1. Nazwa jednostki Wydział Zdrowia i Nauk Medycznych 2. Kierunek Pielęgniarstwo Nazwa przedmiotu 3. Imię i nazwisko osoby /osób prowadzącej Pediatria i pielęgniarstwo pediatryczne Prof. dr hab. Mikołaj Spodaryk dr Grażyna Dębska dr Grażyna Cepuch mgr Bożena Krzeczowska 4. Nazwa modułu: Opieka specjalistyczna 5. Poziom kształcenia pierwszy stopień 6. Forma studiów stacjonarna 7. Semestr 3 (zimowy) 8. Rok studiów 2 9. Forma zajęć i liczba godzin: 10. Ilość punktów ECTS wykład (70 godz.) zajęcia praktyczne (160 godz.) 12=4+8 (ZP)-sem.III 4 (PZ)-sem.IV 11.Język wykładowy 12. Wymagania wstępne i dodatkowe 13. Typ modułu kształcenia polski przedmioty wymagane do zaliczenia przed rozpoczęciem kursu: anatomia, fizjologia, badanie fizykalne, genetyka, mikrobiologia i parazytologia obowiązkowy
14.Efekty kształcenia dla modułu: Szczegółowe efekty kształcenia osiągane przez moduł. Szczegółowe efekty kształcenia Symbol Efektu kształcenia Stopień realizacj i efektu w module/ Wiedza Wymienia objawy zagrożenia życia D.W1 ++ Charakteryzuje czynniki ryzyka i zagrożeń zdrowotnych D.W2 ++ w różnym wieku i stanie zdrowia Wyjaśnia etiopatogenezę, objawy kliniczne, przebieg, leczenie, rokowanie i opiekę pielęgniarską w schorzeniach: układu krążenia (serca, naczyń krwionośnych), układu oddechowego, układu nerwowego, układu pokarmowego (żołądka, jelit, wielkich gruczołów), wątroby, trzustki, układu moczowego(nerek i pęcherza moczowego), układu kostno-stawowego, mięśni, układu dokrewnego oraz krwi D.W3 +++ Zna zasady oceny stanu dziecka w zależności od wieku D.W4 +++ Zna zasady diagnozowania w pielęgniarstwie D.W5 +++ pediatrycznym Zna zasady planowania opieki nad chorymi dzieckiem w D.W6 +++ zależności od wieku i stanu zdrowia Zna zasady przygotowania, opieki w trakcie oraz po badaniach i zabiegach diagnostycznych wykonywanych u pacjentów w różnym wieku i stanie zdrowia D.W7 +++ Charakteryzuje grupy leków i ich działanie na układ i narządy chorego w różnych schorzeniach, w zależności od wieku i stanu zdrowia, z uwzględnieniem działań niepożądanych, interakcji z innymi lekami i dróg podania Charakteryzuje techniki i procedury pielęgniarskie stosowane w opiece nad chorym w zależności od jego wieku i stanu zdrowia Zna zasady przygotowania chorego do samoopieki w zależności od jego wieku i stanu zdrowia Różnicuje reakcje chorego na chorobę i hospitalizację w zależności od jego wieku i stanu zdrowia Zna rolę pielęgniarki przy przyjęciu chorego do przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego w zależności od wieku i stanu zdrowia pacjenta Zna swoiste zasady organizacji opieki specjalistycznej pediatrycznej Wyjaśnia patofizjologię i objawy kliniczne chorób wieku rozwojowego: układu oddechowego, układu krążenia, dróg moczowych, układu pokarmowego, chorób alergicznych oraz krwi Omawia patofizjologię i objawy kliniczne chorób i stanów zagrożenia życia noworodka i wcześniaka Charakteryzuje podstawy opieki nad wcześniakiem i noworodkiem Rozpoznaje stany zagrożenia życia i opisuje monitorowanie pacjentów metodami przyrządowymi i bezprzyrządowymi Zna patofizjologię, objawy kliniczne i powikłania chorób nowotworowych D.W8 +++ D.W9 +++ D.W10 +++ D.W11 +++ D.W12 +++ D.W14 +++ D.W18 +++ D.W19 +++ D.W20 +++ D.W45 ++ D.W50 ++
