Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl RUCH, KTÓRY ROZWIJA UMYSŁ - wykorzystanie piłek edukacyjnych EDUball w edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej Andrzej Rokita 23. 05. 2017
Jednym z wielu środków dydaktycznych wykorzystywanych w wychowaniu fizycznym są piłki. 2
Biorąc pod uwagę zainteresowania aktywnością ruchową uczniów oraz atrakcyjność ćwiczeń, zabaw i gier z piłką, dokonano modyfikacji "tradycyjnych" piłek, umieszczając na ich powierzchniach litery alfabetu, cyfry oraz znaki matematyczne. W ten sposób powstały piłki edukacyjne edubal. (Rokita 2000, 2001; Rokita, Rzepa 2002; Rzepa 2000, 2001) 3
PIŁKI EDUKACYJNE EDUBAL (od XII 2014 EDUball ) 94 (100) piłki do mini gier zespołowych w czterech kolorach: żółtym i zielonym 70 (80) sztuk, z namalowanymi literami i cyframi: czerwonym i niebieskim 20 (16) sztuk, ze znakami matematycznymi i interpunkcyjnymi oraz 4 piłki: do siatkówki, piłki nożnej i ręcznej jak również do koszykówki (4 piłki w kolorze pomarańczowym). Piłki żółte i zielone swą budową przystosowane są do gry w koszykówkę i piłkę ręczną, a czerwone i niebieskie oraz pomarańczowe do gry w siatkówkę i piłkę nożną. Oba rodzaje piłek opracowane są w rozmiarze nr 3, czyli ich wielkość oraz ciężar odpowiada normom rozwojowym dzieci do lat dziesięciu. (Rokita, Rzepa 2002, 2005; Rokita 2008; Rokita, Cichy 2014) 4
5
6
7
8
(Rokita, Rzepa 2002) 9
(Rokita, Rzepa 2005) 10
Autorzy raportu (2007): Prof. dr hab. Tadeusz Koszczyc Dr Andrzej Rokita Dr Tadeusz Rzepa Mgr Agnieszka Wójcik 11
Andrzej Rokita (2008) Zajęcia ruchowe z piłkami edukacyjnymi edubal a sprawność fizyczna oraz umiejętności czytania i pisania uczniów. 12
Rokita, Cichy, Wawrzyniak, Korbecki (2016) 13
Dzieci podczas zajęć ruchowych z piłkami edukacyjnymi edubal poznają: litery, kolory, cyfry, uczą się ortografii i zasad z nią związanych, kształtują zdolności motoryczne, doskonalą umiejętności ruchowe. (Rokita, Rzepa 2002, 2005, Rokita 2008) 14
Wykorzystując ruch oraz piłki edukacyjne edubal jako czynnik motywujący dzieci do edukacji można w trakcie zajęć ruchowych dodatkowo realizować takie treści kształcenia jak: czytanie głośne sylab, wyrazów, zdań i tekstów, pisanie i łączenie liter, łączenie liter w sylaby, pisanie wyrazów, zdań, liczenie, działania arytmetyczne. (Rokita, Rzepa 2005) 15
Problem badawczy Problem badawczy Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Jaki poziom sprawności fizycznej oraz umiejętności czytania i pisania prezentowali uczniowie klas I-III, którzy realizowali zajęcia ruchowe zintegrowane z treściami przedmiotowymi (czytaniem i pisaniem) wykorzystując 2 x w tygodniu piłki edukacyjne edubal? 2004-2007 WROCŁAW CZARNY BÓR - SUŁÓW
Uczniowie z grup eksperymentalnych istotnie lepiej rozpoznawali i odtwarzali litery, lepiej również czytali niż ich rówieśnicy z grup kontrolnych. Stwierdzono więc, że wykorzystanie piłek edukacyjnych edubal w zajęciach ruchowych zmieniło w istotny sposób powyższe umiejętności uczniów z grup eksperymentalnych. 17
Umiejętności czytania dziewcząt przed rozpoczęciem badań (niezależnie od grup badawczych) były przeciętne. Po zakończeniu eksperymentu pedagogicznego dziewczęta z grupy eksperymentalnej czytały bardzo dobrze, natomiast ich koleżanki w dalszym ciągu przeciętnie. 18
Umiejętności czytania chłopców przed rozpoczęciem badań (niezależnie od grup badawczych) były poniżej przeciętnej. Po zakończeniu eksperymentu pedagogicznego chłopcy z grupy eksperymentalnej czytali poprawnie, natomiast ich koledzy w większości przypadków poniżej przeciętnej. 19
