Makroekonomia II Wykład 3 POLITKA PIENIĘŻNA POLITKA FISKALNA PLAN POLITKA PIENIĘŻNA. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza.2 Insrumeny poliyki pieniężnej 2. Popy na pieniądz 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej 3. Cele banku cenralnego 3.2 Reguła sopy procenowej 4. Dynamika długu i deficy 4.2 Deficy srukuralny i cykliczny 4.3 Deficy a podaż pieniądza 5. Równoważność Ricardiańska
. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza /3 Deerminany podaży pieniądza: ank cenralny dosarcza bazę pieniężną, czyli goówkę w obiegu poza kasami banków (CU) i rezerwy banków komercyjnych (RES) ASE CU Podaż pieniądza jes sumą goówki (CU) i depozyów (DEP) M CU RES DEP. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza 2/3 Zależność między podażą pieniądza a bazą pieniężną Goówka aza pieniężna Rezerwy Kreacja pieniądza w sysemie bankowym Depozyy Podaż pieniądza 2
. Podaż pieniądza. Sysem rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza 3/3 Podaż pieniądza jes wielokronością bazy pieniężnej M cu cu res 4243 mnoznik pieniezny Mnożnik pieniężny spada gdy sopa goówka-depozyy cu rośnie sopa rezerwy-depozyy res rośnie ASE.2 Insrumeny poliyki pieniężnej. Podaż pieniądza Rezerwa obowiązkowa jes minimalnym poziomem rezerw, kóre banki komercyjne muszą urzymywać jako odseek depozyów na żądanie. Rzadko zmieniana. ank cenralny udziela akże pożyczek bankom komercyjnym. Sopa oprocenowania ych pożyczek nazywana jes sopą dyskonową. Operacje owarego rynku, zakup i sprzedaż papierów warościowych na rynku pieniężnym jes głównym insrumenem poliyki pieniężnej. Zakup papierów oznacza wzros podaży pieniądza (zwiększenie płynności). 3
2. Popy na pieniądz /3 2. Popy na pieniądz Pieniądz jes: Środkiem wymiany powszechnie akcepowany w ransakcjach (zależy od warości ransakcji). Środkiem przechowywania warości pieniądz może być używany do międzyokresowego ransferu siły nabywczej (zależy od czynników wpływających na skład porfela akywów). Jednoską rozrachunkową ceny są wyrażone w pieniądzu. 2. Popy na pieniądz 2/3 2. Popy na pieniądz Decyzje doyczące składu porfela są podejmowane na podsawie nasępujących charakerysyk akywów Oczekiwana sopa zwrou Ryzyko Płynność Warość całego porfela zależy od poziomu bogacwa. 4
2. Popy na pieniądz 3/3 2. Popy na pieniądz Funkcja popyu na pieniądz gdzie M d popy na pieniądz w ujęciu nominalnym P ogólny poziom cen realny dochód ( i) M d P L, i nominalne oprocenowanie innych akywów L funkcja uzależniająca popy na realne zasoby pieniądza od dochodu i sopy procenowej 3. Cele banku cenralnego /8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Sabilność cen jes dominującym celem banków cenralnych. Najczęściej jes o jedyny cel. Inne cele mogą być osiągane, jeśli cel główny nie jes zagrożony (uzupełniające cele makroekonomiczne): Poziom zarudnienia Wspieranie poliyki rządu Cele związane ze sabilnością sysemu finansowego 5
3. Cele banku cenralnego 2/8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Dlaczego wysoka sopa wzrosu gospodarczego nie sanowi jednego z celów banku cenralnego? MV P gdzie M podaż pieniądza, V prędkość obiegu pieniądza, P ogólny poziom cen, realny dochód (PK) Według ilościowej eorii pieniądza pieniądz jes neuralny w długim okresie. Zmiany w podaży pieniądza wpływają jedynie na zmiany ogólnego poziomu cen w długim okresie. 3. Cele banku cenralnego 3/8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej W krókim okresie dososowania cen i płac są powolne. Zmiany w podaży pieniądza mają wpływ na realny dochód. W krókim okresie poliyka pieniężna jes ważnym środkiem do osiągnięcia celu sabilizacji dochodu. WNIOSEK: ank cenralny musi osiągnąć równowagę między sabilizacją dochodu a sabilizacją inflacji. 6