Umiejętności Gromadzi informacje, formułuje diagnozę pielęgniarską, D.U1 +++ ustala cele i plan opieki, wdraża interwencje pielęgniarskie oraz dokonuje ewaluacji opieki zdrowia Rozpoznaje uwarunkowania zachowania zdrowia D.U2 ++ odbiorców opieki w różnym wieku i stanie zdrowia Prowadzi poradnictwo w zakresie samoopieki pacjentów D.U3 ++ w różnym wieku i stanie zdrowia, dotyczące wad rozwojowych, chorób Motywuje chorego i jego opiekunów do wejścia do grup D.U4 +++ wsparcia społecznego Prowadzi profilaktykę powikłań w przebiegu chorób D.U5 +++ Organizuje izolację chorych zakaźnie w miejscach D.U6 +++ publicznych i w warunkach domowych; Ocenia rozwój psychofizyczny dziecka, wykonuje testy D.U7 +++ przesiewowe, wykrywa zaburzenia w rozwoju Pobiera materiał do badań diagnostycznych D.U9 +++ Ocenia stan ogólny pacjenta w kierunku powikłań D.U10 +++ po specjalistycznych badaniach diagnostycznych i powikłań pooperacyjnych Doraźnie podaje tlen, modyfikuje dawkę stałą insuliny D.U11 +++ szybko i krótko działającej; Przygotowuje chorego do badań diagnostycznych pod D.U12 +++ względem fizycznym i psychicznym Dokumentuje sytuację zdrowotną pacjenta, jej dynamikę D.U13 +++ zmian i realizowaną opiekę pielęgniarską Rozpoznaje stany nagłego zagrożenia zdrowia D.U16 ++ prowadzi żywienie enteralne i parenteralne dorosłych i D.U 19 + dzieci z wykorzystaniem róznych technik w tym pompy obrotowo-perystaltycznej Rozpoznaje powikłania leczenia farmakologicznego, D.U20 ++ dietetycznego, rehabilitacyjnego, leczniczopielęgnacyjnego Prowadzi rozmowę terapeutyczna D.U22 +++ Prowadzi rehabilitację przyłóżkową i usprawnianie D.U24 +++ ruchowe pacjenta oraz aktywizację z wykorzystaniem elementów terapii zajęciowe Prowadzi, dokumentuje i ocenia bilans płynów pacjenta D.U25 +++ Przekazuje informacje o stanie zdrowia chorego członkom D.U26 +++ zespołu terapeutycznego Asystuje lekarzowi w trakcie badań diagnostycznych i D.U27 +++ leczniczych Prowadzi dokumentację opieki nad chorym: kartę D.U28 +++ obserwacji, zabiegów pielęgnacyjnych i raportów, kartę rejestru zakażeń szpitalnych, profilaktyki i leczenia odleżyn oraz kartę informacyjną z zaleceniami w zakresie samoopieki Oceni poziom bólu, reakcje na ból oraz stosuje D.U29 ++ postępowanie p/bólowe Dostosowuje interwencje pielęgniarskie do rodzaju D.U32 +++ problemów pielęgnacyjnych; Przygotowuje i podaje leki różnymi drogami, samodzielnie lub na zlecenie lekarza D.U33 +++
Kompetencje szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece D.UK1 +++ społeczne systematycznie wzbogaca wiedzę zawodową i kształtuje D.UK2 +++ umiejętności, dążąc do profesjonalizmu przestrzega wartości, powinności i sprawności moralnych D.UK3 +++ w opiece wykazuje odpowiedzialność moralną za człowieka i D.UK4 +++ wykonywanie zadań zawodowych przestrzega praw pacjenta D.UK5 +++ rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki D.UK6 +++ zawodowe przestrzega tajemnicy zawodowej D.UK7 +++ współdziała w ramach zespołu interdyscyplinarnego w D.UK8 +++ rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej jest otwarty na rozwój podmiotowości własnej i pacjenta D.UK9 +++ przejawia empatię w relacji z pacjentem i jego rodziną D.UK10 +++ oraz współpracownikami 15. Stosowane metody dydaktyczne Wykład wykład (wykład informacyjny, konwersatoryjny), Zajęcia praktyczne praca z podręcznikiem, burza mózgów, studium przypadku, metody sytuacyjne, rozwiązywanie problemów, ćwiczenia praktyczne, pokaz, instruktaż, zajęcia praktyczne 16. Metody sprawdzania i kryteria oceny efektów kształcenia SYMBOL Formy sprawdzenia osiągnięcia efektu Efektu Kształcenia D.W1-14 oraz Egzamin pisemny test wielokrotnego wyboru egzamin zdany po uzyskaniu D.W18,19,20,45, 50 60% punktów (pierwszy termin) Egzamin pisemny (pytania otwarte) (drugi termin) Kolokwium semestralne-pisemne pytania otwarte. Streszczenia wybranych artykułów z zakresu pediatrii i pielęgniarstwa pediatrycznego -prezentacja w czasie konsultacji- (4 artykuły wydawane w D.U 1,2,3,4,5,6,7,9,1011,1 2,13,19,20,22,24,25,2 6,27,28,29, 32,33 j. polskim i w j. angielskim) sprawdzian praktyczny: ćwiczenia praktyczne, próba pracy, raport opisy przypadków klinicznych