Dziewczęta oraz chłopcy z grup eksperymentalnych i kontrolnych klas I III prezentowali zbliżony poziom umiejętności pisania ze słuchu i pisania z pamięci. (Rokita 2008) 20
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Dziewczęta oraz chłopcy z grup eksperymentalnych i kontrolnych klas I III prezentowali zbliżony poziom sprawności fizycznej
Postulaty po realizacji eksperymentu pedagogicznego 2004-2007 Realizacja kolejnego zmodyfikowanego eksperymentu pedagogicznego z wykorzystaniem piłek edukacyjnych edubal w kształceniu zintegrowanym (np. zastosować dwa razy w tygodniu piłki edukacyjne w zajęciach ruchowych oraz realizować trzecie zajęcia bez piłek edukacyjnych). 22
Diagnozować te same zmienne co autor monografii (Rokita 2008) oraz zdolności koordynacyjne (np. orientację w przestrzeni, która determinuje m. in. umiejętność pisania). 23
Diagnozować: wiadomości i umiejętności matematyczne intensywność zajęć Obserwować umiejętność współpracy w grupie. 24
Jacek Krajewski (2007) Gotowość szkolna dzieci kończących edukację przedszkolną prowadzonych programami tradycyjnymi i niekonwencjonalnymi. Rozprawa doktorska AWF Wrocław (promotor: J. Kruk Lasocka) 25
ROZWÓJ PSYCHOMO- TORYCZNY Zmienne zależne Poziom rozwoju psychomotorycznego (grafomotoryka, koordynacja rąk, koordynacja okoręka, sekwencja skoków) Wskaźniki zmiennych (wyniki uzyskane w testach) Psychomotorischer Screening-Test (Naville, Weber, Mock). SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA Poziom sprawności fizycznej (siła, moc, szybkość, zwinność) Wrocławski Test Sprawności Fizycznej dla dzieci w wieku przedszkolnym (3-7 lat). OGÓLNA KOORDYNACJA CIAŁA Poziom ogólnej koordynacji ciała (przejście po równoważni w tył, przeskoki na jednej nodze, boczne przeskakiwanie, boczne przekładanie deseczek) Test Ogólnej Koordynacji Ciała Kipharda i Schillinga (KTK) i opanowania ciała u dzieci w wieku 5-14 lat. DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNA Poziom rozwoju dziecka oraz zaawansowanie dziecka w ukształtowaniu się jego gotowości do nauki w szkole: poziom rozwoju intelektualnego, myślenia operacyjnego, rozwoju sprawności percepcyjno motorycznych, umiejętności posługiwania się elementarnymi pojęciami matematycznymi, logicznego rozumowania i myślenia, umiejętności orientacji w przestrzeni, umiejętności analizy i syntezy oraz porównań. Test Dojrzałości Szkolnej (DS1) Barbary Wilgockiej-Okoń. 26
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Przewaga gotowości szkolnej dzieci biorących udział w zajęciach, opartych na niekonwencjonalnym programie zawierającym treści wychowania fizycznego, była tylko nieznacznie wyższa, i to tylko w niektórych sferach (w zakresie rozwoju psychomotorycznego). (Krajewski 2007)
Ireneusz Cichy (2010) Sprawność fizyczna, ogólna koordynacja ciała i kompetencje edukacyjne uczniów I klasy szkoły podstawowej prowadzonych programem tradycyjnym i nietradycyjnym. Rozprawa doktorska AWF Wrocław (promotor: J. Kruk Lasocka) 28
Program nauczania Wesoła Szkoła Program nietradycyjny program nauczania Wesoła Szkoła z wykorzystaniem piłek edukacyjnych Program tradycyjny program nauczania Wesoła Szkoła bez modyfikacji Sprawność fizyczna (zmienna zależna) Kompetencje edukacyjne (zmienna zależna) Sprawność fizyczna (zmienna zależna) Kompetencje edukacyjne (zmienna zależna) Ogólna koordynacja ciała (zmienna zależna) Ogólna koordynacja ciała (zmienna zależna) 29