3. Cele banku cenralnego 4/8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej W przypadku szoku popyowego nie ma sprzeczności między sabilizacją produkcji a sabilizacją inflacji. P LRAS E SRAS AD 0 AD Dodani szok popyowy powoduje wzros produkcji i inflacji. Resrykcyjna poliyka pieniężna przywróci równowagę w E. 3. Cele banku cenralnego 5/8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Ujemny szok popyowy powoduje recesję i deflację. P LRAS E SRAS AD AD 0 Poluzowanie poliyki pieniężnej (spadek sóp procenowych) pobudza wydaki (niebieska srzałka) i przywraca równowagę. 7
3. Cele banku cenralnego 6/8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej W przypadku szoku podażowego (SRAS 0 SRAS ), wysępuje konflik między celem sabilizacji dochodu i inflacji. P E LRAS E 2 E 0 SRAS SRAS 0 AD 0 AD Poluzowanie poliyki pieniężnej po negaywnym szoku podażowym pobudza wydaki. Produkcja wraca do równowagi, ale ceny rosną jeszcze silniej. 3. Cele banku cenralnego 7/8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Negaywny szok podażowy (c.d.) P LRAS SRAS SRAS 0 E E 0 AD 0 AD Zacieśnienie poliyki pieniężnej po negaywnym szoku podażowym pozwala uniknąć wzrosu cen. Recesja się pogłębia! 8
3. Cele banku cenralnego 8/8 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Kiedy szok podażowy doyka gospodarkę, isnieje wymienność między celem sabilizacji produkcji a sabilizacji cen (inflacji). Sabilizacja cen C z awersją do inflacji C z awersją do bezrobocia Preferencje banku cenralnego mają znaczenie! Sabilizacja dochodu 3.2 Reguła sopy procenowej /4 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Poliyka konroli agregau pieniężnego zosała porzucona ze względu na niesabilność popyu na pieniądz. V P M M P } in eq. L V e (, r π ) V L Jeśli V nie jes sała, sopa inflacji równa się empu wzrosu nominalnej podaży pieniądza minus empo wzrosu realnego popyu na pieniądz. L M M L L π π M M L L 9
3.2 Reguła sopy procenowej 2/4 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Wnioski: Ścisły związek między podażą pieniądza a inflacją zanikł. Prędkość obiegu pieniądza zależy od zmian nominalnej sopy procenowej. Zagregowany popy i produkcja zależą od realnej sopy procenowej. Konrola sopy procenowej pozwala bankowi cenralnemu osiągnąć swoje cele, zn. sabilizację dochodu i inflacji. 3.2 Reguła sopy procenowej 3/4 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Zgodnie z regułą Taylora poliyka pieniężna może być opisana jako reakcja sopy procenowej banku cenralnego w odpowiedzi na odchylenia: i Inflacji od celu (π * ) Realnego PK od poencjalnego PK (y * ) Reguła Taylora: r π h * ( π π ) g( y y ) yln, (y y * )( * )/ * luka produkową w % poencjalnego PK. 0
3.2 Reguła sopy procenowej 4/4 3. Prowadzenie poliyki pieniężnej Im wyższy poziom h, ym większymi podwyżkami sopy procenowej zareaguje bank cenralny na wzros inflacji. i r π h * ( π π ) g( y y ) Współczynniki w regule Taylora są odzwierciedleniem wag obu celów (sabilizacji dochodu i sabilizacji inflacji) Im większa warość g, ym większymi zmianami sopy procenowej zareaguje bank cenralny na odchylenie PK od poencjalnego. Zadania Zadanie Dochodowa elasyczność popyu na pieniądz wynosi 2/3 i oczekuje się wzrosu realnego dochodu w nasępnym okresie o 3% oraz nie oczekuje się zmian realnej sopy procenowej. ank cenralny zapowiada obniżenie bazy monearnej o % i redukcję sopy rezerw do depozyów do akiego poziomu, że mnożnik pieniężny wzrośnie o 4%. a) Jaka będzie sopa inflacji w nasępnym okresie, jeśli zapowiedzi banku cenralnego są uznawane za prawdziwe, ale oczekiwana inflacja nie zmienia się? b) Realna podaż pieniądza wynosi 200. Jaka będzie warość przychodów z emisji pieniądza (wykorzysaj obliczenia z (a))