ustalenie i prezentacja procesu pielęgnowania Pisemne raporty, przygotowanie procesu pielęgnowania pisemne. D.K1-10 przedłużona obserwacja przez opiekuna, nauczyciela prowadzącego, ocena 360 (opinie nauczyciela, pacjentów, pielęgniarek, innych współpracowników), ocena przez kolegów (ocena koleżeńska), samoocena studenta 17. Forma i warunki zaliczenia modułu, zasady dopuszczenia do egzaminu oraz zaliczenia poszczególnych zajęć, jeśli takie Zasady dopuszczenia do egzaminu 1. uzyskanie zaliczenia z kolokwium semestralnego 2. uzyskanie zaliczenia z zajęć praktycznych, 3. złożenie streszczeń referatów z czasopism naukowych Zaliczenie zajęć praktycznych obowiązkowa obecność 100% na zajęciach udokumentowanie procesu pielęgnowania zaliczenie tematów seminaryjnych zaliczenie umiejętności w dzienniczku wchodzą w spełnienie kryteriów zaliczania zajęć praktycznych zgodnie z kartą oceny zakres danego modułu (ustalone Kryteria)
18. Bilans punktów ECTS. Obciążenie pracą studenta Forma aktywności Średnia liczba godzin na zrealizowanie aktywności Godziny Wykład 70 kontaktowe Zajęcia praktyczne 160 godz godzin Przygotowanie się do wykładu 5 Przygotowanie się do egzaminu, zaliczenia 10 ćwiczeń Przygotowanie referatu, prezentacji, godzin eseju itp. Inne formy-streszczenie czterech 15 artykułów naukowych (polskich i angielsko- języcznych) Sumaryczna liczba punktów ECTS: 70+30+160 (ZP) 4+8=12 Treści kształcenia wykłady kliniczne z pediatrii 1. Odrębności anatomiczne i czynnościowe wieku dziecięcego. 2. Patologia okresu noworodkowego: niedotlenienie okołoporodowe, wcześniactwo, hipotrofia wewnątrzmaciczna, noworodek matki chorej na cukrzycę, żółtaczki, choroba hemolityczna, zespół zaburzeń oddychania, dysplazja, zespół aspiracji smółki, zakażenia 4.Zagadnienia genetyki w pediatrii wybrane wybrane wady genetyczne wrodzone. 3. Etiologia, patogeneza i obraz kliniczny i leczenie chorób układu oddechowego u dzieci. 4. Choroby alergiczne- etiologia, patogeneza, obraz kliniczny, diagnoza i leczenia 5. Wybrane zagadnienia z laryngologii dziecięcej 6. Etiologia, patogeneza, obraz kliniczny i leczenie chorób układu pokarmowego u dzieci. 7. Symptomatologia i postępowanie lecznicze w chorobach układu krążenia. Wady serca 2 godz. 8. Choroby nerek i dróg moczowych, diagnostyka i leczenie 9. Wybrane zagadnienia z neurologii dziecięcej. Neuroinfekcje. 10. Wybrane zagadnienia z endokrynologii dziecięcej. 11. Cukrzyca wieku dziecięcego; specyfika cukrzycy u dzieci, zasady leczenia. 12. Etiologia, patogeneza, obraz kliniczny i leczenie wybranych chorób układowych tkanki łącznej u dzieci. 13. Choroby zakaźne i pasożytnicze wieku dziecięcego- rozpoznanie różnicowe 14. Nowotwory u dzieci 15. Stany nagłe w pediatrii 16. Problemy żywieniowe wieku rozwojowego. Treści kształcenia wykłady z pielęgniarstwa pediatrycznego. 1. Okresy wzrastania i rozwoju. Czynniki wpływające na rozwój dziecka 2. Rozwój somatyczny i psycho-ruchowy dzieci w poszczególnych okresach życia 3. Reakcje dziecka i rodziców na chorobę i hospitalizację. 4. Zasady żywienia, profilaktyka krzywicy zakażeń wieku dziecięcego. 5. Pielęgnowanie noworodka i wcześniaka w wybranych stanach chorobowych 6. Zapobieganie chorobom, urazom i wypadkom u dzieci. 7. Pielęgnowanie dziecka w wybranych chorobach genetycznych. 8. Psychospołeczne aspekty chorób uwarunkowanych genetyczne i wad rozwojowych u dzieci 9. Problemy pielęgnacyjne dziecka w chorobach układu oddechowego. 10. Pielęgnowanie i obserwacja dzieci z chorobami alergicznymi -atopowe zapalenie skóry, astma oskrzelowa 11. Specyfika opieki pielęgniarskiej w najczęściej występujących schorzeniach laryngologicznych. 12. Problemy pielęgnacyjne dziecka w wadach przewodu pokarmowego.
