MAKROEKONOMIA II K A T A R Z Y N A Ś L E D Z I E W S K A

Transkrypt

1 MAKROEKONOMIA II KATARZYNA ŚLEDZIEWSKA

2 WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna

3 WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna

4 RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUG W GOSPODARCE OTWARTEJ S = I + CA = I + NX Metoda alternatywna: Y = C d + I d + G + NX NX = Y (C d + I d + G)

5 RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUG W GOSPODARCE OTWARTEJ Mała otwarta gospodarka: kraj zbyt mały, aby mieć wpływ na światową realną stopę procentową Światowa realna stopa procentowa (r w ) realna stopa procentowa w międzynarodowym rynku kapitałowym Kluczowe założenie Mieszkańcy małej otwartej gospodarce mogą pożyczać po oczekiwanej światowej realnej stopie procentowej

6 RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUG W GOSPODARCE OTWARTEJ Światowa realna stopa procentowa S Mała otwarta gospodarka, która pożycza za granicą I pożądane inwestycje pożądane oszczędności

7 RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUG W GOSPODARCE OTWARTEJ Światowa realna stopa procentowa S Mała otwarta gospodarka, która pożycza od zagranicy I pożądane inwestycje pożądane oszczędności

8 RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I USŁUG W GOSPODARCE OTWARTEJ Rezultat: r w S d > I d, S d = I d, lub S d < I d S d > I d, NX > 0 S d = I d, NX = 0 S d < I d, NX < 0 Eksport netto = zagraniczne pożyczki netto = bilans obrotów bieżących

9 SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE Przejściowy dochodów oszczędności zagranicznych pożyczek netto

10 SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE Światowa realna stopa procentowa S S NX spada I pożądane inwestycje pożądane oszczędności

11 SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE Przejściowy dochodów oszczędności zagranicznych pożyczek netto MPK

12 SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE Światowa realna stopa procentowa S NX wzrasta I I pożądane inwestycje pożądane oszczędności

13 SKUTKI SZOKÓW GOSPODARCZYCH W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE Przejściowy dochodów oszczędności zagranicznych pożyczek netto MPK inwestycji zagranicznych pożyczek netto

14 POLITYKA FISKALNA W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE Światowa realna stopa procentowa S S 2. CA 1. G I pożądane inwestycje pożądane oszczędności

15 POLITYKA FISKALNA W MAŁEJ OTWARTEJ GOSPODARCE Czy faktycznie jest silny związek między deficytem obrotów bieżących i deficytem budżetowym? hipoteza podwójnego deficytu Greenspan (2005) i Ferguson (2004) nieistotne dla bilansu obrotów bieżących są zmiany w budżetach państw

16 BILANS OBROTÓW BIEŻĄCYCH DO PKB, ŚREDNIA Eurostat

17 UDZIAŁ DEFICYTU (-) I NADWYŻKI (+) BUDŻETOWEJ W PKB, 2011 Eurostat

18 TWIN DEFICITS Jeśli deficytu budżetowego różne polityki I. wzrost wydatków rządowych (Baxter 1995, FRBSF 2005) oszczędności 2 sposoby : 1. wydatków 2. godzin pracy & dochodu wydajności kapitału & inwestycji II. podatków ludzie chętniej pracują; produkcja i produktywność inwestycji

19 TWIN DEFICITS Dyskusja pożyczek rządowych stopy procentowej inwestycji (Kim i Roubini 2004) wzrost oszczędności prywatnych i spadek inwestycji krajowych - wystarczające, aby zrekompensować spadek rządowych oszczędności CA.

20 WSKAŹNIK OBCIĄŻENIA DEMOGRAFICZNEGO % osób powyżej 64 roku życia do pracującej populacji % osób poniżej 15 roku życia do pracującej populacji Wysoki udział osób na utrzymaniu oszczędności, CA (IMF, 2006). Mierzony wskaźnikiem obciążenia demograficznego (Ca Zorzi a M., ChudikA, Dieppe A. 2012)

21 WSKAŹNIK OBCIĄŻENIA DEMOGRAFICZNEGO, OSOBY STARSZE

22 WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna Czym jest pieniądz? Podaż pieniądza Popyt na pieniądz Prowadzenie polityki pieniężnej