Zadania Zadanie 2 Wykres prędkości obiegu pieniądza M2 (mierzonej na lewej osi) oraz sosunku bogacwa (mająku) gospodarsw domowych do ich dochodu do dyspozycji (mierzonego na prawej osi) w Wielkiej ryanii. 2,2 2,8,6,4,2 996 997 998 999 2000 200 2002 2003 2004 2005 2006 2007 000,0 900,0 800,0 700,0 600,0 500,0 400,0 V dla M2 Mająek (% dochodu do dyspozycji) Zadania Zadanie 2 c.d. a) W UK swierdzono silną zależność między popyem na pieniądz a wielkością bogacwa (mająku) gospodarsw domowych. Czy wzros mająku może być przyczyną spadku prędkości obiegu pieniądza, kórą przedsawiono na wykresie? b) Załóżmy, że bank cenralny UK nie uwzględniał wpływu bogacwa na popy na pieniądz i przyjął, że elasyczność popyu na pieniądz względem dochodu wynosi w przybliżeniu. Chcąc urzymać ceny na sałym poziomie (inflacja równa zero) zwiększał podaż pieniądza w empie wzrosu realnego dochodu (zn. M/M /). Korzysając z równania ilościowego pieniądza wyrażonego w sopach wzrosu, po pierwsze wyjaśnij, czy bank cenralny osiągnąłby swój cel, gdyby przyjęe przez niego założenia były słuszne. Po drugie, uwzględnij wpływ rosnącego mająku na popy na pieniądz i odpowiedz na pyanie, czy inflacja będzie większa, czy mniejsza od zera? 2
Zadania Zadanie 3 Wielkość bazy monearnej wynosi 000. Sosunek depozyów oszczędnościowych do depozyów na żądanie 0,3, sosunek goówki do depozyów na żądanie0,2. Sopa rezerw obowiązkowych 20% depozyów na żądanie, zaś sopa rezerw nadobowiązkowych 0% depozyów na żądanie. Oblicz wielkość M2. Zadania Zadanie 4 Tabela przedsawia wyniki analizy związku między nasawieniem w poliyce pieniężnej a sopniem niezależności banku cenralnego (w procenach banków, kóre prowadzą luźną, neuralną i resrykcyjną poliykę). Jak można je wyłumaczyć? Sopień Nasawienie w poliyce pieniężnej niezależności Luźna Neuralna Resrykcyjna TOTAL Niski 5.6 3. 35.3 00 % Wysoki 43 30.3 26.6 00 % 3
4. Dynamika długu i deficy /5 Deficy budżeowy w roku wynosi defici r G Dług publiczny na koniec roku - G Wydaki na dobra i usługi w roku r realna sopa procenowa T Podaki pomniejszone o ransfery w roku. T 4. Dynamika długu i deficy 2/5 Dla oceny bieżącej poliyki fiskalnej waro podzielić deficy na dwie części Płaności odsekowe Deficy pierwony 4
5 4. Dynamika długu i deficy 3/5 Zmiana warości długu publicznego w okresie jes równa deficyowi w okresie : Dług na koniec okresu wynosi: defici ( ) T G r 4. Dynamika długu i deficy 4/5 W gospodarce charakeryzującej się dodanią sopą wzrosu sensowne jes analizowanie sosunku długu do PK. ( ) ( ) ( ) T G g r T G r T G r
4. Dynamika długu i deficy 5/5 ( r g) G T Zmiana sosunku długu do PK zależy od dwóch czynników: Różnicy między sopą procenową a sopą wzrosu gospodarczego pomnożoną przez począkową warość sosunku dług/pk. Sosunku deficyu pierwonego do PK. 4.2 Deficy srukuralny i cykliczny Efekem ubocznym auomaycznych sabilizaorów jes endencja do wzrosu deficyu w okresach recesji i spadku przy ożywieniu gospodarczym. Aby odróżnić zmiany w deficycie wynikające z cykli koniunkuralnych od zmian w nasawieniu w poliyce fiskalnej, powinniśmy rozparywać deficy odpowiadający produkowi poencjalnemu. Deficy srukuralny pokazuje warość deficyu, kóra byłaby rejesrowana, gdyby produkcja odpowiadała poziomowi pełnego zarudnienia (bezrobocie na poziomie nauralnym). 6