13. Problemy pielęgnacyjne dziecka w chorobach układu pokarmowego na przykładzie biegunki, celiaki. Problemy pielęgnacyjne dziecka odwodnionego 2 godz. 14. Pielęgnowanie dziecka w schorzeniach układu krążenia: niewydolność serca wady serca. 15. Problemy pielęgnacyjne dziecka w chorobach układu moczowego i dróg moczowych na przykładzie dziecka z zapaleniem układu moczowego, moczeniem nocnym oraz zespołu nerczycowego 2 godz. 16. Problemy pielęgnacyjne dziecka w schorzeniach układu krwiotwórczego na przykładzie dziecka z niedokrwistością niedoborową oraz hemofilią. 17. Problemy pielęgnacyjne dziecka w wybranych chorobach układu nerwowegopadaczka, mózgowe porażenie dziecięce, drgawki gorączkowe. Choroby zakaźne układu nerwowego-neuroinfekcje 18. Problemy pielęgnacyjne dziecka w wybranych chorobach układowych tkanki łącznej-młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 19. Pielęgnowanie dziecka w zespole Schonleina-Henocha problemy, cel opieki plan interwencji pielęgniarskich 20. Problemy pielęgnacyjne dziecka z cukrzycą. Udział pielęgniarki w edukacji chorych i ich rodzin 21. Dysplazja i wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego zasady postępowania leczniczo-pielęgnacyjnego 22. Problemy pielęgnacyjne dziecka z wadami rozwojowymi twarzoczaszki 23. Pielęgnowanie dziecka z chorobą nowotworową. Rodzaje i formy wsparcia. - specyfika opieki nad dzieckiem umierającym ZAJĘCIA PRAKTYCZNE 1. Zapoznanie studentów z topografią oddziału, przepisami bhp, tematami ćwiczeń, warunkami zaliczenia, zespołem terapeutycznym.. Zapoznanie z pacjentami, dokumentacją medyczną, metodami pielęgnowania, leczenia, diagnozowania 2. Specyfika pracy w oddziale pediatrii. Funkcje zawodowe pielęgniarki w opiece na rzecz zdrowia dziecka. Prawa dziecka w szpitalu. 3. Techniki komunikowania się z dzieckiem w zależności od wieku, stanu zdrowia i rozwoju. Komunikowanie się z rodzicami i zespołem terapeutycznym 4. Rozpoznanie reakcji i mechanizmów obronnych dziecka hospitalizowanego planowanie i realizacja opieki. Rozpoznanie potrzeb psychicznych, społecznych i biologicznych dziecka. 5. Ocena rozwoju biologicznego, psychicznego i społecznego dziecka. Metody oceny rozwoju. Sposoby stymulacji rozwoju dziecka planowanie i realizacja-terapia zajęciowa 6. Udział pielęgniarki w profilaktyce i zwalczaniu zakażeń w oddziale pediatrycznym. 7. Udział pielęgniarki w przygotowaniu dziecka do badań diagnostycznych i terapeutycznych. 8. Rozpoznanie problemów pielęgnacyjnych dziecka-diagnoza pielęgniarska 9. Planowanie opieki pielęgniarskiej nad dzieckiem i jego rodziną. 10. Opracowanie planu edukacji i jego realizacja. 11. Realizacja planu pielęgnowania w zależności od hierarchii ważności problemów. 12. Ocena wyników procesu pielęgnowania. 13. Prowadzenie dokumentacji procesu pielęgnowania. 14. Ocena procesu pielęgnowania dziecka i podejmowanych działań pielęgnacyjno-terapeutycznych przez studenta. 15. Zapobieganie chorobom, urazom i wypadkom u dzieci. Pielęgnowanie dziecka niepełnosprawnego. Pielęgnowanie dziecka z padaczką. W czasie zajęć praktycznych prowadzone są seminaria nawiązujące do treści wykładów (tematy seminaryjne obowiązkowe do zaliczenia) 1. Pielęgnowanie dziecka w schorzeniach układu moczowego (zakażenia dróg moczowych, moczenie nocne, zapalenie nerek, ostra i przewlekła