Nie zaobserwowano istotnych różnic pomiędzy wynikami dotyczącymi sprawności fizycznej, ogólnej koordynacji ciała oraz kompetencji edukacyjnych. Świadczy to o porównywalnej efektywności obu programów wykorzystywanych w eksperymencie. Na tej podstawie uznano, że program autorski podczas realizacji którego, wykorzystywane są piłki edukacyjne edubal, może być stosowany zamiennie z aktualnie funkcjonującymi w kształceniu zintegrowanym programami. (Cichy 2010) 30
Agnieszka Krysmann (2012) Wykorzystanie piłek edukacyjnych edubal w kształceniu zintegrowanym a nabywanie umiejętności czytania i pisania uczniów z dysleksją. Rozprawa doktorska AWF Wrocław (promotor: A. Rokita) 31
Materiał badawczy stanowiły wyniki badań uczniów z dysleksją rozpoczynających w roku szkolnym 2008/2009 naukę w klasie III, Terapeutycznej Szkoły Podstawowej nr 119 we Wrocławiu. Szkołę tę dobrano celowo - do szkoły terapeutycznej uczęszczają dzieci ze zdiagnozowaną przez Poradnię Pedagogiczno Psychologiczną dysleksją. 32
pisanie ze słuchu czytanie ze zrozumieniem (czas czytania tekstu oraz liczba wyrazów Poprawa wyników u wszystkich uczniów z klasy eksperymentalnej przeczytanych w czasie 1 minuty) 33
W grupie kontrolnej nie było próby, w której wszyscy uczniowie poprawili wyniki badań. 34
Uczniowie z dysleksją uczestniczący w zajęciach ruchowych z piłkami edukacyjnymi edubal są w stanie nabyć lub poprawić umiejętności czytania i pisania. Wyniki badań sugerują potrzebę wprowadzenia do terapii dzieci edubal. z dysleksją piłek edukacyjnych (Krysmann 2012) 35
Zmiana sprawności fizycznej uczniów z dysleksją uczestniczących w rocznym eksperymencie pedagogicznym zachodzi niezależnie ruchowych. od środków stosowanych na zajęciach (Krysmann 2012) 36
Magdalena Kaczmarczyk (2013) Wykorzystanie piłek edukacyjnych edubal w klasie I szkoły podstawowej a nabywanie wiadomości i umiejętności matematycznych uczniów. Praca doktorska AWF Wrocław (promotor: A. Rokita) 37
Problem badawczy Czy zajęcia ruchowe zintegrowane z treściami przedmiotowymi realizowane z wykorzystaniem piłek edukacyjnych edubal wywołają istotne zmiany w wiadomościach i umiejętnościach matematycznych uczniów klasy I szkoły podstawowej? 38
Wnioski Uczniowie z klasy eksperymentalnej osiągnęli pod koniec roku szkolnego korzystniejsze rezultaty w ocenie wiadomości i umiejętności matematycznych niż uczniowie z klasy kontrolnej. Uczniowie z klasy eksperymentalnej w ciągu roku szkolnego poczynili większe postępy w wiadomościach i umiejętnościach matematycznych (we wszystkich kategoriach działań) w porównaniu z ich rówieśnikami z klasy kontrolnej. (Kaczmarczyk 2013) 39
Andrzej Rokita, Ireneusz Cichy, Paweł Chmura 2010 / 2011 Wykorzystanie piłek edukacyjnych edubal w klasie I szkoły podstawowej a adaptacja uczniów do wysiłku fizycznego. 40
Celem badań było zdiagnozowanie wpływu zabaw bieżnych w czasie zajęć ruchowych na reakcję układu krążenia u siedmioletnich dzieci. 41
W czasie trwania zajęć ruchowych rejestrowano częstość skurczów serca za pomocą Team 2 System firmy Polar. Zapis danych z wszystkich nadajników odbywał się bezprzewodowo w czasie rzeczywistym do stacji bazowej, z której po zakończonych zajęciach zgrywano informacje do komputera. 42
200 190 Częstość skurczów serca [ud/min] 180 170 160 150 140 130 120 110 100 0 Spoczynek Trucht + gimnastyka Zabawa berek ogonek Przerwa Zabawa berek lawina Przerwa Zabawa berek zaczarowany Przerwa Zabawa berek z piłkami Przerwa Zabawa berek w parach Ćw. oddechowe 0 3 6 9 12 15 18 21 24 27 Czas [min] Średnie wartości częstości skurczów serca podczas realizowanego scenariusza zajęć ruchowych. 43