4.3 Deficy a podaż pieniądza /4 Deficy budżeowy może być finansowany dwoma meodami Pożyczkami (emisją papierów warościowych) lub emisją pieniądza. Moneyzacja długu jes procesem polegającym na emisji rządowych papierów warościowych i zmuszeniu banku cenralnego do ich zakupu. Zakup papierów przez bank cenralny jes finansowany emisją pieniądza, kóre są wykorzysywane do pokrycia deficyu. 4.3 Deficy a podaż pieniądza 2/4 Rena emisyjna o realna warość dochodów osiąganych przez rząd z wyłącznego prawa do emisji pieniądza. M rena P Przyjmijmy AZA M Rena emisyjna o iloczyn sopy wzrosu nominalnej podaży pieniądza i realnych zasobów pieniądza. rena M M M P 7
4.3 Deficy a podaż pieniądza 3/4 Wyprowadziliśmy dwie zależności M M rena M P M P M rena L, M d L, e ( rπ ) e ( r π ) Tempo wzrosu nominalnej podaży pieniądza ma niejednoznaczny wpływ na warość dochodów z reny emisyjnej 4.3 Deficy a podaż pieniądza 4/4 Rena emisyjna a empo wzrosu podaży pieniądza: Rena emisyjna jes począkowo rosnącą, a później malejącą funkcją empa wzrosu nominalnej podaży pieniądza. 8
5. Równoważność Ricardiańska /3 5. Równoważność Ricardiańska Koncepcja Równoważności Ricardiańskiej sprowadza się do swierdzenia, że Dla danego poziomu wydaków rządowych, sposób finansowania ych wydaków nie ma znaczenia, zn. realna konsumpcja, inwesycje i dochód nie są od sposobu finansowania zależne Dokładniej, finansowanie przez zwiększone wpływy podakowe lub finansowanie długiem nie ma znaczenia dla poziomu konsumpcji. W ym sensie podaki i dług są równoważne. 5. Równoważność Ricardiańska 2/3 5. Równoważność Ricardiańska Wydaki rządowe są niezmienione, ale rząd redukuje podaki Czy planowana konsumpcja musi ulec zmianie? Dzisiejszy dochód do dyspozycji rośnie, ale może zmienić się oczekiwany dochód do dyspozycji w przyszłości. Obniżenie podaków dziś i zwiększenie długu będzie wymagało w przyszłości wzrosu podaków, aby dług rządu był spłacony. Racjonalni konsumenci spodziewając się wzrosu podaków, nie zwiększą konsumpcji, przeznaczając wzros dochodu do dyspozycji na oszczędności. Obniżka podaków nie ma wpływu na wielkość konsumpcji! 9
5. Równoważność Ricardiańska 3/3 5. Równoważność Ricardiańska Argumeny przeciwników: Krókowzroczność Ograniczenia płynności rak alruizmu Zadania Zadanie Wiadomo, że realna warość zakupów rządowych G400, zaś podaki neo (T) są proporcjonalne do dochodu i wynoszą T0,2. Dług rządowy zaciągnięy w laach poprzednich wynosi 000, zaś sopa oprocenowanie obligacji r0,. Inflacja wynosi zero, a ogólny poziom cen P2. a) Zapisz ograniczenie budżeowe rządu i oblicz wysokość całkowiego deficyu, jeśli warość produkcji 4000. Oblicz wysokość deficyu cyklicznego wiedząc, że warość produkcji poencjalnej 8000. b) Jaka będzie warość deficyu całkowiego przy produkcji 4000, ale rząd osiąga dodakowe przychody z reny emisyjnej. Wzros nominalnej podaży pieniądza (bazy monearnej wynosi 200. c) Jaki będzie wpływ zwiększenia bazy monearnej o 200 na wielkość podaży pieniądza M, skoro sopa rezerw obowiązkowych wynosi 0,5, a ponado banki komercyjne urzymują rezerwy nadobowiązkowe w wysokości 5 procen (czyli 0,05) depozyów. Sopa goówki w obiegu pozabankowym do depozyów jes równa 0,6. 20
Zadania Zadanie 2 Syuację budżeu pańswa możemy ocenić na podsawie nasępujących realnych warości. Dług na koniec poprzedniego okresu wynosił 400, realna sopa procenowa jes sała i równa r0,05, wydaki rządu na zakup dóbr i usług G 400, zaś podaki są proporcjonalne do dochodu i sawka podaku τ0,. Dochód w poprzednim okresie 2000 i wiadomo, że empo jego wzrosu jes sałe i równe g y 0,02. a) Oblicz warość całkowiego deficyu i długu publicznego w okresie. b) Jaka powinna być warość deficyu pierwonego w sosunku do PK kóra pozwoliłaby urzymać sosunek długu do PK na sałym poziomie w długim okresie? Ile musiałaby wynosić warość całkowiych dochodów z podaków w okresie, aby sosunek długu do PK nie zmienił się? 2