Treści merytoryczne przedmiotu Praktyki zawodowe niewydolność nerek, zespół nerczycowy. 2. Pielęgnowanie dziecka z ostrą i przewlekłą biegunką oraz celiakią. 3. Pielęgnowanie dziecka ze skazą krwotoczną, anemią, leczonego cytostatykami 4. Pielęgnowanie dziecka z chorobami układu krążenia i wadach serca 5. Pielęgnowanie dziecka w chorobach układu oddechowego 6. Stany nagłe zagrażające życiu i zdrowiu dziecka w różnych okresach życia 7. Choroby zakaźne i pasożytnicze wieku dziecięcego. Zajęcia praktyczne treści merytoryczne ZAJĘCIA PRAKTYCZNE 1. Zapoznanie studentów z topografią oddziału, przepisami bhp, tematami ćwiczeń, warunkami zaliczenia, personelem. Zapoznanie z pacjentami, dokumentacją medyczną, metodami pielęgnowania, leczenia, diagnozowania 2. Specyfika pracy w oddziale pediatrii. Funkcje zawodowe pielęgniarki w opiece na rzecz zdrowia dziecka. Prawa dziecka w szpitalu. 3. Techniki komunikowania się z dzieckiem w zależności od wieku, stanu zdrowia i rozwoju. Komunikowanie się z rodzicami i zespołem terapeutycznym 4. Rozpoznanie reakcji i mechanizmów obronnych dziecka hospitalizowanego planowanie i realizacja opieki. Rozpoznanie potrzeb psychicznych, społecznych i biologicznych dziecka. 5. Ocena rozwoju biologicznego, psychicznego i społecznego dziecka. Metody oceny rozwoju. Sposoby stymulacji rozwoju dziecka planowanie i realizacjaterapia zajęciowa 6. Udział pielęgniarki w profilaktyce i zwalczaniu zakażeń w oddziale pediatrycznym. 7. Udział pielęgniarki w przygotowaniu dziecka do badań diagnostycznych i terapeutycznych. 8. Rozpoznanie problemów pielęgnacyjnych dziecka. 9. Planowanie opieki pielęgniarskiej nad dzieckiem i jego rodziną. 10. Opracowanie planu edukacji i jego realizacja. 11. Realizuje plan pielęgnowania w zależności od hierarchii ważności problemów. 12. Ocena wyników procesu pielęgnowania. 13. Prowadzenie dokumentacji procesu pielęgnowania. 14. Ocena procesu pielęgnowania dziecka i podejmowanych działań pielęgnacyjno-terapeutycznych przez studenta. 15. Zapobieganie chorobom, urazom i wypadkom u dzieci. Pielęgnowanie dziecka niepełnosprawnego. Pielęgnowanie dziecka z padaczką. w czasie zajęć praktycznych prowadzone są seminaria nawiązujące do treści wykładów (tematy seminaryjne obowiązkowe do zaliczenia) 1. Pielęgnowanie dziecka w schorzeniach układu moczowego (zakażenia dróg moczowych, moczenie nocne, zapalenie nerek, ostra i przewlekła niewydolność nerek, zespół nerczycowy. 2. Pielęgnowanie i obserwacja dziecka z ostrą i przewlekłą biegunką. 3. Pielęgnowanie i obserwacja dziecka ze skazą krwotoczną, anemią, białaczką. 4. Pielęgnowanie i obserwacja dziecka z chorobami układu krążenia i wadach serca 5. Pielęgnowanie dziecka z wybraną przez studenta jednostką chorobową. Treści merytoryczne: 1. Poznanie zadań w ramach zespołu terapeutycznego. Nawiązanie współpracy. 2.Ocena ryzyka wystąpienia zakażeń wewnątrzszpitalnych. Stosowanie standardów zapobiegających zakażeniom wewnątrzszpitalnym. 3. Przyjęcie dziecka do oddziału, pomoc w adaptacji do warunków szpitalnych. 4.Obserwacja sposobów przeżywania swojej choroby oraz hospitalizacji przez dziecko. 5.Nawiązanie kontaktu terapeutycznego. 6.Komunikowanie się z pacjentem w wieku rozwojowym i jego rodziną. 7.Zasady etyki zawodowej w opiece nad dzieckiem. 8.Interpretacja odrębności anatomicznych i czynnościowych organizmu dziecka w poszczególnych przedziałach wiekowych.
