoby dorosłe, a zwłaszcza rodzice i nauczyciele. (Z. Gaś 1997) Budując i modyfikując program opieraliśmy się na: systemowym modelu profilaktyki zakładającym, iż niewłaściwe zachowania ucznia są wypadkową zależności zachodzących w środowisku szkolnym i domowym, a do osiągnięcia pożądanych efektów konieczna jest współpraca pomiędzy nauczycielami, dyrekcją szkoły, uczniami i rodzicami, modelu edukacji humanistycznej, którego celem jest rozwój osobowości ucznia, modelu edukacji społecznej, według którego niezbędne jest kształtowanie umiejętności przeciwstawiania się presji społecznej, modelu alternatywnych form, celem którego jest kształtowanie umiejętności aktywnego spędzania czasu wolnego w sposób konstruktywny, modelu promocji zdrowia obejmującym programy propagujące zdrowy styl życia bez nikotyny, alkoholu i narkotyków. KIERUNKI DZIAŁAŃ 1. stwarzanie uczniom warunków do samorealizacji, stawania się zdrowym fizycznie, psychicznie i społecznie, 2. przeciwdziałanie czynnikom szkodliwym dla zdrowia (stresom, różnego rodzaju zagrożeniom, przemocy, itp.), 3. rozwijanie zainteresowań i systemu wartości uczniów, 4. kształtowanie właściwych postaw społecznych wobec problemu uzależnień CZYNNIKI RYZYKA Do rozpoznanych w szkole czynników należą: 1. brak motywacji do nauki, 2. trudności w nauce, 3. wysoka absencja na zajęciach lekcyjnych, 4. używanie substancji psychoaktywnych, 5. problemy natury psychicznej: problemy uczuciowe, niska samoocena, zaburzenia nastroju, zaburzenia jedzenia, 6. brak kultury osobistej, 7. przemoc.
ZADANIA PROGRAMU UKIERUNKOWANE SĄ NA: 1. Promowanie rozwoju jednostek w kierunku realizowania ich potencjalnych możliwości - tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi. 2. Promowanie zdrowego stylu życia. 3. Przeciwdziałanie destrukcyjnym czynnikom takim jak: ryzyko utraty zdrowia i bezpieczeństwa, stresy rodzinne i szkolne, przemoc, izolacja społeczna, nikotynizm, alkoholizm, narkomania, przestępczość, prowadzenie niezdrowego stylu życia, trudności finansowe, niewłaściwe warunki mieszkaniowe itp. 4. Włączenie młodzieży w organizowanie i odpowiedzialne kontrolowanie swojego życia domowego i szkolnego (z uwzględnieniem problematyki wolności od środków odurzających). 5. Umożliwienie młodzieży kontaktu z placówkami przeznaczonymi do pomagania ludziom w pokonywaniu trudności, czemu winno towarzyszyć przekonanie młodzieży, że nie jest ona odpowiedzialna za problemy, jakie przeżywają inni ludzie, ale jest zobowiązana do pomagania im. W zakresie wiedzy dąży się do tego, aby wyposażyć młodego człowieka w: 1. Informacje dotyczące sposobów skutecznego radzenia sobie z przeżywanymi lękami, wynikającymi zarówno z problemów osobistych, jak i interakcji rówieśniczych. 2. Wiedzę o specyfice i chemicznej naturze poszczególnych środków odurzających i ich interakcjach. 3. Wiedzę o istocie wpływów środków odurzających na fizjologię układów: krążenia, oddechowego, nerwowego i rozrodczego. 4. Wiedzę o wpływie środków odurzających na sprawność koordynacji psychoruchowej, co jest szczególnie ważne przy prowadzeniu pojazdów mechanicznych oraz uprawianiu sportu. 5. Informacje o społecznych kosztach uzależnień. 6. Informacje prawne dotyczące odpowiedzialności karnej za przywłaszczenie cudzego mienia. 7. Wiedzę o istocie działania sekt. 8. Wiedzę o istocie działania i wpływu środków społecznego przekazu na zachowanie człowieka (zwłaszcza dzieci i młodzieży). W zakresie wartości młodzież winna zrozumieć, że stopniowo zwiększa się jej stopień swobody, ale równocześnie zwiększa się jej poziom odpowiedzialności. Młodzież powinna: 1. Umieć praktycznie zastosować zdobytą wiedzę i przewidywać skutki własnego działania; 2. Umieć budować koncepcję swojego życia i realizować wcześniej określone cele w oparciu o uczciwość i rzetelną pracę; 3. Umieć radzić sobie ze stresem, mieć zdrowy dystans do przeciwności losu oraz umieć odróżniać drobne niepowodzenia od prawdziwych problemów; 4. Rozwijać poczucie własnej wartości i akceptować pozytywne aspekty własnego dojrzewania i rozwoju.