Wnioski Wystąpienie najwyższej średniej wartości częstości skurczów serca (192,2 ± 14,5 ud/min) w trzeciej zabawie, może dowodzić o maksymalnym pobudzeniu układu sercowo-naczyniowego. Procesy wypoczynkowe po pierwszych trzech przeprowadzonych zabawach bieżnych kształtują się na podobnym poziomie, a po zakończeniu czwartej wyraźne zwalniają, co może wskazywać na narastające zmęczenie badanych uczniów. 44
Andrzej Rokita, Ireneusz Cichy, Maciej Wolny 2011 / 2012 Zabawy ruchowe z piłami edukacyjnymi edubal a koordynacja oko-ręka, uczniów pierwszej klasy szkoły podstawowej. 45
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Celem badań była próba określenia poziomu rozwoju koordynacji ruchów obu rąk u uczniów, którzy brali udział w rocznym eksperymencie pedagogicznym z wykorzystaniem zabaw ruchowych z piłkami edukacyjnymi edubal.
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl W grupie eksperymentalnej, po realizacji rocznego eksperymentu pedagogicznego, stwierdzono lepsze rezultaty czasu przejścia testu prawą ręką w odniesieniu do czasu przejścia testu lewą ręką. Zaobserwowano również, że dziewczęta wykazywały się lepszą dokładnością podczas wykonywania próby. (Rokita, Cichy, Wolny 2015)
Andrzej Rokita, Ireneusz Cichy, Rainer Schliermann, Adrian Haasner (2012 / 2013) Efekty realizacji zajęć ruchowych z piłkami edukacyjnymi edubal zintegrowanych terapią edukacyjną. z treściami przedmiotowymi oraz 48
Andrzej Rokita, Ireneusz Cichy (2012 / 2013) Zajęcia ruchowe zintegrowane z treściami przedmiotowymi realizowane z wykorzystaniem piłek edukacyjnych "edubal" a rozwój wybranych zdolności koordynacyjnych i nabywanie umiejętności matematycznych, czytania i pisania uczniów z dysleksją. 49
Postulaty po 10 latach doświadczeń z piłkami edukacyjnymi edubal 2002 2012 Realizacja kolejnych eksperymentów pedagogicznych z wykorzystaniem piłek edukacyjnych edubal w edukacji wczesnoszkolnej (język obcy nowożytny język angielski), dzieci z trudnościami w uczeniu się (terapeutyczne szkoły podstawowe dla dzieci z dysleksją), szkoły specjalne, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze (dzieci upośledzone umysłowo w stopniu lekkim, umiarkowanym, dzieci z autyzmem). 50
Badania naukowe w trakcie realizacji Efekty realizacji zajęć ruchowych z wykorzystaniem piłek edukacyjnych edubal. Polar Team2 System Smart Speed System 51
Wiedeński system testów wykorzystywany do diagnozy koordynacji oko-ręka oraz postrzegania peryferyjnego. 52
(Domagała, Mirecka 2010) Profil sprawności grafomotorycznych Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Test składa się z 4 prób: reprodukcji wzoru literopodobnego na kartce bez liniatury, reprodukcji wzoru literopodobnego na kartce z liniaturą, przepisywanie tekstu przepisanego na kartce bez liniatury, przepisywanie tekstu przepisanego na kartce z liniaturą.
MovAlyzeR Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl (Neuroscript LCC USA, 2014)
Test of Gross Motor Development Test of Gross Motor Development Second Edition jest jakościową miarą oceny 12 umiejętności motorycznych podzielonych na dwie podskale: lokomocyjnych umiejętności ruchowych (locomotor) i kontroli obiektu (object control). (Ulrich, 2000) 55
Test Umiejętności na Starcie Szkolnym Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl (Kaczan Rycielski, 2014).