Wymiar, zasady i forma odbywania praktyki zawodowej 20. Wykaz literatury obowiązkowej i uzupełniającej 9.Przygotowanie dziecka do badań diagnostycznych, zabiegów leczniczych, pielęgnacyjnych i rehabilitacyjnych. 10.Samodzielne pobieranie materiału do podstawowych badań. Interpretacja wyników badań. 11.Specyfika metod leczniczo-terapeutycznych stosowanych u pacjentów w wieku rozwojowym. Podawanie leków różnymi drogami. 12.Dawkowanie leków u dzieci. 13.Rozpoznawanie dzieci z nieprawidłowym rozwojem somatycznym i psychoruchowym oraz problemami zdrowotnymi. 14. Ocena stanu dziecka w wybranych zespołach chorobowych i/lub niepełnosprawności. 15.Rozpoznanie i ocena objawów świadczących o zagrożeniu życia dziecka. 16.Określenie problemów zdrowotnych i celu opieki u pacjenta w wieku rozwojowym w różnych stanach chorobowych. 17.Planowanie wspólnie z zespołem terapeutycznym i rodzicami działań pozwalających na optymalny rozwój dziecka i skuteczne postępowanie leczniczopielęgnacyjno-rehabilitacyjne w określonej sytuacji zdrowotnej. 18.Stosowanie odpowiednich procedur postępowania w pielęgnacji dziecka według przyjętych standardów. 19.Edukacja zdrowotna dziecka i jego rodziców. Przygotowanie do wypisu. 20.Pisemne sprawozdanie z opieki. Podsumowanie praktyki zawodowej. godz; 160.tygodni ; 2 rok ; semestr; IV, ECTS 4pkt. Miejsce odbywania praktyki : NZOZ- oddział pediatryczny Cel praktyki: Doskonalenie umiejętności zawodowych w sprawowaniu opieki nad chorym dzieckiem hospitalizowanym w oddziale dziecięcym. Warunki zaliczenia: 100% frekwencja na praktyce zawodowej, punktualność, kultura osobista, poprawna organizacja pracy. 2.opracowanie dokumentacji procesu pielęgnowania dziecka w wybranej jednostce chorobowej Sposoby weryfikacji efektów kształcenia: Zaliczenie na ocenę przez opiekuna dydaktycznego praktyk w porozumieniu z opiekunem praktyk/ pielęgniarką z ramienia zakładu pracy. 1.Podstawowa Muscari M.: Pedatria i pielęgniarstwo pediatryczne. Czelej, Lublin 2010 Pawlaczyk B.: Pielęgnairstwo pediatryczne. PZWL, Warszawa 2006 Pawlaczyk B.: Zarys pediatrii. PZWL, Warszawa, 2005 red. Cepuch G., Krzeczowska B., Perek M., Twarduś K., Model pielęgnowania dziecka przewlekle chorego. PZWL, Warszawa 2011 2.Uzupełniająca Luxner K.L.: Pielęgniarstwo pediatryczne (red. naukowa wydania polskiego Dróżdż-Gessner Z.) Urban&Partner 2005 Górnicki B., Dębiec B. (red.): Pediatria. PZWL, Warszawa, 2002 Krawczyński M.: Propedeutyka pediatrii. PZWL-Warszawa 2003 Rakowska-Różewicz D.: Wybrane standardy i procedury w pielęgniarstwie pediatrycznym. Czelej Lublin 2001. Krawczyński M.: Żywienie dzieci w zdrowiu i chorobie. Help-Med, Kraków 2008 Muller S., Thons M.: Stany zagrożenia życia u dzieci. PZWL, W-wa 2012