STRUKTURA ODDZIAŁYWAŃ PROFILAKTYCZNYCH: RADA PEDAGOGICZNA - określa zadania w zakresie profilaktyki - określa zapotrzebowanie na realizację programów profilaktycznych - dokonuje analizy działalności profilaktycznej NAUCZYCIELE - współpracują z wychowawcami klas w realizacji zadań profilaktycznych - wykonują zalecenia zawarte w opiniach i orzeczeniach wydawanych przez PPP - doskonalą kwalifikacje i zdobywają nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych - wspierają rozwój uczniów poprzez np. organizowanie zajęć dla uczniów zdolnych, kółek zainteresowań itp. WYCHOWAWCY KLAS - integruje zespół klasowy - dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji ucznia w klasie - wyposaża ucznia w umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach - realizuje zadania w zakresie profilaktyki we współpracy z rodzicami uczniów DYREKTOR SZKOŁY - monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga w zakresie profilaktyki - diagnozuje oczekiwania uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki - współpracuje z podmiotami szkoły oraz instytucjami wspomagającymi działania z zakresu profilaktyki - wspiera oraz współorganizuje działania z zakresu profilaktyki szkolnej organizowanej w ramach Programu profilaktyki szkolnej PEDAGOG SZKOLNY - rozpoznaje indywidualne potrzeby uczniów oraz analizuje przyczyny niepowodzeń szkolnych - określa formy i sposoby udzielania uczniom, w tym uczniom z wybitnymi uzdolnieniami, pomocy psychologiczno-pedagogicznej, odpowiednio do rozpoznanych potrzeb - organizuje i prowadzi różne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów, rodziców i nauczycieli - podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające z Programu wychowawczego szkoły i Programu profilaktyki szkolnej w stosunku do uczniów, z udziałem rodziców i nauczycieli - wspiera działania opiekuńczo-wychowawcze nauczycieli, wynikające z Programu profilaktyki szkolnej
RADA RODZICÓW - opiniuje Program profilaktyki szkolnej - analizuje i diagnozuje opinie rodziców na temat profilaktyki - współpracuje z Radą Pedagogiczną, dyrektorem szkoły, wicedyrektorami, Samorządem Uczniowskim PLAN REALIZACJI DZIAŁAŃ Zadania Sposób realizacji Odpowiedzialni Sposób monitorowania 1.Motywowanie uczniów do nauki stosowanie metod aktywizujących w pracy z uczniami, kształtowanie systemu wartości uczniów zgodnie z przyjętymi normami społecznymi oraz określenie celów życiowych, nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia i umiejętności, z uczniami na temat skutecznych metod i technik uczenia się, planowania nauki i gospodarowania czasem wolnym, przygotowywanie uczniów do przedmiotowych konkursów zewnętrznych w ramach prowadzonych kół zainteresowań, wzbogacanie i doskonalenie warsztatu pracy nauczycieli nauczyciele przedmiotów wychowawcy klas nauczyciele przedmiotów dyrektor analiza ocen uczniów z poszczególnych przedmiotów, ankieta wśród uczniów i nauczycieli, analiza dokumentów
2.Zmniejszanie poziomu absencji uczniów w szkole i zapobieganie trudnościom dydaktycznym, i wychowawczym przeprowadzenie lekcji wychowawczych, dotyczących wpływu frekwencji na poziom wiedzy ucznia, przeprowadzanie indywidualnych spotkań z rodzicami (obowiązkowo w przypadku negatywnych zachowań ucznia ), diagnozowanie przyczyn absencji przez wychowawcę, pedagoga, wprowadzenie kontraktów edukacyjnych dla uczniów pełnoletnich z niską frekwencją, nagradzanie klas z najwyższą frekwencją śródroczną i roczną, udział w programach i projektach realizowanych w celu wyrównywania szans edukacyjnych uczniów, wyrównawczych i konsultacji dla uczniów z trudnościami, monitorowanie występujących trudności dydaktycznych i wychowawczych, powołanie zespołu wychowawczego podejmującego nauczyciele przedmiotów wychowawcy pedagog dyrektor zespół wychowawczy analiza dokumentacji ankieta wśród uczniów
