Determinanty dochodu narodowego. Analiza krótkookresowa

Transkrypt

1 Determinanty dochodu narodowego Analiza krótkookresowa

2 Produkcja potencjalna i faktyczna Produkcja potencjalna to produkcja, która może być wytworzona w gospodarce przy racjonalnym wykorzystaniu wszystkich czynników produkcji (gdyby wszystkie rynki w gospodarce znajdowały się w stanie równowagi). Zależy od: wielkości zasobów czynników produkcji występujących w gospodarce, efektywności wykorzystania dostępnych zasobów. 2

3 Produkcja potencjalna i faktyczna Produkcja faktyczna oznacza produkcję rzeczywiście wytwarzaną w gospodarce. Jej poziom jest wyznaczany przez możliwości opłacalnej sprzedaży. Przy odpowiednio wysokim popycie może osiągnąć poziom produkcji potencjalnej. Z reguły jest niższa od niej, co oznacza, że zasoby czynników produkcji nie są w pełni wykorzystane. 3

4 Agregatowy popyt Jest to łączna ilość towarów, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach, czyli przy występowaniu określonych czynników takich, jak: ogólny poziom cen, wysokość dochodów ludności (dochód narodowy na 1 mieszkańca). 4

5 Agregatowa podaż Jest to łączna ilość towarów, jaką producenci decydują się wytworzyć w danych warunkach i dostarczyć na rynek. Zależy od: wielkości zasobów czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania, ogólnego poziomu cen, kosztów produkcji ponoszonych przy wytwarzaniu towarów. 5

6 Krzywe agregatowego popytu i podaży Poziom cen AS AD Y P Dochód narodowy 6

7 Prawo Saya Produkcja towarów przynosi efektywny (zrealizowany w wydatkach) globalny popyt wystarczający na zakup całej podaży towarów. 7

8 Keynesizm a neoklasycyzm Zgodnie ze stanowiskiem neoklasycznym dochód narodowy zależy od zasobów czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania; jest to podejście podażowe (pełne wykorzystanie czynników produkcji, płace i ceny są doskonale giętkie, analiza długookresowa), Według keynesistów dochód narodowy zależy od wielkości agregatowego popytu na towary (niepełne wykorzystanie czynników produkcji, ceny i płace są ustalone na danym poziomie, analiza krótkookresowa). 8

9 Równowaga na rynku towarów Równowaga na rynku towarów oznacza sytuację, w której nabywcy chcą kupić dokładnie taką ilość towarów, jaką się w gospodarce wytwarza. W sytuacji równowagi łączne zamierzone (planowane) wydatki na towary są równe wielkości produkcji tych towarów. Y = AD AD = C + I + G + (Ex Im) 9

10 Dochody gospodarstw domowych mogą być przeznaczone na konsumpcję lub na oszczędności. Y = C + S wysokość dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe wielkość nagromadzonego majątku (bogactwa). 10

11 Wydatki konsumpcyjne Funkcja konsumpcji C C a 45 o Dochód narodowy 11

12 Funkcja konsumpcji Nachylenie prostej ilustrującej funkcję konsumpcji zależy od wysokości krańcowej skłonności do konsumpcji (MPC). C MPC Y C Ca MPC Y C = ,8Y 12

13 Funkcja oszczędności Oszczędności są nieskonsumowaną częścią dochodu narodowego. Funkcja oszczędności określa poziom zamierzonych oszczędności przy różnych poziomach dochodu narodowego. 13

14 Oszczędności Funkcja oszczędności S 45 o Dochód narodowy 14

15 Funkcja oszczędności Nachylenie prostej ilustrującej funkcję oszczędności zależy od wysokości krańcowej skłonności do oszczędzania (MPS). MPS S Y S Ca (1 MPC ) Y S = ,2Y 15

16 Inwestycje Inwestycje to zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa. Inwestycje są związane z powiększaniem lub utrzymywaniem zasobów kapitału fizycznego w postaci maszyn i urządzeń, budynków oraz zapasów. Inwestycje: są częścią agregatowego popytu na towary, dlatego ich zmiany wpływają na zmiany popytu i dochodu narodowego, przyczyniają się do rozbudowy zdolności wytwórczych gospodarki i wzrostu produkcji potencjalnej. 16

17 Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki Funkcja agregatowego popytu: AD C MPC Y a I a Funkcja ta określa poziom zamierzonych łącznych wydatków na towary przy różnych poziomach dochodu narodowego. 17

18 Agregatowy popyt, konsumpcja Funkcja agregatowego popytu AD = C + I C C a 45 o Y r Dochód narodowy 18

19 Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki Równowaga na rynku towarów ma miejsce, gdy łączne zamierzone wydatki są równe faktycznie wytworzonemu dochodowi narodowemu. Y AD C S C I 19

20 Agregatowy popyt, konsumpcja Inwestycje a dochód narodowy AD 1 = C + I 1 AD 0 = C + I 0 ΔI ΔY 45 o Y r0 Y r1 Dochód narodowy 20

21 Y I C=8+0,7Y AD=C+I Y-AD Zapasy Produkcja Brak Stała Rosną Maleje ,7 84,7 6,3 Rosną Maleje 84, ,3 80,3 4,4 Rosną Maleje Brak Stała 21

22 Mnożnik inwestycyjny Mnożnik inwestycyjny informuje, jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych. 1 m i 1 MPC Y mi I 22