Kołobrzeg 2014 / 2015 Eksperyment pedagogiczny Bawię się uczę się rozumiem, umiem i wiem Szkoła Podstawowa nr 8 im. kpt. ż. w. Konstantego Maciejewicza w Kołobrzegu. (grant MEN Majkowska, Markiewicz we współpracy z Rokita, Cichy) 57
Sara Wawrzyniak (2016) Sprawność grafomotoryczna, koordynacja oko-ręka i orientacja czasowo-przestrzenna uczniów klasy i szkoły podstawowej uczestniczących w zajęciach ruchowych z piłkami edukacyjnymi edubal. Praca doktorska AWF Wrocław (promotor: A. Rokita) 58
Problem badawczy Czy prawdą jest, że aktywność ruchowa, w której przedmiotem intelektualizującym nauczanie są piłki edukacyjne edubal wzmaga sprawność grafomotoryczną, koordynację oko-ręka oraz orientacją czasowoprzestrzenną uczniów klasy I szkoły podstawowej? 59
Podsumowanie i wnioski Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Sprawność grafomotoryczna uczniów z klasy eksperymentalnej w badaniu początkowym wynosiła 98,33 punktu, a uczniów z klasy kontrolnej 93,35 punktu. Na koniec roku szkolnego wszyscy uczniowie osiągnęli lepsze rezultaty, jednak największą poprawę wyników zaobserwowano u uczniów z klasy eksperymentalnej. W badaniu końcowym uczniowie z klasy eksperymentalnej uzyskali 59,70 punktu, a uczniowie z klasy kontrolnej 78,78 punktu.
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Realizacja eksperymentu pedagogicznego z piłkami edukacyjnymi edubal powoduje pozytywne zmiany w sprawności grafomotorycznej, koordynacji oko ręka i orientacji czasowo-przestrzennej uczniów klasy pierwszej szkoły podstawowej.
Małgorzata Naskręt (2016) Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Wybrane metody aktywizacji fizycznej a umiejętności grafomotoryczne i zdolności motoryczne uczniów klas pierwszych szkół podstawowych Praca doktorska AWF Poznań (promotor: M. Bronikowski)
Problem badawczy Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Czy uczestnictwo uczniów klas pierwszych szkół podstawowych w zajęciach ruchowych zintegrowanych z treściami edukacji wczesnoszkolnej realizowanych z wykorzystaniem metody Edubal oraz Metody Dobrego Startu (MDS) różnicuje zmiany poziomu umiejętności grafomotorycznych i wybranych zdolności motorycznych badanych uczniów?
Wnioski Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl o potrzebie stosowania w praktyce zajęć ruchowych metod Edubal oraz Metody Dobrego Startu oraz doskonalenia nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej i nauczycieli wychowania fizycznego. (Naskręt 2016, s. 140)
Marcin Korbecki 2015 / 2016 Efekty realizacji zintegrowanych z treściami przedmiotowymi zajęć ruchowych z piłkami edukacyjnymi edubal (eduball) uzyskane przez nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej oraz nauczycieli wychowania fizycznego. Praca doktorska AWF Wrocław w przygotowaniu (promotor: A. Rokita) 65
66
67
68
Nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Rokita, Rzepa, Cichy 2016 Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl
Postulaty po 15 latach doświadczeń z piłkami edukacyjnymi EDUball 2002 2017 Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Realizacja kolejnych eksperymentów pedagogicznych z wykorzystaniem piłek edukacyjnych EDUball w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej (język obcy nowożytny język angielski, język niemiecki). Próba wykorzystania piłek edukacyjnych EDUball w szkołach specjalnych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych (dzieci upośledzone umysłowo w stopniu lekkim, umiarkowanym, dzieci z autyzmem).
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl WAWRZYNIAK S., TEULINGS H-L., KORBECKI M., CICHY I., ROKITA A. Effects of Physical Education with Eduballs on First-Grade Schoolchildren s Writing Skills and Handwriting Kinematics Gaeta (Włochy) 18 21. 06. 2017
Współpraca z Singapurem Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl Experience English Experience Mathematics
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Katedra Zespołowych Gier Sportowych Andrzej Rokita 51-684 Wrocław ul. Mickiewicza 58 tel. +48 71 347 35 61 fax +48 71 347 35 62 andrzej.rokita@awf.wroc.pl 74
AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO WE WROCŁAWIU al. I.J. Paderewskiego 35 51-612 Wrocław www.awf.wroc.pl