23 WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna Czym jest pieniądz? Podaż pieniądza Agregaty pieniężne System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza Instrumenty polityki pieniężnej

24 CZYM JEST PIENIĄDZ? Pieniądze aktywa, które są powszechnie stosowane i akceptowane jako środek płatniczy Funkcje pieniądza środek wymiany, środek oszczędzania (jednostka rozliczeniowa), miernik wartości

25 CZYM JEST PIENIĄDZ? Pieniądz towarowy Pieniądz papierowy Pieniądz symboliczny Opowieść o papierosach w obozie wojennym

26 CZYM JEST PIENIĄDZ? Podaż pieniądza = zasób pieniądza = kwota dostępna w gospodarce W jaki sposób bank centralny kraju, zwiększa podaż pieniądza? Operacje otwartego rynku podaż pieniądza używa nowo wydrukowanego pieniądza na zakup aktywów finansowych podaż pieniądza sprzedaż aktywów finansowych Może też kupić nowo wyemitowane obligacje bezpośrednio od rządu ten sam efekt: rząd finansuje swoje wydatki bezpośrednio drukując pieniądze zdarza się to często w niektórych krajach

27 WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna Czym jest pieniądz? Podaż pieniądza Agregaty pieniężne Banki System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza Instrumenty polityki pieniężnej

28 AGREGATY PIENIĘŻNE Rozróżnienie co jest pieniądzem od tego co nie jest czasem trudne Nie ma jednej najlepszej miary pieniądza W USA w końcu 2002 r. rozróżniano cztery rodzaje podaży pieniądza M1 M2 M3 L

29 AGREGATY PIENIĘŻNE Wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego M0 Wąski pieniądz M1 gotówka w obiegu + bankowe wkłady a vista środek wymiany najwyższa płynność wszystkie komponenty M1 są używane w dokonywaniu płatności M1 jest najbliższym agregatem do teoretycznego opisu pieniędzy

30 AGREGATY PIENIĘŻNE, M1, MLD EURO strefa euro Wielka Brytania Źródło: Eurostat

31 AGREGATY PIENIĘŻNE, M1, MLD EURO Bułgaria Rumunia Węgry Rep. Czeska Dania Polska Źródło: Eurostat

32 AGREGATY PIENIĘŻNE W 2012 roku M1: 3300 USD za osobę badania pokazują, ludzie posiadają jedynie o 100 dolarów niektóre są w posiadaniu przedsiębiorstw większość jest w posiadaniu zagranicy cudzoziemcy trzymają dolary inflacja w walucie lokalnej i destabilizacja polityczna

33 AGREGATY PIENIĘŻNE Miara pośrednia M2 dodatkowo aktywa o różnym stopniu płynności M2 = M1 + bankowe wkłady terminowe o nieograniczonej dostępności mogą być przekształcone w komponenty wąskiego pieniądza po upływie pewnego czasu i/lub poniesieniu kosztu

34 AGREGATY PIENIĘŻNE, M2, MLD EURO strefa euro Wielka Brytania Źródło: Eurostat

35 AGREGATY PIENIĘŻNE, M2, MLD EURO Bułgaria Wegry Rumunia Rep. Czeska Dania Polska Źródło: Eurostat

36 AGREGATY PIENIĘŻNE, M2/M1 Źródło: Eurostat

37 AGREGATY PIENIĘŻNE Szeroki pieniądz M3 Wysoka płynność oraz przewidywalność ceny włączonych aktywów substytuty pieniądza. Mniej narażony na wahania wynikające z substytucji aktywów wchodzących w jego skład.

38 AGREGATY PIENIĘŻNE, M3, MLD EURO strefa euro Wielka Brytania Źródło: Eurostat

39 AGREGATY PIENIĘŻNE, M3, MLD EURO Bułgaria Rumunia Wegry Rep. Czeska Dania Polska Źródło: Eurostat

40 AGREGATY PIENIĘŻNE, M3/M2 Źródło: Eurostat

41 AGREGATY PIENIĘŻNE Definicje agregatów w strefie euro (i Polsce) M1 M2 M3 Gotówka w obiegu Depozyty bieżące Depozyty z terminem pierwotnym do 2 lat Depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie Operacje z przyrzeczeniem odkupu Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pieniężnego Dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat Źródło:

42 MIARY PIENIĄDZA (W MLD PLN) W POLSCE M0 M1 M2 M3 gru 96 lip 97 lut 98 wrz 98 kwi 99 lis 99 cze 00 sty 01 sie 01 mar 02 paź 02 maj 03 gru 03 lip 04 lut 05 wrz 05 kwi 06 lis 06 cze 07 sty 08 sie 08 mar 09 paz 09 maj 10 gru 10 lip 11 lut 12 wrz 12 kwi 13

43 M2/PKB W % strefa euro UE Polska Źródło: WDI

44 WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna Czym jest pieniądz? Podaż pieniądza Agregaty pieniężne Banki System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza Instrumenty polityki pieniężnej

45 BANK CENTRALNY Publiczna lub parapubliczna organizacja Ma uprawnienia do kontrolowania obiegu pieniądza i kredytu Bank banków Wytwarza 2 rodzaje pieniądza: Emituje gotówkę (niekiedy Skarb Państwa) Tworzy rezerwy bankowe Wkłady trzymane przez banki komercyjne w banku centralnym Baza monetarna M0 Suma gotówki i rezerw banków komercyjnych

46 STOPY PROCENTOWE GŁÓWNYCH BANKÓW CENTRALNYCH Źródło: Dane Bloomberg

47 BANKI KOMERCYJNE Pośrednicy finansowi Tradycyjnie: gromadzą fundusze właścicieli wkładów i wykorzystują w celu udzielania kredytów Zarządzanie portfelami aktywów w imieniu klientów Przekształcanie terminów płatności przyjmowanie krótkoterminowych zobowiązań i wykorzystywanie ich w celu tworzenia długoterminowych aktywów np. banki udzielają długoterminowych kredytów (aktywa) a przyjmują wkłady krótkoterminowe (pasywa) Pewne ryzyko run na bank

48 BILANS BANKU KOMERCYJNEGO Aktywa Gotówka w skarbcu i wkłady w banku centralnym Pasywa Zobowiązania wobec banku centralnego Papiery wartościowe Wkłady klientów Kredyty Wartość netto

49 WYKŁAD IV PIENIĄDZ Równowaga na rynku dóbr w gospodarce zamkniętej Pieniądz i polityka pieniężna Czym jest pieniądz? Podaż pieniądza Agregaty pieniężne Banki System rezerwy ułamkowej i podaż pieniądza Instrumenty polityki pieniężnej

50 SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA Determinanty podaży pieniądza: Bank centralny dostarcza bazę pieniężną gotówkę w obiegu poza kasami banków (CU) rezerwy banków komercyjnych (RES) Podaż pieniądza jest sumą gotówki (CU) i depozytów (DEP)

51 SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA Zależność między podażą pieniądza a bazą pieniężną Baza pieniężna Gotówka Rezerwy Kreacja pieniądza w systemie bankowym Podaż pieniądza Depozyty

52 SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA Kreacja pieniądza w sektorze banków komercyjnych Bilans banku komercyjnego w systemie 100-procentowej rezerwy AKTYWA PASYWA Rezerwy 1000 Depozyty 1000 Spadek ilości gotówki o x wzrost depozytów o x sektor banków komercyjnych nie wpływa na podaż pieniądza.

53 SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA Bilans sektora banków komercyjnych w systemie rezerwy ułamkowej BANK AKTYWA PASYWA A Rezerwy 200 Kredyty 800 B Rezerwy 160 Kredyty 640 C Rezerwy 128 Kredyty 512 D Rezerwy 102,4 Kredyty 409,6 Depozyty 1000 Depozyty 800 Depozyty 640 Depozyty 512

54 SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA Proces kreacji pieniądza w sektorze bankowym może być kontynuowany bez końca ilość generowanego pieniądza jest skończona Bank centralny kontroluje wielkość bazy pieniężnej nie kontroluje bezpośrednio podaży pieniądza / re / 1 / /

55 SYSTEM REZERWY UŁAMKOWEJ I PODAŻ PIENIĄDZA Podaż pieniądza jest wielokrotnością bazy pieniężnej 1 Mnożnik pieniężny gdy stopa gotówka-depozyty cu stopa rezerwy-depozyty re