23 Funkcja popytu inwestycyjnego Przy danej cenie nowych dóbr kapitałowych i danych oczekiwaniach co do wielkości strumienia zysków płynących z nowych inwestycji, wyższa stopa procentowa powoduje zmniejszenie liczby projektów zapewniających stopę zwrotu w wysokości co najmniej równej kosztowi alternatywnemu zaangażowanych w inwestycje środków finansowych. Jeśli stopa procentowa wzrośnie, to planowane rozmiary inwestycji obniżą się. 23

24 Paradoks zapobiegliwości Oszczędzanie jest cnotą, gdyż większe oszczędności pozwalają zwiększyć przyszłe wydatki konsumpcyjne i umożliwiają zwiększenie inwestycji i wzrost dochodu narodowego. Większe oszczędności oznaczają mniejsze wydatki, a to prowadzi do spadku produkcji i dochodu narodowego (efekt mnożnikowy). Paradoks zapobiegliwości to zjawisko polegające na spadku dochodu narodowego pod wpływem wzrostu oszczędności. 24

25 Polityka fiskalna Polityka fiskalna to decyzje państwa dotyczące wydatków i podatków. 25

26 Równowaga w gospodarce z udziałem państwa Y C S T AD C I G S T I G 26

27 Funkcja konsumpcji W gospodarce z udziałem państwa dochody gospodarstw domowych przeznaczane są na konsumpcję, oszczędności i podatki. W funkcji konsumpcji dochód przed opodatkowaniem jest zastępowany dochodem dyspozycyjnym. YD Y NT Y ty Y( 1t) MPC ' MPC (1 t) 27

28 Wydatki konsumpcyjne Funkcja konsumpcji C=C a +MPC x Y C=C a +MPC x Y (1-t) C a 45 o Dochód narodowy 28

29 Agregatowy popyt Funkcja agregatowego popytu w gospodarce z udziałem państwa AD = C + I + G AD = C + I ΔG ΔY 45 o Y r0 Y r1 Dochód narodowy 29

30 Mnożnik wydatków rządowych Mnożnik wydatków rządowych informuje, jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków państwa. m g 1 1 MPC (1 t) Y mg G 30

31 Mnożnik podatkowy Mnożnik podatkowy określa wpływ zmiany podatków autonomicznych na zmianę dochodu narodowego. m t MPC 1 MPC (1 t) Y m t T a Mnożnik podatkowy jest ujemny, co oznacza, że wzrost podatków powoduje obniżenie dochodu narodowego. 31

32 Mnożnik zrównoważonego budżetu I G S T G T S I Mnożnik zrównoważonego budżetu to mechanizm polegający na tym, że wzrost wydatków państwa, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji i poziomu dochodu narodowego. 32

33 Równowaga w gospodarce otwartej AD C I G X Z X Z X a MPI Y Krańcowa skłonność do importu wskazuje, jak zmienia się import towarów pod wpływem zmian dochodu narodowego. m ex 1 1 MPC (1 t) MPI 33

34 Pieniądz, stopa procentowa i popyt globalny Zwiększenie podaży pieniądza powoduje spadek stopy procentowej, przesunięcie krzywej popytu globalnego w górę oraz wzrost dochodu i produkcji. Spadek stopy procentowej prowadzi do wzrostu popytu inwestycyjnego oraz wzrostu popytu konsumpcyjnego (zwiększenie majątku gospodarstw domowych). 34

35 Efekt tłumienia Zwiększenie podaży pieniądza spadek stopy procentowej wzrost agregatowego popytu wzrost dochodu narodowego wzrost popytu na pieniądz nadwyżka popytu na rynku pieniądza wzrost stopy procentowej spadek agregatowego popytu 35

36 Efekt wypierania Wyższe wydatki państwa powodują wzrost produkcji i dochodu wzrost popytu na pieniądz przy danej podaży pieniądza wzrost stopy procentowej spadek popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego 36

37 Klasyczny model gospodarki Klasyczny model makroekonomiczny analizuje gospodarkę, w której płace i ceny są doskonale giętkie. Gospodarka zawsze osiąga poziom produkcji zapewniający pełne zatrudnienie. Kwestią sporną pozostaje tempo dostosowań cen i płac. 37

38 Poziom cen Pełna równowaga w modelu klasycznym AS P E MDS Y p Produkcja 38

39 Funkcja popytu makroekonomicznego (MDS) Funkcja popytu makroekonomicznego (MDS) opisuje różne kombinacje poziomu cen i dochodu realnego, przy których planowane wydatki są równe faktycznej produkcji, przy stopie procentowej zapewniającej równowagę na rynku pieniądza. 39

40 Poziom cen Ekspansywna polityka pieniężna i fiskalna AS P E P E MDS MDS Y p Produkcja 40

41 Ekspansywna polityka pieniężna Wzrost nominalnej podaży pieniądza zwiększa realną podaż pieniądza. Następuje spadek stopy procentowej i wzrost popytu globalnego. Produkcja pozostaje na poziomie produkcji potencjalnej, więc występuje nadwyżka popytu, która wymusza wzrost cen. Wyższe ceny powodują spadek realnej podaży pieniądza do poziomu wyjściowego. 41

42 Ekspansywna polityka fiskalna Wzrost wydatków państwa wpływa na zwiększenie popytu globalnego. Przedsiębiorstwa nie zwiększą produkcji, gdyż wytwarzają produkcję równą potencjalnej. Wystąpi nadwyżka popytu na dobra, następuje wzrost cen. Przy danej nominalnej podaży pieniądza wyższe ceny zmniejszą jego realną podaż, nastąpi wzrost stopy procentowej oraz spadek konsumpcji i inwestycji prywatnych. Popyt globalny spada do momentu przywrócenia równowagi. 42