działania na rzecz kompleksowej pomocy uczniom z trudnościami 3.Podnoszenie kultury osobistej uczniów, przeciwdziałanie przemocy, wzmacnianie postaw prospołecznych na temat: zasad dobrego wychowania i właściwego zachowania się w różnych sytuacjach, nieużywania wulgaryzmów, budowania empatii w grupie i tolerancji, skutecznych sposobów porozumiewania się z innymi, umiejętności rozwiązywania sytuacji konfliktowych, sztuki autoprezentacji, szukania autorytetów, zjawiska przemocy fizycznej i psychicznej, z młodzieżą o roli mediów w kształtowaniu negatywnych wzorców zachowań, organizowanie klasowych wyjść o charakterze kulturalnooświatowym, diagnozowanie sytuacji występowania przemocy fizycznej i psychicznej w szkole, zachęcanie młodzieży do wychowawcy klas nauczyciele: przedsiębiorczości, wychowania do życia w rodzinie, religii, dyrektor szkoły pedagog obserwacja uczniów podczas przerw, na lekcjach, podczas wyjść i wyjazdów szkolnych dokumentacja (zapisy w dziennikach i protokołach RP) ankieta
udziału w przedsięwzięciach charytatywnych, wolontariacie, działalności w młodzieżowych organizacjach samorządowych 4.Zapobieganie używania przez młodzież środków psychoaktywnych organizowanie i na temat: kształtowania umiejętności interpersonalnych, efektywnej pracy w grupie, asertywności, budowania systemu wartości, wyznaczanie celów życiowych, podejmowanie decyzji, planowania czasu wolnego, organizowanie zajęć dotyczących przyczyn i konsekwencji używania środków psychoaktywnych (papierosy, e- papierosy, alkohol, narkotyki, dopalacze), przeprowadzanie ankiet diagnozujących problem kontaktów uczniów z substancjami uzależniającymi, przedstawianie rodzicom wyników ankiet, dostarczanie informacji o przyczynach i objawach używania narkotyków, instytucjach wychowawcy klas pedagog koło teatralne zapisy w dziennikach ankieta wśród uczniów
świadczących pomoc, organizowanie i na temat: kształtowania umiejętności interpersonalnych, efektywnej pracy w grupie, asertywności, budowania systemu wartości, wyznaczanie celów życiowych, podejmowanie decyzji, planowania czasu wolnego, organizowanie zajęć dotyczących przyczyn i konsekwencji używania środków psychoaktywnych (papierosy, e- papierosy,alkohol, narkotyki, dopalacze), przeprowadzanie ankiet diagnozujących problem kontaktów uczniów z substancjami uzależniającymi, przedstawianie rodzicom wyników ankiet, dostarczanie informacji o przyczynach i objawach używania narkotyków, instytucjach świadczących pomoc, realizacja programu Ars, czyli jak dbać o miłość?, program
Profilaktyka a Ty 5. Przeciwdziałanie i rozwiązywanie problemów natury psychicznej: zaburzenia nastroju, nerwice, depresje, zaburzenia jedzenia. prowadzenie psychoedukacji wśród uczniów, rodziców, nauczycieli na temat przyczyn i objawów zaburzeń jedzenia, nerwic, depresji, samobójstw wśród młodzieży, organizowanie zajęć warsztatowych dotyczących radzenia sobie z emocjami, ze stresem, stwarzanie przyjaznych uczniowi warunków nauki w czasie lekcji, wychowawczych na temat: radzenia sobie z nieśmiałością i odrzuceniem. wychowawcy klas pedagog analiza dokumentacji ankieta wśród uczniów EWALUACJA PROGRAMU Szkolny program profilaktyki realizowany będzie przez trzy lata. Do całościowej oceny posłużą następujące wskaźniki skuteczności: 1. Wiedza, postawy i zachowanie uczniów: Czy uczniowie potrafią radzić sobie z trudnościami? Czy potrafią współpracować w grupie? Czy poznali podstawowe informacje dotyczące środków odurzających? Czy potrafią powstrzymać się przed używaniem tych substancji? Czy zrozumieli istotę przemocy, presji rówieśniczej, i potrafią się jej przeciwstawić, istotę problemów psychicznych: zaburzeń nastroju, nerwicy, depresji, zaburzeń w jedzeniu? Czy nabyli prawidłowe postawy wobec: nauki szkolnej używania środków psychoaktywnych i odurzających się rówieśników?
2. Aktywność alternatywna uczniów: Czy włączają się do różnorodnych działań i programów realizowanych na terenie szkoły? Czy uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych? Czy podejmują działania o charakterze charytatywnym, wolontarystycznym? 3. Zmiany w funkcjonowaniu szkolnym: Czy nastąpił wzrost osiągnięć szkolnych? Czy poprawiła się frekwencja uczniów na zajęciach? Czy nastąpiło zmniejszenie liczby aktów przemocy? Czy zmniejszyła się liczba interwencji wychowawczych w związku z problemami dydaktycznymi i wychowawczymi? Szkolny Program Profilaktyki został uchwalony przez Radę Rodziców w porozumieniu z Radą Pedagogiczną w dniu 30 września 2014 roku Szkolny Program Profilaktyki został zaopiniowany przez Radę Pedagogiczną w dniu 15 września 2014 roku i wchodzi w życie z dniem uchwalenia